Eokambr - klimat zimny, wilgotny, na Poj. Mazurskim nie ma śladów eokambru, Prekarpaty nie pochodzą z tego czasu.Kambr - trangresja w pn-wsch płytkiego zbiornika wodnego, powiększenie obszaru w pd. części Polski, Prekarpaty powiększają się, mamy do czynienia tu z najstarszymi wapieniami (Góry Kaczawskie), reszta kraju - obszar znajdujący się pod wodami płytkiego morza szelfowego. Zderzenie się Baltiki i Laurencji - zniknięcie oceanu - synkliny Japetu, powst. Kaledonidów później.
Ordowik - trangresja pn i pn-zach. części Polski strefa szelfowa zostaje zastąpiona przez strefę głębokomorską. W geosynklinie powstają łupki graptolitowe. Wyniesienie Podlaskie zaczyna się pojawiać.
Sylur śr. - transgresja postępuje ku pd-zach. W strefach szelfowych w pn-wsch. akumulowane są margle, łupki i trylobity, graptolity. Powstaje górotwór kaledoński; następuje tu szereg fałdowań.
Sylur górny - Pn i Pd część - obszary lądowe denudowane. Strefa w Polsce śr. - morze szelfowe. Wulkanizm towarzyszący fazom orogenicznym (zjawisko platoniczne i wulkaniczne) np. G. Świętokrzyskie. Kontynent oldredowy (obszar Polski połączony z Fennoskandią i Am.Pn.)
Dewion dolny - po orogenezie Kaledońskiej powstaje kontynent oldredowy. Klimat gorący Międzyzwrotnikowa szer. Geog. Niszczenie górotworu Kaledońskiego, powstają czerwone piaskowce, zlepieńce (oldred!). Strefa akumulacji lądowej pn, pn-zach.
Dewon śr. i górny - rozwój geosynkliny waryscyńskiej; akumulacja węglanowa zmniejszenie się obszarów lądowych. Strefy szelfowe. Skamieniałości ryb pancernych np. na Ukrainie w czerwonych piaskowcach.
Karbon dolny - obszar Baltiki leży w strefie klimatów równikowych i podrównikowych. Znikły Prakarpaty - obszar ten uległ zalaniu; płytkie morza szelfowe. Ogromna transgresja. (Orogeneza) Faza sudecka orogenezy waryscyńskiej.
Karbon górny - po fazie sudeckiej towarzyszyły jej zjawiska wulkaniczne. Intruzje magmowe w formie batolitu - graptolity. Powstały liczne zagłębienia np. region Wałbrzycha, obszar Górnego śląska w rejonie Lubelszczyzny. W tych zapadliskach w gorącym klimacie doszło do akumulacji form roślinnych (zarodnikowe o charak. Form drzewiastych), dochodzi do akumulacji węglowej, podścielone są Kulmem czyli piaskowcami orogenezy waryscyńskiej. Do Euroameryki przybliża się Gondwana, powstaje Pangea II. Powoduje to silną kontynentalizacje klimatu na tak duzym kontynencie. Towarzyszą tu zjaw. Wulk.
Perm dolny - występ. Rozległego kontynentu. Perm dolny nazywany jest czerwonym spągowcem. Nie występuje osad. Morskie. Aktywność wulkaniczna (Sudety - perfiry)
Perm górny - trangresja od pn-zach. Zaczyna się rozwijać bruzda duńsko-polska. Akumulowane osady morskie. Górny Perm to tzw. czechsztyn. 4 cyklotermy: Werra, Stassfurt, Leine, Aller. Sole wieku permskiego - Kopalnia Soli w Kłodawie. Akumulacja złóż miedzi, gipsu, atychrytów.
Trias dolny - na granicy Permu i Triasu - wymarcie 70% gat. zwierząt. Goniatyty, amonity -> zaczynają się rozwijać. Czynnyki abiatyczne - trias to kontynuacja permu. Ciągłe trangresje i regresje morskie (z pn.-zach.). Trwa mieszanie obszarów zw. Orog. Warescyńską. Pojawia się akumulacja lądowa w części pn-wsch. Przewaga akumulacji w klimacie suchym i gorącym. Pstry piaskowiec (chęciny) -> akumulowany jest w płytkim morzu szelfowym wapień muszlowy, również akumulacja chemiczna.
