W.8 PODSTAWY

TEORII

PRZEDSIĘBIORSTW

A

Przedsiębiorstwo



To wyodrębniona pod względem
ekonomicznym jednostka
prowadząca działalność
produkcyjną, handlową lub
usługową.



Odrębność ekonomiczna – oznacza
wydzielenie określonego majątku,
pokrywanie wydatków z własnych
przychodów, posiadanie rachunku
rozliczeniowego w banku;



Formalnym wyrazem odrębności
ekonomicznej jest zazwyczaj osobowość
prawna przedsiębiorstwa, tj. zdolność do
zawierania umów i wstępowania w stosunki
cywilno-prawne z innymi podmiotami;



Przedsiębiorstwa zróżnicowane są
pod względem wielkości, formy
własności i struktury
organizacyjnej

Podział przedsiębiorstw ze

względu

na formę własności



Przedsiębiorstwa prywatne
(spółki prawa handlowego);



Spółdzielcze;



Państwowe;



Komunalne.

Cele działalności
przedsiębiorstwa

Celem nadrzędnym

jest maksymalizacja zysku

Cele podrzędne
przedsiębiorstwa

Cele społeczne

Cele związane z jakością

Cele bezpieczeństwa

……………………………..

Majątek przedsiębiorstwa



Majątek trwały (środki trwałe);
maszyny, urządzenia produkcyjne,
budynki, środki transportu



Majątek obrotowy (środki
obrotowe);
Materiały, paliwo, wyroby gotowe,
produkcja w toku, środki pieniężne.



W księgowości cały majątek
trwały i obrotowy będący do
dyspozycji przedsiębiorstwa
określa się jako AKTYWA, ze
względu na to, że trwałe i
obrotowe składniki majątku biorą
aktywny udział w realizacji zadań
gospodarczych przedsiębiorstwa.

Źródła finansowania

majątku

1) Fundusze własne będące

równowartością wkładu kapitałowego
powiększonego o część zysków
przeznaczonych na rozwój
przedsiębiorstwa;

2) Fundusze obce – kredyty bankowe,

pożyczki i zobowiązania wobec
dostawców, budżetu państwa oraz
innych instytucji.



Suma wszystkich aktywów musi się
równać sumie wszystkich pasywów,
czyli źródeł ich finansowania – zasada
równowagi bilansowej;



Bilans przedsiębiorstwa to zestawienie
wszystkich elementów majątku
przedsiębiorstwa i źródeł ich
pochodzenia, sporządzone na
określony dzień.

AKTYWA

∑

PASYWA

∑

I.

Aktywa trwałe

1. Grunty
2. budynki
3. Maszyny i urządzenia
4. Wartości niematerialne i

prawne

II. Aktywa obrotowe

a)

Zapasy

b)

Materiały

c)

Towary

d)

Produkcja w toku

e)

Wyroby gotowe

3. Należności
2. Środki pieniężne

10 000
50 000
85 000

5 000

30 000
10 000
50 000
20 500

5 000

60 250

1.

Kapitał własny

2.

Kapitały obce

3.

Kredyty

bankowe

4.

Zobowiązania

wobec

dostawców

5.

Zobowiązania

wobec budżetu

6.

Inne

zobowiązania

III. Wynik finansowy

netto (zyski nie

podzielone)

203

000

50

000
30

550

20

000

2 000
20

200

Ogółem aktywa

325

750

Ogółem pasywa

325

750

Uproszczony bilans

przedsiębiorstwa

Koszty przedsiębiorstwa

1. Rodzajowy układ kosztów:



Amortyzacja;



Wartość materiałów zużytych w produkcji,



Wartość zużytej energii;



Wynagrodzenie pracowników



Usługi obce;



Podróże służbowe;



Koszty reprezentacji i reklamy

Koszty przedsiębiorstwa

1. Kalkulacyjny układ kosztów:



Koszty bezpośrednie – które ponosi
się przy produkcji konkretnych
wyrobów



Koszty pośrednie (amortyzacja, koszty
materiałów, energii, wynagrodzeń),
które sa rozliczane na poszczególne
wyroby według określonego klucza;

Rachunek wyników



Przychód ze sprzedaży

własnej



Koszty własne produkcji



Zysk operacyjny



Zyski nadzwyczajne



Straty nadzwyczajne



Zysk bilansowy brutto



Podatek dochodowy



Zysk netto

Zysk jest specyficzną formą
dochodu



nie może być negocjowany lub
ustalany wcześniej, lecz jest
wartością wynikową;



może być dodatki lub ujemny.

