Emocje w myśleniu politycznym
Czy polityczne poglądy, zachowania są racjonalne (analityczne przetwarzanie informacji) czy irracjonalne (uproszczone i przesycone afektem związanym z psychologiczną identyfikacją)?
Ludzie znacząco się różnią zdolnościami i skłonnościami do analitycznego przetwarzania informacji, selekcji i zdobywania informacji, w różnym stopniu popełniają błędy atrybucji – charakteryzują się różnym poziomem myślenia politycznego. Niektórzy podkreślają polityczną ignorancję, brak wiedzy, nierozumienie pojęć. Pośrednio w tym podejściu emocje traktuje się, jako proces obniżający, jakość myślenia politycznego i jego racjonalność. Badania nad wyborcami amerykańskimi wykazały, że emocje sterują tzw. normalnym wyborcą zarówno w długofalowej jak i krótkotrwałej perspektywie.
- perspektywa długoterminowa. Podstawa to afiliacja z określoną partią, wyuczoną we wczesnym dzieciństwie. Emocjonalne przywiązanie daje wskazówki kogo popierać w wyborach, nie biorąc pod uwagę programów kandydatów. Im silniejszy związek emocjonalny i lojalność wobec partii, tym wyborca jest bardziej przywiązany do swoich historycznych wyborów i tym mniej skłonno do rozważania alternatywnych ofert innych kandydatów. Stąd emocje identyfikacyjne uznaje się za przejaw patologii racjonalności.
- perspektywa krótkoterminowa. Emocje mogą doprowadzić do sytuacyjnych uwarunkowań sytuacji, jeśli wyborcy nie są silnie przywiązani do żadnej partii – SVING VOTE.
- ideologia symboliczna. Są to schematy silnie nasycone afektem, ubogie pod względem poznawczym. , pod którymi jednostki identyfikują się, podpisują się. Ich zasadniczym elementem są reakcje emocjonalne na łatwo rozpoznawalne ideologiczne symbole, prowadząc do postaw, które zwykle były odmienne. Ideologie symboliczne kształtują się już w dzieciństwie w procesie socjalizacji poprzez klasyczne uwarunkowanie. Polega to na łączeniu symboli ideologii (rysunki, przedmioty, etykiety) z silnie pozytywnymi/negatywnymi emocjami. Ideologie te są przyjmowane w sposób bezrefleksyjny. Ich odtwarzanie pozwala na zdobywanie aprobaty społecznej oraz na uporządkowanie świata społecznego.
- kategorialne przetwarzanie informacji politycznych. Analogia do ideologii symbolicznych. Afektywne ideologie zostają potraktowane jako efekt kategoryzacji, która wzbudza silny afekt u jednostki. Tendencja do szerokiego posługiwania się szerokimi kategoriami w myśleniu politycznym jest powszechna, natomiast silne symboliczne ideologie charakteryzują tylko część populacji.
- Bardziej analityczne przetwarzanie informacji prowadzi do racjonalnych postaw, kiedy jest możliwe przezwyciężenie tendencji do uproszczonego myślenia. Dzieje się tak gdy u badanych zostaje wzbudzone duże osobiste zainteresowanie daną kwestią polityczną , polityką w ogóle, a także skłania się ludzi do pomyślenia przez jakiś czas nad daną kwestią.
Jaka jest rola afektu w kształtowaniu treści i przekonań i postaw politycznych?
- Wyjaśnia teoria pozytywnych i negatywnych skryptów afektywnych.
Czy emocje pełnią pozytywną rolą w myśleniu politycznym?
- Wg. G. Marcus emocje są warunkiem analitycznego myślenia w polityce, odejścia od schematów i symboli. Zajęta jednostka zwraca uwagę na polityków i ich świat dopiero, wtedy, gdy coś pobudzi jej emocje. Bez nich każdy korzysta z „indywidualnego monitora spraw politycznych”, czyli nawykowo i najczęściej bezmyślnie reaguje na znane mu symbole. Emocje i rozumowanie to dwa przeciwne procesy, które są komplementarnymi funkcjami umysłu.
