Cło – opłata pobierana przy przekroczeniu przez towar granicy celnej danego kraju.

Cło importowe – oplata pobierane przy imporcie danego towaru, uznaje sie że w interesie państwa lezy ograniczenie importu niektórych towarów.

Cło eksportowe – czyli opłaty pobieran przy wywozie towarów, stosuje się je jedynie jw krajach rozwijających sie o monokulturowym charakterze gospodarki oraz eksportu zastępując tym podatki.

Cło tranzytowe – opłata pobierana od towarów zagranicznych przewożonych przez obszar danego kraju. Rzadko stosowany czego przyczyną jest fakt że brak ceł przewozowych może stać się czynnikiem skłaniajacym do wyboru tranzytu danego kraju, który z kolei może uzyskać wpływy z udostępnianai swej sieci transportowej lub środkow transportu.

Cła fiskalne – cła których celem jest uzyskanie wpływów finansowych do budżetu państwa. Obecnie rola ceł nie już już dominujaca pod tym wzgledem ,choć nadal stanowi parę procent wpływu do budżetu państwa.

Cła ochronne – mają stanowić ochrone krajowych producentów przed konkurencją zagraniczną. W efekcie nałożenia cła importowane towary określonej gałęzi czy brańży stają się droższę co poprawia warunki konkurencji dla krajowych producentów dóbr.

Cła ad valorem – Cła których stawka jest podawana jako wskaźnik procentowy ceny towaru. Jest on najczęściej stosowany.

Cła specyficzne – Cła których stawki celne podawane są w odniesieniu do ilości danego towaru

Cła mieszane – kombinacja ceł specyficznych i ad valorem.

Taryfa Celna – klasyfikacja towarów i odpowiadających im stawek celnych.

Taryfa jednokolumnowa – wystepuje gdy kraj traktuje przywożone towary jednakowo ,bez względu na kraj ich pochodzenia

Taryfa wielokolumnowa – Konsekwencja wproawdzania prefenrecji celnych. Każda kolumna zawiera stawki celne odnoszące się do towarów pochodzacych z określonej grupy krajow. Jedna z kolumn może obejmować stawki celne najniższe lub zerowe , odnoszące sie do towarów sprowadzanych z krajów należacych do tego samego ugrupowania intergracyjnego lub strefy wolnego handlu.

Preferencje celne – przywileje w taryfach celnych które udziela państwo niektórym krajom.

Wartość celna towaru – cena towaru eksportera powiekszona o koszty transportu do granicy kraju. W odniesieniu do towarów konsumpcyjnych może to byc też cena detaliczna.

Modeł małego kraju

C

e S_k

n

a

A B

P_ś

D_k

Q1 Q2 ilość

C

e S_k

n

a

Pc a E F

P_ś A b c d B

D_k

Q1 Q3 Q4 Q2 ilość

Q2 – popyt na produkt

Q1 – popyt zaspokajany przez kraj

Q2-Q1 – popyt zaspokajany przez zagranice

z Q2 do Q4 – łaczny spadek popytu

Q4-Q3 – import

Czerwony obszar – nadwyżka konsumenta

c – fiskalny efekt cła

a – redystrybucyjny efekt cła

b – efekt protekcyjny cła

d - efekt konsumpcyjny cła

zielony obszar – nadwyzka producenta

nadwyżka konsumenta – różnica między sumą która konsument gotów jest płacić za daną ilośc towaróa a sumą która musi zapłacić kupując tę ilośc towarów

fiskalny efekt cła – korzyści odniesione przez budżet państwa polegające na uzyskaniu wpływów z cła

redystrybucyjny efekt cła – reprezentuje korzyści uzyskiwane z wprowadzenia cła przez krajowych producentów

nadwyżka producenta – różnica między suą za którą jest on gotów sprzedać dany towar a sumą którą faktycznie zaś otrzymuje.

Straty puste – straty ponoszone przez konsumentów z powodu wprowadzenia cła którym nie towaryszą żadne korzyści dla innych podmiotów.

Efekt protekcyjny cła – reprezentuje stratę biorąca się stad że część popytu na produkt przed wprowadzeniem cła pokrywana przez producentów zagranicznych sprzedających po cenie światowej jest po wprowadzeniu cła zaspokajanai przez producentów krajowych którzy w tamtym okressie ze względu na wysokie koszty produkcji w ogole nie sprzedawali produktów.

