Nauka- zasób wiedzy, potrzebny do udzielenia odp. Nauka spełnia fun., które są potrzebne aby egzystować, upraszczać, ulepszać życie. Nauka to zespół czynności i sposobów postępowania prowadzący do pozyskania wiedzy oraz rezultat tego procesu, na który składa się wiedza naukowa. Nauka dzieli się na: *badania naukowe, * wiedzę naukową.

Badania naukowe- słowo to jest wieloznaczne i ma szerokie zastosowanie w mowie potocznej. Jest to zespół czynności zmierzający do poznania i wyjaśnienia zjawisk, będących przedmiotem badań i udzielenie odp. Na postawione pytanie badawcze z tego pkt. Widzenia można badania podzielić na:

1)rodzaj: *badania teoretyczne,* b. praktyczne,2)rodzaj: b. diagnostyczne, b. weryfikacyjne,3)rodzaj: * b. opisowe, b. wyjaśniające. Badania teoretyczne mają podstawowe znaczenie dla nauki –samej nauki, opierają się te badania na literaturze. Celem badań teoryt. Jest: *wzbogacenie istniejącej wiedzy (o nowe teorie, info., zagadnienia),* wyjaśnienie zjawisk i procesów związanych z daną nauką, * określenie związków i zależności między badanymi zmiennymi, * przewidywanie wynikających z badań następstw oraz formułowanie praw, twierdzeń, prawidłowości i teorii. Badania praktyczne- mają na celu wdrożenie istniejącej teorii do praktyki. Ich celem jest: * wdrożenie rozwiązań teoretycznych oraz konkretnych rozwiązań praktycznych, * wdrożenie eksperymentów, innowacji oraz weryfikowanie teorii. Badania diagnostyczne-(diagnosis- rozpoznanie) mają na celu rozpoznanie pewnych faktów, zjawik. Z diagnoza mamy do czynienia wówczas, gdy jakiś stan rzeczy uznajemy za niezadowalający(np. niezadowalający stan zdrowia)Dokonujemy 1:opisu,2:wyjaśnienia,3:oceny stanu rzeczy. Badania weryfikacyjne (weryfikatio- sprawdzenie) mają na celu spr. Skutków wdrożonych do danej instytucji zmian. Weryfikacja polega na spr. 2 stanów: * po wprowadzeniu zmian ze stanem, * przed wprowadzeniem zmian. Weryfikacja powinna udzielić odp. Na 2 pyt. Jak jest? i Dlaczego tak jest? Badania opisowe i wyjaśniające są badaniami teoretycznymi lub praktycznymi bądź tez badaniami diagnostycznymi lub weryfikacyjnymi. Wiedza naukowa- 1)efekt badań naukowych. Model opierający się na badaniach nauk. Podstawowym założeniem jest o istniejącej regularności zjawis oraz o istniejącym porządku w świecie. Zakłada się, że zjawiska bądź zdarzenia nie pojawiają się losowo, lecz pojawiają się z pewną regularnością.2) Wszystkie zjawiska maja swoje przyczyny lub można wskazać na inne zjawiska, które te przyczyny wywołują. W podejściu naukowym odrzuca się działanie sił ponadnaturalnych. W związku z tym podejście to znajduje się w opozycji do religii, magii, wróżb, poglądów fundanistycznych. 3) Nic w nauce nie jest dowiedzione samo w sobie. Prawidłowość nauki musi być prawidłowo dowiedziona i uzasadniona. Naukowcy nie mogą polegać tylko na zdrowym rozsądku, domysłach i domniemaniach, lecz muszą wyjaśnić i zrozumieć.4) wiedza naukowa jest wprowadzona z nabytego doświadczenia, niektóre twierdzenia opierają się na dedukcji i logice. PODSUMOWANIE: podstawowa różnica między wiedza potoczną a wiedza naukową jest to, że w. potoczna informuje człowieka o danym zjawisku lecz nie wyjaśnia jego przyczyn, natomiast wiedza naukowa wyjaśnia dane zjawiska wskazując na jego przyczyny występowania danego zjawiska czy procesu.

