Prowokacja
Prowokacja jest działaniem podjętym przez nadawcę komunikatu (grupę, osobę) w celu wymuszania na odbiorcy określonego działania, które będzie dla niego niekorzystne i (mówiąc potocznie) udowodni popełnienie przestępstwa, nadużycie władzy, patologie albo inne społecznie naganne zachowania i czyny.
Prowokacja jest uznawana za jeden z elementów dziennikarstwa śledczego, którego narzędziami są: ukryte kamery, podsłuchy, pułapki dziennikarskie, dziennikarstwo wcieleniowe.
Poważna prowokacja dziennikarska powinna być zorganizowana w ważnym interesie społecznym. Ma to być praca własna dziennikarza. Dziennikarstwo śledcze porusza sprawy najwyższej wagi: korupcja, nadużycia przedstawicieli władzy. Zazwyczaj śledztwo trwa długo, jest kosztowne, nie zawsze przynosi efekty.
Interes społeczny – nie osobisty, nie partyjny, nie grupowy. Czynności dziennikarskie mają wynikać z pobudek moralnych.
Prowokacja jest ostatecznością, nie punktem wyjścia. Może być stosowana kiedy stanowi punkt zwrotny, może potwierdzić nasze przypuszczenia, dzięki niej odkrywamy prawdę. W inny sposób nie moglibyśmy uzyskać informacji. Suma zysków przeważa sumę strat.
Przeprowadzona prowokacja musi być ujawniona odbiorcy, stać się częścią relacji dziennikarskiej.
Prowokacja może być zaaranżowana wyłącznie za wiedzą i zgodą przełożonych.
Prowokacja ma wywołać określone reakcje i zdarzenia, które i tak miałyby miejsce. Nie ma kreować rzeczywistości. Żeby to nie było podżeganie.
W odniesieniu do czynów opisanych w kodeksie karnym charakteryzuje się albo brakiem popełnienia przestępstwa albo znikomą szkodliwością społeczną czynu.
Nie powinno mieć miejsca wyłącznie dla wygłupu, rozbawienia publiczności, żeby coś stało się bardziej sensacyjne, żeby mieć materiał, gdy narusza prawo do prywatności osób niepublicznych.
Prowokacja powinna być przeprowadzona przez dziennikarzy niebędących pod jakimkolwiek wpływem.
W państwach demokratycznych niektóre metody uzyskiwania informacji to metody dozwolone przez prawo w ściśle określonych okolicznościach i ściśle określonym podmiotom: służbom specjalnym pod kontrolą sądu.