17.10.2012 Dychawica oskrzelowa atopowa

Dychawica oskrzelowa atopową jest naj­częściej wywołana:

• kurzem domowym

• pył­kami roślin,

• następnie zarodnikami pleśni,

• pierzem,

• sierścią zwierząt,

• alergenami pokar­mowymi i innymi alergenami.

Dychawica oskrzelowa atopową rozwija się u osobników z wrodzoną skłonnością do chorób alergicznych. Pierwsze objawy występują w wieku dziecięcym, najczęściej w postaci wyprysku, nieżytu spojówek, nieżytu górnych dróg od­dechowych.

Dychawica oskrzelowa atopowa polega na wnikaniu alergenów głównie droga wyziewową. Stąd napady wywoływane są najczęściej przez alergeny wziewne.

Dychawica oskrzelowa nieatopowa

Rozpo­czyna się głównie w wieku dojrzałym. Trudno jest nieraz odróżnić nieatopowa astmę oskrzelową od przewlekłego zapalenia oskrzeli. Nie stwierdza się reakcji alergicznych na skutek czynników takich jak:

• zimno

• wysiłek

• sub. chemiczne

• leki

• interakcja wirusowa lub bakteryjna

W wyniku tych czynników może prowadzić to do rozpadu komórek tucznych, granulocytów, obojętno- , kwasowo- i zasadowo- chłonnych oraz uwalnianie cytoklinu.

Przyczyny leczenia :

• uwzględniające farmakoterapie

• jest to leczenie wielospecjalistyczne

• swoistą immunoterapię (odczulanie)

• zmiana środowiska

• oddziaływanie psychoterapeutyczne

Cele:

• opanowanie objawów choroby (duszności)

• zapobieganie zaostrzeniom

• utrzymanie wydolności układu oddechowego na poziomie zbliżonym do prawidłowego

• utrzymanie pełnej aktywności życiowej (w tym tolerancji na wysiłek)

• unikanie skutków niepożądanych działań leków stos. w terapii astmy

• niedopuszczenie do rozwoju nieodwracalnego zwężenia oskrzeli

• zapobieganie nagłym zgonom z powodu astmy

Leki dychawicy oskrzelowej:

1. leki rozkurczające mięśnie gładkie oskrzeli:

1. leki pobudzające receptory β-adrenergiczne (β-adrenomimetyki)

2. leki cholinolityczne

3. metyloksantyny

1. leki zapobiegające reakcji alergicznej i hamujące alergiczne zapalenie

1. glikokortykosteroidy

2. inhibitory rozpadu komórek tucznych

3. antagoniści lub inhibitory leukotrienowe

1. leki stos. pomocniczo

1. wykrztuśne

2. chemioterapeutyki

ad. 1) leki rozkurczające mięśnie gładkie oskrzeli

1. leki pobudzające receptory beta-adrenergiczne (β- adrenomimetyki):

Mech. dział.:

• pobudzenie związane jest z aktywacją cyklazy adenylowej

• wzrostem poziomu cAMP w mięśniach gładkich oskrzeli

• stos. w leczeniu astmy od b. dawna i w dalszym ciągu są gr podstawową w każdym napadowym skurczu oskrzeli

Leki pobudzające receptory β-adrenergiczne różnią się między sobą selektywnością w stosunku do receptorów β₂, początkiem i czasem działania oraz stopniem nasilenia dział. niepożądanych. Można je podzielić na:

• pobudzające receptory α i β np. epinefryna, efedryna

• pobudz. receptory β₁ i β₂ (nieselektywne β –adrenomimetyki) np. izoprenalina, orcyprenalina

• pobudz. wyłącznie receptory β₂ (selektywne β₂ – adrenomimetyki) np. terbutalina, salbutamol

Obecnie w lecz. astmy stos. są głównie selektywne β₂ – adrenomimetyki, które w dawkach terapeutycznych w zasadzie nie wykazują dział. pobudzającego na serce, co związane jest z pobudzeniem receptora β₁.

