EDUKACJA ZDROWOTNA

1) HARTOWANIE OGÓLNE.

W praktyce polega na stosowaniu systematycznych zabiegów zmierzających do podniesienia odporności organizmu na oddziaływanie czynników środowiska. Chodzi tutaj głównie o przystosowanie się w zależności od potrzeb życiowych do zmiennych warunków termicznych w życiu codziennym, pracy , wypoczynku.

Hartowanie jest jednym z ważniejszych elementów wychowania zdrowotnego człowieka , gdyż jest to skuteczna metoda podnoszenia zdrowia ludzkiego na wyższy poziom.

Skuteczność hartowania i bezpieczeństwo wymaga prawidłowego i zgodnego z ustalonymi zasadami prowadzenia określonych zabiegów. Do tych zasad zalicza się : systematyczność, stopniowanie, stosowanie różnych form i środków oddziaływań , aktywność ruchowa, odpowiednie stosowanie zabiegów o charakterze ogólnym i miejscowym, samokontrola.

1. Zasady hartowania wodą:

- hartowanie rozpoczynać od nacierania, następnie przechodzimy do obmycia , polewania, półką pieli w wannie, natrysków i kąpieli w wodach otwartych.

- zabieg hartujący w warunkach domowych najlepiej jest wykonywać w godzinach porannych, ponieważ po przebudzeniu równomierna ciepłota skóry sprzyja pojawieniu się jednolitego odczynu skórno-naczyniowego.

- przystępując do zabiegu hartowania wodą , nie należy dopuścić do uprzedniego oziębienia ciała.

- ciepłota zabiegu powinna być taka, aby czynności hartowania nie budziły niepokoju i nadmiernego pobudzenia.

1. Hartowanie słońcem:

Polega na przyzwyczajeniu organizmu do sprawnej i szybkiej reakcji na bodziec ciepła. Promienie słoneczne usprawniają mechanizmy termoregulacyjne ustroju oraz powodują reakcje zwiększające przyswajanie wapnia, żelaza, wzrost hemoglobiny, wzmagają ogólną odporność na czynniki chorobotwórcze, przyczyniają się do wytworzenia witaminy D.

1. Hartowanie powietrzem:

W kąpieli powietrznej kompleks czynników ochładzających organizm ludzki: temperatura , wiatr, para wodna zawarta w powietrzu oraz mgła, mżawka i deszcz powodują obniżenie temperatury skóry, co właściwie stosowane prowadzi do usprawnienia mechanizmów termoregulacyjnych ustroju. Efekt hartowania powietrzem jest tym skuteczniejszy im większa powierzchnia ciała jest odsłonięta lub łatwiejszy dostęp powietrza do ciała przez ubiór

2) ZADADY KORZYSTANIA Z SAUNY.

a) Kąpiel w saunie nie powinna trwać dłużej niż 30-40 minut. W trzech porcjach czasowych po 12-15 minut. Z przerwami 6-12 minut na zimną kąpiel. W komorze grzejnej sauny powinniśmy przebywać do silnego zapocenia się, które występuje w 12-15 minucie.

b) Przed wejściem do sauny należy się wykąpać i wytrzeć do sucha.

c) Podczas pobytu w saunie należy siedzieć lub leżeć na pryczach.

d) Po wejściu do sauny należy początkowo korzystać z dolnych partii i stopniowo zajmować wyższe stopnie łaźni.

e) Po pierwszym mocnym zapoceniu się , należy wziąć zimny prysznic lub zanurzyć się w zimnym basenie .Przed ponownym wejściem należy wytrzeć się do sucha .

f) Z sauny należy korzystać jeden raz w tygodniu.

g) Sportowcy nie powinni korzystać z sauny przed zawodami.

3) STRES.

Jest to stan napięcia spowodowany trudną sytuacją, z która nie potrafimy sobie radzić ( jest to rozpacz, ból, stan napięcia, lęk, konflikt, niepokój, złe samopoczucie, trema, frustracja).

1. Rodzaje stresu:

- eustres ( stres pozytywny).

- distres ( stres negatywny).

- stres fizjologiczny ( pocenie się, bladość, dolegliwości żołądka, szybkie bicie serca).

- stres psychologiczny ( lęk , słaba koncentracja, negatywne myśli).

- stres motoryczny (zaburzenie koordynacji, drgawki).

1. Reakcje organizmu człowieka w sytuacji stresowej (skutki stresu):

- bezsenność,

- bóle głowy,

- drżenie rąk,

-skurcz mięśni,

- nerwowość,

- obojętność,

- pustka w głowie,

- pocenie się,

1. Czynniki wywołujące stres (przyczyny stresu) :

- wygórowana ambicja,

- nielubiany nauczyciel,

- nieakceptowanie przez rówieśników,

- pośpiech,

- klasówka,

- zmęczeni, głód

- kompleksy,

1. Sposoby radzenia sobie ze stresem:

-aktywny wypoczynek, rozmowa z kimś bliskim,

- skierowanie uwagi na inne sprawy i unikanie miejsca konfliktu,

3) RELAKSASJA .

