Chirurgia od kuchni,

czyli opis i funkcjonowanie pomieszczeń na bloku operacyjnym.

Przebieralnia
Przebieralnia wykorzystywana jest przez personel chirurgiczny do nałożenia właściwego stroju chirurgicznego. Powinny się w niej znajdować zamykane szafki na czyste ubrania, strefa przeznaczona na obuwie, maski oraz czepki i oddzielna strefa na wiszące ubrania z zewnątrz. Powinien znajdować się tam kosz na brudne ubrania, aby zmniejszyć ryzyko noszenia zabrudzonych płócien w szpitalu.

Pomieszczenia do wykonywania znieczuleń i przygotowywania pacjentów do operacji
Wprowadzenie do znieczulenia i przygotowanie pacjenta do operacji powinno odbywać się w pokoju przyległym do bloku operacyjnego, miejscu znajdującym się poza większym ruchem szpitalnym. Pomieszczenie powinno być wyposażone w sprzęt i leki, które mogą być konieczne w nagłych przypadkach, tj.:

• defibrylator,

• rurki intubacyjne,

• ssaki,

• tlen,

• wózek.

Powinno się także posiadać sprzęt do znieczulania, laryngoskopy, pasy, próżnię, materiały do przygotowania skóry, zbiorniki na narzędzia chirurgiczne, igły, strzykawki oraz sprzęt monitorujący – wszystko gotowe do użycia w celu przeprowadzenia skutecznego znieczulania i przygotowania pacjenta do operacji.

Blaty i powierzchnie do przygotowania powinny być niewchłaniane, łatwe do czyszczenia i dezynfekcji. Najlepsze są stoły ze stali chirurgicznej z wbudowanymi zlewami. Przy każdym stole do przygotowania anestezjologicznego powinien być obecny system usuwania gazu. Główne oświetlenie pochodzi z fluorescencyjnego źródła światła umieszczonego u góry, uzupełnionego przez punktowe światła skierowane na każdy stół przygotowawczy. Powinien być dostępny zlew przeznaczony do czyszczenia węży anestetycznych, rurek intubacyjnych, worków Ambu oraz plastikowe rusztowanie do ociekania u suszenia worków Ambu oraz rur. Procedury wykonywane danego dnia należy opisywać na ścieralnej tablicy anestezjologiczno-chirurgicznej, łatwo dostrzegalnej dla personelu chirurgicznego i anestezjologicznego.

Temaperatura pomieszczenia przygotowawczego powinna wynosić 17 – 20 stopni, a wilgotność 50% lub mniej, aby zminimalizować rozwój bakterii. Materac, na którym leży pacjent, powinien zapobiegać hipotermii. Wskazane jest używanie kocy elektrycznych oraz dostęp do bieżącej wody. Dobrze skonstruowany wózek na kółkach służy do transportu pacjentów. Powinien być wykonany ze stali chirurgicznej lub innych łatwych do czyszczenia materiałów, posiadać stosunkowo duże koła z łożyskami, które można z łatwością smarować oraz gumowe zderzaki umieszczone na rogach, aby chronić przed zniszczeniem ścian i drzwi. Na progu pomiędzy pomieszczeniem do przeprowadzenia znieczulenia a blokiem operacyjnym powinna być umieszczona wycieraczka z powierzchnią zbierającą, która wyłapywałaby kurz, włosy i inne cząsteczki znajdujące się na kołach wózka, butach i sprzęcie do znieczulenia.

Pomieszczenie zaopatrzenia anestezjologicznego
Pomieszczenie zaopatrzenia anestezjologicznego powinno mieścić się bezpośrednio obok pomieszczenia do przeprowadzania znieczulenia i pokoju przygotowywania pacjentów do operacji. Znajduje się tam:

• sprawnie działający sprzęt do monitorowania anestezjologicznego,

• zbiorniki z tlenem,

• węże,

• cewniki,

• łączniki powietrza.

Pokój ten może także posiadać szafkę na niegazowe środki anestetyczne oraz może być dogodnym pomieszczeniem na przechowywanie dużych zbiorników z tlenem, które zaopatrują każdy stół przygotowawczy oraz salę operacyjną.

Konsola dla pielęgniarek
Konsola pielęgniarek powinna być umieszczona centralnie na bloku operacyjnym, tj. w strefie czystej. W strefie tej powinien znajdować się autoklaw, inkubator, elektryczne koce, lodówka, zbiorniki z formaliną. Ponadto powinna znajdować się tu tablica z dziennym harmonogramem operacji, protokoły dla sal operacyjnych oraz telefon. Zabrudzone narzędzia mogą być przesłane do strefy centralnego zaopatrzenia lub mogą zostać wyczyszczone, umyte, nasmarowane i zapakowane przed ponowną sterylizacją, która ma się odbyć w tej strefie. Strefa ta powinna być podzielona na dwa oddzielne obszary, aby zapobiec przenoszeniu zakażenia do strefy czystej, gdy stosuje się w tym miejscu oczyszczanie i pakowanie narzędzi.