Dział. niepożądane:

• tachykardia

• bóle wieńcowe

• zaburzenia rytmu serca

• niepokój

• bezsenność

• drżenia mięśniowe, które są wynikiem pobudzenia receptorów β₂, w mięśniach szkieletowych

• hipokaliemia

• u ludzi w podeszłym wieku występować może nie trzymanie moczu

• u osób z zaawansowaną cukrzycą mogą powodować wzrost stęż. glukozy

Nieselektywne receptory β – adrenomimetyki może powodować:

• zab. rytmu serca

• przedawkowanie może powodować migotanie przedsionków

• w czasie długotrwałego systematycznego podawania krótko działających β – adrenomimetyków obserwuje się rozwój tolerancji na te leki

• wzrasta nadreaktywność oskrzeli

Może to doprowadzić do groźnego dla życia powikłania – stanu astmatycznego.

Prep.:

Salmeterol

- Serevent – aerozol wziewny 0,025 mg/dawkę, proszek do inhalacji 0,05 mg/dawkę (podawany 1-2 razy / 24h)

Bambuterol

- Bambec – tab. 0,01 i 0,02 g (1 raz/ 24h na dobę)

Formoterol

- Foradil – proszek do inhalacji 0,012 mg (stos. 2 razy/24h)

Salbutamol – tab. 2 i 4 mg oraz tab. o przedł. dział. 8 mg ; aerozole 0.1 mg/dawkę; amp. 0.5 mg/ml (Ventolin, Salbuvent)

Terbutalina – proszek do inhalacji 0.5 mg/ dawkę; kaps. 7.5 mg; amp. 0,5 mg/m; aerozol (400 dawek po 0,5 mg)

Fenoterol – amp. 0,5 mg/ml ; tab. 5 mg, aerozol wziewny 0,2 mg/ dawkę; aerozol doustny 0,1 mg/dawkę

Orcyprenalina

– Alupent - aerozol 0,75 mg/dawkę; tab. 0,5 mg/ml, tab. 20 mg

Naturalne alkaloidy metyloksantyny występująca w kawie, herbacie, kakao to:

- kofeina

- teofilina

- teobromina

W filiżance mocnej kawy znajduje się ok. 0,1 – 0,15 g kofeiny i 0,03- 0,04g teofiliny.

Mechanizm działania:

• rozkurczająco na mięśnie gładkie

• zaliczane są do gr spasmolityków bezpośrednich

• ich dział. obejmuje mięśnie oskrzeli, naczynia włosowate i przewód pokarmowy

Zastosowanie:

• z naturalnych metyloksantyn zast. w lecznictwie ma głównie teofilina:

1. długi czas stos.

2. mech. dział. został do końca wyjaśniony

3. w niskich dawkach zmniejsza zapalenie alergiczne

4. ma dział. immunomodulacyjne

5. leczenie stanów duszności: dychawica oskrzelowa, przewlekły nieżyt oskrzeli

6. zapobieganiu występowania takich stanów

Działanie:

• pobudzenie częstości oddychania

• zwiększa kurczliwość mięśnia sercowego i przepony

• zwiększa diurazę

• wydzielanie kw. solnego przez błonę śluzową żołądka

• pobudza oun

• ham. agresję płytek krwi

Działania niepożądane:

• mały współczynnik bezpieczeństwa

• łatwo się kumulują

• podrażnia błony śluzowe przewodu pokarmowego

• zaburzenia rytmu serca

• bóle głowy

• bezsenność

Przedawkowanie:

• niepokój

• pobudzenie nerwowe

• stany lękowe

• arytmia

• spadek ciśnienia tętniczego krwi

• zapaść

• przyspieszenie oddychania

• drgawki

• utrata przytomności

P/wskazania:

• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

• padaczka

• nadczynność tarczycy

• zaburzenia rytmu serca

Prep.:

Teofilina – tab. 0,1g; czop. 0,1; 0,35 g; tab. 0,3 i 0,25 g; kaps. pediatryczne 0,25g i 0,375g

Aminofilina –amp. do wstrz. dożyl. 0,25 g/10ml; domięś. 0,5g/2ml; czop. pediatryczne 0,05g i 0,1g; tab. 0,35g

Diprofilina – tab. 0,2g i amp. 0,25/10ml; tab. 0,25 g i 0,45g

Prep. złożone:

Proasthmin – tab. (efedryna + fenobarbital +teofilina)

LEKI CHOLINOLITYCZNE

Powodują rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli np. Atropina nie są stos. w lecz. astmy, ponieważ zagęszczają wydzielinę oskrzelową . Swoistym lekiem stos. w leczeniu astmy jest bromek ipratropium :

• działa na różne typy receptorów muskarynowych( nie jest selektywny).