Marcus testował hipotezę, ż e ludzie będą tak długo polegać na swoich politycznych nawykach , jak długo ich poziom lęku nie będzie wystarczająco duży, by skłonić do rozważanego wyboru. >> Emocje służą przezwyciężeniu rutyny. Gdy jest uprawiana „dobra polityka” wyborcy nie mają się czego bać, w kolejnych wyborach polegają na swoich nawykach w myśleniu politycznym. Natomiast, wyborcy silnie zaniepokojeni polityką swojej partii będą rozważać kandydaturę innego kandydata. >> przesunięcie preferencji wyborczych jest konsekwencją silnych emocji. Badania nad kandydaturą Jimmego Cartera (i jego podupadającą karierą) oraz serii badań nad fikcyjnymi politykami potwierdziły przewidywania. Zgodnie z przewidywaniami reakcje fizjologiczne jak i samoocena nastroju świadczyły o wyższym zaniepokojeniu badanych, gdy otrzymywali negatywne informacje o zachowaniach tych polityków niż gdy czytali o zachowaniach wzbudzających zaufanie. Wyższe zaniepokojenie wiązało się z silniejszym zamiarem zmiany grupy/partii, do której badani i ocenieni przez nich politycy byli eksperymentalnie przywiązani.
- Negatywne emocje zwolenników danego polityka pokazywały się także przy oglądaniu tzw. Negatywnej reklamy wyborczej emitowanej przez przeciwnika. >> Jeśli negatywny afekt pojawia się przy oglądaniu takich reklam również wśród przeciwników danego polityka zmniejsza się zamierzony efekt reklamy negatywnej.
- Emocje związane z kandydatami i z kampanią wyborczą zwiększają frekwencją wyborczą i motywują ludzi do aktywności poznawczej prowadzającej do zdobywania wiedzy na temat danych kandydatów. Z reanaliz badań serii amerykańskich wynika, że:
a) lęk, ogólny entuzjazm są silnymi predykatorami zakresu wiedzy o kandydatach, jednak ich wpływ jest słabszy niż poziom wpływu edukacji.
b) trafność wiedzy o politykach mierzona poprawnym dopasowaniem polityka do jego stanowiska wobec danej kwestii jest tym większa, im silniejsze emocje lęku wzbudza dany polityk.
c) pozytywne emocje i entuzjazm nie maja wpływu na trafność wiedzy o kandydacie.
- Rodzaj emocji wzbudzany przez wydarzenia polityczne w istotny sposób różnicuje poparcie określonych decyzji wyborczych. Np. reakcje Amerykanów na pierwszą wojnę w zatoce perskiej silnie wyznaczały poparcie dla ówczesnego prezydenta (duma z amerykańskiej armii lub strach amerykańskich żołnierzy). W Polsce akceptacja żołnierzy w Iraku jest silnie związana z niskim lękiem przed terroryzmem (im większe dostrzegamy zagrożenie przed terroryzmem, tym mniej jesteśmy skłonni popierać nasz udział w operacji w Iraku)
- Strach powodowany atakami terrorystycznymi daje inne efekty dla popierania polityki antyterrorystycznej niż gniew i percepcja dużego ryzyka ponownego ataku. Strach daje powstrzymuje poparcie dla polityki silnego odwetu, natomiast zwiększa aprobatę ograniczenia wolności osobistej w celu zabezpieczenia się przed atakiem. Silny strach zmienia w kierunku nierealistycznego percepcję ryzyka zagrożenia , może więc sprzyjać akceptacji działań odwetowych.
- Można sądzić, że negatywne emocje związane z polityką czynią lubi bardziej uważnymi obserwatorami i skłaniają do zmiany postaw, ale pod wpływem silnych argumentów, w porównaniu do ludzi w dobrym nastroju.
