1. Omówić cechy istot żywych

• specyficzna organizacja – organizmy zbudowane są z odpowiednich komórek. Wyjątkiem jest wirus. Brak organelli służących do różnych metabolicznych zdolności. Specyficzną budowę mają grzyby. Zawierają materiał ze zlania się komórek. Priony to czynniki chorobotwórcze. Są to cząsteczki aminokwasowe.

• różnorodność reakcji chem. Składających się na metabolizm

• zdolność do utrzymywania właściwych warunków środowiska wewnętrznego nawet wówczas, gdy zmienia się środowisko zewnętrzne (homeostaza)

• zdolność do ruchów

• reakcja na bodźce

• wzrost – stanowi przyrost masy komórkowej zachodzący dzięki powiększaniu się rozmiarów poszczególnych komórek i zwiększaniu się liczby komórek, bądź w wyniku obu tych procesów. Wzrost może być:

1. równomierny lub nierównomierny

2. ograniczony lub nieograniczony

• rozmnażanie

• przystosowanie do zmian środowiska

1. Omówić różnice między komórką prokariotyczną a eukariotyczną.

• Komórka prokariotyczna:

  Charakteryzuje się brakiem jądra komórkowego. DNA znajduje się w pewnym rejonie cytoplazmy, nie oddzielony od niej błoną. Cząsteczki DNA w większości komórek prokariotycznych są koliste i połączone z niewielką ilością białek. Są to komórki małe. (komórki bakterii)

• Komórka eukariotyczna:

  Charakteryzuje się obecnością jądra komórkowego, utworzonego przez liniowe DNA (z wolnymi końcami) otoczone przez dwie błony śródplazmatyczne (otoczkę jądrową). DNA eukariotyczne tworzy kompleks z dużą ilością białek. Poza jądrem, komórki eukariotyczne mają wiele rejonów oddzielonych błonami od cytoplazmy. (komórki zwierząt, roślin, grzybów i protisów).

1. Scharakteryzować wirusy oraz podać objawy występujące na roślinach zarażonych wirusami.

   Typy wirusów: a. bakteriofagi

   b. wirusy roślinne

   c. wirusy zwierzęce

1. Bakteriofagi – krystaliczna, białkowa budowa, wewnątrz głowki znajduje się materiał genetyczny.

   

2. Wirusy roślinne – kuliste (średnica 10-50nm), pałeczkowate (300-1800nm), dostają się do komórek roślin przez rany, w roślinie rozprzestrzeniają się przez plazmocyty, pod wpływem wirusów następuje rozkład lub deformacja tkanek, nie można wyleczyć zarażonych roślin, trzeba je wyciąć.

3. Wirusy zwierzęce – pasożytują u czlowieka i zwierząt, wywołują liczne choroby jak np choroba Heinego-Medina, odrę, ospę, świnkę, żółtą febrę, wściekliznę, półpaśca

1. Scharakteryzować sinice oraz omówić ich rolę w środowisku.

   Sinice powstały ok 3,5mld lat temu. Żyją do dzisiaj, są to najbardziej doskonałe organizmy jakie znamy. Stromatolity to struktury wodne. Sinice poprzez swój metabolizm powodują wytrącanie minerałów. Potrafią wiązać azot atmosferyczny. Nie ma innego organizmu, który potrafiłby wiązać azot i miał zdolności fotosyntetyczne.

   

   CHARAKTERYSTYKA:

• Zawierają barwniki fotosyntetyczne: chlorofil a, fikocyjan, fikoeryktryna

• Adaptacja chromatyczna

• Produkcja asymilatów – skrobia sinicowa

• Ściana komórkowa zbudowana głównie z pektyn, niekiedy z celulozy

• Jednokomórkowe, kolonijne, nitkowane

• Wielkość: 1-60μm

• Rozmnażanie: podział komórek, fragmentacja

ZNACZENIE:

• Zdolność wiązania azotu atmosferycznego

• Jest źródłem azotu w glebach i wodzie (50km azotu/ha)