w. naukowa	w. potoczna
-Ma charakter ogólny tzn. dot. wszystkich zjawisk czy procesów -ma char. Teoryt. Czyli odnosi się do zjawisk obserwowanych jak i do tych, których nie da się zaobserwować -jest ścisła, dokładna, wiarygodna -opiera się naści śle określonych metodach, narzędziach pomiarowych, sposobach postępowania -ciągle się doskonali	-ma ch. szczeg., bo odnosi się do poj. Zjawiska, procesu-do czegoś konkret. -ma ch. prakt., bo odnosi się do zjawisk ober., bezpośrednich -nie jest dokładna, mało wiarygodna -opiera się na zdr. Rozsądku, domysłach, przypuszczeniach -nie zmienia się- stoi w miejscu

CELE BADAŃ NAUKOWYCH

Cel- jest to punkt, do którego dążymy, chcemy osiągnąć. Bez jasno określonych celów, nasze działanie jest chaotyczne. Cele stawiamy w nauce. Dot. one i mają wpływ na: * formułowanie prob.. badawczych, cele mają wpływ na dobór zmiennych do badań, maja wpływ na dobór cech, metod, technik badawczych oraz mają wpływ na rodzaj przeprowadzonej analizy oraz na rodzaj. Podstawowym celem nauki w tym i nauk społ. Jest dostarczenie dającej się zweryfikować wiedzy. Wiedza ta pomaga wyjaśnić, zrozumieć i przewidzieć interesujące nas zjawiska społ. (zjawiska, rzeczy)

Badania- zmierzają przede wszystkim do próby udzielenia odp. Dlaczego jest, tak jak jest?- zmierzając do udzielenia odp. Na pytanie dlaczego?- jakie są przyczyny. Zmierzają do badań związków zależności. Wyjaśnić komuś jakieś zjawisko to tyle co wytłumaczyć komuś coś, co wcześniej się nie rozumiało. Wiele zjawisk nie potrafimy wyjaśnić i nie na wszystkie pytania potrafimy odp. Wówczas podejmujemy badania naukowe, w celu wyjaśnienia. Dlaczego suma liczb nieparzystych jest zawsze kwadratem doskonałym? (np. 1+3=4=2², 1+3+5=9=3²). Wyjaśnienie można podzielić na 2 rodzaje: 1) Dedukcyjne- o tym mówimy, gdy jedno zjawisko jest wyjaśnione za pomocą 2 zjawiska poprzez odwołanie się do tzw. praw ogólnych. Niezbędnym warunkiem prawa ogólnego jest to, że dotyczyć ono musi wszystkich możliwych przypadków, oznacza to, że wtedy i tylko wtedy, gdy przsłanki SA prawdziwe to i wyprowadzone na tej podstawie wnioski będą także prawdziwe, jeżeli jednak przesłanki nioe będą prawdziwe t i wnioski z nich wyprowadzone będą fałszywe. PRZYKŁAD[w każdej gr. Społ. Odsetek samobójstw zależy wprost proporcjonalnie od stopnia indywidualizmu. Stopień indy wid. Zależy od zasięgu wpływu protestantyzmu. Zatem odsetek samobójstw zależy od zasięgu protestantyzmu. Zasięg protest. W Polsce jest mały, stąd wniosek, że odsetek samobójstw w Polsce jest mały]. 2)Indukcyjne- nie każde wyjaśnienie naukowe opiera się na fakcie ogólnym. Istnieje wiele zdarzeń, które nie opierają się na prawdzie ogólnej. Dzieje się tak przede wszystkim w naukach społ. w tym w pedagogice. W naukach społ. nie ma praw ogólnych, tylko SA wyjaśnienia indukcyjne-prawdopodobieństwo wyjaśnienia danego zjawiska. W wyjaśnieniu indukcyjnym zakładamy, że w określonych warunkach zjawiska X towarzyszy zjawisko Y z określonym stopniem prawdopodobieństwa. Rozumienie- jest używane w 2 znaczeniach 1) jako rozumienie oparte na empatii- czuciu,2) jako rozumienie 2 terminów, że przedmiotem w naukach badań społ. nie są rzeczy czy obiekty, lecz człowiek, który jest jednocześnie tym, który prowadzi badanie nt. zachowania; bądź postępowania człowieka. W przeciwieństwie do rozumowania na empatii zakłada, że zjawiska społ. można zbadać i zmierzyć stosując w nich metody wykorzystywane w badaniach przyrod. Metody te polegają na zliczaniu danych i procesów i poddawanie ich analizom matematyczno- statystycznym. Przewidywanie- jest podstawową cechą myślenia naukowego, charakteryzuje się ono poszukiwaniem w miarę trafnej prognozy dot. biegu wydarzeń w czasie przyszłym. Istnieje związek pomiędzy przyczynami jakiegoś zjawiska oraz ich następstwami znając relację między zjawiskami, można przewidywać ich stany lub zachowania jednostki w okresie przyszłym, jeżeli natomiast wiedza jest niedostateczna, to przewidywanie jest niemożliwe. Przewidywanie opiera się na tezie, że jeżeli zjawisko X powoduje zajście zjawiska Y to w przypadku zajścia zjawiska X, można przewidywać zajście zjawiska Y. Jeżeli to założenie jest fałszywe, lub jest źle zinterpretowane, wówczas jest niemożliwe poprawne przewidywanie przyszłych zjawisk.