Pomieszczenie sterylizacji narzędzi
Pomieszczenie sterylizacji narzędzi należy do strefy czystej, w której znajdują się wszystkie sterylizowane i zapakowane narzędzia oraz zaopatrzenie. Zwykle mieści się blisko konsoli i pielęgniarek. Personel chirurgiczny gromadzi w tym miejscu przedmioty, które są niezbędne w konkretnym przypadku. Przedmioty powinny być ułożone w logiczny sposób na półkach i rutynowo kontrolowane w celu pozbycia się produktów przeterminowanych oraz uszkodzonych opakowań.

Pomieszczenie na sprzęt
W pomieszczeniu na sprzęt można przechowywać duże elementy, takie jak urządzenia do znieczulenia, lasery, sprzęt monitorujący, mikroskopy do operowania oraz przenośne źródła światła. Pomieszczenie na sprzęt jest cennym miejscem, ponieważ eliminuje magazynowanie dużych, drogich przedmiotów na korytarzach, gdzie mogłyby ulec uszkodzeniu lub stanowić zagrożenie dla innych.

Pomieszczenie gospodarcze
W pomieszczeniu zaopatrzeniowym lub szafie wnękowej mogą być zgromadzone środki służące do czyszczenia bloku chirurgicznego. Sprzęt czyszczący i środki czystości umieszczone tutaj przeznaczone są do stosowania na Sali chirurgicznej, aby zapobiec przeniesieniu zabrudzenia z innych części szpitala.

Strefa zlewów do mycia
Strefa zlewów do mycia powinna być umieszczona centralnie w bloku operacyjnym. W każdym punkcie do mycia powinno znajdować się łatwo dostępne antyseptyczne mydło we właściwym dozowniku (tj. uruchamiane przez stopę), szczotki do czyszczenia (tj. sterylizowane wielorazowego użytku szczotki lub jednorazowego użytku poliuretanowe szczotko-gąbki, chyba że stosuje się płyn niewymagający szczotkowania) oraz szczotki do paznokci. Najlepsze są zlewy z czystej stali chirurgicznej z możliwością sterowania strumienia wody poprzez kolano, łokieć lub stopę. Szczotki wielorazowego użytku powinny być dołączone do podajnika wydzielającego i regularnie sterylizowane. Strefa zlewów do mycia powinna być umiejscowiona z dala od zapakowanych sterylnie przedmiotów, ponieważ istnieje możliwość przeniesienia skażenia poprzez kropelki wody i mgiełkę pochodzącą z użytkowania zlewów. Zlewy do mycia nigdy nie mogą służyć do czyszczenia sprzętu lub narzędzi albo wylewania płynów pochodzących z ciała.

Strefa zakładania ubrania chirurgicznego i rękawiczek
Strefa zakładania ubrania chirurgicznego i rękawiczek może być umiejscowiona na zewnątrz lub wewnątrz sali operacyjnej. Istnieją różne poglądy dotyczące tego, która lokalizacja wiąże się z mniejszym ryzykiem zakażenia, ale nie udowodniono przewagi jednej nad drugą.

Sala operacyjna
Sala operacyjna jest oddzielnym miejscem,w którym przeprowadza się operacje chirurgiczne. Pomieszczenie to powinno być wystarczająco duże, by umożliwić personelowi poruszanie się wokół jałowego sprzętu bez jego zabrudzenia i stworzyć warunki dla dużych elementów sprzętu niezbędnego do wykonywanych procedur. Niektórzy producenci dostarczający oświetlenie i stoły wprowadzili obecnie możliwość ich aktywacji głosem lub poprzez ekran dotykowy; ponadto, wyposażają sprzęt w monitory wideo i kamery, wzmocnienia energii oraz inne udogodnienia wykazujące skuteczność i funkcjonalność w zintegrowanej Sali chirurgicznej. Zintegrowana sala operacyjna może być dostosowana do klienta – skromna lub ekstrawagancka, zbudowana niskim kosztem lub w stylu retro.

W sali operacyjnej nie powinien znajdować się nadmiar przedmiotów; powinna ona być prosta w budowie, tak aby w żadnym miejscu nie zalegał brud lub nie była trudna do czyszczenia. Podłogi, sufity, ściany i inne powierzchnie muszą być gładkie, bez szczelin i zbudowane z niepalnego materiału. Gładkie powierzchnie mogą być dokładnie wyczyszczone i dezynfekowane, co zapobiega gromadzeniu się biologicznego materiału, który może być powodem skażenia. Materiał powierzchni powinien być odporny na wielokrotne czyszczenie z użyciem silnych środków dezynfekujących.

