DOPALACZOM POWIEDZ STANOWCZO – NIE!
Data: 13 marca 2015 r.
Grupa: klasa VI a, klasa VI b
Czas trwania zajęcia: 3 godziny lekcyjne
Temat zajęcia: Dopalaczom powiedz stanowczo – nie!
Cele zajęcia:
a) dydaktyczne
- dostarczenie uczniom szkoły podstawowej wiedzy na temat dopalaczy i ich wpływu na organizm człowieka
b) wychowawcze
- ochrona uczniów przed sięganiem po środki zwane dopalaczami
- zwiększanie świadomości uczniów, że tzw. dopalacze to środki uzależniające
Metody prowadzenia zajęć: miniwykład, rozmowa kierowana, dyskusja, burza mózgów, scenki dramowe, praca indywidualna i w małych grupach
Środki: arkusze papieru, karteczki, mazaki, zdjęcia reklam z Internetu
Literatura:
1) Bukowska B., Kidawa M., Chojecki D., Dopalacze (w) „Remedium”, nr 5/2009.
2) Kidawa M., Dopalacze – przejściowa moda czy realne zagrożenie? (w) Serwis Informacyjny Narkomania, nr 1/2009.
3) CBOS, Konsumpcja substancji psychoaktywnych przez młodzież szkolną – Młodzież 2008, raport na zlecenie Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2008.
4) Jędrzejko M., Narkomania – spojrzenie wielowymiarowe, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2009.
Tok zajęcia / przebieg zajęcia:
1) Nauczyciel wita uczniów, przedstawia im temat zajęć i wiesza na tablicy zdjęcia kilku dopalacze, jakie reklamowane są m.in. w Internecie. Inicjuje rozmowę kierowaną: Czego dotyczą te reklamówki? Co mówią na temat reklamowanego towaru? Czym zachęcają potencjalnego klienta?
2) Po wypowiedziach uczniów przypina do tablicy etykietę z napisem DOPALACZE. W miniwykładzie informuje, iż:
Dopalacze (ang. smarts, legal high, herbal high, boosters, party pills – narkotyki rekreacyjne) to pojęcie, które używa się potocznie do nazwania grupy różnych substancji lub ich mieszanek o działaniu stymulującym, relaksującym, halucynogennym i psychodelicznym. Dopalacze to substancje psychoaktywne, które mogą działać podobnie do narkotyków, a więc uzależniać. Substancje te są sprzedawane m.in. jako przedmioty kolekcjonerskie, nawozy lub jako alternatywa z zabronionych środków. Warto jednak wiedzieć, że szereg produktów, które można było kupić w sklepach z dopalaczami, znajduje się obecnie na czarnej liście. Zatem posiadanie ich jest już w Polsce nielegalne. Za handel nielegalnymi substancjami psychoaktywnymi można spędzić nawet do 10 lat w więzieniu, a za posiadanie znacznych ilości nielegalnych substancji grozi kara do 8 lat. Natomiast przyłapani na samym fakcie posiadania zakazanych dopalaczy muszą się liczyć z trzema latami pozbawieni wolności. Następstwa przyjmowania dopalaczy nie są do końca zbadane. Ale już dziś wiadomo, że na pewno są szkodliwe. Główne niebezpieczeństwo związane jest z faktem, że często zawierają one względnie nowe substancje, o których działaniu niewiele wiemy. Podobnie niewiele wiedzą na ten temat producenci, importerzy dopalaczy i w końcu sami użytkownicy, którzy nie do końca wiedzą co przyjmują oraz jakie konsekwencje może mieć działanie konkretnego dopalacza. Specjaliści twierdzą, że nie można dzisiaj jeszcze ocenić, jak bardzo są one szkodliwe oraz jakie środki zaradcze można przedsięwziąć, aby to zagrożenie wykluczyć. Wynika to z tego, że o niepożądanym działaniu konkretnych substancji dowiadują się po fakcie. Najczęściej, gdy osoba, która je zażyła znalazła się w szpitalu, z objawami zagrożenia zdrowia lub życia. To jest potencjalnie niebezpieczne dla użytkowników.
Dopalacze mogą powodować/wywoływać m.in.:
- nudności, bole głosy, stany lękowe, bezsenność, drgawki, problemy z oddychaniem, znużenie, silny ból głowy, ataki szalu, urojenia, znaczne podwyższenie temperatury ciała, biegunkę, zawroty głowy, obfite pocenie się ciała, śpiączkę oraz wymioty i brązowienie skóry
- pobudzenie, euforię, zwiększenie koncentracji oraz ogólne uczucie przyjemności, stany depresyjne, brak kontroli nad swoim zachowaniem – osoba może uderzyć głową w ścianę albo wyjść przez okno czy skoczyć ze schodów i się zabić. Albo kogoś pobić. Ponieważ ma urojenia, może, konfrontując się z tą urojoną rzeczywistością, zrobić krzywdę sobie czy komuś innemu
- objawy zatrucia, poczynając od takich, jakie są po lekach psychotropowych: zmiany nastroju, ograniczenia świadomości, aż do zupełnej utraty świadomości czy śpiączki
3) Nauczyciel dzieli uczniów na cztery zespoły. Pierwszy i trzeci ma opracować odpowiedź na pytanie: Dlaczego ludzie sięgają po środki zwane dopalaczami? Drugi i czwarty – na pytanie: Jak można bronić siebie i innych przed dopalaczami? Każdy zespół wypisuje swoje argumenty na arkuszu papieru, po czym następuje ich prezentacja i wspólna analiza.
