Og贸lne zasady post臋powania admistracyjnego | Charakterystyka |
---|---|
Zasada praworz膮dno艣ci (legalno艣ci) | Organy administracji publicznej dzia艂aj膮 na podstawie przepis贸w prawa powszechnie obowi膮zuj膮cego (nie jest zwi膮zany podstaw膮 prawn膮 podan膮 przez stron臋). Tak wi臋c podstaw膮 prawn膮 decyzji administracyjnej nie mog膮 by膰 przyk艂adowo preambu艂y akt贸w normatywnych, uchwa艂y Rady Ministr贸w czy zarz膮dzenia Prezesa Rady Ministr贸w. |
Zasada prawdy obiektywnej | Organy administracji publicznej obowi膮zane s膮 podejmowa膰 wszelkie kroki niezb臋dne do dok艂adnego wyja艣nienia stanu faktycznego. Zgodnie z konkretyzacj膮 tej zasady, organ administracji publicznej jest zobowi膮zany w spos贸b wyczerpuj膮cy zebra膰 i rozpatrzy膰 ca艂y materia艂 dowodowy. Zasad臋 prawdy obiektywnej urzeczywistnia m.in. prawo strony do czynnego udzia艂u w post臋powaniu. |
Zasada uwzgl臋dnienia z urz臋du interesu spo艂ecznego i s艂usznego interesu strony | Organ administracji publicznej jest zobowi膮zany do za艂atwienia sprawy, maj膮c na wzgl臋dzie聽interes spo艂eczny聽i s艂uszny interes obywateli (tj. tylko taki, kt贸ry znajduje oparcie w normie prawnej ustanowionej dla jego ochrony).聽Za艂atwienie sprawy przez organ administracji publicznej powinno by膰 wyrazem pogodzenia tych interes贸w |
Zasada prowadzenia post臋powania w spos贸b budz膮cy zaufanie jego uczestnik贸w do w艂adzy publicznej | Organy administracji publicznej prowadz膮 post臋powanie w spos贸b budz膮cy zaufanie jego uczestnik贸w do w艂adzy publicznej (art. 8 k.p.a.). Wg. S. Rozmaryna zasada ta stanowi klamr臋 spinaj膮c膮 ca艂o艣膰 og贸lnych zasad post臋powania administracyjnego. Mo偶na z niej wyprowadzi膰 tak偶e szereg innych zasad, kt贸re nie zosta艂y wprost skodyfikowane w polskim ustawodawstwie, ale ich istnienie wynika z konstytucyjnej zasady demokratycznego pa艅stwa prawnego. Zaliczaj膮 si臋 do nich m.in.: - zasada przewidywalno艣ci rozstrzygni臋膰 administracyjnych; - zakaz nadu偶ywania uprawnie艅; - zasada proporcjonalno艣ci; - zasada r贸wno艣ci stron; - zasada uczciwo艣ci i uprzejmo艣ci; |
Zasada pog艂臋biania 艣wiadomo艣ci i kultury prawnej obywateli | Organy administracji publicznej obowi膮zane s膮 prowadzi膰 post臋powanie w taki spos贸b, aby pog艂臋bia膰 艣wiadomo艣膰 i kultur膮 prawn膮 obywateli. Z t膮 zasad膮 wi膮偶e si臋 zasada informowania stron i innych uczestnik贸w post臋powania. |
Zasada informowania stron i pozosta艂ych uczestnik贸w post臋powania Zasada czynnego udzia艂u stron w post臋powaniu |
Organy administracji publicznej s膮 obowi膮zane do nale偶ytego i wyczerpuj膮cego informowania stron o okoliczno艣ciach faktycznych i prawnych, kt贸re mog膮 mie膰 wp艂yw na ustalenie ich praw i obowi膮zk贸w b臋d膮cych przedmiotem post臋powania administracyjnego. Organy czuwaj膮 tak偶e nad tym, aby strony i inne osoby uczestnicz膮ce w post臋powaniu nie ponios艂y szkody z powodu nieznajomo艣ci prawa, i w tym celu udzielaj膮 im niezb臋dnych wyja艣nie艅 i wskaz贸wek. Zasada ta konkretyzowana jest w przepisach m.in. o obowi膮zku wskazaniu w wezwaniu skutk贸w prawnych niezastosowania si臋 do wezwania, pouczeniu o skutkach nieusuni臋cia brak贸w podania w wezwaniu do usuni臋ciu brak贸w (skutkiem jest pozostawienie podania bez rozpoznania), pouczeniu stron o skutkach prawnych zawieszenia post臋powania na 偶膮danie strony oraz pouczenie o dopuszczalno艣ci i trybie wniesienia 艣rodka prawnego w odniesieniu do decyzji administracyjnej i postanowienia, kt贸re mo偶e by膰 zaskar偶one do s膮du administracyjnego. B艂臋dne pouczenie w decyzji co do prawa odwo艂ania albo wniesienia pow贸dztwa do s膮du powszechnego lub skargi do s膮du administracyjnego nie mo偶e szkodzi膰 stronie, kt贸ra zastosowa艂a si臋 do tego pouczenia. Je偶eli strona korzysta z wykwalifikowanego pe艂nomocnika (np. adwokata czy radcy prawnego), obowi膮zki informacyjne organu administracji publicznej s膮 w臋偶sze ni偶 w sytuacji, w kt贸rej strona nie ma takiego pe艂nomocnika. Organy administracji publicznej obowi膮zane s膮 zapewni膰 stronom czynny udzia艂 w ka偶dym stadium post臋powania, a przed wydaniem decyzji umo偶liwi膰 im wypowiedzenie si臋 co do zebranych dowod贸w i materia艂贸w oraz zg艂oszonych 偶膮da艅. Zasada ta mo偶e dozna膰 pewnego ograniczenia - organy administracji publicznej mog膮 od niej