Nazwa teorii	Autor	Kluczowe pojęcia
1.	DWUCZYNNIKOWA TEORIA ZDOLNOŚCI	SPEARMAN	Wszystkie zdolności człowieka składają się z dwóch niezależnych czynników Czynnik ogólny (g) – wspólny dla wszystkich dokonanych pomiarów inteligencji Czynnik specyficzny (s) – różny dla różnych pomiarów inteligencji Czynnik g to swego rodzaju energia umysłowa zlokalizowana gdzieś w mózgu Czynnik ogólny związany jest z edukcją relacji i edukcją korelatów
2.	TEORIA PODSTAWOWYCH ZDOLNOŚCI UMYSŁOWYCH	THURSTONE	Istnieje siedem podstawowych zdolności umysłowych (rozumienie słów, płynność słowna, zdolności liczbowe, zdolności przestrzenne, zdolność rozumowania, pamięć, szybkość spostrzegania)
3.	MODEL STRUKTURY INTELEKTU	GUILFORD	Każdą zdolność można opisać w odniesieniu do trzech aspektów: operacji, treści i wytworu Wyodrębniono tu myślenie dywergencyjne, które stało się istotnym elementem w teoriach twórczości i testach pomiaru twórczego myślenia
4.	CZTEROPOZIOMOWA STRUKTURA INTELEKTU	VERNON	Struktura inteligencji składa się z czterech poziomów, na których szczycie znajduje się Spearmanowski czynnik g W skład struktury inteligencji wchodzą główne czynniki grupowe, drugorzędne czynniki grupowe oraz czynniki specyficzne Główne czynniki grupowe to zdolności werbalno-szkolne oraz przestrzenno-manualne
5.	STRUKTURA INTELEKTU	CATTELL (HORN)	Czynnik g dzieli się na dwa bardziej specyficzne czynniki: gf – inteligencję płynną i gc – inteligencję skrystalizowaną Inteligencja płynna jest podobna do inteligencji A Hebba, jest zdeterminowana genetycznie Inteligencja skrystalizowana jest podobna do inteligencji B Hebba, wynika z doświadczenia i uczenia się To jedyna teoria w podejściu psychometrycznym, która uwzględnia zmiany na przestrzeni życia
6.	TRÓJWARSTWOWA STRUKTURA INTELIGENCJI	CARROLL	Koncepcja jest wynikiem meta analizy wszystkich badań nad inteligencją przeprowadzonych na przestrzeni 57 lat Istnieje osiem bardziej specyficznych czynników inteligencji, którymi w różnym stopniu nasycony jest czynnik ogólny Istnieją trzy warstwy zdolności: wąskie, szerokie i ogólne
7.	TRIARCHICZNA TEORIA INTELIGENCJI	STERNBERG	Istotę inteligencji należy rozpatrywać z trzech punktów widzenia: składników, doświadczeń i kontekstu Subteoria składników jest zbieżna z inteligencją akademicką i analityczną; odwołuje się do rozumowania indukcyjnego Subteoria doświadczeń opisuje jak jednostka radzi sobie z nowymi zadaniami i wymogami środowiska oraz zdolność automatyzacji procesów informacyjnych Subteoria kontekstu zakłada, iż inteligencja to celowa adaptacja do realnie istniejącej rzeczywistości
8.	FORMALNA TEORIA INTELIGENCJI	NĘCKA	Inteligencja związana jest z procesem myślenia i sposobem jego przebiegu oraz z funkcjonowaniem uwagi i pamięci roboczej, a także z poziomem pobudzenia Proces inteligencji to proces oscylowania przez organizm w takich granicach pobudzenia, które są akceptowalne w wypadku konkretnej osoby rozwiązującej konkretne zadania w konkretnej sytuacji Zgodnie z tym podejściem mówimy raczej o inteligentnym zachowaniu niż o inteligencji
9.	TEORIA WIELU INTELIGENCJI	GARDNER	Inteligencja to zdolności do rozwiązywania problemów lub do tworzenia produktów cenionych w określonym środowisku kulturowym lub w społeczności Podstawą do stworzenia tej koncepcji były obserwacje, a nie badania psychometryczne testami na inteligencję Siedem rodzajów inteligencji wyróżnionych przez autora to surowy, biologiczny potencjał, który ujawnia się w czystej formie jedynie u osób uznanych za wyjątkowe