• Stanowią czynnik próchniczotwórczy

• Pokarm dla organizmów wodnych i glebowych

• Biorą udział w procesie powstawania skał

• Mogą powodować zanieczyszczenia wód

1. Scharakteryzować bakterie oraz omówić ich rolę w środowisku:

   Ściana komórkowa zbudowana z mukopolisacharydów (węglowodany+białka) oraz związków białkowych. Niektóre tworzą galaretowate otoczki. Mogą być gram-dodatnie lub gram-ujemne. Są urzęsione, bez rzęsek lub otoczone śluzem. Bezzieleniowe, zawierające bakteriochlorofil, karotenowce. Barwniki w tylakoidach – struktury błoniaste. Materiały zapasowe: glikogen, tłuszcze, białka, wolutyna. Sposób barwienia się ścian komórkowych (barwią się gram+, nie barwią gram-). Od tego zależy czy antybiotyk przeniknie do środka. Prowadzą mineralizację masy organicznej. Biorą udział w krążeniu pierwiastków glebowych, biorą udział w tworzeniu struktury gruzełkowatej gleby, wiązanie wolnego azotu.

   

   ODŻYWIANIE:

• Cudzożywne (głównie) i roztoczo-saprofity, pazożyty (względne i bezwzględne) i symbionty

• Samożywne: fotosyntetyzujące

• Samożywne: chemosyntetyzujące (utleniają związki nieorganiczne)

• Siarkowe: siarka – siarczany

• Żelaziste: sole żelazowe – sole żelazowe

• Wodorowe: wodór – woda

• Metanowe: metan – CO₂

• Nitryfikacyjne: amoniak – azotany, azotyny

ODDYCHANIE I FERMENTACJA:

• Aeroby (tlenowce), Oridyjty końcowe to CO₂, H₂O

• Anaeroby (beztlenowce). Produkty koncowe: CO₂, proste związku organiczne: kwas mlekowy, masłowy i octowy

• Beztlenowe bakterie gnilne rozkładają białka i aminokwasy.

1. Scharakteryzować poszczególne grupy systematyczne grzybów oraz omówić ich znaczenie i rolę w środowisku:

1. GRZYBY SAPROFITYCZNE – rozkadające materię organiczną martwych organizmów.

2. GRZYBY NEKTOTROFICZNE – żyjące jako pasożyty fakultatywne lub obligatoryjne roślin, zwierząt i grzybów.

3. Grzyby biotroficzne – żyjące w symbiozie z innymi organizmami (glonami, mszakami, paprotnikami, roślinami nasiennymi)

1. Śluzorośla – saprofity

2. Plazmodifony – pasożyty roślin

3. Grzyby lęgniowe

4. Grzyby właściwe

1. Sprzężniowe – pleśniak biały

2. Workowce – rozmnaża się przez pączkowanie:

   1. Drożdże

   2. Buławinka czerwona

   3. Pędzlak – niszczy ściany komórki bakterii - antybiotyki

   4. Trufl

   5. Sporysz – kłosy

   6. Kropidlak – sery

3. Podstawczaki

   1. Pieczarka

   2. Głownie

   3. Huby

4. Grzyby niedoskonałe

   1. Grzybica płuc – grzybicem niedoskonałym

ZNACZENIE GRZYBÓW:

• Rozkładają martwą materię organiczną, mineralizacja, obieg pierwiastków w przyrodzie

• Udział w tworzeniu próchnicy

• Wzbogacone siedliska o azot

• Mikoryza

• Udział w samooczyszczaniu się wód

• Pasożytnictwo

• Niszczenie budowli

• Wykorzystanie w przemysle spożywczym, farmaceutycznym

1. Scharakteryzować poszczególne grupy ekologiczne glonów oraz omówić ich znaczenie i rolę w środowisku.

• Eugleniny

  Żyją na pograniczu roślin i zwierząt. Niektóre posiadają wici, plamkę oczną – reaguje na światło. Żywienie:

  - pochłaniają drobne cząsteczki wody

  - fotosynteza – w warunkach świetlnych

• Tobołki

  Posiadają wici. Odżywiają się jak eugleniny.

