Wykład PODSTAWY TEORII PRZEDSIĘBIORSTWA


WYKŁAD 10

PODSTAWY TEORII PRZEDSIĘBIORSTWA

Zawartość modułu

W tym module zostaną omówione zagadnienia związane funkcjonowaniem podmiotów gospodarczych.. Człowiek dążąc do zaspokojenia swoich potrzeb prowadzi działalność produkcyjną w różnych formach instytucjonalno - prawnych i organizacyjnych.

Głównymi konceptami poruszanymi w tym module będą:

0x08 graphic
W gospodarce rynkowej wyróżnia się trzy główne podmioty: przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe i państwo. W sposób najbardziej ogólnikowy można przyjąć, że gospodarstwo domowe zajmuje się konsumpcją, państwo - redystrybucją dochodu a jedynie przedsiębiorstwo wpływa na aktywność gospodarczą - produkując i wytwarzając środki, które później podlegają dalszym podziałom (dochód narodowy).

Cel pedagogiczny

Celem pedagogicznym tego modułu jest wybudowanie wiedzy przyszłych menedżerów związanej z podejmowaniem decyzji:

Wiedza ta będzie wykorzystywana przy zakładaniu firm, zarządzaniu firmami już funkcjonującymi, a także w procesach decyzyjnych związanych z zakupem surowców i materiałów, rozmiarów produkcji i ocenie korzyści z tego wynikających.

Wiedza bazowa potrzebna do pracy nad modułem

Do zrozumienia zagadnień zawartych w tym module wymagana jest wiedza ogólna na bazie szkoły średniej. Opanowanie tej partii materiału jest niezbędne dla późniejszej pracy nad modułami dotyczącymi teorii produkcji, rynku czynników produkcji oraz struktur rynku. Pozwoli to na:

0x01 graphic
0x08 graphic

Informacje główne

Obok konsumentów, drugą ważną grupę podmiotów działających na rynku stanowią producenci. Ich zasadniczym zadaniem jest wytwarzanie dóbr i usług, które następnie nabywają konsumenci.

Producent, to podmiot gospodarczy prowadzący działalność produkcyjną na własny rachunek w celu osiągnięcia określonych korzyści, stosując wybraną technologię i organizację produkcji i sprzedaży. Wytwarzanie dóbr i usług odbywa się w przedsiębiorstwach, które różnią się między sobą formą własności, wielkością oraz strukturą.

Przedsiębiorstwo jest podmiotem gospodarczym wyodrębnionym ekonomicznie, organizacyjnie, prawnie i prowadzącym działalność produkcyjną, handlową lub usługową, służącym zaspokajaniu potrzeb rynkowych. Odrębność ekonomiczna oznacza, że przedsiębiorstwo posiada wydzielony własny majątek, pokrywa własne rachunki z osiąganych przychodów, posiada w banku własny rachunek rozliczeniowy. Osobowość prawna jest 0x08 graphic
formalnym wyrazem odrębności ekonomicznej i oznacza zdolność przedsiębiorstwa do zawierania umów cywilno - prawnych z innymi podmiotami. Odrębność organizacyjna oznacza, że przedsiębiorstwo jest zarządzane według zasad ustalonych w statucie i regulaminach wewnętrznych.

Aby posiadane czynniki produkcji zostały wykorzystane w sposób racjonalny, potrzebny jest przedsiębiorca- czyli osoba, która organizuje działalność firmy i zazwyczaj dąży do tego, aby prowadzona działalność przyniosła jak największe zyski.

Najważniejsze funkcje, jakie spełnia przedsiębiorca, to:

0x08 graphic
Aby utrzymać się na rynku przedsiębiorstwo powinno wykazywać dwie podstawowe cechy: innowacyjność i przedsiębiorczość. Wg Schumpetera przedsiębiorczość to przede wszystkim innowacyjność, wprowadzanie nowych wyrobów, nowych metod wytwarzania i nowych form organizacji produkcji i sprzedaży. Współcześnie przedsiębiorczość należy kojarzyć z takimi cechami jak kreatywność, dynamiczność, elastyczność, dążenie do wzrostu oraz skłonność do ryzyka a także otwartość na zmiany i umiejętność wykorzystania szans i zagrożeń, również zakładanie nowych przedsiębiorstw. Przedsiębiorczość można podzielić na dwie kategorie:

Innowacja jest specyficznym narzędziem przedsiębiorczości, który nadaje zasobom nowe możliwości tworzenia bogactwa. Innowacja tworzy zasoby - „zasób” nie istnieje, dopóki człowiek nie znajdzie zastosowania dla czegoś, co istnieje w przyrodzie i nie nada mu w ten sposób wartości ekonomicznej.(Drucker, PWE, 1992, str. 39) Wyróżniamy innowację techniczną (np. para, telegraf, maszyny) i społeczną (np. gazety, ubezpieczenia), która jest niematerialna - zarządzanie jako wiedza praktyczna również jest innowacją. Skuteczni przedsiębiorcy nie czekają na „dobre pomysły”, starają się działać cały czas i wnieść jakiś wkład, nie zadowala ich tylko ulepszenie czy modyfikacja dobra już istniejącego, starają się stworzyć nowe, odmienne wartości, nowe i odmienne sposoby zaspokajania potrzeb. Systematyczna innowacja polega na celowym i zorganizowanym poszukiwaniu zmian i na systematycznej analizie okazji do społecznych lub gospodarczych innowacji, którą taka zmiana mogłaby umożliwić.

Źródła innowacji mogą tkwić wewnątrz organizacji:

a mogą być również spowodowane zmianami w otoczeniu przedsiębiorstwa:

Granice między tymi źródłami są zatarte i niejednokrotnie trudno je wyraźnie oddzielić.

0x08 graphic
0x08 graphic
Gospodarka

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
Sektor prywatny Sektor publiczny

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

We współczesnej gospodarce produkty i usługi są dostarczane przez przedsiębiorstwa zróżnicowane pod względem rozmiarów, form własności i struktur organizacyjnych.

Główną miarą wielkości przedsiębiorstwa jest zazwyczaj liczba zatrudnionych pracowników, wartość produkcji sprzedanej lub wartość majątku trwałego. Kryteria te mają charakter umowny i mogą się zmieniać i tak np. przyjmuje się, że następujące kryteria ilościowe:

Z punktu widzenia formy własności przedsiębiorstwa dzielimy na:

  1. państwowe - organem założycielskim jest minister lub wojewoda, który zabezpiecza kapitał początkowy; działają na własny rachunek i ryzyko, są samodzielne w określaniu strategii rozwoju i działania, dysponowania majątkiem i dochodami, określania polityki handlowej, kadrowej i finansowej. W krajach postkomunistycznych stanowią znaczącą część gospodarki, a po drugiej wojnie światowej odgrywały dużą rolę również w krajach niekomunistycznych funkcjonując jako stabilizatory koniunktury i realizacji celów społecznych. Dostrzega się jednakże ich niską efektywność i wpływ na zwiększanie się deficytu budżetowego, stąd też nasilające się procesy prywatyzacyjne w wielu krajach.

  2. 0x08 graphic
    spółdzielcze - zakładane przez członków w celu prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej w ich interesie, członkowie wnoszą udziały, które stanowią majątek spółdzielni i uprawniają do udziału w zyskach. Udziały te mogą mieć postać pieniężną, może to być ziemia, maszyny itp. Zarządzanie spółdzielnią odbywa się na zasadach samorządowych, ogólne zebranie członków spółdzielni wybiera zarząd, każdy członek spółdzielni ma tylko jeden głos niezależnie od wysokości wniesionych wkładów.

  3. Komunalne - tworzone są i stanowią własność gminy, w celu zaspokojenia potrzeb mieszkańców. Działają podobnie jak przedsiębiorstwa państwowe.

  4. Prywatne zakładane przez indywidualne osoby lub grupy osób w celu prowadzenia działalności gospodarczej i osiągania zysków z tego tytułu.

W przedsiębiorstwach prywatnych (szczególnie małych) właściciel zazwyczaj jest równocześnie kierownikiem, często zatrudnia też własna rodzinę, a wielu przedsiębiorstwach pracuje od kilku do kilkudziesięciu pracowników. Aby taką firmę uruchomić potrzebne jest zgromadzenie kapitału początkowego, duże zaangażowanie osobiste, pracowitość, przedsiębiorczość i zdolność do podejmowania ryzyka.

Specyficzną formą przedsiębiorstw prywatnych są spółki.

Spółka jest prawną formą współdziałania dwóch lub więcej osób dla łatwiejszego osiągnięcia celu gospodarczego.

Z uwagi na stopień zaangażowania wspólników w działalność spółki wyróżniamy spółki osobowe i kapitałowe.

Ze względu na źródło prawa regulującego działalność spółki wyróżniamy spółki cywilne i handlowe.