METODOLOGIA I JEJ POWIĄZANIA Z NAUKĄ

Metodologia- łączy naukowców, jest to system jasno określonych zasad, reguł i procedur postępowania stosowanych w badaniach naukowych. Metodologia jest nauką o nauce.

Metodologia ogólna- dostarcza info. o ogólnych procedurach badawczych stosowanych we wszystkich naukach. Jej przedmiotem formułuje wspólne dla wszystkich nauk. Reguły dot: * definiowania pojęć, *tworzenie teorii,* definicji. Wyjaśnienie zjawiska w oparciu o istniejące zjawiska, prawa, bardziej wyjaśnienia indukcyjne-probabilistyczne. Dąży do opisu wyjaśnienia, sposobu wyjaśnienia dedukcyjnego i indukcyjnego oraz weryfikowanie hipotez. Metodologia szczegółowa- *informuje o typowych dla danej dyscypliny naukowej regułach i procedurach badawczych,* dot. one czynności związanych z planowaniem i organizowaniem badań,* określenie czynności związanych z formułowaniem problemów oraz odpowiadającym im hipotez roboczych,* związany z doborem metod, technik oraz opracowaniem metod badawczych,* czynności związane z opracowywaniem materiałów badawczych, analizowanie zebranych materiałów bad. oraz ich uogólnieniem i badaniem teorii. Metodologia badań spełnia kilka funkcji: *opiekuńcza, * wychowawcza,* dydaktyczna,* naukowa. Umożliwia wykorzystywanie badań metod w innych naukach- psych., socj., statystyce co sprzyja doskonaleniu własnego warsztatu,* umożliwia porównywanie wyników badań własnych z wynikami badań innych badaczy, co umożliwia eliminowanie nieufności wobec własnych wyników badań* metodologia dostarcza reguł do komunikowania się( np. Jak wygląda biały kolor?) wyjaśnienie niewidomemu- Biały to 1 z kolorów, biały jak śnieg- zimny i mokry kolor- nie musi być zimny i biały, papier- kolor który szeleści. PODSUMOWANIE: metodologia wyjaśnia naukę, * metodologia dostarcza reguł do wnioskowania. Wyniki badań muszą być uporządkowane i powiązane w logiczną całość, głównym podejściem i narzędziem jest logika wnioskowania.

PODSTAWOWE POJĘCIA STOSOWANE W NAUCE

Wszelkie badania naukowe odnoszą się do dwojakiego rodzaju zjawisk.1) odnoszą się one do zjawisk występujących w naukach przyrodniczych, próbując wyjaśnić te zjawiska poprzez ich zliczenie i mierzenie, a następnie poddanie tych wyników analizom matem.- statyst. Po to, aby udzielić odp. Na postawione pytania, ustalić związki między badanymi zjawiskami, a)między zmiennymi zależnymi, a zmiennymi niezależnymi, b) do określenia praw i do określenia rzeczywistości.2) Zjawiskami w naukach społ., w których to badaniach nie dążymy do praw i prawidłowości, lecz do zrozumienia zjawisk i motywów kryjących się za takim bądź innym postępowaniem człowieka. Zatem przedmiotem badań w naukach przyrodniczych są obiekty, rzeczy oraz towarzyszące im….. są zjawiska, procesy czy inne zdarzenia. Przedmiotem badań w naukach społ. jest człowiek oraz towarzyszące im stany osobowe albo psychiczne, które to stany SA zjawiskami albo obserwowalnymi albo nieobser.

Teleologia- nauka o celach. Zakłada, że badania naukowe mają na celu wykrywanie związków i zależności między zjawiskami, wyjaśnianie tych zjawisk oraz przewidywanie. W XX w. wystąpił konflikt 2 powyższych teorii. Zwolennicy nauk przyrodniczych byli zdania, że podstawą badań są metody ilościowe, które sprowadzają się do mierzenia i liczenia zjawisk. Poddawanie tych wyników operacjom matem.-statyst. I wyprowadzanie na podstawie tego wniosków (budowanie praw i teorii, zasad postępowania). Zwolennicy nauk społ. zakładali, że przedmiotem badań w naukach społ. nie jest wyjaśnienie lecz rozumienia zjawisk, przy czym badania w naukach społ. powinny mieć charakter holistyczny (całościowy) powinny objąć całą populację, aby w ten sposób zrozumieć motywy zachowania bądź postępowania człowieka.