• Chrozofity

  Należą do nich okrzemki. Zbudowane jakby pudełeczka. W ściankach mnóstwo otworków, przez które wyrzucają śluz, dzięki czemu poruszają się. Prowadzą fotosyntezę. Wzbogacają wodę w tlen. Osadzając się na dnie tworzą glebę okrzemkową.

• Brunatnice

  Ok 200-300m długości, o barwie brunatnej. Są źródłem tlenu w wodzie. Wykorzystywane do produkcji paszy i różnych nawozów (moszczyn pęcherze płatne utrzymują pion)

• Krasnorosty

  Żyją w ciepłych wodach. Zastosowanie podobne do brunatnic. Uzyskuje się substancje agar-agar, substancję żrącą.

• Zielenice

  Bardzo zróżnicowana gromada. Są glony mające wici, w postaci kulki, nitkowane, krzaczkowate.

  - Toczek

  - Chlorella. Służy do produkcji żywności. Dodawany do produkcji mięsnych. Chodowany w ciepłych krajach. Zdecydowanie wyższa efektywność fotosyntetyczna.

  - Sałata morska – w Azji jako pokarm dla ludzi

1. . Scharakteryzować poszczególne grupy systematyczne mszaków, omówić ich cykl życiowy oraz znaczenie i rolę w środowisku.

   Reprezentują najprawdopodobniej najstarszą grupę roślin. Wywodzą się z nici ewolucyjnej glonów. Rozróżnia się ok 20.000 gatunków zasiedlających cały glob. Wykazują wiele cech roślin wodnych. Do zapłodnienia potrzebna jest woda. Pojawiają się też cechy charakterystyczne dla roślin lądowych.

• Wątrobowce - porostnica wielokształtna

Klasa: mchy

• 650tys gatunków, nie mają większego znaczenia

Podklasa: torfowce

• 30 gatunków w Polsce

• Tereny kwaśne tworzą mszary

• Żyją bardzo długo

• Ogromna zdolność do gromadzenia wody dzięki wolnym przestrzeniom. Woda gromadzona w liściach i łodyżkach (25x więcej niż ważą)

• Wykorzystywanie jako ściółka

• Substrat do uprawy roślin

• W medycynie stosowana jako borowina

Są trudne w rekultywacji. Torfowiska po wysuszeniu giną, zamieniają się w pył.

1. Scharakteryzować rośliny nasienne; omówić cechy roślin nagonasiennych i okrytonasiennych oraz podać różnice pomiędzy roślinami jedno – i dwuliściennymi.

Są to rośliny naczyniowe o najwyższym stopniu przystosowania do życia na lądzie. Proces zapłodnienia nie wymaga obecności wody, sporofit jest częścią dominującą. Gametofit rozwija się na sporoficie. Roślina składa się z korzenia, łodygi, liści i kwiatu. Rośliny nasienne rozmnażają się przede wszystkim za pomocą nasion, które powstają w wyniku procesu płciowego. Nasiona mają charakter przetrwalników, zawierają substancje zapasowe, które wykorzystuje rozwijający się sporofit.

Cechy roślin nagonasiennych:

Cechy nasion okrytonasiennych (okrytozalążkowe):

Są dominującymi organizmami spośród wszystkich grup roślin. W tej chwili znanych jest około 250 000 gatunków. Cechują się ogromną różnorodnością morfologiczną. Spotyka się wśród nich drzewa, krzewy i rośliny zielne. Cechą charakterystyczną dla roślin wyższych jest tworzenie kwiatu. Okrytonasienne posiadają kwiat rozbudowany, składający się z okwiatu dna kwiatowego. Kwiaty są obupłciowe. Znajdują się w nich pręciki i słupki. Kwiat może być zapylany przez wiatr(wiatropylne), owady(owadopylne) lub dzięki obecności wody(wodopylne). Nowością jest wytwarzanie owocu, który chroni nasiona. W nasionach znajduje się zarodek z materiałami zapasowymi.

