Gleba
Glebą nazywamy powierzchniową warstwę skorupy kontynentalnej, zdolną do zaspokojenia zapotrzebowania roślin na składniki pokarmowe i wodę. Są to składniki przyrody, składający się z organicznych i mineralnych ciał stałych (40-50%), z wody (20-25%) i powietrza, które wypełnia przestrzenie pomiędzy ziarnami gruntu.
Schemat budowy warstwy gleby
warstwa próchnicza - w której przebiega większość procesów życiowych roślin i organizmów żywych. Składa się ona z obumarłych, nie rozłożonych do końca części roślin, martwych mikroorganizmów, substancji humusowych. W skład tej warstwy gleby wchodzą także związki organiczne, takie jak: aminokwasy, organiczne kwasy karboksylowe, węglowodany i tłuszcze.
poziom próchniczno- akumulacyjny: zachodzi wiele reakcji mikrobiologicznych, które prowadza do rozkładu materii organicznej i produkcji substancji odżywczych, asymilowanych i wykorzystywanych następnie przez rośliny. Materia organiczna może ulegać:
mineralizacji, tzn. rozkładowi połączonemu z wytworzeniem prostych związków nieorganicznych CO2. H2O. NH3, oraz jonów takich, jak SO4, HPO4, NO3 i in.: Proces mineralizacji może zachodzić w warunkach tlenowych (aerobowych) i prowadzi wtedy do powstania CO2, H2O i innych tlenowych związków nieorganicznych lub w warunkach beztlenowych (anaerobowych), a wtedy produktami mineralizacji są: siarkowodór, metan, amoniak i aminy organiczne,
humifikacji, czyli rozkładowi połączonemu z wytworzeniem związków próchniczych.
poziom wymywania (eluwialny zwany też bielicowym)- pod wpływem wód opadowych i procesów chemicznych, następuje proces wypłukiwania soli Ca(II), Mg(II), Na(I), K(I) i F(II), a także przemieszczania i przemiany zw. organicznych wymywanych z poziomu próchnicznego. Zachodzą tu także procesy wietrzenia minerałów, których efektem jest powstawanie i gromadzenie się w glebie krzemionki (SiO2). Przemieszczają się tutaj także wytrącone zawiesiny i koloidy, spłukiwane do niżej położonych poziomów glebowych.
poziom wmywów (iluwialny) – wytrącanie się soli żelaza, glinu, fosforu i wapnia, wypłukiwane z wyższych warstw gleby
skała macierzysta – twór geologiczny, z którego wytworzyły się wyżej położone warstwy gleby i który nie został w widoczny sposób zmieniony przez procesy glebotwórcze.
Mogilniki - to rodzaj składowiska dla najbardziej niebezpiecznych substancji. Miejsce wyznaczone do stałego przechowywania nierozkładalnych odpadów trujących lub promieniotwórczych, przeterminowanych środków ochrony roślin, środków farmaceutycznych, skażonych opakowań itp., zabezpieczone przed kontaktem zarówno z wodami gruntowymi, jak i atmosferą. Najczęściej mogilniki występują w postaci uszczelnionych betonowych magazynów. Mogilniki wykorzystywane do deponowania przeterminowanych środków ochrony roślin stanowią zdecydowaną większość tego typu obiektów w Polsce i najczęściej nie były one skonstruowane w sposób uniemożliwiający kontakt chemikaliów ze środowiskiem.
Funkcje gleby.
podtrzymuje i chroni życie na naszej planecie
filtruje, zobojętnia, transformuje szkodliwe substancje chemiczne zawarte w wodzie przesiąkającej przez grunt do warstw wodonośnych
alkaiczne składniki gleby neutralizują kwaśne składniki wód opadowych (poprawia jakość wód spływających)
proces biegnące w glebie w znaczny sposób oddziaływuja na szybkość obiegu węgla w przyrodzie (mineralizacja i fermentacja beztlenowa biomasy),
naturalne siedlisko dla wielu organizmów (dżdżownice , stawonogi, pajęczaki, myszy, krety, chomiki) i mikroorganizmów (wirusy, bakterie, promieniowce, pleśnie),
źródło surowców mineralnych ( glina, iły, piaski, żwir),
produkcja żywności (zboże, okopowe , jarzyny),
produkcja pokarmu dla zwierząt,
uprawy rolne mogą być wykorzystane jako surowce energetyczne (drewno, kora, torf, oleje, etanol),
surowce do tekstyliów (bawełna, len).
Przyczyny zanieczyszczenia i degradacji gleby – przez degradację gleby należy rozumieć zniekształcenie jednej lub wielu jej właściwości, w tym również zanieczyszczenie pogarszające warunki życia i plonowania roślin, skład gatunkowy, wartość użytkową. Zanieczyszczenia jest najczęściej powodowana następującymi czynnikami:
a) depozycja (osiadanie) na powierzchni ziemi metali ciężkich,
b) składowanie na powierzchni ziemi odpadów
c) zakwaszeniem gleby przez kwaśne opady
d) przekształceniem struktury gleby i zmianą ukształtowania terenu