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

Spółka cywilna - (art. 860 - 875 Kc). Jest to najstarsza forma spółek.

Spółka cywilna umożliwia osiągnięcie następujących korzyści:

Spółka cywilna ma również pewne wady, które powodują, że odgrywa ona stosunkowo niewielką rolę w gospodarce:

Spółki prawa handlowego dzielą się na osobowe (jawne i komandytowe) oraz kapitałowe (z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne)

Spółki osobowe - są własnością co najmniej dwóch partnerów, którzy wnoszą odpowiedni kapitał, wspólnie prowadzą działalność gospodarczą, ponoszą ryzyko związane z tą działalnością, dzielą się powstałymi zyskami, opierają swoją działalność na osobistej pracy wspólników ponoszących jednocześnie odpowiedzialność majątkową za zobowiązania spółki

a/ spółki jawne - na ogół tworzą je wspólnicy mający trudności w zgromadzeniu większej ilości kapitału prawnie wymaganego do powstania spółki

B/ Spółki komandytowe (KH dział X) - mało znane w porównaniu z innymi typami spółek

Spółki osobowe umożliwiają łączenie się pojedynczych kapitałów w większą organizację gospodarczą, ale wymaga to zgody wszystkich partnerów - stąd zakres działania tych spółek jest ograniczony. Dlatego też najwygodniejsza formą działalności jest spółka kapitałowa.

Spółki kapitałowe - to spółki , w których wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki powyżej wniesionego wkładu (Wyróżniamy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne)

Spółki z o.o. - tworzą je wspólnicy, który w postaci indywidualnych wkładów zgromadzili określoną prawem wysokość kapitału zakładowego. Stanowią go kwoty pieniężne i wartość wkładów rzeczowych wniesionych jako tzw. aport. Spółki tego rodzaju powstają do realizacji większych przedsięwzięć gospodarczych. Umowa spółki musi być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności, określa ona takie elementy, jak: firma i siedziba spółki, przedmiot działania, siedziba przedsiębiorstwa, czas trwania spółki jeśli jest ograniczony, wysokość kapitału zakładowego i liczbę udziałów. Władzami spółki są: zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza oraz zarząd. Każdy ze wspólników może pozbyć się swoich udziałów w spółce.

Spółki akcyjne: - tworzą je wspólnicy - akcjonariusze, po zgromadzeniu pewnej określonej prawem wysokości kapitału akcyjnego. Taka spółka:

Jest to jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną. Za jej bieżącą działalność odpowiada operatywne kierownictwo czyli zarząd spółki, a w podejmowaniu podstawowych decyzji strategicznych bierze udział rada nadzorcza wybrana przez właścicieli.

Cele działalności przedsiębiorstwa

Według neoklasycznego modelu przedsiębiorstwa prywatnego celem działania przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku poprzez obniżenie kosztów wytwarzania oraz zwiększenie produkcji i sprzedaży.

Współczesne teorie krytykują teorię neoklasyczną, przyjmując założenie, że przedsiębiorstwo realizuje równolegle wiązkę celów, do których należy:

Cele, jakie przedsiębiorstwa faktycznie realizują, zależą od wielu czynników (możliwości, środków motywacji w formie zachęt, presji i sankcji).

Funkcje przedsiębiorstw

Przedsiębiorstwa realizują trzy grupy funkcji:

Przykłady zastosowania nowej wiedzy w praktyce

Przedsiębiorstwa do swojej działalności potrzebują środków finansowych. Jakie są źródła ich zasilania w te środki?

Na którym z celów będziesz koncentrował się, jako przedsiębiorca?

Konkluzja

  1. Obok konsumentów, drugą ważną grupę podmiotów działających na rynku stanowią producenci, którzy dostarczają na rynek dobra i usługi, zaspokajające potrzeby konsumentów.

  2. Producent, to podmiot gospodarczy prowadzący działalność produkcyjną na własny rachunek w celu osiągnięcia określonych korzyści, stosując wybraną technologię i organizację produkcji i sprzedaży. Wytwarzanie dóbr i usług odbywa się w przedsiębiorstwach, które różnią się między sobą formą własności, wielkością oraz strukturą.

  3. Przedsiębiorstwo jest podmiotem gospodarczym wyodrębnionym ekonomicznie, organizacyjnie, prawnie i prowadzącym działalność produkcyjną, handlową lub usługową, służącym zaspokajaniu potrzeb rynkowych.

