Odpowiedzialność projektanta, wykonawcy i dewelopera
2008-09-15
Informacja o autorze:
Radca prawny - Partner w Kancelarii Radców Prawnych CIC Danuta Pikor, Michał Behnke Sp. p. w Gdyni. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Specjalizuje się w zagadnieniach obsługi cyklu inwestycyjnego i procesu budowlanego, zagospodarowania przestrzennego oraz szeroko rozumianego prawa ochrony środowiska. Członek zespołów doradczych inwestorów lub organów administracji przy inwestycjach - m.in.: autostrada A1, droga Via Baltica, rozbudowa zdolności produkcyjnej Rafinerii Gdańskiej, gazociąg tranzytowy, Zakład Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów dla m. Kalisza i Gdańska, sieci wodociągowe i kanalizacyjne dla m. Władysławowo i Jastarnia, hipermarkety spożywcze. Doradca przedsiębiorstw wykonawczych inwestycji m.in.: budowa i modernizacja dróg krajowych Nr 7 i 5, remont Arkad Kubickiego i Stancji Saskich na Zamku Królewskim w Warszawie, remont tężni uzdrowiska Ciechocinek oraz śluz Kanału Augustowskiego, naprawa fragmentu koryta rzeki Motławy, umocnienie klifu morskiego przy ruinach kościoła w Trzęsaczu. Współautor projektu ustawy o inwestycjach infrastrukturalnych o znaczeniu państwowym dla Prolinea Towarzystwo Infrastruktury w Warszawie, ekspert w ramach pomocy technicznej przy wdrażaniu w Polsce dyrektyw IPPC, EIA, Natura 2000 oraz w projektach inwestycyjnych finansowanych z programu ISPA i Funduszu Spójności.
Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Budowlany
W jakim zakresie projektant, wykonawca i deweloper ponoszą odpowiedzialność w przypadku, gdy obiekt wykonany jest zgodnie ze sztuką budowlaną, normami, zasadami wiedzy technicznej, a szkody lub trudności w eksploatacji wystąpiły na skutek zjawisk, które trudno było przewidzieć lub które występują sporadycznie?
Chodzi o takie sytuacje, jak popękanie szyb z powodu gradobicia, zerwanie dachu przez trąbę powietrzną lub wiatr o sile znacznie większej niż występujące na danym terenie, sporadyczne występowanie odwrotnego ciągu wentylacji z uwagi na ciśnienie atmosferyczne lub siłę i kierunek wiatru, ruchy tektoniczne na terenach, na których do tej pory nie występowały, załamanie dachu pod nadmiernym ciężarem śniegu, zalanie obiektu przez wykonaną wg norm z przeciążoną kanalizację deszczową itp. Pytanie dotyczy obiektów, które są jeszcze na gwarancji.
Odpowiedź: Wystąpienie siły wyższej zwalnia uczestników procesu budowlanego z odpowiedzialności za szkody powstałe w wybudowanym obiekcie, także wtedy, gdy osoby te udzieliły na swoje wyroby i roboty gwarancji, chyba, że co innego wynika z udzielonej gwarancji.
Uzasadnienie: Wystąpienie zjawiska przyrodniczego, którego nie można było przewidzieć, a do takich zalicza się wystąpienie o nasileniu odbiegającym od zdarzającego się na danym terenie, gradobicia, deszczu i śniegu nawalnego, trąba powietrzna, powódź, ruchy tektoniczne itp... kwalifikowane są jako siła wyższa. Pojęcie siły wyższej nie jest zdefiniowane przez kodeks cywilny, lecz przez orzecznictwo Sądu Najwyższego. W świetle wyroków tego sądu z dnia 9 kwietnia 1952 r. sygn. C 962/51 (opubl. OSN 1954, nr I, poz. 2), z dnia 7 lutego 1953 r., sygn. I C 60/53 (opubl. OSN 1954, nr II, poz. 35), z dnia 9 lipca 1962 r. sygn. I CR 34/62 (opubl. OSNCP 1963, nr 12, poz. 262), "siłą wyższą" jest zdarzenie:
a)
zewnętrzne, a więc mające swe źródło poza urządzeniem, z którego funkcjonowaniem związana jest odpowiedzialność odszkodowawcza;
b)
niemożliwe do przewidzenia, przy czym nie chodzi tu wcale o absolutną niemożliwość przewidywania jakiegoś zdarzenia, lecz o mały stopień prawdopodobieństwa jego pojawienia się w określonej sytuacji, i to w świetle obiektywnej oceny wydarzeń;
c)
niemożliwe do zapobieżenia nie tyle samemu zjawisku, ile szkodliwym jego następstwom przy zastosowaniu współczesnej techniki.
Za skutki takich zdarzeń nie ponosi odpowiedzialności nawet taki przedsiębiorca, którego odpowiedzialność opiera się na zasadzie ryzyka, a tym bardziej przedsiębiorca, który odpowiada za skutki swojej działalności na zasadzie winy.
Warunkiem wyłączenia odpowiedzialności na zasadzie ryzyka, która obowiązuje przedsiębiorstwa poruszane za pomocą takich sił przyrody jak woda, elektryczność, paliwa płynne, jest wystąpienie bezpośredniego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem mającym cechy siły wyższej a powstaniem szkody oraz moment powstania szkody tożsamy z działaniem tej siły wyższej. Natomiast nie można się powołać na siłę wyższą jako na okoliczność wyłączającą odpowiedzialność wtedy, gdy szkoda powstała w wyniku nie usunięcia zagrażających bezpieczeństwu skutków działania siły wyższej, jeżeli można im było zapobiec przez ich zlikwidowanie lub przez skuteczne ostrzeżenie przed grożącym niebezpieczeństwem za pomocą powszechnie przyjętych środków (tak SN w wyroku z dnia 28 września 1971 r., II CR 388/71, OSNCP 1972, nr 3, poz. 58).
Przedsiębiorstwa nie wymagające dla swojego ruchu sił przyrody odpowiadają za skutki swoich działań na zasadzie winy, co oznacza konieczność wykazania takiemu przedsiębiorcy, że szkoda powstała w wyniku jego zawinionego działania.
Istota udzielenia gwarancji sprowadza się do zapewnienia przez jej wystawcę, że w razie ujawnienia się wady fizycznej rzeczy objętej gwarancją, wystawca dokumentu (gwarant) jest obowiązany do usunięcia tej wady lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wada ujawniła się w ciągu terminu określonego w gwarancji. Zgodnie z art. 578 kodeksu cywilnego, jeżeli w gwarancji inaczej nie zastrzeżono, odpowiedzialność z tytułu gwarancji obejmuje tylko wady powstałe z przyczyn tkwiących w sprzedanej (wybudowanej) rzeczy.
W tym stanie, jeżeli rzecz (budynek) została zaprojektowana i wykonana zgodnie ze sztuka budowlaną, przepisami i normami technicznymi, a do jej wykonania użyto materiałów zaopatrzonych w deklarację zgodności, czyli oświadczenie producenta stwierdzające, na jego wyłączną odpowiedzialność, że wyrób budowlany jest zgodny z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną, a szkoda powstała na skutek działania siły wyższej, uczestnicy procesu budowlanego nie ponoszą za tą szkodę żadnej odpowiedzialności.