*Zasoby odnawialne woj. W-M: - woda, gleba, lasy, siła wiatru

*Zasoby nieodnawialne woj. W-M: - kopaliny (ropa, węgiel i gaz ziemny)

*Zasoby wody w woj. W-M to wody czwartorzędowe, używane są na potrzeby bytowo gospodarcze.

*Gleby:

-grunty orne

-trwałe użytki zielone

-grunty pod lasami

-grunty pod wodami

*Kopaliny w woj. W-M:

-kopaliny budowlane (kruszywa naturalne, piaski, iły, gliny piaski kwarcowe)

-rudy darniowe

-piaski szklarskie

-węgiel brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny (nie eksploatowane)

-sól i bursztyn (od morza)

-kreda jeziorna

-wody mineralne

-wody geotermalne

*Źródła zanieczyszczeń powietrza:

-naturalne (pożary lasów)

-nienaturalne (ruch drogowy, spaliny)

*Stężenie zanieczyszczeń na terenie całego województwa nie przekracza norm, kat A.

*Programy puszczy Boreckiej;

-„Globalny system monitoringu środowiska”

-EMiP

-ZMŚP

*Dbałość o powietrze:

-ograniczenie emisji zanieczyszczeń przemysłowych

-ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł rozproszonych

-ogrzewanie przyjazne środowisku

-wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii

-wykorzystywanie transportu przyjaznego środowisku

*Odnawialne źródła energii w woj. W-M:

-biomasa

-energia wody

-energia wiatru

-pompy ciepła

-energia słoneczna

-energia geotermalna

*Wody powierzchniowe ( 5,7% pow. woj. W-M; 2,7% pow. kraju)

*Woj. W-M leży na terenie zlewni rzek: Wisły, Prejgoły, Niemna oraz przymorza

*Pow. jezior w woj. W-M stanowi 4,8% pow. województwa oraz 12,3% pow. wszystkich jezior w Polsce.

*Największa jeziorność woj. to pojezierza: Iławskie, Olsztyńskie, mrągowskie i Ełckie

*Na terenie woj. W-M 1109 jezior o pow. > 1ha

*Eutrofizacja: -naturalny proces intensyfikowany przez działalność człowieka, polega na dostarczeniu i kumulacji biogenów ze źródeł zewnętrznych.

*Skutki eutrofizacji – przeżyźnienie jezior zmniejsza przydatność wody jako źródeł dla przemysłu rybactwa, rekreacji i gospodarki. Intensywne zakwity glonów wydzielają szkodliwe toksyny.

*Ochrona jezior:

-porządkowanie gospodarki ściekowej

-zmniejszenie zanieczyszczeń obszarowych

-ograniczenie osadnictwa w obszarze jezior

*Metody ochrony jezior:

-metody ochrony zlewni

-metody rekultywacji w obrębie zbiornika

*Metody rekultywacji jezior:

-sztuczne napowietrzanie

-oddziaływanie na osady denne

-kontrola ilości fitoplanktony przy pomocy zwierząt

-chemiczne usuwanie fosforu

-chemiczne usuwanie planktonu

*Eksperyment kortowski ’56 – selektywne usuwanie wód hypolimnionu

*Rzeki o największej pow. zlewni w woj. W-M: Łyna, Drwęca, Pisa, Pasłęka

*Najdłuższe rzeki woj. W-M: Łyna, Wkra, Drwęca, Pasłek

*PMŚ – Państwowy Monitoring Środowiska zajmuje się badaniem stanu: rzek, jezior, wód przejściowych i przybrzeżnych, jakości osadów dennych, kontrola zbiorników zaporowych

*Wody podziemne:

-wody 4-to rzędowe zaopatrują wsie i miasta

-najwięcej wody zużywają Olsztyn, Elbląg, Ełk (20-30% wód podziemnych)

-110 punktów kontroli jakości wód podziemnych

-głównie wody średniej jakości

-wody wysokiej jakości występują w 1/3 punktów kontrolnych

-głównym czynnikiem obniżającym jakość wód jest zawartość żelaza

*Zagrożenia wód podziemnych:

-ścieki sanitarne

-chemizacja rolnictwa i gnojowica

-składowiska odpadów

-zanieczyszczenia z atmosfery

*Miejsca poboru wód podziemnych objęte są szczególna strefą ochronna

*Zakwaszenie gleb – uaktywnienie pierwiastków toksycznych w formach przyswajalnych d roślin zakłóca obieg mikroelementów i substancji odżywczych

*Badanie opadów atmosferycznych:

-111 punktów pomiarowych badania kwaśnych opadów

-w 54% próbek stwierdza się kwaśny opad (ph<5,6)

-średnia roczna w woj. W-M to ph=4,9

*Czynnik zakwaszające gleby:

-naturalne (procesy glebotwórcze, warunki klimatyczne)

-antropogeniczne (przemysł emitujący tlenki siarki i azotu) 40%

-wymywanie wapnia i magnezu z gleby 60%

*Czynniki wpływające na stan zakwaszenia gleb w Polsce:

-warunki naturalne kraju (skład chemiczny skał macierzystych, przewaga opadów nad parowaniem co wymywa składniki zasadowe)

-działalność organizmów glebowych (w skutek ich oddychania powstaje CO₂ który zakwasza glebę)