• W odróżnieniu do atropiny nie zwiększa lepkości śluzu i nie ham. jego transportu w oskrzelach

Zastosowanie :

• Napady duszności powstałe na tle pobudz. ukł. przywspółczulnego,

• przy wysiłku na skutek dużego napięcia psychicznego

Dział. niepożądane:

• paradoksalny skurcz oskrzeli, którego mechanizm jest nieznany

• przy dłuższym stos. – suchość w ustach, kaszel

Prep.:

Bromek ipratropium:

- Atrovent – aerozol w dawce 0,02 mg i płyn do nebulizacji

Prep. złożony:

Berodual – aerozol o składzie fenoterol 0,05 mg i bromek ipratropium 0,02/dawkę, płyn do nebulizacji 1-2 porcje, 3-4 razy/24 h

Ad.2) leki zapobiegające reakcji alergicznej i hamujące alergiczne zapalenie

1. GLIKOKORTYKOSTEROIDY

1. O krótkim okresie dział. -do przerywania ciężkich stanów astmatycznych : wodorobursztynian, hydrokortyzon

2. O średnim okresie dział. – do przerywania i zapobiegania stanom astmatycznym : prenizon, metyloprednizolon, triamcinolon

3. O przedłużonym dział. – zapobiega nagłym napadom dychawicy : deksametazon

Stos. w astmie oskrzelowej:

- w postaci inhalacji : budezamid, beklometazon

- ogólne dział.: wodorobursztynian, prednizon, deksametaron, triancinolon, octan metyloprednizolan

II. INHIBITORY ROZPADU KOMÓREK TUCZNYCH

Mech. dział:

• Zapobiega napadowi dychawicy, natomiast nie przerywają napadów astmy

• Chronią błony kom. mastocytów co zapobiega uwalnianiu histaminy oraz innych mediatorów reakcji rozp. i alergii przez ograniczenie dopływu jonów wapnia do kom. mięśni gładkich oskrzeli

LEKI KROMOWE – ham. degranulację kom. tucznych. W wyniku tego, w czasie reakcji antygen-przeciwciało, nie dochodzi do uwaniania mediatorów reakcji alergicznej.

Prep:

- Kromoglikan disodowy

Intal – kaps. 0,02g

Cromogen aerozol

Cropoz

Cromolyn

- Nedokromil

Tilade

- Ketotifen

Ketotifen – tabl, syrop

Pozitan – tabl., gran. do przygotowania syropu 1mg/5ml

17.10.2012 LEKI P/KASZLOWE

Kaszel jest złożonym odruchem obronnym, mającym na celu usunięcie ciała obcego lub zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych ( z oskrzeli, płuc, krtań). W chorobach oskrzeli, płuc, krtań, opłucnej w przypadku zapalenia dochodzi do podrażnienia i wywołuje on silny napad kaszlu.

Leki p/kaszlowe pod względem mech. dział. można podzielić na dwie gr:

1. Dział. ośrodkowo

2. Dział. obwodowo

Ad.1 działanie ośrodkowe

Leki należące do tej gr dział. ham. na ośrodek kaszlu, który jest związany z ośrodkiem oddechowym znajdującym się w rdzeniu przedłużonym.

1. Leki opioidowe

• silnym dział. narkotycznym:

- Morfina

- Oksykoglon

- Hydromorfon

• o słabym dział. uzależniającym:

- kodeina

- hydrokogon

- dihydrokodeina

• nie powodujące uzależnień:

- dekstrometorfan

- noskapina

b) leki nieopioidowe:

• Pentoksyweryna

• Okseladyna

• Butamirat

• Butapiperyna

• Biperadmin

• Klopirastyna

• Klofenadol

• Iklobutynol oraz inne

Ad. 2) Dział. obwodowo:

• Benzonatat

• Prenoksdiazyna

• Oksolamina

• Śluzy roślinne

DEKSTROMETORFAN

Działa p/drgawkowo, rzadko wykazuje dział. niepożądane (uspokajające)

Prep:

- Sir. Antitussin, Rubitussin, Antitussicum, Tussidex (kaps. 30 ml)