Rola zysku w

przedsiębiorstwie



wielkość zysku decyduje o

możliwościach rozwojowych

przedsiębiorstwa, o tym ile można

przeznaczyć na inwestycje;



wielkość zysku przesądza o stopniu

samofinansowania działalności;



od wielkości zysku zależy wysokość

dywidend;



zysk pełni funkcję motywacyjną; zysk

określając możliwości rozwojowe firmy,

wpływa na wielkość zatrudnienia.

Krótkookresowa teoria

produkcji

PRODUKCJA polega na łączeniu

różnych czynników produkcji w
celu uzyskania określonej ilości
produktów.

FUNKCJA PRODUKCJI wyraża

relacje pomiędzy wielkością
produkcji a nakładami
poniesionymi na jej uzyskanie.

Funkcja produkcji

P

c

= f(N

z

, N

k

, N

p.

)

gdzie:
P

c

– produkt całkowity

N

z

– nakład ziemi

N

k

– nakład kapitału

N

p

– nakład pracy

Czynniki produkcji



Stałe czynniki produkcji – nakładów
tych czynników nie można zwiększyć
w danym okresie (np. grunty i
budynki);



Zmienne czynniki produkcji, których
podaż może być zwiększona w danym
okresie bez dodatkowych inwestycji
(np. surowce, paliwa, praca).

Czas a produkcja



Okres krótki – przynajmniej
jeden czynnik produkcji jest stały,
produkcja może wzrastać
wyłącznie przy użyciu większej
ilości zmiennych czynników;



Okres długi – wszystkie czynniki
produkcji są traktowane jako
zmienne.

Prawo malejących

przychodów

Polega na tym, że zwiększenie nakładów

czynnika zmiennego (przy założeniu, że

pozostałe czynniki są stałe) zaczyna od

pewnego momentu dawać coraz mniejsze

przyrosty produkcji. Produkcyjność

kolejnych jednostek czynnika zmiennego

zmniejsza się. Nie jest racjonalne

dodawanie kolejnych jednostek czynnika

zmiennego w celu zwiększenia produktu

całkowitego.

„Co za dużo to niezdrowo”

Zbiory pszenicy w ciągu

roku

Nakłady

pracy

(liczba

pracownikó

w) N

2

Produkt

całkowity

P

c

(w

tonach)

Produkt

przeciętn

y P

c

/N

p.

(w

tonach)

Produkt

krańcowy ΔP

c

/ΔN

p

(w tonach)

0
1
2
3
4
5
6
7
8

0
5

12
21
32
40
42
42
40

-

5
6
7
8
8
7
6
5

-

5
7
9

11

8
2
0

-2



Początkowo zatrudnienie każdego nowego
pracownika powoduje wzrost produktu
całkowitego (P

c

), produktu przeciętnego,

czyli produktu przypadającego na
jednostkę czynnika zmiennego Pc/Np. oraz
produktu krańcowego.



Dzieje się tak ponieważ dzięki
wzrastającym nakładom czynnika pracy
czynnik stały (czyli ziemia) jest coraz lepiej
wykorzystywany.

P

c

1 2 3 4 5 6 7
8

5

1

2

2

1

3

2

4

0

4

2

Nakłady
pracy

P

ro

d

u

k

t

c

a

łk

o

w

it

y

Krzywa produktu

przeciętnego i krańcowego

P

c

/N

p

1 2 3 4 5 6 7
8

5

1

2

2

1

3

2

4

0

4

2

Nakłady
pracy

P

ro

d

u

k

t

p

rz

e

c

ię

tn

y

i

k

ra

ń

c

o

w

y

ΔP

c

/ΔN

p

Długookresowa teoria

produkcji



W długim okresie wszystkie
czynniki produkcji są zmienne,
ponieważ istnieje możliwość
zwiększania ich nakładów w
przedsiębiorstwie;



Zwiększenie nakładów czynnika
produkcji prowadzi do wzrostu
rozmiarów produkcji.