Rośliny jednoliścienne:

• Zarodek z jednym liściem

• Nasiona bielmowe, bielmo zwykle obecne w dojrzałych nasionach

• System korzeniowy wiązkowy (korzeń główny zanika, jego miejsce zajmują korzenie przybyszowe)

• Wiązki przewodzące zamknięte – bez kambium, kolateralne zamknięte lub leptocentryczne

• Łodyga zwykle nie przyrasta na długość, wiązki przewodzące rozproszone w całym przekroju łodygi

• Liście unerwione równolegle, bez wyróżnionego nerwu głównego, nie posiadają ogonków, całobrzegie, równowąskie

• Kwiaty trój- lub rzadziej dwu- i cztero- płatkowe, często bez podziału na kielich i koronę, zwykle obupłciowe

• Miękisz niezróżnicowany

• W większości rośliny zielne

Rośliny dwuliścienne:

• Zwykle z dwoma liścieniami

• Często brak bielma w dojrzałych nasionach, nasiona bezbielmowe

• System korzeniowy osiowy (korzeń główny i korzenie boczne)

• Wiązki przewodzące łodygi otwarte – z kambium, kaletarne otwarte

• Łodyga przyrasta na długość, wiązki przewodzące tworzą zwarty walec osiowy

• Liścienie unerwione parzysto lub dłoniasto z ogonkami, brzegi wycinane lub ząbkowane (blaszki podzielone lub niepodzielone)

• Kwiaty cztero- lub pięciopłatkowe, rzadko trzypłatkowe, mają działki kielicha i płatki kielicha obupłciowe

• Miękisz asymilacyjny zróżnicowany: palisadowy i gąbczasty

• Rośliny zielne lub drzewa

1. Scharakteryzować poszczególne grupy systematyczne pierwotniaków oraz omówić ich znaczenie i rolę w środowisku.

   Jest to duża grupa organizmów, część z nich zaliczana jest do glonów. W toku ewolucji komórka pierwotniaków uległa wzbogaceniu.

• Formy ruchliwe i stałe

• Koordynacja pracy rzęsek

• Powierzchnia pokryta rzęskami umożliwia ruch

• Odżywianie bakteriami

• Posiadają trichocysty

Heterotorfy:

ODŻYWIANIE

• Pinocytoza: wchłanianie małych cząsteczek i kropelek płynu

• Fagocytoza: otaczanie większych komórek i wchłanianie ich

• Połykanie przy pomocy cytostomu

  ODDYCHANIE

• Oddychanie tlenowe i beztlenowe

• Pobieranie tlenu całą powierzchnią ciała

• Współudział symbiotyczne glonów

• Liczne mogą żyć w środowisku beztlenowym (pasożyty i saprofity)

RUCH

• Ruch wewnątrzkomórkowy (przelewanie się plazmy)

• Skurcz komórki

• Ruch lokomotoryczny

• Reakcja na różne bodźce – światło, ruch wody

• Wystrzeliwanie trichocyst

• Występowanie dziwnych organellli

ROZMNAŻANIE

• Podział na dwa osobniki potomne

• Pączkowanie

• Proces płciowy

Jamochłony wyposażone w parzydełkowe komórki. Symetria promienista. Występuje polip i meduza.

1. Omówić rolę białek, tłuszczy i węglowodanów wchodzących w skład organizmów żywych.

Tłuszczowce

Stanowią niejednorodną grupę substancji chemicznych utworzonych z komórek tłuszczowych połączonych z alkoholami, najczęściej z glicerolem. Fosfolipidy zawierają dodatkowe komórki fosforowe.