n. przyr.	n. społ.
-dążą do wyjaśnienia zjawisk	- dążą do zrozumienia zjawisk oraz istnieje różnica w przedmiocie badań

Przedmiot badań- rozumiany przez to: osoby, rzeczy, obiekty- dosłownie jak i towarzyszące im zjawisk, zdarzenia bądź procesy w odniesieniu do których chcemy prowadzić badania. Przedmiotami badań mogą być:* uczniowie,* studenci,* nauczyciele,* pracownicy oraz zjawiska towarzyszące im: * ubóstwo,* bezrobocie,* frekwencja. W odniesieniu do badań pedagog. Przedmiotem badań jest proces wychowania, na który to proces składają się czynności związane z:* nauczaniem,* wychowaniem,* opieką oraz wszechstronnym rozwojem dziecka. Specyfiką badań społ. jest to, że badacz porusza się w 2 powiązanych ze sobą różnych procesach badawczych: 1) empiryczny- charakteryzuje się tym, że odnosi się on do zjawisk i procesów, które SA bezpośrednio obserwowane( oparty na obserwacjach), 2) teoretyczny- badania zajmują się również zjawiskami, które nie dają się bezpośrednio zaobserwować( wiara studentów, poczucie złości, miłości, itp.). Zjawiska, które nie dają się bezpośrednio zaobserw. Są oznaczone przez pojęcia. Pojęcie- jest abstrakcją, symbolem przedmiotu, reprezentuje dany przedmiot. Każda nauka posiada zbiór pijęć specyficznych dla danej nauki, pojęcia tj: biurokracja, władza, autokracja, gr. społ.-> POJĘCIA SOCJOLOGICZNE, inteligencja, fobia-> P. PSYCHOLOGICZNE, wychowanie, nauczanie, kształcenie-> P. PEDAGOGICZNE. Pojęcia pełnią w badaniach naukowych i w życiu wiele ważnych funkcji: * komunikowanie się,* klasyfikowanie zjawisk wg. Pewnych typowych dla danego przedmiotu cech lub właściwości. Pojęcia mają charakter ogólny, ich pojemność zakresowa jest szeroka. Możemy nie odróżniać czym różnią się gatunki drzew.,* Informacyjne- musza one być w sposób jednoznaczny sformułowane. Jednoznaczność mogłaby prowadzić do negatywnych następstw w nauce oraz życiu codziennym.,* składniki definicji- budują definicję, aby osiągnąć precyzję w budowaniu pojęć, naukowcy stosują dwojakiego rodzaju definicje, a) def. pojęciową- posługują się nimi podczas badań, b) def. operacyjną- tworzymy je prowadząc badania. PRZYKŁAD def. pojęc. Temat: Poziom demokracji w krajach UE. Demokracja- władza ludu( def. pojęciowa). Czynności te związane SA z potrzebą zaplanowania i zorganizowania zadań doborem środków i sposobów niezbędnych do wykonania danego zadania, doborem ludzi oraz wprowadzania na podstawie przeprowadzonych badań, wniosków i uogólnień. Czynności naukowe w podejmowanych badaniach składają się z 7 następujących etapów: I; Sformułowanie problemów badawczych, II: Hipotezy robocze, III: doborem zmiennych i wskaźników, IV: doborem próby badawczej, V: doborem metod, technik i narzędzi badawczych, VI: przeprowadzenie badań, VII: wyprowadzenie związków i uogólnień oraz tworzenie teorii. Motywy, dla których podejmujemy badania zaliczamy: 1) motywy społeczne- związane z rozwojem takich problemów jak wzrastająca przestępczość, wandalizm wśród dzieci i młodzieży.2) preferencje badacza- badacz chcąc udoskonalić swoją wiedzę wykonuje badania, by poznać przyczyny dla których sposób nauczania nie pozwala na olimpiady, konkursy. Problemy badawcze- nazywać będziemy problemem badawczym zbiór pytań lub zhierarchizowany zbiór pytań tego rodzaju, że udzielenie odp. Na pytania bardziej ogólne wymaga wcześniejszych na pyt. bardziej szczegółowe. Problemy badawcze zawsze odnoszą się do pewnych przedmiotów, którymi są ludzie, procesy, rzeczy, zjawiska, a które znalazły się w polu zainteresowania badacza. O problemie badawczym mówimy wówczas gdy poziom wiedzy jest taki, że nikt nie potrafi udzielić odp. Na sformułowane problemy badawcze. Jeżeli dana wiedza istnieje, lecz my jej nie znamy, to nie mamy do czynienia z problemem badawczym tylko z problemem niewiedzy. W zależności od celu badań, problemy badawcze możemy podzielić na: a) problemy główne- odnoszą się do tematu pracy, b) problemy szczegółowe- dopełniają problemy główne. Nigdy bowiem nie jest tak, że dana problematyka badawcza, jest zawarta w jednym pytaniu. Można powiedzieć, że problem główny podlega rozbiciu na problemy szczegółowe!! PRZYKŁAD: TEMAT; Aspiracje życiowe młodzieży szkół.