PODZIAŁ POLSKI NA REGIONY

1. Pobrzeża

   • Gdańskie

   • Koszalińskie

   • Szczecińskie

   • Nizina staropruska

2. Pojezierza

   • Pomorskie

   • Wielkopolskie

   • Mazurskie

   • Suwalskie

   • Zachodniopomorskie

   • Lubuskie

   • Poznańskie

   • Gnieźnieńskie

   • Kujawsko-pomorskie

   • Leszczyńskie

3. Niziny

   • Sasko-łużycka

   • Ślaska

   • Poludniowo Wielkopolska

   • Mazowiecka

   • Podlaska

4. Wyzyny:

   • Małopolska

   • Slaska

   • Kielecko-sandomierska

   • Krakowsko- czestochowska

   • Lubelska

   • Pogórze karpackie

   • Przedgórze sudeckie

   • Gory izraelskie

   • Karkonosze

   • Karpaty

   • Tatry

   • Podhale

   • Pieniny

   • Beskidy zachodnie

   • beskid Ślaski

   • Beskid żywiecki

   • Beskid sadecki

   • Beskid maly

   • Gorce

   • Beskid niski

   • Bieszczady

5. Walory krajoznawcze:

   • Obiekty związane z budowa geologiczna

   • Krajobraz, punkty i ciagi widokowe

   • Wody powierzchniowe

   • Parki narodowe rezerwaty przyrody parki krajobrazowe

   • Pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej

   • Parki i ogrody( kompleksy lesne, grupy stanodrzew)

6. Obiekty archeologiczne:

   • Grodziska (pozostałości osad prehistorycznych)

   • Rezerwaty archeologiczne

   • Cmentarzyska

   • Groby pojedyncze

   • Dawne miejsca produkcji (kopalnia krzemienia, dawne hutnictwo)

   • Miejsca i zabytki kulturowe

7. Zabytki architektury i urbanistyki

   • Zalozenia miejsckie

   • Budynki mieszkalne

   • Palace dwory

   • Obiekty i zespoly sakralne

   • Obiekty użyteczności publicznej

   • Obiekty obronne, warowe i inne

   • Budynki gospodarcze

   • Obiekty malej architektury(pawilony ogrodzenia)

8. Zabytki upamiętniające miejsca historyczne:

   • Miejsca bitew

   • Miejsca innych wydarzen historycznych

   • Miejsca uczestnictwa z II wojny

   • Cmentarze muzolea pojedyncze mogily

   • Pomniki

   • Tablice pamiątkowe

   • Miejsca związane z wybitnymi ludzmi

   • Kamienne pomniki danego prawa

9. Zabytki techniki:

   • Obiekty przemysłowe

   • Obiekty transportu i komunikacji

   • Budowle hydrotechniczne i wiatrowe

   • Zegary słoneczne i wiezowe

10. Muzea archiwa i zbiory

    • Muzea i zbiory ponadregionalne

    • Muzea regionalne

    • Skanseny

    • Izby regionalne

    • Zbiory prywatne o wartości krajoznawczej

11. Obiekty i osrodki kultury ludowej:

    • Rozplanowanie przestrzenne wsi

    • Obiekty i zespoly sakralne

    • Chalupy i zagrody

    • Budynki gospodarczo- przemysłowe

    • Czynne osrodki kultury i sztuki ludowej

    • Folklor np. obyczaje ludowe

12. Obiekty współczesne (po 45r.) lub posiadające wartość(palac kulury, okrąglak)

    • Zalozenia przestrzenne

    • Obiekty uzytecznosci publicznej( obiekty sakralne, kulturalne)

    • Budynki mieszkalne

    • Obiekty transportu i komunikacji

    • Budownictwo przemysłowe(obiekty górnictwa)

    • Obiekty rolnicze

    • Imprezy kulturalne sportowe szlaki turystyczne)

TYPY KRAJOBRAZÓW

1. Krajobrazy nizinne

   • Nadmorski

   • Dolin akumulacji wodnej

   • Mlodoglacjalny(obszary ostatniego zlodowacenia)

   • Staroglacjalny (szczatkowe formy polodowcowe,grady)

2. Krajobrazy wyżynne:

   • Lessowy-urodzajne brunatne czarnoziemy,grady,uprawy

   • Skal weglanowych- redziny wykorzystywane rolniczo

   • Skal krzemianowych – duze zróżnicowanie, rozne rodzaje skal krystalicznych i metamorficznych kwarcyty i piaskowce