Trias śr. - Pangea II z oceanem Tetydy, akumulacja w przyszłej strefie Karpat Wew. Akum. Osadów morskich, które dziś tworzą Karpaty.
Trias górny - regresja płytkiego zbiornika szelfowego. Akum. iłów, mółków, osadów chem. Rozpoczyna się historia Atlantyku, powstały strefy ryflowe, dzielenie kontynentu. Priamer od Europy i Polamer od Afryki.
Jura dolna starsza - pogłębienie trangresji. Od pn-zach postępuje trangresja oceaniczna (płytkiego morza). Wapienie w osadach szarych z domieszkami organicznymi.
Jura śr. - poszerzenie płytkich mórz, sytuacja trygeaiczna, znika wzniesienie mazurskie. Powstaje strefa rozrostu tzw. springu, tworzy się Atlantyk.
Jura górna - regresja morza. Osady węglanowe z mezozaiczną fauną (typową). Powiększyła się synklina Karpacka, objęła Karpaty zew. Flisz Karpacki
IV rzęd - stratygrafia. Od 2,5mln lat temu lub 900tys. Lat temu (początek iv rzedu - trudno określić). Najczęściej przyjmuje się początek IV rzędu 1,8mln lat temu.
Pliocen -> neoogen
Na niżu polskim -> iły poznańskie, kończy się piętrzenie Karpat i fazy odmładzających Sudety i G. świętokrzyskie, Następuje intensywna erozja, procesy wietrzeniowe, krasowe akumulacja osadów powstających z niszczenia. W zależności jakie kryteria przyjmujemy różna jest data rozpoczęcia IV rzędu.
IV- rzęd to okres wyraźnych wahań klimatycznych. Okresy zlodowaceń i integlacjałów.
Początek IV rzędu można ustalić kierując się różnymi kryteriami:-ustalenie klimatostratygraficzne -w oparciu o biostratygrafie (szczątki zwierząt i roślin) -zdarzenie paleogeograficzne- pojawienie się zlodowaceń. Pojawienie się glinu- Litostratygrafia
Badania petrograficzne
-pewien charakterystyczny skład petrograficzny powstają kolejne poziomy glinu.
Palinostratygrafia - to stratygrafia oparta o badania pyłków interstadialnych, interglacjalnych.
Badania okresów ciepłych to badania:
-paleobotaniczne - najlepsze do badań to osady organiczne np. osady jezior.
-paleozoologiczne
Gytia - osad złożony ze szczątków organicznych gł. Glonów ale nie tylko zwierzęta (szczątki)
Kryterium ustaleń interglacjałów jest HOLOCEN.
Żeby uznać że zaistniał interglacjał to musi być on co najmniej taki duży jak holocen.
Metodą rozdzielenia dwóch poziomów glin zależy jaką rangę nadamy pyłkom w ich zawartych.
Strytografia obszarów glacjalnych opiera się o klimatostratygrafie.
Stratygrafia obszarów interglacjalnych opiera się o palinostratygrafie (pyłki).
Integracjał - sukcesja pyłkowa - okres (czyli interglacjały dzielą się na okresy)
Sukcesje dzieli się na okresy.
Okresy dzieli się na poziomy zespołów pyłkowych (fazy):
Schemat cylku glacjalno-interglacyjnego
Stadium Kryokratyczne - roślinność arktyczno-alpejska
Stadium Praokratyczne - murawy, lasy, bory mieszane
Stadium Mesokratyczne - las klimaksowy
Stadium Telokratyczne - mezo i algo traficzne lasy, bory i torfowiska
Zlod. Narwi
860-820tys. Lat temu znane z wierceń
Interglacjał Augustowski 770-700tys. Lat temu
-najdłuższy interglacjał
-dwuoptymalny (ocieplenie, ochłodzenie i znaczne optimm (ocieplenie, ochłodzenie))
Zlod. Sanu 1 700-560tys. Lat temu
Gliny występują w systemie kopalnym
-glina ta została zidentyfikowana w Bełchatowie
Interglacjały Ferdynandów
-dwuoptymalny
Zlod. Sanu 2 - 0,5mln lat temu 480-460tys. Lat temu
-jego ślady występują na powierzchni
-w PL najdalej oparte o
-pozostawiło struktury glatektoniczne
Interglacjał Mazowiecki
-as a w optimum
-typowy przebieg sukcesji
-był cieplejszy
-miąższe osady rzeczne zawierające osady organiczne
Glacjał Odry
-stadiał
-stadiał Odry
-stadiał Warty
-zasięg oparł się o
Stadiał Warty - ostatnie zlodowacenie które dotarło do okolic Łodzi.