-> problem główny-> Pytanie: Jaki jest poziom aspiracji życiowej młodzieży szkół gimn. problem szczegółowy-> (do problemu głównego) *jakiego rodzaju są aspiracje życiowe młodzieży szkół gimn.? – zawodowe, - religijne, * czy płeć ma wpływ na rodzaj aspiracji?,* czy miejsce zamieszkania ma wpływ na aspiracje?, * czy pozyskiwane oceny w szkole mają wpływ na …? Problemy badawcze odnosić się mogą do właściwości przedmiotu oraz relacji między zmiennymi. a) właściwości przedmiotu- mogą być, * cechy ilościowe( np. ilość uczniów na liczbę nauczycieli), * cechy jakościowe-( nie da się zmierzyć, zliczyć), b) relacje między zmiennymi- relacje między zmiennymi zależnymi( kształcenie wychowawców0 a zmiennymi niezależnymi ( cech społ.- zawod.- demograficzno). Problemy badawcze są zawsze wyrażane w formie pytań. Pytania możemy podzielić w zależności od celu badań na: 1) pytania rozstrzygnięcia- rozpoczynają się zawsze od partykuły „Czy”, odp. Na tak sformułowane pytania są ograniczone do odp. TAK, NIE, 2) pytania dopełnienia- rozpoczynają się od zaimków lub przysłówków pytajnych gdzie, jak , z kim, po co, dlaczego. Oprócz partykuły Czy. Np. Jaki jest ten kolor?. Biorąc pod uwagę formę pytań, można problem badawczy podzielić na : 1) pytania otwarte- to pytania, które nie sugerują żadnej odp. Pozostawiając badanemu całkowitą swobodę w ich udzielaniu np. Jaki jest Pana stosunek do wdrożonej reformy oświatowej?, 2) pytania zamknięte- to pytania, których liczba alternatywnych odp. jest z góry określony, a zadaniem badacza jest wybranie tej z nich, która najbardziej odzwierciedla jego postawy, poglądy czy wiedzę Np. Jaki jest Pana poziom wykształcenia?, 3) pytania półotwarte- to pytania w rzeczywistości pytania zamknięte, które mają dodatkowy punkt-> inne, jakie. Odp. na sformułowane problemy badawcze możemy podzielić na 1) właściwe- za odp. właściwe uznamy takie odp., które SA zgodne z założeniem pytania. Nie Przecza lub nie odchodzą od założenia, które zostało w tym pytaniu zawarte „ W który roku odbyła się bitwa pod Grunwaldem?” Odp. a) Bitwa pod Grun. Odbyła się w Polsce-> niewłaściwa, b) odbyła się w 1520-> odp. właściwa, c) w 1410-> odp. właściwa prawdziwa. Odpowiedzi właściwe mogą dzielić się na * prawdziwe, * fałszywe. HIPOTEZY ROBOCZE : skuteczność badań naukowych wymaga oprócz sformułowanych problemów badawczych wysunięcia hipotez. Stanowią one stwierdzenie, co do których istnieje duże prawdopodobieństwo, że są trafną odp. na sformułowane bądź wysunięte problemy badawcze. Są one zawsze świadomie przyjętymi przypuszczeniami czy założeniami, co do końcowego rezultatu badań. Hipoteza jest pewną racją, którą sprawdzamy nie wiedząc czy jest prawdziwa czy fałszywa, dopiero badania pozwalają potwierdzić bądź zanegować ( odrzucić) przyjęte przez nas przypuszczenia. Niezależnie od tezy, czy dane założenie potwierdzone w badaniach, czy je potwierdzamy, czy odrzucamy- ich wartość jest taka sama. Hipoteza- (łac. Hipotesis) to przypuszczenie, pewne domniemanie, zakładana przez badacza wstępna i niesprawdzona odp. na sformułowany problem badawczy. Hipoteza jest zawsze odniesiona do problemu badawczego, które dot. związków i zależności między badanymi zjawiskami. Może być formułowana bądź wysuwana w odniesieniu do pozostałych problemów badawczych. Hipotezę można podzielić na: * główne, * złożone. W rzeczywistości formułujemy tyle hipotez ile mamy problemów badawczych. Problem główny: Jakie są przyczyny niepowodzeń szkolnych uczniów? W odniesieniu do prob.. gł. Zawartego w pytaniu Jakie są przyczyny(…), głównymi przyczynami są: * biopsychiczne wyposażenie uczniów, * środowisko rodzinne, * cechy osobowe uczniów. 