Cząstki tłuszczów są dwubiegunowe: biegun glicerolowy jest hydrofilny, biegun tłuszczowy jest hydrofobowy

Węglowodany (cukrowce)

Tworzą się podczas fotosyntezy i stanowią materiał wyjściowy syntezy innych substancji organicznych.

Mają znaczenie jako materiał energetyczny i budulcowy.

Podstawowym cukrem prostym jest glukoza, fruktoza i galaktoza

Dwucukry:

Jednakowych ( maltoza, celobioza z 2 cząsteczek glukozy)

Różnych (sacharoza z fruktozy i glukozy)

Węglowodany występują jako budulec, substancje energetyczne i zapasowe

Podstawowe wielocukry: celuloza

Białko:

- podstawowe składniki żywej materii

- składają się z aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi

1. Omówić rolę: kwasów nukleinowych, enzymów, witamin i barwników wchodzących w skład organizmów żywych.

   Kwasy nukleinowe są to związki wielkocząsteczkowe występujące we wszystkich komórkach i wirusach odgrywające zasadniczą rolę w przekazywaniu cech dziedzicznych i kierowaniu syntezą białek. Dzielą się na dwa rodzaje: kwas rybonukleinowy (RNA) i kwas deoksyrybonukleinowy (DNA).

Enzymy – białka o specyficznej konfiguracji, pełniące w organizmach żywych rolę katalizatorów lub inhibitorów, regulujących aktywność konkretnych procesów. Enzymy są substancjami, które naturalnie funkcjonują w środowisku wodnym – w żywych komórkach organizmów – często też w bardzo ściśle określonych warunkach temperatury, pH, stężeń soli.

Witaminy to związki organiczne niezbędne do życia i zdrowia. Występują w postaci naturalnej  w wielu produktach. Organizm wykorzystuje je do przeprowadzania ważnych reakcji chemicznych. Ilość witamin potrzebną do zachowania zdrowia zapewnia normalna, zrównoważona dieta. Dla człowieka witaminy są egzogenne (ludzki organizm ich nie syntezuje), w związku z czym muszą być dostarczane z pokarmem (najczęściej w postaci prowitamin. Zbyt duża dawka witamin również nie jest obojętna dla zdrowia. Dotyczy to zwłaszcza tych witamin, które organizm odkłada w większych ilościach

Witaminy nie należą do typowych składników pokarmowych, pełnią jedynie funkcję regulacyjną.

Barwniki- związki chemiczne wybiórczo absorbujące promieniowanie elektromagnetyczne w zakresie widzialnym (o długości fali od ok. 400 do 780 nm) warunkujące barwę organizmów roślinnych i zwierzęcych

1. Omówić substancje zapasowe gromadzone przez rośliny:

   Związki chemiczne syntetyzowane przezrośliny, pełniące rolę źródła energii lub budulca. Substancje zapasowe występują we wszystkich komórkach roślin jako produkty przemiany materii, a ponadto są magazynowane w specjalnych tkankach spichrzowych zlokalizowanych w organach spichrzowych.
   
   Do najważniejszych substancji zapasowych należą: cukry proste (monosacharydy), jak glukoza i fruktoza, wielocukry prostsze (oligosacharydy), jak sacharoza i maltoza, wielocukry właściwe (polisacharydy), jak np. skrobia, celuloza, hemicelulozy, inulina (cykoria, słonecznik bulwiasty), glikogen (u grzybów, bakterii i sinic), agar (ściany komórkowe krasnorostów) i śluzy roślinne, a także białka zapasowe (występujące np. w ziarniakach zbóż w postaci ziarn aleuronowych i wnasionach motylkowatych) oraz tłuszcze występujące w cytoplazmiekomórek i specjalnych wakuolach tłuszczowych (rośliny oleiste), głównie wowocach, np. oliwki i nasionach, np.: soi, rzepaku, słonecznika zwyczajnego.

2. Im większe jest stężenie roztworu, tym mniejszy jest potencjał wodny. Stąd odwodniona komórka będzie intensywnie pobierać wodę, ponieważ stężenie jej soku komórkowego jest dużo wyższe niż stężenie roztworu glebowego.