Prep. złożone:

Acodin – syr. 0,15/100 ml; 0,3/100ml

Coldreks (paracetamol)

NIEOPIOIDOWE LEKI P/KASZLOWE O DZIAŁANIU:

1. OŚRODKOWYM

Pentoksyweryna

- dział. miejscowo znieczulające i cholinolityczne

- występuje po 30 min po doustnym podaniu i utrzymuje się krótko – 1,5 h

Dział. niepożądane:

- ham. wpływ leku na ośrodkowy układ nerwowy

- senność

- w czasie jej stos. nie należy prowadzić pojazdów mechanicznych

- może wywołać zab. funkcji przewodu pokarmowego i skórne odczyny alergiczne

2) OBWODOWYM

Benzonatat

- wpływa na zakoń. czuciowe

- dział. miejscowo znieczulające

- po podaniu doustnym pojawia się dział. p/kaszlowe po 30 min i utrzymuje się do 8h

Dział. niepożądane:

- zaparcia

- odczyny alergiczne

- stos. wyłącznie w anestezjologii, w premedykacji np. przed bronchoskopią

Śluzy roślinne

- słabe działanie p/kaszlowe

- do roś. Zawierających duże ilości sub. śluzowych należą;

• Korzeń prawoślazu

• Liście podbiału

• Kwiat dziewanny

• Liście i kwiat malwy

- dział. p/kaszlowe polega na dział. osłaniającym błony śluzowe

LEKI WYKRZTUŚNE

Stos. w celu ułatwienia usunięcia wydzieliny, która zalega w oskrzelach. Najczęściej stos. w mieszankach , które zawierają leki z różnych gr.

Zast.:

- stany zapalne dróg oddechowych:

a) suchy kaszel

b)silny kaszel z gęstą i lepką wydzieliną

Może być stos. w postaci inhalacji – bezpiecznie dział. na nabłonek – podawane mogą być:

- miejscowo

- doustnie

- pozajelitowo

Podział leków wykrztuśnych:

1. Odróżniający się mech. dział.

- wykazują dział. wykrztuśne poprzez drażnienie nabłonka (dział. bezpośrednie) poch. guaiacolu, olejki eteryczne

- dział. wykrztuśne poprzez drażnienie przewodu pokarmowego. Dział. pośrednio: akaloidy wymiotnicy, saponiny, benzoesan sodowy

b) solne środki wykrztuśne

- środki działające bezpośrednio : jodek potasu, olejki eteryczne, związki kreozotu

- pośrednio zmniejszają odczyn pH wydzieliny gruczołów oskrzelowych: chlorek amonowy, wodorowęglan sodowy

c) leki mukolityczne : pochodne cysteiny, mesna, bromheksyna

d) detergenty : surfaktant

Zastosowanie:

Leki wykrztuśne stos. są w celu odkrztuszania i wydzieliny zalegającej w oskrzelach. Zastosowanie ich w stanach zapalnych, którym towarzyszy suchy kaszel z niewielką wydzieliną lub silny kaszel z gęstą i lepką wydzieliną. Leki wykrztuśne stos. są w postaci inhalacji i w ten sposób działają na nabłonek oskrzela, po podaniu doustnym lub pozajeitowym dochodzi wraz z krwią wraz z krwią do nabłonka dróg oddechowych i tam wykazują swoje działanie.

LEKI WYKRZTUŚNE O DRAŻNIĄCYM MECHANIŹMIE DZIAŁANIA

1.Działanie wykrztuśne poprzez drażnienie błony śluzowej oskrzeli :

a)olejki eteryczne

- drażnią błonę śluzową oskrzeli zwiększając wydzielanie bardziej płynnej wydzieliny łatwiejszej do wykrztuszenia.

- wykazują również słabe działanie odkażające i odwadniające.

-po podaniu doustnym są częściowo wydalane przez drogi oddechowe, powodują uszkodzenie narządu miąższu (trucizny plazmatyczne).