System wentylacji na bloku operacyjnym powinien wytwarzać dodatnie ciśnienia powietrza na sali chirurgicznej i niższe ciśnienia w przyległych korytarzach. Najlepszy system wentylacji zapewni przynajmniej 15-20 wymian powietrza na godzinę. Dodatnie ciśnienie wewnątrz sali chirurgicznej zmniejsza mieszania się skażonego powietrza z przyległych korytarzy z powietrzem sali chirurgicznej. Na każdej sali powinien być zainstalowany system usuwający zanieczyszczenia, który wysysa gazy na zewnątrz. Środowisko sali chirurgicznej powinno cechować się stałą wilgotnością i temperaturą. Wilgotność musi być kontrolowana, aby zmniejszyć elektryczność statyczną oraz wzrost bakterii; najlepszym poziomem wilgotności jest > lub równe 50%. Temperatura powietrza utrzymywana jest w granicach 17-20 stopni Celsjusza.

Główne oświetlenie na sali chirurgicznej stanowi fluorescencyjne światło umiejscowione na górze, halogenowe światła punktowe. Lampa chirurgiczna emituje:

• miękkie białe światło,

• o dużej intensywności,

• wydzielające małe ilości ciepła,

• dające prawdziwe kolory,

• powodujący mały efekt cieni,

• bez żadnego odblasku.

Możliwe są wersje pojedynczego, podwójnego oraz potrójnego światła na ścianach, suficie i stojakach. Światło chirurgiczne zwykle umiejscowione jest na suficie. Należy unikać lamp, które mogłyby gromadzić kurz i bakterie. Ważne jest, by miały zdolności obracania się – większość lamp obraca się o 360 stopni w osi pionowej, choć niektóre są jeszcze bardziej elastyczne. Wiele lamp zawiera wbudowane kamery. Lampy fiberooptyczne, zakładane na głowę i używane przez wielu chirurgów, obecnie dostępne są jako lekkie modele, które eliminują powstawanie cieni w polu operacyjnym.

Stoły operacyjne wykonane ze stali chirurgicznej powinny mieć możliwość dostosowywania wysokości oraz stopnia pochylenia. Blat stołu powinien być płaską powierzchnią jednoczęściową lub rozsuwającą w kształt litery V. Możliwości stołów różnią się nie tylko przystosowaniem do różnego rodzaju wykonywanych zabiegów, ale także zdolnościami obrazowania, ruchliwością oraz opcjami dodatkowymi. Szczególnie praktyczne są stoły, które posiadają wszystkie funkcje pochylania, ustawienia pozycji Trendelenburga, odwrotnej Trendelenburga oraz inne ustawienia. Dla zabiegów ortopedycznych wygodne są specjalne stoły, w których 100% części jest przepuszczalna dla promieniowania.

Powinny być dostępne przenośne podstawki V oraz oddzielające poduszeczki. Temperatura ciała pacjenta musi być utrzymywana podczas zabiegu operacyjnego, szczególnie, gdy zwierzę waży mniej niż 10 kg lub jeśli zabieg trwa dłużej niż 2 godz. Temperatura ciała zwykle podtrzymywana jest dzięki urządzeniom zapewniającym krążenie ciepłego powietrza. Aby anestezjolog mógł monitorować pacjenta bez zanieczyszczenia pola chirurgicznego, stoły chirurgiczne powinny być wyposażone w specjalną dostawkę, która pozwoli mu obserwować głowę pacjenta.

Na sali chirurgicznej powinien być dostępny stół z narzędziami (tj. stolik Mayo) lub tylny stół – wystarczająco duży, aby pomieścić wszystkie narzędzia wymagane do zabiegu operacyjnego. Stoły na narzędzia powinny mieć również regulowaną wysokość. Kosz służy do pozbywania się brudnych gazików przez personel chirurgiczny w czasie operacji. Ramy kosza powinny posiadać kółka, aby można go było łatwo poruszać po sali chirurgicznej. Plastikowe worki do koszy ułatwiają ich czyszczenie.

Każda sala chirurgiczna powinna zawierać ssaki. Ssaki z jednorazowymi zbiornikami są użyteczne, łatwe w czyszczeniu i ekonomiczne. Węże do ssaków przed ponownym użyciem należy sterylizować, ponieważ stanowią częste źródło zakażenia ran chirurgicznych. Na wyposażeniu sali chirurgicznej powinny znajdować się także dodatkowe urządzenia, takie jak monitor parametrów fizjologicznych, wózek z zaopatrzeniem anestezjologicznym, stojaki na zestawy kroplówkowe, stołki do siedzenia. Każda sala chirurgiczna powinna być wyposażona w negatoskop oraz wąż do spłukiwania, aby ułatwić czyszczenie. Przenośne urządzenia do obrazowania są przydatne do oceny położenia protez ortopedycznych (wszczepów). Na sali powinien znajdować się zegar ścienny do oceny upływającego czasu, szczególnie, gdy wymagane jest zamknięcie naczyń.

Do przechowywania zestawów do szycia, ubrań, wacików, ostrzy skalpeli oraz innych często używanych narzędzi służą szczelnie zamykane szafy. Drzwi do sali chirurgicznej powinny być zamknięte, aby zmniejszyć mieszanie się powietrza sali chirurgicznej z powietrzem z korytarzy.