   Etapy transportu wody w roślinie:

   transport bliski (od włośników do walca osiowego drogą apoplastyczną lub symplastyczną),

   transport daleki (w ksylemie),

   transport w liściu i transpirracja. Mechanizm transportu wody w roślinie może być pasywny (wywołany transpiracją)lub aktywny (spowodowany przez parcie korzeniowe).

   Kohezja i adhezja uwarunkowane są budową polarną cząsteczek wody oraz występowaniem oddziaływań międzycząsteczkowych.

3. Scharakteryzować procesy anaboliczne i kataboliczne zachodzące w roślinach.

   Czynniki środowiska:

1. Abiotyczne: oddziaływanie nieożywionych elementów środowiska na organizmy. Wyróżniamy czynniki klimatyczne i edaficzne

2. Biotyczne: żywe składniki środowiska (rośliny, zwierzęta, człowiek) wywierające bezpośredni lub pośredni wpływ ma siebie wzajemnie i na otaczające abiotyczne składniki środowiska.

1. Czynniki abiotyczne

   1. TEMPERATURA

      - przejawy życia -200-150°C

      - skrajne od -70°C (Syberia – bakterie, sinice, porosty, mszaki, zwierzęta polarne) do +80°C (pustynie – rośliny kwiatowe (rychtowe), zwierzęta)

      - większość organizmów 0-30°C

      - środowiska wodne 0°C (-1,9°C) -30°C (100°C)

b. ŚWIATŁO

Dla organizmów prowadzących fotosyntezę. Ale też dla zwierząt (długość dnia, rozmnażanie itp)

• Fotoperiodyzm roślin – reakcje roślin objawiające się np kwitnieniem

• Aktywność rozrodcza u zwierząt, wędrówki, orientacja w otoczeniu

c. WODA

- zawartość procentowa – 70-80%

- zwierzęta wodne: żebropławy (99%), meduzy (98%)

- zwierzęta lądowe: kaczka (70%), czlowiek (65%)

- rozpuszczalnik dla licznych substancjimedium, w którym następuje transport substancji w sitacg i naczyniach

- substrat w wielu reakcjach biochemicznych

- zapewnia turgor

- utrzymuje odpowiednią temperaturę

d. gazy

- CO₂ rozpuszcza się w H₂O ok 60-krotnie lepiej niż azot i ok 30-krotnie lepiej niż tlen

- azot 78%, tlen 21%, dwutlenek węgla 0,03% (ląd)

1. Czynniki biotyczne

   1. Skład chemiczny i struktura gleby zależy od roślin i zwierząt ją zamieszkujących

   2. Oddziaływania antagonistyczne i nieantagonistyczne

18. Omówić Prawo Minimum Libiga oraz Prawo Tolerancji Shelforda

Prawo minimum Liebiga – wzrost roślin zależy od ilości tego skladnika pokarmowego, który jest dostępny dla nich w minimalnej ilości

Prawo tolerancji Shlforda – możliwość bytowania organizmu określają minima i maksima danego czynnika. Prawo to jest rozszerzone regułami pomocniczymi:

• tolerancja w stosunku do jednego czynnika zmienia się w zależności od sumy czynników działających w tym samym czasie

• organizmy mogą mieć szeroki zakres tolerancji w stosunku do jednego czynnika, a wąski do innego

• organizmy o szerokim zakresie tolerancji w stosunku do wszystkich czynników są najszerzej rozmieszczone

• kiedy warunki środowiska nie są optymalne dla gatunku ze względu na jeden czynnik ekologiczny, to jego granice tolerancji wobec innych czynników mogą być zawężone

19 interakcje nieantagonistyczne

rodzaj zależności międzygatunkowych polegających na tym, że żadna ze stron (populacji) nie ponosi szkody na skutek wzajemnych oddziaływań.