3. Krajobrazy Gorskie:

   • Regla dolnego-pietro lasow jodlowo-bukowych

   • Regla gornego – bor świerkowy

   • Subalpejski- zarosla kosodrzewiny

   • Alpejski- sit skucina kostrzewa

P A R K I N A R O D O W E

1. BABIOGORSKI PARK NARODOWY- diablak sokolica markowe Szczawiny(schronisko i muzeum turystyki Gorskiej PTTK)

2. BIALOWIESKI PARK NARODOWY – muzeum przyrodniczo-lesne, rezerwat pokazowyzubrow , park palacowy

3. BIEBRZANSKI PARK NARODOWY- czerwone bagno, twierdza Osowiec

4. BIESZCZADZKI PARK NARODOWY-polonina wetlinska, carynska

5. DRAWIENSKI PARK NARODOWY- dolina Drawy, j. Ostrowiec

6. GORCZANSKI PARK NARODOWY- Turbacz

7. KAMPINOSKI PARK NARODOWY- WYDMY SRODLADOWE CMENTARZ MUZEUM WALK I MECZENNISTWA

8. KARKONOSKI PARK NARODOWY- wodospad szklarki, rownia pod sniezka gora Chojnik

9. MAGURSKI PARK NARODOWY- rezerwat , diabli kamien k Folusza, przelom wis laki

10. NARUIANSKI PARK NARODOWY- Kurowo – muzeum parku

11. OJCOWSKI PARK NARODOWY- Najmniejszy

12. BORY TUCHOLSKIE

13. GOR STOLOWYCH

14. UJSCIE WARTY

15. PIENINSKI PARK NARODOWY

16. POLESKI PARK NARODOWY

17. ROZTOCZANSKI PARK NARODOWY

18. SLOWINSKI PARK NARODOWY

19. SWIETOKRZYSKI PARK NARODOWY

20. TATRZANSKI PARK NARODOWY

21. WIELKOPOLSKI PARK NARODOWY(polodowcowy, mlodoglacjalny)

22. WIGIERSKI PARK NARODOWY

23. WOLINSKI PARK NARODOWY( wybrzeza klifowe)

REZERWATY BIOSFERY UNESCO

1. BABIOGÓRSKI

2. BIALOWIESKI

3. REZERWAT PRZYRODY JEZIORA ŁUKAJNO

4. SŁOWINSKI

5. MIEDZ. REZERWAT BIOSFERY” KARPATY WSCHODNIE”

6. TATRZANSKI REZERWAT BIOSFERY

7. KAMPINOSKI

8. POLESKI

LISTA sWIATOWEGO DZIEDZICTWA I KULTURY UNESCO

1. Historyczne centrum Krakowa

2. Kopalnia soli w Wieliczce

3. Auschwitz

4. Puszcza bialowieska

5. Historyczne centrum warszawy

6. Stare miasto w Zamościu

7. Średniowieczny zespol Torunia

8. Zamek krzyzacki w malborku

9. Kalwaria zebrzydowska

10. Kościoły pokoju w jaworze i swidnicy

11. Drewniane kościoły

12. Park muzakowski

13. Hala ludowa we Wrocławiu

PAMIEC SWIATA – NAJBARDZIEJ WATROSCIOWE DOKUMETY KTÓRE OBRAZUJA HISTORIE SWIATA

1. MIKOLAJ KOPERNIK DE REVOLUTIONBUS

2. ARCHIWUM GETTA WARSZAWSKIEGO E. RINGELBLUMA

3. KOLEKCJA DZIEL CHOPINA

4. 21 POSTULATOW SOLIDARNOSCI

5. KONFERENCJA WARSZAWSKA

6. KODEKS SUPRASKI

7. ARCHIWA KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ

SZLAKI TURYSTYCZNE

1. SZLAK PIASTOWSKI: (OLSZTYN,DOBRE MIASTO,LIDZBARK WAM, ORNETA, PIENIEZNO, BRANIEWO,FROMBORK, TOLKMICKO, ELBLAG, PASEŁEK, MAŁDYTY, MORAG,OLSZTYN)