UWAGA! Jeżeli wśród propozycji zespołu 2 i 4 zabraknie elementów informacyjno-edukacyjnych adresowanych do całej społeczności szkolnej, typu: debata szkolna „Sąd nad dopalaczami”, happening zorganizowany podczas dni otwartych dla rodziców, audycja w lokalnej telewizji – to nauczyciel winien takie rozwiązanie podpowiedzieć, może także zasugerować uczniom organizację jednej z tych form.
4) Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Pierwsza grupa pracując w parach przygotowuje się do namówienia kolegów, aby zażyli razem nieznanego im dopalacza. Grupa druga również w parach przygotowuje odpowiedź odmowną. Po 10 min grupy I i II zbierają się razem i przygotowują wspólną strategię. Nauczyciel tworzy nowe pary (w skład pary wchodzi jedna osoba z grupy pierwszej i jedna z grupy drugiej). Na forum klasy chętne pary przedstawiają sugerowaną sytuację. Wszyscy uczniowie obserwują zachowania i argumenty kolegów. Przy podsumowaniu dyskusja na temat skuteczności odmowy. Prowadzący podkreśla, że odmawiający nie musi tłumaczyć, dlaczego nie chce zażyć dopalacza – po prostu mówi stanowczo „nie”.
5) Prowadzący zachęca uczniów do dyskusji: Co wybrać zamiast dopalacza? Uczniowie podają własne propozycje, które jeden z nich spisuje na dużym arkuszu. Następnie każda z propozycji jest dyskutowana w aspekcie: Co zyska człowiek, a co straci, jeśli wybierze tę propozycję zamiast środka zwanego dopalaczami?
6) Nauczyciel dzieli klasę na czteroosobowe zespoły. Każdy zespół ma przygotować antyreklamę dopalaczy. Liderzy prezentują na forum propozycje poszczególnych grup. Najładniejsza antyreklama będzie wywieszona na gazetce klasowej.
7) Nauczyciel w podsumowaniu zajęć informuje, iż: Zgodnie z nowelizacją ustawy o zapobieganiu narkomanii, zabronione jest prowadzenie tzw. reklamy sugerującej i promocji substancji psychotropowych lub środków odurzających. Jednocześnie nie można reklamować środków spożywczych lub innych produktów poprzez sugerowanie, że posiadają one działanie takie jak substancje psychotropowe lub środki odurzające lub ich użycie, nawet niezgodne z przeznaczeniem, może powodować skutki takie jak wspomniane substancje i środki.
Rząd zajmuje się systematyczną delegalizacją kolejnych substancji, które znajdują się w składzie dopalaczy oraz wprowadzeniem tzw. domniemania szkodliwości, co oznacza, że jeśli na rynku pojawi się nowa substancja podejrzana o szkodliwość, to Minister Zdrowia będzie mógł zawiesić jej obrót od roku do 18 miesięcy i przez ten czas dokonać odpowiednich badań. Istnieje już zakaz wytwarzania i wprowadzania do obrotu jakichkolwiek substancji lub produktów, niezależnie od ich stanu fizycznego, źródła pochodzenia, w tym roślin, grzybów i ich części, które mogą być używane jako środki odurzające lub substancje psychotropowe. Złamanie tego zakazu grozi grzywną w wysokości od 200 tys. zł do miliona, a kary te mają nakładać inspektorzy sanitarni. Ministerstwo sprawiedliwości przygotowało projekt nowelizacji Kodeksu Karnego, w którym ma się znaleźć przepis zabraniający udostępniania dopalaczy osobom do 18 roku życia. Prawdopodobnie będzie on brzmiał: „Kto małoletniemu udostępnia substancję, której użycie może narazić na niebezpieczeństwo życie lub zdrowie człowieka, jeżeli z okoliczności wynika, że małoletni zamierza użyć jej w sposób mogący wywołać takie niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Kara ma również dotyczyć sprzedaży dopalaczy w Internecie, nawet jeśli strony będą umieszczone na zagranicznych serwerach. Prawdopodobnie nowe regulacje prawne wejdą w życie w ciągu najbliższych dwóch-trzech miesięcy. Już dzisiaj warto wiedzieć i uświadamiać to uczniom oraz rodzicom, które substancje, wchodzące w skład różnych dopalaczy, są nielegalne.
8) Nauczyciel dziękuje uczniom za aktywność, prosi o informacje zwrotne: Z czym wychodzę po dzisiejszych zajęciach, co mi się podobało, a czego mi zabrakło? Oraz wszelkiego typu uwagi i refleksje.