Interglacjał Eemski
-leszczyna
-cieplejszy od holocenu
-jedno optymalny
Glacjał Wisły 115-10tys. Lat temu
-interstadiał rudunek
-stadiał świecia
-interstadiał Grudziądzki
-stadiał Główny ok. 25-10tys. Lat ale 15,5tys. Lat opuszcza PL
sięga po okolice Leszna, Gostynina, Szczytna, Ełku
-zasięg stadiału głównego to 6
Metody litologiczne:
1.analiza składu granulometrycznego
2.analiza kształtu ziaren
3.analiza składu mineralnego i chemicznego
4.an. składu petrograficznego
5.an. strukturalna - badanie warstw (sedmentologia) prowadzi do rekonstrukcji w kierunku depozycji i akumulacji danego obszaru
Metoda geomorfologiczna - analiza form powierzchni ziemi, dotyczy form powierzchniowych, kopalnych, rekonstrukcji rozwoju rzeźby danego obszaru.
Metoda gleboznawcza - analizy pomocne przy analizie paleopedologicznej stada w wyniku powstania poziomów glebowych, występowanie zwietrzelin terra-rossa (góra Chełmo - neocen) są w wyniku klimatu równikowego.
Metoda paleobotaniczna - podmiotem badań są szczątki organizmów roślinnych
Metoda lichenometryczna - na podstawie mchów i porostów należy określić wiek i tempo wzrostu plechy czy porostu i ile lat trwało rozrastanie tej plechy
Metoda paleozoologiczna - podmiotem badań są szczątki organizmów zwierząt, skorupiaki - rozwielitki, dafie; mięczaki - ślimaki i małże; pierwotniaki - ameba skorupkowa.
Metoda archeologiczna - ma walor datujący, w badaniach holocenu można stwierdzić formy osadnicze.
Metoda fizykochemiczna - celem jest datowanie osadów
-metoda oparta na zaniku pierwiastków promieniotwórczych - C14 (węglowa)
-metody oparte na akumulacji muklidów U/Th, K/Ar
-metody oparte na zapisie oddziaływania promieniowania na minerały - TL, ESR, FT
-metody chemiczne - analiza stopnia fosylizacji kości, AAR, stopnia uwodnienia opsydianu
-metoda określania paleotemperatur 180/160
-metoda paleomagnetyczna - są wyznaczone okresy związane ze zmianą biegunowości ziemi
-metoda tefrochronologia - badanie pyłów wulkanicznych, jest ustalony rok wybuchu i skład pyłów z tego wybuchu
-warwochronologia - datowanie warstw w jeziorach zastoiskowych
Metoda dendrochronologiczna - kora, miazga i widoczne słoje, słój - roczny przyrost. Przyrost słojów jest regularny i coroczny (czasami jednak w ciągu roku brakuje słoju albo zdarzają się dwa słoje). Wykorzystuje się drzewo architektoniczne. Zmiany w regularnościach słojów zależą od zmian klimatycznych ale nie tylko bo zmiany siedliskowe mogą wpływać (np. wycięcie sąsiedniego drzewa spowoduje większy przyrost słojów)
Metoda radiowęglowa (50 tys. lat). Rozpad izotopu pierw. C12,C13, C14. Różnią się ilością neutronów. C14 jest izotopem niestabilnym i rozpada się i wydziela się cząstka beta. C14 powstaje w górnych warstwach atmosfery. Ilość C14 w atmosf. jest stała łączy się z tlenem z powietrza i powstaje CO2 dochodzi do produkcji glukozy. C14 wchodzi w budowę roślin. Stosunek C14 do C12 w organizmie jest taki sam jak w atmosf.