2. ZAMKOW GOTYCKICH

3. ZAMKOW KRZYZACKICH

4. BURSZTYNOWY- MIEDZYNARODOWY

5. SZLAK ARCHITEKTORY DRENIANEJ

6. CYSTERSKI

7. EUROPEJSKI SZLAK TATARSKI

8. DROGA KASZUBSKA

9. SZLAK POLSKIEGO RENESANSU

10. KANAL ELBLASKI –WODNY ZALICZANY DO ZABYTKOW TECHNIKI

11. TRASA KORNICKA- LOKALNA’

1. KRAJOZNASTWO ZRODLEM TOZSAMOSC NARODOWEJ:

Wyzwaniem krajoznawstwa jest odbudowa tożsamości narodowej. Mimo problemow wewnętrznych poszczególnych regionow kraju.

Krajoznawstwo to nosnik idei, możliwość harmonijnego rozwoju człowieka, ochrona i umacnianie wielokulturowej torzsamosci, laczy odmienne dziedziny nauk, laczy teorie z praktyka. Zadaniem krajoznawstwa jest pobudzenie i pogłębianie dumy z bogactwa i glebi kultury kraju. Ksztaltuje świadomość roli krajobrazu w zyciu jednostek oraz jego ochrony. Winno być trwałym elementem edukacji regionalnej.

Nieformalne ruchy społeczne i organizacje SA nosnikiem torzsamosci kulturowej

Zakres przedmiotowy- ochrona przyrody dobr kultury krajobraz kulturowy pozwala zachowac torzsamosc.

Udzial Polski w ochronie europejskiego dziedzictwa kulturowego powinnien obejmowac zabytki muzea parki narodowe i kulturowe, miedzynarodowe rezerwaty biosfery obszary z listy swiatowego dziedzictwa kulturowego., wspolprace z krajami sąsiednimi, udzial w programie „Rady dla Europy 2000”

Zbior faktow w których widoczne SA dzialania i mysli oddanych krajoznawstwu utrwalone w postaci rękopisów fotografi lub kartotek mogą być traktowane jako czynności poznawcze lub efety poznania.

Krajoznawstwo jest psychologicznym i osobowym widzeniem dorobku poznawczego.

1. Wiedza krajoznawcza (pojecie statyczne) suma rezultatow dzialalnosci poznawczej wszystkich prac poznawczych prze ogol krajoznawcow.

2. Granice krajoznawstwa w 3 ujeciach: problemowym czasowym przestrzennym:

   • Profil problemowy

     • Fizjografia(geologia, gleboznawstwa, hydrologia, klimatologia, fauna i flora)

     • Wiedza o człowieku i jego związku z przyroda( antropologia, prehistoria, osadnictwo)

     • Cala strefa praktycznego dzialania(komunikacja, rolnictwo, bezpieczeństwo narodowe)

   • Podzial czasowy PRZESZLOSC-WSPOLCZESNOSC- PRZYSZLOSC

     • Przeszlosc geologia slady rozwoju cywilazji ludzkiej

     • Współczesność- powinna charakteryzowac gleboki realistyczny wyglad otaczającej rzeczywistości)

     • Przyszłość

   • Profil przestrzenny:

     • Krajoznawstwo zajmując się wyłącznie ziemia ojczysta- umacnia obrebnosc kulturowa, narodowa,regionalna. Jest to przestrzen subiektywna i wartosciowana przez każdego kto się z nia identyfikuje

4. Kraj

   • Ojczyzna panstwo

   • Strony rodzinne, miejsca rodzinne.

5. Cele kształtowania SA potrzebami społeczno ekonomicznymi oraz kulturowymi środowiska w którym dana organizacja dziala:

• Wyróżniamy

  • Cele pierwotne zawsze i swoiste

  • Cele wtorne uzależnione od pierwotnych

  • Swoiste właściwe wyłącznie dla krajoznastwa’

  • Nieswoiste możliwe do zrealizowania również poza krajoznawstwem

  • Wewnętrzne stawiane bezpośrednio np. przez krajoznawce samemu sobie do wykonania

    • Swoiste humanistyczne

    • Nieswoiste rekreacyjne wypoczynowe

  • Zewnętrzne wynikaja z funkcji jaka krajoznawstwo pelni a także powinno pelnic w społeczeństwie

    • Swoiste dokumentacyjnei popuryzatorskie

    • Nieswoiste realizacyjne (techniczne , inwencyjne)

4. Turystyka krajoznawcza-

   • oparta jest na formie wycieczkowej.

