Zagadnienia egzaminacyjne
Elementarne pojęcia i przedmiot ekonomii (różne definicje ekonomii, ekonomia polityczna, ekonomia jako profesja, czy ekonomia jest nauką? Hayek o ekonomii, ‘ekonomia w jednej lekcji’), ekonomia pozytywna i normatywna. Mikro- i makroekonomia.
Różnorodność a rozwój. Zróżnicowanie dobrobytu w skali międzynarodowej i w skali kraju; krzywa Lorenza i współczynnik Giniego.
Narzędzia analizy ekonomicznej (dane (szeregi czasowe, dane przekrojowe), wskaźniki, wielkości nominalne i realne, modele, symulacja komputerowa, analiza statyczna i dynamiczna). Model a rzeczywistość (sposoby oceny ‘dobroci’ modelu). Opinia Marshall’a nt. wykorzystania podejścia matematycznego w ekonomii. Różne rodzaje trendów. Krzywa logistyczna, sigmoidalna. Wskaźnik cen detalicznych – sposób liczenia.
Gospodarka naturalna i towarowa (wymiana barterowa i wymiana pieniężna). Społeczny podział pracy. Kapitalizm. Schumpeter o kapitaliźmie. Dobro gospodarcze. Zasób rzadki. Cena a koszty, czynniki wpływające na ustalenie się ceny wg Pierre de Jean Olivi. Trzy funkcje ceny (wg Friedmana).
Krzywa możliwości produkcyjnych – konstrukcja, warunek wypukłości krzywej możliwości produkcyjnych. Prawo malejących przychodów. Koszt alternatywny.
Rynek – definicja, cechy rynku. Zasada 20/80 (zasada Pareto) a skuteczność działań rynkowych. Koncepcja ‘Niewidzialnej ręka’ u Adama Smitha. Systemy gospodarcze (od gospodarki nakazowej do rynkowej). Rewolucja marginalistyczna (marginalna) - twórcy, prawo Gossena i ‘drugie prawo Gossena. Warunek maksymalizacji wg Jevonsa (użyteczność pracy vs. przykrość pracy).
Popyt i podaż – dobra ‘dyskretne’ i ‘ciągłe’, krzywa popytu rynkowego a krzywe popytu indywidualnego. Czy liniowe krzywe popytu indywidualnego mogą ‘wygenerować’ nieliniową krzywą popytu rynkowego? Cena równowagi rynkowej. Zasada ceteris paribus. Czynniki kształtujące funkcje popytu. Efektywność w sensie Pareto.
Elastyczność cenowa popytu – definicja, zmiana elastyczności dla liniowej funkcji popytu, funkcja popytu o stałej elastyczności cenowej, elastyczność cenowa dla różnego rodzaju dóbr, dobra elastyczne i nieelastyczne, typowy rozkład częstotliwości dóbr o różnej elastyczności. Wpływ elastyczności cenowej na zmianę położenia stanu równowagi. Krótki i długi okres – definicje i różnica w wartościach elastyczności.
Elastyczność mieszana popytu – definicja, substytucyjność, komplementarność. Elastyczność dochodowa popytu – definicja, dobra normalna i niższego rzędu. Wartości szacunkowe dla różnego rodzaju dóbr.
Równowaga rynkowa – statyka i proste modele dynamiczne (modele pajęczynowe i warunki stabilności, cykl dla warunku liniowego i nieliniowego; model symulacyjny i rola zapasów w ustalaniu się warunków równowagi). Skutki ustalania ceny maksymalnej i ceny (płacy) minimalnej.
Wydatki a elastyczność popytu – interpretacja graficzna i analityczna. Przychód krańcowy a wydatki. Podatki a cena - podatek od ilości, podatek od wartości (ad valorem), pusta strata z tytułu podatku.