3 warunki hipotezy : 1) musi wnosić coś nowego do istniejącej już wiedzy- powinna być pewnym wkładem do istniejącej wiedzy lub teorii.2) każda hipoteza powinna być przypuszczeniem wielce prawdopodobnym, wiedza ta powinna mieć swoje uzasadnienie w dotychczasowych badaniach w literaturze przedmiotu bądź w praktyce edukacyjnej., 3) hipoteza powinna określać związki między badanymi zmiennymi oraz określać ich kierunek ( dodatni lub ujemy). Zmienne w badaniach naukowych są prośbą uszczególnienia problemów badawczych, są nimi pewne cechy, właściwości, symptomy typowe dla danego przedmiotu, które odróżniają poszczególne przedmioty od siebie bądź różnicują te same przedmioty np. uczniowie, studenci, nauczyciele mogą różnić się między sobą pod względem płci, wykształcenia, wieku itp.. Każda z tych cech może przybierać różne wartości, owe( Kobieta, Mężczyzna), cecha jak wiek może mieć „n” wartości w przedziale od „n” do „N”. Inteligencja to też zmienna o wielu wartościach, która różnicuje ludzi w skali ilorazu inteligencji. Zmienne można podzielić na: a) z uwagi na przyjmowane wartości, * zmienne dychotomiczne ( podwójne, czyli takie, które w taki naturalny sposób przyjmują 2 wartości np. Kobieta, Mężczyzna., * politomiczne- takie, które przyjmują wiele wartości np. poziom wykształcenia, liczba województw., b) ze względu na właściwości jakie przyjmuje, * zmienne ilościowe- to zmienne, które poddają się pomiarowi, np. liczba studentów- mogą mieć charakter ciągły(wiek, czas, waga, wzrost), skokowy (l. dzieci w rodzinie),* zmienne jakościowe- zmienne te nie poddaje się pomiarowi, można jedynie stwierdzić fakt ich występowania( płeć, poziom wykształcenia, poglądy religijne). Z punktu widzenia badań, najistotniejszy jest podział na: 1) zmienna niezależna- badacz chce wyjaśnić zmiany w wartościach drugiej zmiennej. Niekiedy w badaniach naukowych mówimy, że jest to zmienna wyjaśniająca. Do zmiennych niezależnych można zaliczyć cechy społ.- zawodow. I demograficzne badanych osób. W pedagogice, zmiennymi niezależnymi są wszelkie działania dydak.- wychow. Nauczycieli powodujące zmiany w rozwoju fizycznym, umysłowym. Do tych zmiennych możemy zaliczyć: * formy i metody pracy nauczycieli,* kompetencje, * wykształcenie,* materialne warunki pracy. Zmienna, której wartości liczbowe wpływają na wartości zmienne zależne powodując w niej określone zmiany. 2) zmienna zależna- zmienna, która jest przedmiotem badan i chce ją wyjaśnić, Są nimi w badaniach pedagog. Wszelkie skutki oddziaływań dydakt. Wychow. Nauczycieli czy oddziaływań pedagog, w ogóle. Zmienne zależne badań, i której wartości liczbowe rosną lub maleją pod wpływem działania zmiennej niezależnej. Szczegółowymi zmiennymi zależnymi w badaniach pedagogicznych będą: * uzyskiwana wiedza,* nabyte umiejętności,* poziom przygotowania do studiów, życia. 