  4. Osobą, która organizuje działalność firmy i zazwyczaj dąży do tego, aby prowadzona działalność przyniosła jak największe zyski jest przedsiębiorca, który podejmuje wszelkie istotne decyzje związane z bieżącą i przyszłą działalnością, jest innowatorem, nie boi się ryzyka i potrafi wziąć na siebie odpowiedzialność za podejmowane decyzje.

  5. Aby utrzymać się na rynku przedsiębiorstwo powinno wykazywać dwie podstawowe cechy: innowacyjność i przedsiębiorczość.

  6. We współczesnej gospodarce produkty i usługi są dostarczane przez przedsiębiorstwa zróżnicowane pod względem rozmiarów, form własności i struktur organizacyjnych.

  7. Główną miarą wielkości przedsiębiorstwa jest zazwyczaj liczba zatrudnionych pracowników, wartość produkcji sprzedanej lub wartość majątku trwałego. Kryteria te mają charakter umowny i mogą się zmieniać.

  8. Z punktu widzenia formy własności przedsiębiorstwa dzielimy na: państwowe, spółdzielcze, komunalne i prywatne.

  9. Specyficzną formą przedsiębiorstw prywatnych są spółki.

  10. Przedsiębiorstwo realizuje równolegle wiązkę celów, do których oprócz dążenia do maksymalizacji zysku, należą poprawa poziomu technicznego, ilościowy i jakościowy wzrost produkcji, poprawa efektywności gospodarowania , powiększenie majątku przedsiębiorstwa, itp. Cele, jakie przedsiębiorstwa faktycznie realizują, zależą od wielu czynników (możliwości, środków motywacji w formie zachęt, presji i sankcji).

  11. Przedsiębiorstwa realizują trzy grupy funkcji: podażową (produkcyjną), popytową i społeczną.

Zwróć uwagę na...

Na podstawie obserwacji życia gospodarczego zastanów się, które z funkcji realizują przedsiębiorstwa funkcjonujące w Polsce? Dlaczego tak się dzieje?

Słownik kluczowych pojęć:

  1. Producent to podmiot gospodarczy prowadzący działalność produkcyjną na własny rachunek w celu osiągnięcia określonych korzyści, stosując wybraną technologię i organizację produkcji i sprzedaży.

  2. Przedsiębiorstwo jest podmiotem gospodarczym wyodrębnionym ekonomicznie, organizacyjnie, prawnie i prowadzącym działalność produkcyjną, handlową lub usługową, służącym zaspokajaniu potrzeb rynkowych.

  3. Przedsiębiorczość to przede wszystkim innowacyjność, wprowadzanie nowych wyrobów, nowych metod wytwarzania i nowych form organizacji produkcji i sprzedaży.

  4. Przedsiębiorczość jako pewien zespół cech charakteryzujących człowieka należy kojarzyć z takimi cechami jak kreatywność, dynamiczność, elastyczność, dążenie do wzrostu oraz skłonność do ryzyka a także otwartość na zmiany i umiejętność wykorzystania szans i zagrożeń, również zakładanie nowych przedsiębiorstw

  5. Spółka jest prawną formą współdziałania dwóch lub więcej osób dla łatwiejszego osiągnięcia celu gospodarczego.

  6. Ze względu na źródło prawa regulującego działalność spółki wyróżniamy spółki cywilne (których podstawą działania jest kodeks cywilny) i handlowe (których podstawą działania jest kodeks handlowy)

  7. Spółki prawa handlowego dzielą się na osobowe (jawne i komandytowe) oraz kapitałowe (z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne)

  8. Spółki osobowe to spółki, w których udziałowcy opowiadając za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem.

  9. Spółki kapitałowe to spółki, w których udziałowcy opowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionego wkładu (udziału, wartości zakupionych akcji).

  10. Wiązka celów przedsiębiorstwa to zespół zadań, które przedsiębiorstwo musi, chce, lub może realizować. O tym decyduje określony system prawny, otoczenie i możliwości finansowe samego przedsiębiorstwa.

Materiały źródłowe

Podstawy ekonomii. Pod red. R. Milewskiego. PWN, Warszawa 2002. rozdział 6, punkt 1 -2.