- mogą również być stos. w postaci inhalacji, wchodzą w skład maści do nacierań klatki piersiowej

- inhalacja – prep. Olbastoil, Pulmex, Vikparol

- olejki stos. wykrztuśnie: ol. Sosnowy, terpentyny, ol. Miętowy, ol. Tymiankowy, macierzanki, anyszkowy, eukaliptusowy, z kopru włoskiego itp.

b) pochodne guaiakolu

• guaiakol i jego pochodne po podaniu doustnym wykazuje działanie drażniące na tkanki

• posiadają działanie bakteriobójcze i odkażające

• wydzielane są do światła dróg oddechowych gdzie drażni błonę śluzową i powoduje wydzielanie śluzu i surowicy. W ten sposób zmniejszają lepkość oraz gęstość w obrębie górnych dróg oddechowych. Do pochodnych należą:

- guaianozyna – prep. Coldrex pronto

- guaifenyla

- guacatizal

- gwaiatolina

- sulfa guaiakol ( gwajakol potasu)

W skład wchodzą prep.:

Apitussik – syr.

Diabetussik – płyn

Halium

Gwaiacolo sulfonicum – tabl. 0,5g

Prep. złożony:

Thiocodin – tabl. (fosforan kodeiny + sulfa gwaiacol)

2. Leki wykrztuśnie drażnią błonę śluzową przewodu pokarmowego

a) korzeń wymiotnicy

- dział. alkaloidów (emetyna i cefalina).

- Mech. dział. alkaloidów silnie drażni błonę śluzową żołądka i zakończenia nerwu w żołądku, odruchowo pobudza włókna nerwu błędnego w obrębie płuc i zwiększają wydzielinę gruczołów tchawicy, gruczoły ślinowe w jamie ustnej.

- wykazuje dział. wykrztuśne w dawce 0,5-2,0 mg.

-W większych dawkach działa wymiotnie.

-Wykazuje działanie kardiotoksyczne, a długie stos. może uszkodzić błonę śluzową żołądka

b) benzoesan sodu- podobne działanie sub. proreceptura

c) saponiny

- mech. dział. drażniące na błonę śluzową żołądka co prowadzi do pobudzenia nerwu błędnego w wyniku czego zwiększa się wydzielina gruczołów śluzowych oskrzeli.

- w większych dawkach działa wymiotnie, mogą przy długim stos. występować krwotoki

- Saponiny są sur. naturalnym, roślin takich jak:

Korzeń senegi – RADIX SENEGAE

Korzeń lukrecji - RADIX GLYCYRRHIZA

Korzeń mydlnicy- RADIX SAPONARIAE

Korzeń pierwiosnka – RADIX PRIMULAE

Liść bluszczu – FOLIUM HEDERA

Stos. się je w postaci naparu, odwaru i nalewek.

3. SOLNE LEKI WYKRZTUŚNE

Mogą wykazywać działanie bezpośrednie (jodek potasu) lub pośrednie poprzez zmianę pH wydzielanie gruczołów oskrzeli i w taki sposób działa chlorek amonowy NH₄Cl, wodorowęglan potasu

Wodorowęglan potasu – tabl. musujące - Salems

4. LEKI O DZIAŁANIU MUKOLITYCZNE

Mech. dział.

- zmniejszają lepkość wydzieliny dróg oddechowych poprzez rozrywanie wiązań dwusiarczkowych w polipeptydach śluzu

- do środków o takim działaniu zaliczamy:

• acetylocysteina po podaniu doustnym działa słabo, stos. dożylnie w zakażeniach paracetamolem w celu wywołania działania wykrztuśnego – inhalacja

Prep.:

ACC 100, 200, 600– gran., tabl. musujące , kaps., tabl. 100 m – 0,1g; do sporządzania r-r doustnego

Tussicom 100, 200 – saszetka, gran. w różnych dawkach 0,1/5g; 0,2/5g; 0,4/5g; 0,6/5g

• karbocysteina

prep.:

Karbocistein – kaps., syr.

Rhinathiol – gran., do sporządzania r-r doustnych

PectoDril – syr. Lub tabl. do ssania 0,75 g

• Ambroksol

prep.:

Ambroksol – syr. 0,015/5ml, 0,03/5ml

Aflegan – amp. 0,015/2ml do podania dożylnie, domięśniowo i podskórnie

Ambrosan – tabl. 30mg

Mucosolvan – tabl. 30 mg, syr. 30mg/ 5ml, płyn do inhalacji

• Detergenty – tyloksapol

Mech. dział. związany jest ze zmniejszeniem napięcia powierzchniowego.