3) zmienne pośredniczące. Zmienne w badaniach są wartościami przyjętymi przez badacza. Z punktu widzenia badacza zmienna zależna/ niezależna w 1 badaniu, może być zmienną zależną/ niezależną w innym badaniu. Wskaźniki w badaniach pedagogicznych: Zmienne w badaniach są próbą uszczegółowienia przedmiotu oraz hipotez, które chcemy potwierdzić lub obalić. Zmienne dot. głównie cech lub ich właściwości, które mogą być: * zmiennymi obserwowalnymi, * zmiennymi nieobserwowalnymi. Przykładem zmiennych nieobserwowalnych są: atmosfera w klasie, niedostosowanie społ., poziom wiary, inteligencji. Zmienn. Nieobserw. Muszą być przemienione na fakty empiryczne, które da się zaobserwować . [ wskaźnikiem jakiegoś zjawiska Z jest takie zjawisko W, którego zaobserwowanie pozwoli nam stwierdzić z dużym prawdopodobieństwem, ze zaszło zjawisko Z.] Wskaźnik jest zawsze zjawiskiem obserwowalnym, podczas gdy zmienna może, lecz nie musi być obserwowalna. Wskaźniki można podzielić na 3 rodzaje: 1) wskaźniki empiryczne- występują wtedy, gdy wskazywane przez nie zjawisko ( zm. nieobserwowalna) daje się łatwo i bezpośrednio zaobserwować np. posiadanie przez dziecko inst.. muzyczny, może być wskaźnikiem jego zamiłowania do muzyki lub jego zdolności. 2) wskaź. Definicyjne – mówimy wówczas , gdy wynikają one z definicji badanego zjawiska. Dobór wskaźnika wymaga uprzedniego zdefiniowania pojęcia tego zjawiska, które wskaźnik ma wyrażać np. wskaźnikiem pozycji socjometrycznej)gosp. Tej gr.) jest ilość uzyskanych wyborów podczas badania socjometrycznego. 3) Wskaź. Inferencyjne- odnoszą się bezpośrednio do zjawisk nieobserwowalnych. O wystąpieniu danego zjawiska wnioskujemy w sposób pośredni tzn: opieramy się na pewnych ukrytych objawach, które są nieobserwowalne , ale mają szereg obserwowalnych następstw np. trzęsące się ręce podczas egz. Można przyjąć za wskaźnik inferencyjny za poziom zdenerwowania. 4) Inne wsaź. – są kompilacją wymienionych uprzednio wskaźników. Stosujemy wtedy, gdy za pomocą jednego wskaź. Nie jesteśmy w stanie dokonać pomiaru zmiennej. POMIAR W BADANIACH PEDAGOGICZNYCH. Badania naukowe można by podzielić na: ilościowe- polegają na, w ogólnym znaczeniu, mierzeniu i zliczaniu zjawisk, dokonywaniu zestawień tabelarycznych, poddawanie ich analizom matem.- statys. I wyprowadzeniu na tej podstawie wniosków i uogólnień, jak i określenie związków i zależności między badanymi zjawiskami.(między zm. zależnymi, a zm. niezależnymi). Przedmiotem badań ilościowych jest wszystko co daje się zliczyć* łatwo zliczane i pomierzalne są wszelkie przedmioty, które można dotknąć,* trudniej jest policzyć i zmierzyć zjawiska( ulewa, deszcz, śnieżyca) i zjawiska te można zaobserwować i doświadczyć. Jeszcze większe trudności sprawia pomiar pewnych właściwości przedmiotu tj. czyt. Ze zrozumieniem, stopień nieprzystosowania społ.. Dla pomiaru tych zjawisk iloś. Należy zmienić na wskaźniki, które się dają pomierzyć. Jakościowe- polegają na ogólnym zarysie, na dokonywaniu pomiaru jakościowego, którego wyraża się w opisie badanych zjawisk oraz próbie ich zrozumienia. Wyniki tych badań przedstawione są w formie narracji, opisu eseistycznego, felietonu. PODSUMOWANIE Można by powiedzieć, że badania ilość. Są powiązane z pomiarem, który stanowi nieodłączną cechę, bez pomiaru b. ilość. Zatraciłyby swój sens, byłyby niepełne. Pomiar- to przepisywanie liczb(cyfr), ale tez symboli w postaci liter, słów, kolorów zgodnie z przyjętymi regułami w taki sposób aby odzwierciedlały one zachodzące między zjawiskami różnice. Pomiar możemy podzielić na : bezpośredni- polega na mierzeniu i zliczaniu przedmiotów za pomocą dyslokowanego narzędzia 9waga, termometr). Pomiar ten może odnosić się do cech: ilościowych i jakościowych. Jeżeli przedmiotem pomiaru jest cecha ilościowa (l. uczniów) to pomiar polega na ustaleniu wartości liczbowej na opow.. skalach. Jeżeli przedmiotem badania jest cecha jakościowa, bezpośrednia wówczas pomiar sprowadza się do ustalenia wartości liczbowych, zmiennych wyrażonych w postaci symboli, symbole