Efekty skali



Stałe efekty skali – rozmiary produkcji

powiększają się w takim samym tempie

jak nakłady czynnika produkcji;



Rosnące efekty skali – procentowy

wzrost rozmiarów produkcji jest większy

od wzrostu nakładów czynnika produkcji;



Malejące efekty skali – rozmiary

produkcji rosną wolniej niż nakłady

czynnika produkcji.

W długim okresie przedsiębiorstwo może

podjąć decyzje:



Dotyczące zmiany lokalizacji;



Dotyczące metod (technik)
wytwarzania.

Firma wykorzystuje tylko

dwa czynniki produkcji

Optymalna kombinacja czynników:

KP

p

/c

p

= KP

k

/c

k

gdzie:
KP

p

– krańcowy produkt pracy;

C

p

– cena pracy;

KP

k

– krańcowy produkt kapitału;

C

k

– cena kapitału.

KP

p

/c

p

> KP

k

/c

k

Firma wybiera metody bardziej

pracochłonne, ponieważ przynoszą

one większy produkt krańcowy KP

P

.

Zgodnie z prawem malejących

przychodów, powiększenie nakładów

pracy przy stałym udziale kapitału

będzie stopniowo dawało coraz

mniejsze przyrosty produktu.

Ostatecznie krańcowy produkt pracy

będzie malał, aż do momentu

ustalenia się równowagi.

a, b, c,… n – różne czynniki

produkcji;

KPa, KP

b

, KP

c

, ,,,, KP

n

– krańcowe

produkty tych czynników

c

a

, c

b

, c

c

, …, c

n

– ceny tych czynników

produkcji

KP

a

/c

a

= KP

b

/c

b

= KP

c

/c

c

= … =

KP

n

/c

n

Krzywa jednakowego

produktu Izokwanta

N

a

k

ła

d

y

k

a

p

it

a

łu

Nakłady
pracy

Q

1

Q

2

Q

3

Krzywa jednakowego

produktu - Izokwanta



Jest zbiorem technicznie
wydajnych kombinacji czynników
produkcji, które pozwalają
wytworzyć określoną ilość danego
produktu;



Poziomy Q

1

, Q

2

, Q

3

– odpowiadają

różnym poziomom produkcji.

Krańcowa stopa substytucji

Jest to stosunek przyrostu nakładów

pierwszego czynnika do
jednostkowego przyrostu
nakładów drugiego czynnika

K

ss

= ΔN

k

/ΔN

P

Krzywa jest malejąca

O

Nakłady pracy

N

a

k

ła

d

y

k

a

p

it

a

łu

Malejąca krańcowa

stopa substytucji

∆N

P

∆N

P

∆N

K

∆N

K

Stałe efekty skali

O

Nakłady pracy

N

a

k

ła

d

y

k

a

p

it

a

łu

Q = 100

Q = 150

Q = 200

Q = 250

Q = 300

1 2
3

1

2

3

Rosnące efekty skali

O

Nakłady pracy

N

a

k

ła

d

y

k

a

p

it

a

łu

Q = 100

Q = 150

Q = 200

Q = 250

Q = 300

1 2
3

1

2

3

Q = 350

Malejące efekty skali

O

Nakłady pracy

N

a

k

ła

d

y

k

a

p

it

a

łu

Q = 100

Q = 150

Q = 200

Q = 250

1 2
3

1

2

3

Geometryczne wyznaczenie

krańcowej stopy substytucji

O

Nakłady pracy

∆N

P

∆N

K

N

a

k

ła

d

y

k

a

p

it

a

łu

A

B

α

K

ss

= ∆N

K

/∆N

P

= tg

α

Linia jednakowego kosztu -

izokoszta



Pokazuje różne kombinacje
czynników produkcji, które przy
danych cenach producent może
kupić za posiadana wielkość
środków finansowych (nakładów)
(porównaj z linia ograniczenia
budżetowego).