Zadaniem relaksacji jest niedopuszczenia do sytuacji stresowych.

Ćwiczenia relaksowo-koncentrujące służą przeciwdziałaniu napięciu i stresowi. W szerszej perspektywie służą wzmacnianiu zdrowia.

Metody relaksacji:

1. JOGA – celem jogi jest zagłębienie się w wyniku koncentracji w samego siebie. Prowadzi to do wewnętrznej harmonii i opanowania. Jeśli dusza jest odprężona , odpręża się również ciało. Poprzez wykonywanie tych ćwiczeń wszystkie wewnętrzne napięcia zostają usunięte.

2. TRENNING AUTOGENNY- metoda opracowana przez niemieckiego psychiatrę Schulza polega na powtarzaniu autosugestywnych formuł . Zawiera się w 6 podstawowych grupach ćwiczeń:

- odczuwanie ciężaru ciała,

- odczuwanie ciepła,

- opanowanie czynności serca,

- regulacji oddychania,

- rozluźnienia narządów jamy brzusznej,

- opanowanie regulacji naczyniowej w obrębie głowy,

c) MEDYTACJA- metoda wywodzi się z indyjskiej jogi , a ukształtowała się w klasztorach

buddyjskich w Japonii. Polega na siedzeniu w „zezen” czyli pozycji medytacyjnej i

utrzymaniu umysłu w koncentracji. Na początku jest to liczenie i śledzenie oddechów

później jest to praca z tzw. Koanem ( pytaniem – problemem)

4) ZWIĄZEK WYCHOWANIA ZDROWOTNEGO I WYCHOWANIA EKOLOGICZNEGO .

Wychowanie zdrowotne- zadaniem wychowania jest przygotowanie wychowanka do podejmowania czynności prowadzących do poprawy zdrowia swego ciała.

Wychowanie ekologiczne- zadaniem wychowawczym jest przygotowanie wychowanka do podejmowania czynności prowadzących do ratowania , ochrony i polepszenia stanu przyrody.

5) WYCHOWANIE ZDROWOTNE A PROMOCJA ZDROWIA.

Promocja zdrowia- jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem oraz jego poprawę . Pozwala ona na zwiększenie potencjału zdrowia, który jest środkiem do poprawy jakości życia , czyli sprawnego funkcjonowania do późnej starości.

Cele promocji zdrowia: zmniejszenie zachorowań i przedwczesnego umierania, wzrost wiedzy społeczeństwa o czynnikach wpływających na zdrowie, lepsze standardy organizacyjne.

6) ZDROWIE I JEGO CELE.

Zdrowie- jest pełnią fizycznego , psychicznego i społecznego dobrostanu człowieka , a nie tylko brakiem choroby lub kalectwa.

KRYTERIA ZDROWIA:

1. Kryteria subiektywne- ich podstawą jest samoocena jednostki . Istotnym źródłem wiedzy o stanie zdrowia pacjenta jest wywiad z pacjentem, który jest koniecznym elementem badania lekarskiego . Ułatwia on diagnozę , a później kontrolę wyników leczenia.

2. KRYTERIA OBIEKTYWNE- opierają się na obiektywnych badaniach ( najczęściej medycznych). Obiektywne kryteria medyczne mają podstawowe znaczenie w ujawnianiu patologicznych zmian w organizmie oraz ich klasyfikacji z punktu widzenia zagrożenia zdrowotnego.

3. KRYTERIA SPOŁECZNE- odnoszą się do sposobu funkcjonowania jednostki w środowisku , a ocena dokonywana jest przez najbliższe otoczenie. Zasadnicze znaczenie ma przy tym zdolność do wykonywania pracy.

7) HOLISTYCZNE UJĘCIE ZDROWIA.

Holistyczna koncepcja jest to całościowe traktowanie człowieka składająca się z kilku wzajemnie powiązanych wymiarów:

1. FIZYCZNE- prawidłowe funkcjonowanie organizmu , wszystkich jego narządów i układów.

2. PSYCHICZNE:

- zdrowie umysłowe- zdolność do jasnego logicznego myślenia,

- zdrowie emocjonalne- wyrażające się w zdolnościach do rozpoznawania uczuć,

c) SPOŁECZNE- zdolność do utrzymywania prawidłowych relacji z innymi ludźmi .

d) DUCHOWE- związane z wierzeniami i praktykami religijnymi , dotyczy wyznawanych

zasad , zachowań i sposobu utrzymania wewnętrznego spokoju.

Czynniki warunkujące zdrowie :

- STYL ŻYCIA : aktywność fizyczna, żywienie, wypoczynek, palenie tytoniu, zachowania seksualne, zachowanie bezpieczeństwa.