-przemiany związków organicznych i azotu

-pobieranie składników zasadowych przez rośliny

-nieprawidłowe stosowanie nawozów zasadowych

-emisja gazów do atmosfery (CO₂, NO₂, NO)

*Skala zjawiska (największe zakwaszenie w Europie):

-58% gruntów ornych w Polsce to gleby bardzo kwaśne

-18%> obojętne i zasadowe

*Najsilniej zakwaszone województwa: Podlaskie, mazowieckie, Podlaskie (61-80%)

*Najmniej zakwaszone województwa: Kujawsko pomorskie, Opolskie

*Zasięg odczynu gleb:

-bardzo kwaśne ph<4,5

-kwaśne ph-4,6 - 5,5

-lekko kwaśne ph-5,6 - 6,5

-obojętne ph- 6,6 – 7,2

-zasadowe ph>7,3

*Użytki rolne w woj. W-M:

-bardzo kwaśne – 20%

-kwaśne – 35%

-lekko kwaśne – 26%

-obojętne i zasadowy - 19%

*Najsilniejsze zakwaszenie w woj. W-M w powiatach zachodnich oprócz iławskiego i nowomiejskiego

*Negatywne skutki zakwaszenia gleb:

-zakłócenie obiegu przyswajalnych form pierwiastków mineralnych (glin↑, mangan↑, rozpuszczone rzelazo ↑, fosfor↓, azot↓, magnez↓, molibden↓, miedź↓, cynk↓)

-zanik życia biologicznego gleby

-nieprawidłowy rozkład substancji organicznych (butwienie zamiast próchnicy)

-wadliwa struktura gleby

*Warunki wpływające na charakterystykę gleb:

-rozmaitość skał macierzystych

-urozmaicona rzeźba

-odmienne warunki klimatyczne i hydrologiczne

*Gleby w Polsce:

-strefa północna (brunatne, czarnoziemy)

-strefa środkowa (duże zróżnicowanie jakościowe: brunatne, płowe, rdzawe, glejowe i torf)

-strefa południowa (gleby mało urodzajne: piaski, bielicowe, rdzawe)

*Jakość gleb w woj. W-M:

-brunatne 70%

-gleby hydrogeniczne 14%

*Zagospodarowanie gleb w woj. W-M:

-użytki rolne 54%

-obszary leśne 29%

*Kontrolą jakości gleb w woj. W-M zajmuje się PMŚ w 11 pkt. Kontrolno-pomiarowych (216 w Polsce)

*Parametry oceny zanieczyszczeń gleb:

-metal ciężkie (kadm, miedź, nikiel, ołów, cynk)

-zawartość SO₄

-Wielopierścieniowe Węglowodory Aromatyczne

*W woj. W-M nie ma przekroczeń zanieczyszczeń gleb ornych

*Zagrożenie gleb erozją w Polsce:

-erozja wodna 39% (silne i średnie 16%)

-erozja wietrzna 28%

*Melioracja w Polsce:

-gleby zmeliorowane -50% użytków rolnych (na terenie woj. W-M głównie odwodnienie)

-niewłaściwe zabiegi melioracyjne w płd. części woj. spowodowały zbytnie osuszenie gleb (gleba traci właściwości produkcyjne)

-na terenie Żuław Wiślanych stosuje się stałe odwodnienia

*Struktura użytkowania gleb w woj. W-M:

55% - użytki rolne

32% - lasy

5,7% - grunty pod wodami

3,6% - zurbanizowane

*Użytki rolne:

67% - grunty orne

17.5% - pastwiska

12,5% - łąki

2% - zurbanizowane

0,8% - pod rowami

0,2% - sady

0,1% - stawy

*Zasobność gleb w pierwiastki przyswajalne:

-fosfor –mała

-magnez –bardzo mała

-potas –mała

*Funkcje lasu:

-ochronna (regulacja obiegu wody, zapobieganie osuwisku, ochrona gleb przed erozją, ochrona przed przesuszeniem, kształtowanie klimatu)

-produkcyjna (produkcja biomasy)

-społeczna (korzystne warunki, zdrowotne i rekreacyjne, daje pracę)

*Lesistość polski (30%):

-49% - Lubuskie

-36.6% - Podkarpackie

-35,9% - pomorskie

-30% W-M

*Lesistość Europy 33,7%

*Struktura siedliskowa drzewostanu:

57% bory

43% lasy

4% olsy i łegi

*Największe kompleksy leśne :

-Puszcza Napiworsko-Romudzka 89tyś ha

-Puszcza Kurpiowska Zielona 60 tyś. ha

-Lasy Taborskie 35 tyś. Ha

-Puszcza Borecka 30 tyś. ha

-Lasy Iławskie 25 tyś. Ha

-Puszcza Romińska 13 tyś. Ha

*Leśne kompleksy promocyjne – służą popularyzacji wiedzy o przyrodzie oraz gospodarce leśnej, prowadzi się tam szkolenia leśników

*W lasach woj. W-M niezbyt rzyzne warunki siedliskowe, dominacja lasów i borów

*Lasy ochronne:

-f-cja gospodarcza 54%

-wodochronna 20%

-glebochronne 5%

-obronne 2%

*zagrożenia lasów:

-pożary, huragany, zanieczyszczenia powietrza, ruch turystyczno rekreacyjny, owady, chaotyczna zabudowa, ruch samochodowy.