Linia jednakowego kosztu -

izokoszta

O

Nakłady pracy

N

a

k

ła

d

y

k

a

p

it

a

łu

A

B

α

I

C1

I

C2

I

C3

Optymalna kombinacja czynników produkcji

zapewniająca dany poziom produkcji przy

najniższym koszcie

O

Nakłady pracy

N

a

k

ła

d

y

k

a

p

it

a

łu

β

I

C1

I

C2

I

C3

N

P1

N

K1

∆N

P

∆N

K

W punkcie C następuje
zrównanie krańcowej stopy
substytucji czynników
produkcji ze stosunkiem ich
cen

C

Optymalna kombinacja czynników produkcji

zapewniająca najwyższy poziom produkcji

przy danych nakładach finansowych

O

Nakłady pracy

N

a

k

ła

d

y

k

a

p

it

a

łu

I

C

N

P2

N

K2

D

Q

1

Q

2

Q

3

Podział spółek handlowych

Spółki

handlowe

Spółki

kapitałowe

Spółki

osobowe

Spółka jawna

Spółka partnerska

Spółka

komandytowa

Spółka kom.

akcyjna

Spółka z o.o.

Spółka akcyjna

Podstawa prawna



Ustawa z dnia 15 września 2000
Kodeks spółek handlowych (Dz. U.
Nr 94,poz. 1037, z póź., zm.)

Spółka osobowa



jest własnością co najmniej dwóch

partnerów, którzy wnoszą odpowiedni

kapitał, wspólnie prowadzą działalność

gospodarczą, ponoszą ryzyko związane

z tą działalnością, dzielą się zyskami i

odpowiadają za powstałe

zobowiązania. Spółka osobowa nie ma

osobowości prawnej;



umożliwiają łączenie się pojedynczych

kapitałów w większa organizację

gospodarczą;

Spółka osobowa jawna



Jest umownym zrzeszeniem dwu lub
więcej osób mających na celu
prowadzenie przedsiębiorstwa
zarobkowego we wspólnym imieniu
wspólników, na zasadzie pełnej i
solidarnej odpowiedzialności wszystkich
wspólników. Zazwyczaj składa się z
niewielkiej liczby wspólników.

Spółka osobowa

komandytowa

Występują dwa rodzaje wspólników:

1)

Komplementariusze – odpowiadają

za zobowiązania prawne i finansowe

spółki całym majątkiem;

2)

Komandytariusze – odpowiadają za

zobowiązania spółki tylko do

wysokości wniesionych udziałów

kapitałowych

Spółka komandytowo-

akcyjna

Spółki kapitałowe



Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością;



Spółki akcyjne.

Spółki z ograniczoną

odpowiedzialnością



Wszyscy wspólnicy odpowiadają za

zobowiązania spółki tylko do wysokości

wniesionych przez nich udziałów

kapitałowych (pieniężnych lub rzeczowych);



Do powstania spółki wymagane jest

zawarcie umowy w formie aktu

notarialnego, wniesienie kapitału

zakładowego ustanowienie władz spółki,

wpis do rejestru handlowego. Spółka z o.o.

ma osobowość prawną.



Władzami spółki są: zgromadzenie

wspólników, rada nadzorcza oraz zarząd.

Spółka akcyjna



Jest spółka kapitałową, której

podstawą finansową jest kapitał

wniesiony przez wspólników w formie

akcji,



Spółka akcyjna ma zazwyczaj dużą

liczbę akcjonariuszy, którzy traktują

udział w spółce jako lokatę kapitału;



Spółka akcyjna jest również spółka z

o.o. w tym sensie, że udziałowcy

odpowiadają za zobowiązania spółki

tylko do wysokości zakupionych akcji.

Przedsiębiorstwa

państwowe

ZROBIĆ



Spółdzielnie



Przedsiębiorstwa komunalne