Koszty wytwarzania przy każdych rozmiarach produkcji zależą od zastosowanej technologii, określającej ilość czynników produkcji niezbędnych do wytworzenia danej produkcji, oraz od cen poszczególnych czynników, decydujących o sumie wydatków przedsiębiorstwa na ich zakup. Uzyskany ze sprzedaży produkcji utarg zależy od kształtowania się krzywej popytu na wyroby danego przedsiębiorstwa. Krzywa ta określa cenę, przy której dana wielkości produkcji może być sprzedana, a tym samym decyduje o poziomie utargu przedsiębiorstwa.

Zyski stanowią nadwyżkę utargu nad kosztami. Kluczowym elementem wszystkich teorii podaży jest założenie, że celem wszystkich przedsiębiorstw jest maksymalizacja zysków. Analizując zmiany kosztów i utargu zachodzące pod wpływem zmian wielkości produkcji i sprzedaży, przedsiębiorstwa są w stanie ustalić taką wielkość produkcji, przy której osiągają maksymalne zyski.

Teoria podaży:

koszty produkcji ⇒ decyzje przedsiębiorstwa dotyczące poziomu produkcji ⇐ przychody

Działalność gospodarcza jest prowadzona przez firmy jednoosobowe, spółki jawne oraz spółki kapitałowe. Firmy jednoosobowe są najbardziej rozpowszechnionym rodzajem organizacji gospodarczych, choć każda z nich działa na stosunkowo niewielką skalę. Większe są spółki jawne, a największe – kapitałowe.

Firma jednoosobowa stanowi przedsiębiorstwo należące do jednego właściciela, który ma prawo do całości dochodów, a także ponosi pełną odpowiedzialność za ewentualne straty. Całość zysków przypada właścicielowi, ale w przypadku pojawienia się strat musi on ogłosić bankructwo.

Spółka jawna jest to organizacja mająca cele gospodarcze, którą tworzą dwie lub więcej osób, będących właścicielami spółki. Dzielą one pomiędzy siebie zyski i ponoszą wspólną odpowiedzialność za straty. Istnieją różne formy uczestnictwa w spółce: część wspólników może wnieść wkład finansowy i uczestniczyć w podziale zysku, ale nie bierze aktywnego udziału w prowadzeniu przedsiębiorstwa. Jest to spółka z nieograniczoną odpowiedzialnością, stąd też w przypadku bankructwa jej właściciele muszą spłacić długi firmy, sprzedając, jeśli jest to konieczne, również swój majątek osobisty.

Każde przedsiębiorstwo w momencie rozpoczynania działalności potrzebuje określonej wielkości kapitału w celu sfinansowania rozwoju firmy, zakupu zapasów, maszyn lub przeprowadzenia kampanii reklamowej.

Spółka kapitałowa jest to organizacja prowadząca w sposób prawnie dozwolony działalność produkcyjną i handlową. W takiej spółce osobowość prawna spółki jest oddzielona od osobowości prawnej jej właścicieli. Własność jest rozdzielona między akcjonariuszy. Pierwotnymi akcjonariuszami są osoby, które założyły przedsiębiorstwo, lecz obecnie sprzedały swój udział w zyskach innym osobom. Sprzedaż prawa do udziału w zyskach staje się źródłem nowych funduszy dla przedsiębiorstwa.

W przypadku spółek publicznych akcje mogą zostać odsprzedane na giełdzie.

Aby stać się akcjonariuszem spółki, trzeba nabyć akcje na giełdzie, płacąc za nie cenę równowagi, tj. cenę równoważącą popyt i podaż akcji danej spółki w określonym dniu. Akcjonariusze uzyskują w zamian dwojakiego rodzaju dochód: spółka wypłaca regularnie dywidendy właścicielom akcji (źródłem dywidend jest ta część zysku, której spółka nie przeznacza na inwestycje w przedsiębiorstwie), poza tym akcjonariusze mogą osiągać zyski (albo straty) kapitałowe (kursowe).

Odpowiedzialność akcjonariuszy za straty spółki jest ograniczona do wysokości sum wydanych pierwotnie na zakup akcji. Nie mogą być zmuszeni do sprzedaży majątku osobistego, aby spłacić dług spółki.

Spółki kapitałowe są zarządzane przez radę dyrektorów. Podejmuje ona decyzje dotyczące bieżącego funkcjonowania spółki i przedstawia udziałowcom roczne raporty o wynikach swej działalności. Na corocznym walnym zgromadzeniu akcjonariusze, którzy dysponują większością głosów (każda akcja to jeden głos), mogą podjąć decyzję o zwolnieniu kierownictwa firmy.

Utarg (przychód) przedsiębiorstwa jest to ilość pieniędzy uzyskana ze sprzedaży dóbr i usług w jakimś okresie, na ogół w ciągu jednego roku. Koszty przedsiębiorstwa to wydatki poniesione na wytworzenie dóbr i usług w jakimś okresie. Zyski stanowią nadwyżkę przychodów nad kosztami.

Przepływy pieniężne w danym przedsiębiorstwie jest to ilość pieniędzy netto faktycznie uzyskana w danym okresie.

Kapitał rzeczowy są to maszyny, wyposażenie i budynki wykorzystywane w produkcji.