Wyróżnia się następujące oddziaływania nieantagonistyczne:

• symbioza – relacja przynosząca obustronne korzyści,

  • mutualizm cechujący się intensywnym wzajemnym uzależnieniem,

  • protokooperacja – interakcja bez uzależnienia;

• komensalizm – stosunek, w którym jedna strona korzysta, a dla drugiej oddziaływanie jest obojętne;

• neutralizm – brak wzajemnych oddziaływań.

20. interakcje antagonistyczne

rodzaj zależności międzygatunkowych, w której populacja danego gatunku działa na niekorzyść innej populacji o podobnych wymaganiach środowiskowych. Do tych oddziaływań zalicza się: 

• konkurencję - dwie populacje tego samego lub różnych gatunków, rywalizują o tę samą niszę ekologiczną dochodzi do współzawodnictwa o ograniczone zasoby środowiska, np. o pożywienie, miejsce do życia

• drapieżnictwo - metoda zaspokajania głodu korzystna dla drapieżnika, a niekorzystną dla ofiary

•  amensalizm - obecność i czynności życiowe jednego gatunku wpływają niekorzystnie na gatunek drugi, przy czym jest to relacja jednostronna

21. Walka ze szkodnikami

1. korzystanie z naturalnych czynników organicznych

2. walka za pomocą środków chemicznych (pestycydów)

3. Stosowanie metod agrotechnicznych

4. Walka biologiczna

5. kompleksowa zwalczanie

• Drapieżniki, pasożyty, organizmy chorobotwórcze, presja ze strony konkurentów

• Herbicydy, fungicydy, insektycydy

• Płodozmian, mozaika upraw, spalanie pozostałości po zbiorach

• Introdukcja drapieżników, pasożytów czy organizmów chorobotwórczych, wprowadzenie zmian genetycznych w populacjach szkodników i roślin uprawnych, sterylizacja szkodników, stosowanie feromonów

  • Introdukcja drapieżników – wprowadzanie drapieżników

  • Stosowanie feromonów – zwabianie

• Równoczesne stosowanie wszystkich metod

22. Struktura troficzna:

Struktura troficzna dotyczy powiązań pokarmowych w obrębie ekosystemu. Ze względu na podobną rolę w procesach energetycznych zachodzących w obrębie ekosystemu wyróżnia się dwie grupy organizmów: producentów i konsumentów, przy czym spośród konsumentów wyodrębnia się grupę destruentów.

Producenci stanowią pierwszy poziom troficzny. Są to organizmy autotroficzne, które obejmują fotoautotrofy (glony,rośliny zielone i bakterie fotosyntetyzujące) oraz chemoautotrofy (bakterie chemosyntetyzujące). Organizmy te w procesie fotosyntezy lub chemosyntezy wytwarzają ze związków nieorganicznych substancje organiczne wykorzystywane jako budulec własnego ciała lub źródło energii.

Konsumenci tworzą kolejne poziomy troficzne. Są to organizmy heterotroficzne, które pobierają gotową materię organiczną, uzyskiwaną bezpośrednio lub pośrednio od producentów. Stąd wyróżnia się konsumentów I rzędu odżywiających się roślinami oraz konsumentów kolejnych rzędów, którzy odżywiają się innymi zwierzętami.

Destruenci są wydzieloną grupą konsumentów, która w łańcuchach pokarmowych stanowi ogniwo łączące konsumentów z producentami, dzięki czemu możliwy jest obieg materii w przyrodzie. Jako organizmy saprofityczne rozkładają szczątki roślinne i zwierzęce do prostych związków nieorganicznych.

Organizmy w ekosystemie powiązane są ze sobą różnymi zależnościami pokarmowymi, które obrazują łańcuchy troficzne (pokarmowe).

Wyróżnia się dwa rodzaje łańcuchów pokarmowych:

– łańcuchy biofagów (spasania), prowadzące od roślin przez roślinożerców do drapieżników;

– łańcuchy detrytusowe, biegnące od martwej materii organicznej przez mikroorganizmy i saprofagi do drapieżników.