Średnie dzieciństwo. Wiek przedszkolny.

Trwanie okresu: 4.-6.r.ż.

Podejście poprzeczne – służy ukazaniu kierunku, w jakim zachodzą zmiany rozwojowe w zakresie poszczególnych funkcji

Podejście podłużne – nastawione na śledzenie zmian rozwojowych wybranej grupy dzieci przez okres kilku lat

Poziom rozwoju motorycznego i sensorycznego: umożliwia poruszanie się po najbliższym otoczeniu, docieranie do interesujących obiektów (postrzegane jako stałe i obiektywne)

Umiejętności: rozwiązywanie problemów w działaniu i przed kombinacje myślowe, niejęzykowe i językowe sposoby komunikacji, podstawy gramatyki

8.1. Rozwój fizyczny i motoryczny

- ma wszystkie zęby mleczne,

- chodzi,

- biega,

- jest samodzielne w samoobsłudze

- zmiany dotyczące wzrostu i masy ciała nie są już tak intensywne jak w okresie poprzednim

- dzieci średnio osiągają wzrost 117 cm, wagę 21 kg

- szybsze rośnięcie kończyn

- wydłużenie ciała

- 5.r.z. –nieznaczne powiększenie mózgowej części czaszki + wyraźny rozrost części twarzowej

Wpływ na te zmiany ma: płeć, warunki środowiska, rasa

Układ nerwowy:

(1) mielinizacja włókien nerwowych a szczególnie płaty czołowe

(2) wzrost liczby synaps, nowe połączenia + więcej neuroprzekaźników

(3) wyrównanie udziału fal theta i alfa w fazie snu (do 5 r.ż. więcej theta)

(4) wzrost koordynacji pracy mózgu a zwłaszcza płaty czołowe + inne części

Zmiany te prowadzą do: kierowania uwagą, tworzenia planów, refleksji nad zachowaniem, rozwiązywania problemów logiczno – matematycznych

Sprawność motoryczna:

- dziecko swobodnie porusza się, chodzi, biega

- jest samodzielne w zakresie samoobsługi

- opanowuje kilka sprawności jednocześnie (jazda na rowerze, rolkach, łyżwach, taniec, pływanie)

- wzmożona potrzeba ruchu

- ważna rola wzorców z otoczenia

- uwarunkowania kulturowe – wzmocnienie zróżnicowania ruchów związanych z płcią:

- chłopcy lepsi w zadaniach siłowych,

- a dziewczynki w zadaniach wymagających rytmiki i precyzji

- harmonia, płynność, rytmiczność, siła ruchów

Śledzenie rozwoju malej motoryki: samoobsługa, rysowanie, pisanie

3.r.ż. – samodzielne załatwianie potrzeb fizjologicznych

4.-5.r.ż. – ubieranie się i rozbieranie bez pomocy

4.-6.r.ż. –jedzenie

8. 2. Rozwój poznawczy

8.2.1. Sprawności percepcyjne

Umiejętności: śledzenie wzrokiem i łapanie poruszającej się piłki, rozpoznawanie kształtów geometrycznych i kilku liter, wyodrębnienie przedmiotu w nowej konfiguracji (rozpoznawanie na podstawnie analizy kształtu + lepsze rozpoznawanie figur realistycznych)

Litery, jako zbiory punktów, 3.-4.r.ż. – odróżnianie pisma od nie-pisma, ujmują pismo całościowo

potem: różnicowanie liter + trudność w odróżnianiu liter podobnych (np. lustrzane odbicia – nawet do 7.-8.r.ż. zdarza się pismo lustrzane)

Szuman: 3.r.ż. – reprodukcja koła, krzyżyka składającego się z linii; 4.-5.r.z. – szyny; 5.-6.r.z. – kwadrat, 6.-7.r.ż. – trójkąt, spirala

+ 4.-6.r.ż – umiarkowane kopiowanie liter

Brak ujmowania wielkości i proporcji – głównie problemy z perspektywą

Rozróżnianie barw – prawidłowe stosowanie nazw w odniesieniu do barw podstawowych

Słuch muzyczny – rozpoznawanie melodii: 40% - 4.r.z., 75% - 5.r.ż. + dominacja improwizacji wokalnych

(od 3. – 4.r.ż. – w 5. utrzymanie tonacji i rytmu)

Słuch fonematyczny – identyfikowanie, słuchowe rozróżnianie dźwięków mowy (fonemów) i słów (odróżnianie głosek + utożsamianie różnych wymówień i cech głoski, np. szeptem – głośno) a podstawa umiejętności czytania i pisania

- Łatwe są wyrazy zbudowane na przemian z samogłosek i spółgłosek (do 6.r.ż. – mogą wystąpić trudności w wymawianiu występujących po sobie spółgłosek, np. trawa

- Dzieci w przedszkolu mają problemy z analizą i syntezą fonemową słów

8. 6.-7.r.ż. – rozpoczęcie nauki czytania i pisania – potrzebne są pewne zdolności percepcyjne (np. wizualne różnicowanie obiektów, świadomość dźwięków mowy – nauka w okresie niemowlęcym na zasadzie aliteracji, rymowanek, (segmentacja fonemowa i świadomość sylabowa = predykatory w powodzeniu nauki czytania i pisania)

- stadium preczytelnicze – dziecko udaje, ze czyta, odtwarzając historie podczas oglądania znanej książeczki, nazywa litery alfabetu

8.2.2. Funkcje zarządzające

- rozpoczyna się od 18 miesiąca życia

- umożliwiają one planowanie, inicjowanie i kierowanie nastawionym na cel działaniem w sposób zorganizowany i przemyślany

- między 3 a 6 r. ż. Intensywny rozwój funkcji zarządzających, zwłaszcza w zakresie: hamowania, przekierunkowywania uwagi, elastyczności poznawczej

- test do badań tych funkcji to Test Sortowania Kart Wisconsin