Dobra kapitałowe = środki trwałe = aktywa rzeczowe

Amortyzacja jest to utrata wartości dobra kapitałowego w ciągu roku, będąca rezultatem wykorzystania tego dobra w procesie produkcji.

Wliczenie amortyzacji do kosztów ekonomicznych przedsiębiorstwa powoduje rozłożenie koszty zakupu środków trwałych na cały okres ich eksploatacji.

Zapasy są to dobra przechowywane przez przedsiębiorstwo na potrzeby przyszłej sprzedaży.

Przedsiębiorstwa zwykle zaciągają pożyczki w celu sfinansowania wydatków związanych z ich założeniem i rozwojem, zakupem dóbr kapitałowych, opłatami za rejestrację firmy itd. Od wszystkich pożyczanych sum przedsiębiorstwo musi płacić odsetki. Stanowią one część kosztów prowadzenia działalności i powinny być wliczane do kosztów bieżących przedsiębiorstwa.

Rachunek wyników zawiera dane o zmianach sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, będących wynikiem wszystkich jego operacji w ciągu roku. Bilans to zestawienie wszystkich posiadanych przez firmę aktywów oraz wszystkich jej pasywów. Zawiera podobne informacje, tyle że w odniesieniu do jakiegoś momentu, np. na koniec roku.

Aktywami nazywamy posiadany przez przedsiębiorstwo majątek. Aktywa są umieszczone z lewej strony bilansu.

Pasywami (zobowiązaniami) nazywamy to, co firma jest winna innym. Suma pasywów jest umieszczana z prawej strony bilansów.

Część zysków może być wypłacona akcjonariuszom w postaci dywidend, część zatrzymana w przedsiębiorstwie jako zyski nie podzielone (zatrzymane).

Zyski nie podzielone stanowią tę część zysków po opodatkowaniu, która zostaje zainwestowana w przedsiębiorstwie, a nie przeznaczona na wypłatę dywidend dla akcjonariuszy.

Suma zysków nie podzielonych wpływa na bilans przedsiębiorstwa. Jeżeli trzymane są one w formie gotówkowej lub przeznaczone na zakup wyposażenia, to zwiększają wartość aktywów przedsiębiorstwa. Jeżeli firma użyje ich na spłacenie pożyczki bankowej, to zmienia się wartość zobowiązań. W każdym przypadku dzięki ich wykorzystaniu wzrasta wartość kapitału własnego przedsiębiorstwa.

Koszt alternatywny (inaczej: koszt utraconych możliwości) jest to suma dochodów utraconych w wyniku niewykorzystania posiadaczy zasobów (pracy i kapitału) w najlepszym z istniejących, alternatywnych zastosowań.

Zysk nadzwyczajny jest to zysk przekraczający dochód, który właściciel przedsiębiorstwa mógłby otrzymać w postaci odsetek, wypożyczając swój kapitał według rynkowej stopy procentowej. Jest on bodźcem skłaniającym do angażowania kapitału w dane przedsięwzięcie.

Koszty ekonomiczne wyrażają koszt alternatywny wykorzystania zasobów. Koszty księgowe na ogół nie obejmują kosztu wynagrodzenia czasu pracy właściciela przedsiębiorstwa oraz kosztu alternatywnego kapitału finansowego zaangażowanego w przedsiębiorstwie. Zysk ekonomiczny (nadzwyczajny) stanowi prawidłową miarę różnicy między kosztem ekonomicznym a przychodami (utargiem).

Przedsiębiorstwo dążące do maksymalizacji zysku musi wytwarzać swoją produkcję przy najniższych kosztach.

Koszt całkowity rośnie wraz ze wzrostem produkcji, zmiany te nie są jednak proporcjonalne.

Utarg całkowity to cena pomnożona przez ilość sprzedanego dobra.

Maksymalizacja zysków nie jest równoznaczna z maksymalizacją utargu.

Koszt krańcowy jest to wzrost kosztów całkowitych wywołany wzrostem produkcji o jednostkę. Utarg (przychód) krańcowy jest to wzrost utargu całkowitego wywołany zwiększeniem produkcji o jednostkę.

Dopóki utarg krańcowy jest większy od kosztu krańcowego, dopóty przedsiębiorstwo powinno zwiększać produkcję. Gdy koszt krańcowy jest większy od utargu krańcowego, każda następna jednostka produktu zmniejsza sumę zysków.

Utarg krańcowy = zmiana utargu całkowitego ze sprzedaży dodatkowej jednostki = (dodatkowy przychód uzyskany ze sprzedaży ostatniej jednostki) – (przychód utracony wskutek sprzedaży dotychczasowej produkcji po niższej cenie)

Prawidłowości charakterystyczne dla przedsiębiorstw o opadającej krzywej popytu:

• utarg krańcowy spada wraz ze wzrostem produkcji

• utarg krańcowy jest niższy od ceny ostatniej sprzedanej jednostki o wielkość wpływu obniżki cen na sumę przychodów uzyskanych ze sprzedaży poprzednich jednostek.

Kształt krzywej utargu zależy wyłącznie od kształtu krzywej popytu na produkty przedsiębiorstwa.