Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona w Legnicy

Ekologia i ochrona środowiska.

Podział Polski na krainy, dzielnice i regiony.

Barbara Kosińska

Grupa 2

Wydział: Pedagogiki Turystyki i Rekreacji

Semestr: III

Polska, Rzeczpospolita Polska, państwo w Europie Środkowej, nad Morzem Bałtyckim. Położone między 49°00' (szczyt Opołonek w Bieszczadach) a 54°50' (przylądek Rozewie) szerokości geograficznej północnej i między 14°07' (kolano Odry na zachód od Cedyni) a 24°08' (kolano Bugu na wschód od Strzyżowa) długości geograficznej wschodniej.
Rozciągłość z północy na południe wynosi 649 km, a ze wschodu na zachód 689 km. Powierzchnia lądowa 312 685 km², natomiast morze terytorialne stanowi 8,7 tys. km², a powierzchnia zalewów (Szczecińskiego i Wiślanego) - 1,2 tys. km².

Polska pod względem powierzchni zajmuje 63 miejsce na świecie i 9 w Europie. Długość granic 3582 km, w tym granice (w km): morska – 528, z Federacją Rosyjską – 210, z Republiką Litewską – 103, z Republiką Białorusi – 416, z Ukrainą – 529, z Republiką Słowacką – 539, z Republiką Czeską – 790, z Niemcami – 467. Konsekwencją rozciągłości równoleżnikowej jest różnica czasu miejscowego między zachodnimi a wschodnimi krańcami Polski. Polska leży w strefie czasu środkowoeuropejskiego, określanego według czasu słonecznego południka 15° długości geograficznej wschodniej (czas zimowy). Polska leży głównie na Niżu Europejskim (91% powierzchni zajmują niziny), na jego zwężeniu między Morzem Bałtyckim a łukiem Karpat i Sudetami, w dorzeczu Wisły i Odry. Nizinne położenie ma wpływ na kształtowanie się klimatu Polski. Kraj nasz znajduje się w strefie umiarkowanej, w miejscu, nad które mogą napływać masy powietrza morskiego i kontynentalnego.

Podział regionalny

Tradycyjny podział fizycznogeograficzny Polski wyodrębnia 6 wielkich jednostek (prowincji), leżących na pograniczu Europy Wschodniej i Zachodniej: Niż Środkowoeuropejski, Masyw Czeski (z Sudetami), Wyżynę Małopolską, Karpaty i Podkarpacie, Niż Zachodnioeuropejski, Wyżyny Ukraińskie. Mniejsze jednostki tworzą pod prowincje: Pobrzeża Południowo-bałtyckie, Pobrzeża Wschodnio-bałtyckie należące do krajobrazu nadmorskiego, Pojezierza Południowo-bałtyckie, Pojezierza Wschodnio-bałtyckie (krajobraz młodo glacjalny), Równiny Środkowopolskie, Wysoczyzny Podlasko-Białoruskie, Polesie (krajobraz równin peryglacjalnych), Sudety, Wyżyna Śląsko-Krakowska, Wyżyna Małopolska, Wyżyna Lubelska, Wyżyna Wołyńsko-Podolska (krajobraz starych gór i wyżyn), Północne Podkarpacie, Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, Zewnętrzne Karpaty Wschodnie, Centralne Karpaty Zachodnie (krajobraz młodych gór i wyżyn). Przez nasz kraj przechodzą główne szlaki komunikacyjne Europy z zachodu na wschód. Polska leży również na głównym szlaku handlowym, prowadzącym z południa Europy na północ, przez Bramę Morawską (dawny szlak bursztynowy). Położenie Polski w geometrycznym środku Europy, nad Bałtykiem, na skrzyżowaniu ważnych dróg komunikacyjnych, sprzyja jej rozwojowi gospodarczemu. Może się ono jednak okazać niekorzystne w sytuacji politycznego zagrożenia. Obecnie sytuacja taka Polsce nie zagraża.

Regiony

Wbrew pozorom Polska to teren bogaty turystycznie, gdzie w każdym regionie znajduje się mnóstwo atrakcji turystycznych. Często my Polacy decydujemy się na zagraniczne wojaże, mając pod ręką piękne zakątki naszego kraju. Dlatego warto choćby na weekend wyruszyć na poznawanie Polski!

Podział Polski na krainy, czyli regiony można by dokonywać na wiele sposobów.

Kraina geograficzna

Jest to zakres terenu wyróżniający się od sąsiednich terenów charakterystycznymi cechami otoczenia przyrodniczego. Obszar ten odznacza się także konkretnym typem działalności człowieka. Podstawowymi warunkami, na zasadzie których wyróżnia się krainy geograficzne, są wyodrębniające się cechy otoczenia, np. klimat, roślinność, rzeźba terenu itp. Linie graniczne krain rzadko posiadają charakter pasa odgraniczającego dwa obszary, podobnie jak jest to w przypadku granic oddzielających państwa. Granice krain częstokroć mają charakter przejściowy, w którym to z czasem giną cechy jednej krainy, a nasilają się cechy krainy sąsiedniej. Większe krainy geograficzne mają to do siebie, że mogą przekraczać w dużej mierze teren kraju.

Ja podzieliłam Polskę w następujący sposób:

• województwo dolnośląskie - znajduje się tu region bogaty w szlaki górskie piesze, rowerowe oraz nartostrady. Najważniejsze regiony tego województwa to: Karkonosze, Kotlina Jeleniogórska, Góry Izerskie, Góry Stołowe oraz Rudawy Janowickie.