- WARUNKI ŻYCIA: zanieczyszczenie środowiska, warunki bytowe, kultura, mieszkanie .

- DZIAŁANIA: zespołowe i indywidualne.

8) CELE WYCHOWANIA ZDROWOTNEGO (TREŚCI , METODY I FORMY)

Celem wychowania zdrowotnego jest kształtowanie u dzieci i młodzieży odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych, wyrobienie aktywnego stosunku do własnego zdrowia i innych.

TREŚCI: wytyczne programowe zawierają następujące działy:

1. Kształtowanie postaw , nawyków i przyzwyczajeń zdrowotno-higienicznych takich jak:

1. Higiena osobista,

2. Higiena otoczenia,

3. Higiena żywienia,

4. Higiena psychiczna,

5. Higiena pracy i nauki,

6. Choroby,

1. Wdrążanie wychowanków do aktywnego działania na rzecz zdrowia własnego i publicznego:

1. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach,

2. Zasady korzystania ze świadczeń służby zdrowia,

1. Kształtowanie postaw prozdrowotnych:

1. Samokontrola zdrowia i rozwoju, hartowanie

2. Przygotowanie do życia w rodzinie,

3. Opieka nad człowiekiem chorym, kalekim i starym,

TREŚCI I METODY:

Na treści wychowania zdrowotnego składają się ( w programie):

1. Higiena osobista otoczenia,

2. Higiena pracy i nauki,

3. Racjonalne żywienie,

4. Zdrowie publiczne ( umysłowe i emocjonalne),

5. Bezpieczeństwo w życiu codziennym,

6. Życie bez nałogów,

7. Wychowanie seksualne,

8. Aktywność ruchowa,

METODY I FORMY WYCHOWANIA ZDROWOTNEGO:

1. Metoda nauczająco- wychowawcza : trening zdrowotny dla dzieci, młodzieży, dorosłych. Może być prowadzony w formie : biegowej , pływackiej lub na Sali gimnastycznej z przyborami i przyrządami.

2. Ćwiczenia relaksacyjne : w ławce i na Sali,

3. Różne formy kształtowania nawyków higieniczno-kulturowych,

4. Kompensacja i korektywa jako czynności poprawiające i pomnażające zdrowie dziecka ,

5. Hartowanie i jego metody oraz adaptacja do wysiłku (hartowanie- proces adaptacji do niskich i wysokich temperatur)

6. Znawstwo pozytywnych mierników zdrowia (dotyczą oceny sprawności fizycznej),

1. RÓŻNICA MIĘDZY WYCHOWANIEM ZDROWOTNYM A EDUKACJĄ ZDROWOTNĄ.

WCHOWANIE ZDROWOTNE- wyposażenie ucznia w niezbędne umiejętności i zdolności, które pozwolą mu zadbać o swoje zdrowie oraz wytworzenie postaw aby wiedza co zrobić aby zadbać o swoje zdrowie.

EDUKACJA ZDROWOTNA- kształcenie, wychowanie, nauczanie. Jest to proces, w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i społeczności , w której żyją. Obejmuje ona:

- świadomość i rozumienie zdrowia,

- wiedze o zdrowiu i czynnikach zwiększających jego potencjał,

- postawy wobec zdrowia swojego i innych,

- umiejętności niezbędne dla kształtowania zachowań sprzyjających zdrowiu i radzenia sobie w nowych sytuacjach.

Jest elementem promocji zdrowia i zadaniem szkoły promującej zdrowie.

1. KOMPETENCJE KULTUROWE.

Dotyczące osobowości człowieka, wychowanka.. Jest to wiedza, umiejętności określonej dziedziny życia. Jest to mechanizm regulujący działania człowieka i przejawia się w 4 płaszczyznach.

1. Aksjologiczne- przynoszą osobie społecznej odpowiedź na pytanie- po co żyć? Czyli dla jakich wartości i celów podejmuje się działanie oraz jakie związki zachodzą między wartościami. Rozróżnianie celów wartościowych od niewart ościowych.

2. Komunikacyjne- informują , co jest treścią życia, obejmuje wiedze na temat znaczeń przekazów- komunikatów, tekstów kulturowych. Rozumieją treść działalności kulturowej. To umiejętność odróżniania od siebie odmiennych czynności poprzez wiedze na temat komunikatów, kulturowych oraz zdolność interpretacji tych treści.

3. Technologiczne- to umiejętność wyboru takich działań ,które prowadzą do realizacji pożądanych celów są definiowane jako dyspozycje osobowościowe do społecznych i niespołecznych działań w określonej dziedzinie kultury. To wiedza teoretyczna i praktyczna. Zdolność do posługiwania się wiedzą o charakterze wyjaśniającym.

4. Realizacyjne- wyznaczają dyspozycje do działania umiejętnego. Umiejętności podejmowania działania oraz zdolność do realizacji zaplanowanych działań według wzoru przyjętego w danej grupie społecznej.