Teoria wyboru konsumenta – elementy charakteryzujące konsumenta, ograniczenia budżetowe, zbiór budżetowy, dobro złożone, linia budżetowa, numeraire, racjonowanie i ograniczenia budżetowe, dotacje (np. bony żywnościowe) i opodatkowanie konsumpcyjne a ograniczenia budżetowe. Gusty konsumenta – założenia, krzywe obojętności, zbiór słabo preferowany. Czy krzywe obojętności mogą się przecinać? Przykłady preferencji (substytuty doskonałe, doskonała komplementarność, dobra niechciane, dobra neutralne, ‘błogostan’).
Funkcja użyteczności, przykłady, użyteczność krańcowa, krańcowa stopa substytucji. Krańcowa stopa substytucji a gusty konsumenta. Optymalny wybór konsumenta, wpływ gustów na wybór dokonywany przez konsumenta. Wpływ wzrostu dochodu i ścieżka wzrostu dochodu. Wzrost dochodu a popyt na dobro niższego rzędu – interpretacja graficzna. Zmiany cen a decyzje konsumenta, efekt dochodowy i substytucyjny. Wzrost ceny a dobro Giffena. Eksperyment z efektem substytucyjnym (konsument, koktajl i piwo).
Gałąź przemysłu, struktura rynku – definicja i jej podstawowe typy. Morfologiczny schemat rynku (nabywcy vs. producenci). Rozkład ukośny wielkości firm na rynku. Miary koncentracji rynku i ekwiwalentna liczba firm na rynku.
Przedsiębiorstwa – rodzaje, warunki prawne związane kodeksem spółek handlowych z 15 września 2000. Utarg, koszty, zyski amortyzacja, zapasy – definicje, rodzaje i typowe wykresy. Bilans, aktywa, pasywa. Kryteria działalności firm. Koszt całkowity i koszt krańcowy. Utarg krańcowy, warunek optymalnej decyzji przedsiębiorstwa przy maksymalizacji zysku (interpretacja graficzna i analityczna). Stabilność optymalnej decyzji firmy. Zmiany utargu krańcowego i kosztu krańcowego a decyzja optymalna. Nakład (czynnik produkcji) a funkcja produkcji. Funkcja produkcji Cobba-Douglasa. Długookresowe koszty przeciętne, korzyści skali. Koszty przeciętne i krańcowe – interpretacja graficzna i analityczna. Decyzje produkcyjne w długim okresie. Krzywe kosztów w krótkim okresie - krótkookresowe przeciętne koszty stałe, zmienne i całkowite. Decyzje produkcyjne firmy w krótkim okresie. Relacja pomiędzy krzywymi kosztów przeciętnych w długim i w krótkim okresie.
Konkurencja doskonała – charakterystyka, założenia i decyzje optymalne firm w krótkim i w długim okresie. Krzywe podaży przedsiębiorstwa i krzywe podaży gałęzi w krótkim i w długim okresie. Skrajne położenie długookresowej krzywej podaży gałęzi. Przesunięcie popytu w gałęzi wolnokonkurencyjnej.
Monopol – definicja, rodzaje, decyzje optymalne monopolisty. Zachowanie się monopolisty w przypadku popytu elastycznego i nieelastycznego. Produkcja monopolisty a produkcja w gałęzi wolnokonkurencyjnej. Rynki sporne wg Baumola. Monopol rynkowy (naturalny) a korzyści skali.
Oligopol i konkurencja monopolistyczna – definicje i warunki kształtowania się tych struktur. Równowaga w warunkach konkurencji monopolistycznej. Elementy teorii gier, gra jednoczesna, model Cournota i stan równowagi Cournota. Wiele firm w warunkach równowagi Cournota. Zmowa czy konkurencja. Teoria gier a oligopol, równowaga Nasha, strategie mieszane. Dylemat więźnia. Gry powtarzalne. Gry sekwencyjne. Gra o powstrzymanie wejścia.
Ewolucyjna teoria firmy i podstawowe cechy ekonomii ewolucyjnej. Koncepcja trzech i (albo i3) w ujęciu J.A. Schumpetera.