odst膮pi膰 w przypadkach, gdy za艂atwienie sprawy nie cierpi zw艂oki ze wzgl臋du na niebezpiecze艅stwo dla 偶ycia lub zdrowia ludzkiego albo ze wzgl臋du na gro偶膮c膮 niepowetowan膮 szkod臋 materialn膮. Organ administracji publicznej jest zobowi膮zany utrwali膰 w aktach sprawy (w drodze adnotacji) przyczyny odst膮pienia od zasady czynnego udzia艂u stron. Zasada ta stanowi procesowe uprawnienie strony, tak wi臋c strona nie ma obowi膮zku czynnie uczestniczy膰 w post臋powaniu. Przejawami zasady czynnego udzia艂u stron w post臋powaniu s膮: prawo inicjatywy dowodowej, prawo do czynnego udzia艂u w czynno艣ciach post臋powania dowodowego, prawo wypowiadania si臋 co do wynik贸w post臋powania dowodowego oraz co do zgromadzonych dowod贸w i materia艂贸w w sprawie, a tak偶e prawo strony do wgl膮du w akta sprawy[2]. Je偶eli strona bez w艂asnej winy nie bra艂a udzia艂u w sprawie, nast臋puje wznowienie post臋powania zako艅czonego decyzj膮 ostateczn膮. |
Zasada przekonywania | Organy administracji publicznej powinny wyja艣nia膰 stronom zasadno艣膰 przes艂anek, kt贸rymi kieruj膮 si臋 przy za艂atwianiu sprawy, aby w ten spos贸b w miar臋 mo偶liwo艣ci doprowadzi膰 do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania 艣rodk贸w przymusu. Wa偶n膮 rol臋 w realizacji tej zasady odgrywa uzasadnienie decyzji administracyjnej. |
Zasada szybko艣ci i prostoty post臋powania | Organy administracji publicznej powinny dzia艂a膰 w sprawie wnikliwie i szybko, pos艂uguj膮c si臋 mo偶liwie najprostszymi 艣rodkami prowadz膮cymi do jej za艂atwienia. Sprawy, kt贸re nie wymagaj膮 zbierania dowod贸w, informacji lub wyja艣nie艅, powinny by膰 za艂atwione niezw艂ocznie. Realizacja tej zasady nie mo偶e prowadzi膰 do pogwa艂cenia przepis贸w Kodeksu post臋powania administracyjnego, kt贸re przewiduj膮 m.in. termin na zawiadomienie strony o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodu ze 艣wiadk贸w, bieg艂ych lub ogl臋dzin (przynajmniej 7 dni) czy termin na wezwanie i og艂oszenie o聽rozprawie administracyjnej聽(przynajmniej 7 dni). W zgodzie z zasad膮 prostoty (ekonomiki) post臋powania pozostaj膮 przepisy o tzw. pomocy prawnej oraz o wezwaniu uczestnik贸w post臋powania do czynno艣ci procesowych. |
Zasada ugodowego za艂atwiania spornych spraw administracyjnych | Sprawy, w kt贸rych uczestnicz膮 strony o spornych interesach, mog膮 by膰 za艂atwiane w drodze聽ugody聽sporz膮dzonej przed organem administracji publicznej. Organ administracji publicznej, przed kt贸rym toczy si臋 post臋powanie w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmowa膰 czynno艣ci sk艂aniaj膮ce strony do zawarcia ugody, z kolei strona ma prawo do zawarcia ugody. |
Zasada dwuinstacyjno艣ci | Post臋powanie administracyjne jest dwuinstancyjne. Wa偶niejszy jest tutaj aspekt materialny (prawna mo偶no艣膰 dwukrotnego rozstrzygni臋cia tej samej sprawy) ni偶 procesowy - tak wi臋c wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy nie jest wyj膮tkiem od zasady dwuinstancyjno艣ci. |
Zasada pisemno艣ci | Sprawy w post臋powaniu administracyjnym nale偶y za艂atwia膰 w formie pisemnej. Sprawy mog膮 by膰 za艂atwiane w formie ustnej, je偶eli przemawia za tym interes strony, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie, jednak tre艣膰 i istotne motywy takiego za艂atwienia powinny by膰 utrwalone w aktach w formie protoko艂u lub podpisanej przez stron臋 adnotacji |
Zasada trwa艂o艣ci decyzji ostatecznych | Decyzje, od kt贸rych nie s艂u偶y odwo艂anie w administracyjnym toku instancji, s膮 ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich niewa偶no艣ci oraz wznowienie post臋powania mo偶e nast膮pi膰 tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczeg贸lnych. Trybami nadzwyczajnymi, kt贸rymi mo偶na wzruszy膰 decyzj臋 ostateczn膮 s膮
Naruszenie tej zasady jako ra偶膮ce naruszenie prawa stanowi jedn膮 z przes艂anek stwierdzenia niewa偶no艣ci. |
Zasada s膮dowej weryfikacji (kontroli) decyzji ostatecznych | Zgodnie z Kodeksem post臋powania administracyjnego, decyzje mog膮 by膰 zaskar偶ane do s膮du administracyjnego z powodu ich niezgodno艣ci z prawem, na zasadach i w trybie okre艣lonych w odr臋bnych ustawach. Tak膮 ustaw膮 jest聽Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi, kt贸ra przewiduje nawet szerszy zakres kognicji s膮d贸w administracyjnych |