te przyjmują skale przymiotnikową(wysoki, średni, zawsze, nigdy). Tak dokonany pomiar cech jakościowych nie jest pomiarem w ścisłym tego słowa znaczeniu dlatego gdyż * zależy od os. Dokonującej pomiar,* pomiar jest mało precyzyjny, gdyż trudno ustalić granicę między poziomem niskim a wysokim. Z tych względów pierwszeństwo w pomiarze należy oddać liczbom, a nie symbolom czy znakom umownym, W tym też rozumieniu, pomiar w naukach społ. jest iluzją. Pośredni- polega na mierzeniu zjawisk, bądź procesów nie wprost lecz za pomocą wskaźników. Pomiar zmiennych nieobserwowalnych wymaga ich podmiany albo przełożenia na zjawiska dające się zaobserwować. Do mierzenia tych zmiennych służą: ankiety, testy, arkusze obserwacji oraz skaner. Skala to logiczny ciąg stopni umożliwiający dokonania pomiaru danego przedmiotu, jego cech lub właściwości ilościowych i jakościowych. Skale pozwalają także porządkować przedm. wg pewnego continum od 0-n. W badaniach pe dag. Mają zastosowanie następujące skale: 1) skale liczbowe- charakteryzują się tym, że stopnie na skali są oznaczone odpowiednimi cyframi. Ilość przyjętych stopni jest różna i uzależniona od celu badań. W badaniach pe dag. Występują skale 3, 5 i 7 stopniowe. Przy czym 1 oznacza najmniejsze nasilenie cechy, 5, 7, 9 najsilniejsze.2) Skala przymiotnikowa- jest odmianą skali liczbowej. Stopnie nasilenia danej cechy są wyrażone w sposób słowny za pomocą przymiotników np. Wysoki, średni niski. Ten rodzaj skali jest stosowany najczęściej do oceny różnych zachowań dzieci. W ramach tej skali można stosować 2, 5 ,7 – stopniową skalę. W badaniach pe dag. B. często stosuje się skalę opracowaną przez R. Likerta. Skala ta jest najczęściej stosowana w badaniach ankietowych, kwestionariuszach. Zawarta jest w 5 stopniach: 1. Zdecydowanie nie zgadzam się, 2. Nie zgadzam się,3. Częściowo zgadzam się,4. Zgadzam się,5. Zdecydowanie zgadzam się. 3)Skala mieszana- skale przymiotnikowo- cyfrowe. PRÓBA BADAWCZA I ZASADY JEJ DOBORU. Koniecznym warunkiem, rzetelnych i wiarygodnych badań, oprócz sformułowanych hipotez doborem zmiennych i odp. im wskaźniki jest dobór próby do badań. Przez dobór próby należy rozumieć wyselekcjonowanie do badań pewnych liczb, jednostek wchodzących w skład populacji generalnej w taki sposób, aby na tej podstawie udzielić odp. na problemy badawcze, przetestować hipotezy i wyprowadzić wnioski. Przeprowadzenie badań na całej populacji 1) nie jest potrzebne 2) nie jest możliwe 3) jest to b. kosztowne. Z tych względów podejmuje się badania oparte na cz. Populacji pod warunkiem, że populacja ta będzie reprezentowała całą zbiorowość. Populacja całkowita- całkowity zbiór jednostek objętych badaniem nazywany populacją. Populacja jest zbiorem wszystkich przypadków- ludzi, rzeczy, cechy. Zbiorem takim mogą być:* wszyscy mieszkający w Polsce, * wszyscy studenci,* wszyscy nauczyciele, ale także cała ludność mieszkająca w woj. pom. Podzbiór danych pochodzących z populacji całkowitej i stanowiący podst. Do podjęcia badań nazywamy próbą badawczą. Próbą badawcza mogą być: * cz. Mieszkańców Polski,* cz. Studentów Gdańska, * studentów Ateneum. Wartość zmiennej, która charakteryzuje się populacją całkowitą nazywamy PARAMETREM. Natomiast wartość zmiennej, która charakteryzuje się próbą badawczą nazywamy POPULACJĄ CAŁKOWITĄ – POPULATIO, PRÓBA BADAWCZA- ESTYMATOR. Jeżeli badaniem objęte są wszystkie jednostki danej zbiorowości mówimy o BADANIACH PEŁNYCH, jeżeli natomiast oparte są na cz. Zborowości ogólnej-> na próbie badawczej to mówimy o BADANIACH CZĘŚCIOWYCH, Dobór próby do badań powinien być taki, aby w próbie badawczej znalazły się wszystkie cechy, które są w POPULACJI GENERALNEJ.