D. Begg, S. Fisher, R. Dornbusch: Ekonomia t.1,PWE Warszawa 1997, , rozdział 3, punkt.2-6

Praca zbiorowa pod red. S. Marciniaka: Mikro i makroekonomia. PWN Warszawa 1998. rozdział 9

B. Oyrzanowski: Mikroekonomia. Wydawnictwo PSB, Kraków 1995, rozdział 5.

Z. Dach: Podstawy mikroekonomii. Wydawnictwo Synaba. Kraków 2001, rozdział 4. http://www.money.pl/NGosp/ - portal ekonomiczny zawierające informacje gospodarcze

http://www.tf.pl/edukacja.php/- portal ekonomiczny zawierający m.in. podstawowe pojęcia ekonomiczne

Ewaluacja

Test prawda - fałsz

  1. Zasady funkcjonowania spółek handlowych reguluje kodeks cywilny.

  2. Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem.

  3. W spółce akcyjnej akcjonariusze nie odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki.

  4. Przedsiębiorstwo to podmiot gospodarczy prowadzący działalność produkcyjną, handlową lub usługową, służącą zaspokajaniu potrzeb rynkowych.

  5. Przedsiębiorstwa spółdzielcze zalicza się do sektora państwowego.

  6. Odrębność ekonomiczna oznacza, że przedsiębiorstwo posiada wydzielony własny majątek i pokrywa własne rachunki z osiąganych przychodów

  7. Odrębność prawna oznacza zdolność przedsiębiorstwa do zawierania umów cywilno - prawnych z innymi podmiotami.

  8. Spółki kapitałowe to spółki cywilne, z ograniczoną odpowiedzialnością i cywilne.

  9. Jedynym i wyłącznym celem przedsiębiorstwa jest osiągnięcie maksymalnego zysku.

  10. Aby utrzymać się na rynku przedsiębiorstwo powinno wykazywać dwie podstawowe cechy: innowacyjność i przedsiębiorczość.

Pytania problemowe:

1. Dlaczego wielkość zatrudnienia nie może być jedynym kryterium klasyfikacji przedsiębiorstw na małe, średnie i duże?

2. W jakich sytuacjach małe przedsiębiorstwa mają większe szanse na przetrwanie i rozwój niż duże?

1

Jak się uczyć:

Postaraj się w otaczającej rzeczywistości odnaleźć związek z prezentowaną w tym module teorią. Czytając prasę ekonomiczną postaraj się odnaleźć przypadki, w których prezentowane są różne cele realizowane przez przedsiębiorstwa.

Definicje:

Przedsiębiorstwo jest podmiotem gospodarczym wyodrębnionym ekonomicznie, organizacyjnie, prawnie i prowadzącym działalność produkcyjną, handlową lub usługową, służącym zaspokajaniu potrzeb rynkowych.

Zastanów się:

Czy możesz o sobie powiedzieć, że jesteś osobą przedsiębiorczą?

Definicje:

Spółka jest prawną formą współdziałania dwóch lub więcej osób dla łatwiejszego osiągnięcia celu gospodarczego

Zastanów się:

Jak gospodarstwo domowe, którego jesteś członkiem uczestniczy w procesie gospodarowania?

Przedsiębiorstwa państwowe

Przedsiębiorstwa komunalne

Przedsiębiorstwa spółdzielcze

0x01 graphic

Jawne Komandytowe

Akcyjne Z ograniczoną odpowiedzialnością

Osobowe Kapitałowe Ciche

Prawa cywilnego

(cywilne)

Prawa handlowego

(handlowe)

SPÓŁKI



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wykład PODSTAWY TEORII PRZEDSIĘBIORSTWAcz[1][1] 2
Mikroekonomia wykład 7 2010b Podstawy teorii przedsiębiorstwaw
podstawy teorii przedsiębiorstwa zaoczni
ZFP wykład 4, podstawy finansów przedsiębiorstwa
Wykład PODSTAWY TEORII WYBORU KONSUMENTA
Zarzadzanie Finansami Przedsiebiorstwa sochaczew zfp wykład 3, podstawy finansów przedsiębiorstwa
Wyklad V Podstawy teorii produkcji
NOTATKA Podstawy teorii przedsiębiorstwa
podstawy teorii przedsiębiorstwa zaoczni
wyklad 6 podstawy teorii intensyfikacji w rolnictwie
Finanse Przedsiębiorstwa Wykład 2 Podstawy Zarządzania Finansami Przedsiębiorstwa
Podstawy Pedagogiki Przedszkolnej znaczenie zabawy wykłady
Zarządzanie finansami przedsiębiorstw Podstawy teorii
Pytania nr 3 (21), sem II, Podstawy Teorii Okrętów - Wykład.Laboratorium, Laboratorium nr 3 (21) - M
download-PodstawyZarzadzaniaFinansami-wykład 1 sochaczew, finanse przedsiębiorstwa

więcej podobnych podstron