Myślenie grupowe
Peral Habor >> Przykład kiedy myślenie grupowe, prowadzi do błędnych decyzji grupowych. Irving Janis zauważył prawidłowości takie jak:
Specyficzny rodzaj patologii pojawia się w grupach, które są wysoce spójne (mają wysoki status i kompetencje), tworzą pewną elitę, przynależność do nich podwyższa samoocenę i samopoczucie.
Grupy te mają poczucie wyższości moralnej i intelektualnej
Członkowie tych grup dążą do szybkiego uzyskania zgodności sądów w rozważanej sprawie, wzmacniając przekonanie o słuszności proponowanego rozwiązania.
Defekty w myśleniu grupowym biorą się z ograniczeń poszukiwaniu i weryfikowaniu informacji. Korzystanie i zbieranie informacji „od swoich” wiążę się z bagatelizowaniem informacji od osób pochodzących z poza grupy. Wówczas dyskusję ogranicza się najczęściej do 2 sposobów działania. Nie analizuje się powtórnie sposobu działania, który był na początku preferowany przez większość , chociaż nowe informacje mogłyby zaprzeczyć jego optymalności.
Pojawia się autocenzura, członkowie, którzy mają wątpliwości co do decyzji wstępnie preferowanych przez większość grupy, minimalizują ważność swoich spostrzeżeń.
Spontanicznie pojawia się stróż „myślenia grupowego” , który dba by do członków nie docierały nowe informacje.
Grupa przejawia tym większą skłonność do myślenia grupowego im jest bardziej homogeniczna pod względem płci, pochodzenia etnicznego, społecznego oraz światopoglądu.
Przeciętny człowiek grupy w grupie mówi o tym, o czym i tak już wiedzą inni członkowie, niż o tym co wie tylko on. Tendencja komunikacyjna wiążę się z tym, że informacje podzielane są uważane za ważniejsze Może jednak prowadzić do błędnych decyzji grupowych, informacja posiadania przez wielu członków grupy ma większą szansę statystyczną pojawiania się w dyskusji grupowej.
Komunikowanie informacji podzielanych jest skutecznym sposobem budowania wyższego statusu .
Pojawia się polaryzacją grupowa polegająca na tym, że
grupy zwykle podejmują bardziej ryzykowane decyzje niż ich poszczególni członkowie, gdy myślą i podejmują decyzje samodzielnie.
oceny polityków wygłaszane w grupie są bardziej skrajne, niż gdy są wyrażane indywidualnie.
Zjawisko familirayzacji – ryzykowne zachowania i opinie przestają być szokujące, gdy grupa nad nimi podyskutuje. Zaznajomienie się powoduje większą akceptację.
Przesunięcie opinii sądów grupowych w kierunku bardziej ekstremalnych ocen może mieć funkcję integrującą i nadającą grupie tożsamość. Okazuje się, że grupy niespójne, których członkowie mają mało wspólnych cech, bardziej eksterminują swoje oceny w dyskusji grupowej niż grupy wysoko spójne. Tym sposobem grupa staje się wyodrębniona ze społecznego tła, nabiera specyfiki i staje się dobrą podstawą do identyfikacji.
Środki mogące zapobiec błędom pojawiającym się w myśleniu grupowym:
Zachowanie lidera podkreślające swoje wątpliwości i zastrzeżenia
Bezstronność lidera na początku dyskusji, ograniczenie jego roli do podsumowań i klasyfikacji wypowiedzi, unikanie wyrażania preferencji
Wyodrębnienie kilku podgrup z różnymi kierownikami
Spotkania dwóch różnych podgrup z różnymi propozycjami, które są dyskutowane pod przewodnictwem różnych liderów.
Współpraca z różnymi ekspertami i podejmowanie z nimi dyskusji
Przyznanie jednemu członkowi roli „adwokata diabła”, który powinnien uświadamiać grupie wszystkie swoje wątpliwości
Organizowanie spotkań ostatniej szansy, podczas których zachęca się członków do wyrażania swoich opinii w najbardziej ostry i wyrazisty sposób , po osiągnięciu wstępnej zgody.