MAK - komercyjny program do katalogowania zbiorów bibliotecznych stosowany i dystrybuowany przez Bibliotekę Narodową.

Opis [edytuj]

Jest programem DOS-owym, lecz można go instalować na nowych wersjach Windows. Niewątpliwą zaletą programu jest to, że można w nim wszystko samemu naprawić, oraz że tworzone za jego pomocą bazy nie zajmują wiele miejsca na dysku. Nazwa jest skrótem od wyrażenia "Małe Automatyczne Katalogi" Posiada on różne moduły potrzebne w bibliotece, swobodnie może zastąpić katalogi, księgi inwentarzowe, księgi ubytków, itp. Posiada również moduł www, służący do prezentacji baz w Internecie, wykorzystuje do tego protokół Z 39.50. Najnowsza wersja programu MAK 4.3 zorganizowana w 4 pulpity umożliwia szeroki wachlarz działań dla: czytelnika, katalogującego, wypożyczalni i administratora. Najważniejszym użytkownikiem katalogów jest czytelnik. To dla niego tworzone są bazy i automatyzuje się procesy udostępniania zbiorów. Ta kategoria użytkownika programu MAK ma najbardziej ograniczone możliwości działania na bazach katalogowych tj. może jedynie wykorzystywać rezultat pracy katalogującego i administratora. Przeszukiwanie baz, wydruk lub zapis zestawień bibliograficznych do pliku to nie jedyne możliwości. Rezerwacja materiałów, kontrolowane przedłużanie wypożyczeń oraz zdalne sprawdzenie stanu swojego konta czytelniczego to kolejne usprawnienie obsługi czytelnika w bibliotece zautomatyzowanej. Katalogujący przygotowuje katalogi: książek, czasopism, bibliografii regionalnej oraz adresowy, które jako wypełnione prezentują się na pulpicie czytelnika, wypożyczalni czy administratora. (Tylko baza czytelników tworzona jest z pozycji administratora wypożyczalni – tj. z pulpitu wypożyczalni). Katalogujący posiada również uprawnienia do tworzenia dokumentacji bibliotecznej na bazie powstałych opisów. Służą temu aplikacje wydruku: kart katalogowych, kart książek, inwentarzy, księgi ubytków, protokołu ubytków, wykazów przekazania itp. zlokalizowane na pulpicie dla katalogującego. Pulpit wypożyczalni realizuje procesy: wypożyczenia, zwroty, przedłużania, naliczania kar, statystykę szczegółową i ogólną, monitorowanie wypożyczeń i czytelników oraz monitowanie. Do jej uruchomienia niezbędne są dwie pełne bazy: czytelników i zbiorów ze zróżnicowanym kodem kreskowym. Najszersze możliwości działań przysługują administratorowi programu. To on przydziela uprawnienia użytkownikom programu, modyfikuje strukturę bazy, ustawia program do pracy w sieci oraz importuje opisy z baz zewnętrznych – czuwa nad poprawnością katalogu elektronicznego. Baza elektroniczna (z pozycji pliku) składa się z trzech zbiorów o tej samej nazwie i różnych rozszerzeniach: org, baz, ind często hlp. Po skatalogowaniu mamy możliwość wyboru odpowiedniej maski. Polega to na ukryciu (maskowaniu) części pól i podpól formatu, nie wykorzystywanych przez użytkownika. Mamy do wyboru kilka formatów danych : MARCBN, MARC21 lub FIDES. Program umożliwia zarówno importowanie opisów z innych baz jak i eksportowanie baz z programu. Jedynym warunkiem koniecznym do tego jest zgodność kodowania znaków. MAK umożliwia kodowanie znaków w Mazowii, Latin 2 IBM, Latin 2 ISO. Nie jest to wprawdzie program sieciowy ale łatwo daje się przystosować do pracy w sieci, nie powodując zmian w zakresie wyszukiwania czy drukowania.

Prace nad graficzną wersją programu, pod nazwą MAK5 rozpoczęła Biblioteka Narodowa. Zostały one niestety zarzucone. Obecnie jedyna nadzieją dla użytkowników MAKa jest Instytut Książki w Krakowie który objął patronat nad projektem MAK PLUS. Powodzenie tego projektu budzi jednak wiele wątpliwości ze względu na bardzo krótki czas zakładanej realizacji przy jednoczesnym ogromie prac programistycznych jakie należałoby przeprowadzić.

MAK obsługuje już ponad 1900 bibliotek, w tym:

ponad 1400 bibliotek publicznych

ok. 120 bibliotek kościelnych

ponad 200 bibliotek uczelnianych.