• województwo małopolskie - dzieli się na następujące regiony: Beskid Żywiecki, Pieniny, Ojcowski Park Narodowy, Tatry, Babiogórski Park Narodowy, Gorczański Park Narodowy, Magurski Park Narodowy oraz Podhale. Jest to niewątpliwie jeden z najczęściej odwiedzanych regionów Polski.

• województwo podkarpackie - to region Bieszczad wraz z Bieszczadzkim Parkiem Narodowym, ponadto na terenie tego województwa znajduje się również Magurski Park Narodowy.

• województwo podlaskie - to piękna i dzika Puszcza Białowieska wraz z Białowieskim Parkiem Narodowym oraz trzy parki narodowe: Biebrzański Park Narodowy, Wigierski Park Narodowy i Narwiański Park Narodowy. To region niezwykle bogaty w dziką przyrodę.

• województwo pomorskie - to przede wszystkim Bory Tucholskie, Kaszuby, Słowiński Park Narodowy, Trójmiasto, Pojezierze Drawskie oraz Półwysep Helski.

• województwo świętokrzyskie - to Świętokrzyski Park Narodowy z górami świętokrzyskimi.

• województwo warmińsko-mazurskie - to piękny i bogaty w jeziora region (Pojezierze Mazurskie) i dzika przyroda na Warmii, Mierzeja Wiślana. Tutaj najchętniej przybywają miłośnicy żeglarstwa, wędkarstwa i ptactwa.

• województwo śląskie - znajduje się tu bardzo piękny i ciekawy region naszego kraju. Jest tu Jura Krakowsko-Częstochowska, Beskid Śląski, Beskid Mały oraz liczne parki krajobrazowe.

• województwo zachodnio-pomorskie - wyspa Wolin wraz z Wolińskim Parkiem Narodowym oraz Drawieński Park Narodowy.

• województwo lubuskie - Drawieński Park Narodowy, Park Narodowy Ujście Warty.

• województwo wielkopolskie - region Drawieńskiego Parku Narodowego oraz Wielkopolski Park Narodowy.

• województwo mazowieckie - Kampinoski Park Narodowy (Puszcza Kampinoska).

• województwo lubelskie - Narwiański Park Narodowy oraz Roztoczański Park Narodowy.

Województwo – jednostka podziału administracyjnego wyższego stopnia w Polsce, od 1990 r. jednostka zasadniczego podziału terytorialnego dla administracji rządowej, od 1999 r. także jednostka samorządu terytorialnego.

Podział kraju na województwa ma swoje korzenie w okresie rozbicia dzielnicowego, stąd ich zróżnicowanie pod względem wielkości w czasach I Rzeczypospolitej. Pierwsze województwa powstawały na przełomie XIV i XV w. Pierwotnie były to samodzielne zgromadzenia wojskowe na określonych terenach Polski, którymi zarządzali wyznaczani przez władcę wojewodowie - od: wodzić woje.Podział terytorialny Polski zmieniał się wielokrotnie, od II wojny światowej reformy miały miejsce w latach:1945, 1946, 1950, 1957, 1975

• 1945-1946 - 11 (+1 miasto wydzielone)

• 1946-1950 - 14 (+2 miasta wydzielone)

• 1950-1975 - 17 (+2 miasta wydzielone, od 1954 5 miast wydzielonych)

• 1975-1998 - 49

Teraz mamy trójstopniowy podział administracyjny obowiązujący od 1 stycznia 1999.

• I stopnia – 16 województw,

• II stopnia – 379 powiatów,

  • 65 grodzkich (miasto na prawach powiatu) – gmina o statucie miasta, wykonująca zadania powiatu,

  • 314 ziemskich – skupiające od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą gmin,

• III stopnia – 2479 gmin,

  • 306 miejskich – gmina, która zawiera się w administracyjnych granicach miasta,

  • 597 miejsko-wiejskich – gmina, w skład której wchodzi miasto oraz kilka wsi,

  • 1576 wiejskich – gmina, która na swoim terytorium nie zawiera miasta.

Reforma administracyjna, która weszła w życie 1 stycznia 1999, ustanowiła 16 nowych województw. Celem tej reformy było utworzenie większych regionów, które mogłyby konkurować z innymi regionami po wstąpieniu do Unii Europejskiej (zobacz: NUTS). Dotychczasowe województwa były zbyt małe, by efektywnie wykorzystywać środki finansowe i zarządzać terytorium województwa. Wprowadzeniu nowego podziału na województwa towarzyszyły liczne dyskusje. Niektóre projekty zakładały utworzenie mniejszej liczby województw (najczęściej mówiło się o 12 nowych województwach). Nieco mniej zwolenników miały projekty utworzenia 25 województw lub pozostawienia dotychczasowego podziału na 49 województw. Liczne protesty społeczne, m.in. w Opolu czy Kielcach, doprowadziły do utworzenia większej liczby jednostek. Natomiast w dwóch województwach zdecydowano się na rozdzielenie siedzib wojewodów i sejmików województw. Od 1999 pojawiają się opinie postulujące utworzenie jeszcze trzech województw: województwa staropolskiego, województwa środkowopolskiego, województwa środkowopomorskiego oraz wyłączenia Warszawy z województwa mazowieckiego.

Bibliografia:

-„ABC regionów Polski” Kronenberg Maciej, Sudowska Aleksandra, Mroziak Paweł

-„Poznajemy Regiony Polski” Kuźnieców Janusz, Sanecka Monika

-„Geografia turystyczna świata. Nowe trendy. Regiony turystyczne” Maciej Jędrusik, Jerzy Makowski, Florian Plit.

- WWW.edu.pl/video-ustrój-i-podział-administracyjny