   • Dazy do poznania kraju ojczystego

   • Gromadzi wszelkie informacje

   • Dziala na rzecz utrwalenia i pomnazania zasodow kultury i przyrody

   • Spelnia rozne funkcje społeczne(wychowawcza, ksztalceniowa, techniczna, )

5. Krajoznawstwo turystyczne-

   • Poprzez funkcje społeczne podkresla znaczenie czasu wolnego dla kultury

   • Wspiera turyste i jego rozrywke i odpoczynek

   • Fakt ze krajoznawstwo uprawiane jest w czasie wolnym podnosi poziom kultury i rozwoju osobowości

6. Instruktor krajoznawstwa musi :

   • spełniać i realizowac cele PTTK

   • budzic umilowanie kraju ojczystego

   • pogłębiać wiedze o regionach walorach i osiągnięciach kraju

7. Krajoznawstwo a turystka

Istota turystyki	Istota krajoznawstwa
Ruch okrężny, przestrzenny, zmiana miejsca pobytu	Poznawanie rzeczywistości Wyjatkowy stosunek człowieka do poznania informacji, prawdy i wiedzy Poznanie kraju ojczystego Forma działalności kulturalnej

4. Źródła wiedzy krajoznawczej:

   • Materiały pierwotne: badania terenowe, obserwacje, pomiar, wywiad,ankietowanie, kartowanie terenowe

   • Materialy wtorne: wydawnictwa statystyczne, materialy archiwalne i urzedowe, literatura krajoznawcza, opracowanie kartograficzne, materialy informacyjno- promocyjne

5. Literatura turystyczna:

   • PRZEWODNIKI TURYSTYCZNE:

     • JEST TO WYDAWNICTWO SLUZACE TURYSTOM KTÓRE W SCISLY SPOSÓB PRZEKAZUJE NAJWAZNIEJSZE INFORMACJE DOTYCZACE DANEGO REGIONU.

     • Struktura przewodnika powinna się składać z :

       • Wprowadzenie i ogolna wiedza na temat przyrody i kultury

       • Szczegółowy opis szlakow turystycznych i tras

       • Alfabetyczny wykaz miejscowości i nazw

       • Zestaw planow, map, rysunkow

     • Możemy wyroznic:

       • Przewodniki po duzych miastach

       • Po regionie

       • Po niewielkich obszarach

       • Po obiektach

     • Podzial wg form turystyki

       • Dla turystyki kwalifikowanej

       • Dla turystyki poznawczej

       • Dla turystyki specjalnych zainteresowan

Relacje	Cechy wspolne	Cechy swoiste dla krajoznawstwa	Cechy swoiste dla turystki
Stosunek do rekreacji	Forma relacji czynnej realizowana w czasie wolnym	Amatorskie podejmowanie czynności wykonywanych do przyjemności ich wykonania	Forma aktywnosci psychofizycznej, etap lub droga do odnowy sil witalnych
Stosunek do przestrzeni	Czynne zdobywcze podejście do przestrzeni	Poznanie wszystkieg co znajduje się w przestrzeni Koncentracja przestrzenna, regionalizm Przewaga elementow poznawczych nad elementami rekreacji	Przemieszczanie się w przestrzeni pokonywanie odległości Pokonywanie granic przestrzennych, otwarcie poznawcze,swiatoznastwo Przewaga elementow rekreacji nad elementami poznawczymi
Stosunek do poznania	Kontakt ze środowiskiem przyrodniczym i społeczno- kulturowym	Poznanie najbliższego otoczenia Glebokie io trwale poczucie przywiązania do elementow poznania Obiektywne poznawanie pojęciowe	Poznawanie terenow odległych (np. obce kraje) Rozpoznawanie i akceptacja miejsca wypoczynku zalezna jest od postawy poznawczej turysty- zaangażowania Subiektywne bidzce poznaniowe
Stosunek do wynikow	Oddziaływanie wypoczynkowe oraz poznawcze a także rozrywkowe, przyjemnościowe, kształcące wychowawcze lecznicze i rehabilitacyjne	Tworzenie nowych warosci poznawczych, porządkowanie i powiekszanie wiedzy o wlasnym regionie	Regeneracja sil witalnych fizycznych i psychicznych

KRAJOZNASTWO

WYKLADY

KRAJOZNASTWO

CWICZENIA