Efekt konsumpcyjny cła – strata poniesiona przez konsumentów którzy nie zdecydowali sie na kupno produktu po zwiększonej cenie z cłem.

Strata netto w modelu małego kraju z wprowadzenia cła wynosi pole b+d

Model Dużego kraju

C

e S_k

n

a

P a b c d

P_ś

Pd D_k

Q1 Q3 Q4 Q2 ilość

Z Q2 do Q4 – zmiana popytu

Z Q1 do Q3 – zmiana produkcji krajowej

Q4-Q3 - import

Pd – cena producentów zagranicznych po wprowadzeniu cła

Pole pomarańczowe – efekt term of trade

Efekt term of trade cła – spowodowany wprowadzeniem ceł spadek cen towarów importowanych prowadzi do poprawy relacji cen w eksporcie i imporcie danego kraju. Możliwy do zaistnienia tylko w kraju dużym. Jest to część kosztu wprowadzenia cła którym obciążony jest eksporter.

Zysk netto w modelu dużego kraju – jeżeli b+d będzie większe od efektu terms of trade to tak jak w małym kraju ,duży kraj poniesie straty z wprowadzenia cła, natomiast jezeli sa one mniejsze od term of trade to zyska on na tym.

Cło optymalne – wielkość cła pozwalająca na maksymalizacje osiągnietych korzyści z jego wprowadzenia

Miarą ogólnego stopnia protekcji rynku danego kraju jest średnia stawka celna. Sumając stawki nakładane na dobra i obliczając ich średnia otrzymujemy nieważoną średnią stawkę celną. Z kolei dzieląc wielkość wpływów z ceł uzyskiwanych w ciągu roku przez dany kraj przez wielkość wydatków na import uzyskujemy ważoną średnią stawkę celną.

Efektywna stopa protekcji – stopień protekcji zapewniony krajowym czynnikok produkcji przez obowiązująca w danym kraju strukturę ceł.

Nominalna stopa protekcji

$$\text{SP}_{n} = \frac{C}{P}\ \ \ \ \ C - clo\ na\ dany\ towar\ w\ ujeciu\ pienieznym\ P - cena\ swiatowa\ danego\ towaru$$

Efektywna stopa protekcji

$\mathbf{\text{SP}}_{\mathbf{e}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{W}_{\mathbf{c}}\mathbf{- W}}{\mathbf{W}}\mathbf{\text{\ \ }}SW - krajowa\ wartosc\ dodana\ w\ warunakch\ wolnego\ handlu\ $ Wc − krajowa wartosc dodana w warunkach istnienia cel

$\mathbf{\text{SP}}_{\mathbf{e}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{\text{SP}}_{\mathbf{\text{nf}}}\mathbf{-}\mathbf{\text{SP}}_{\mathbf{\text{nk}}}\mathbf{*}\mathbf{a}_{\mathbf{\text{kf}}}\mathbf{\ }}{\mathbf{1 -}\mathbf{a}_{\mathbf{\text{kf}}}}\text{\ \ \ \ \ \ \ \ }\text{SP}_{\text{nf}} - nominalna\ stopa\ protekcji\ dobra\ finalnego$  SP_nk − … dobra posredniego 

a_kf − udzial dobra posredniego w jednostce dobra finalnego w cenach swiatowych

Bariery pozataryfowe – środki polityki handlowej inne niż cła. Dzieli się je na:

a) bariery parataryfowe – środki których stosowanie powoduje uruchomienie mechanizmu identycznego lub zblizonego do cła. Zalicza się do nich opłaty wyrównawcze (zakazane przez WTO), podatki nakładane na niektóre dobra, opłaty pobierane z zwiazku z realizacją transakcji importowej

b) środki mające charakter ograniczeń administracyjnych działające za pośrednictwem mechanizmu cenowego. Są to nakazy,zakazy i normy regulujace warunki prowadzeni działalności gospodarczej

c) ograniczenia ilościowe, dobrowolne ograniczenia eksportu, normy techniczne oraz subsydia eksportowe

Ograniczenie ilościowe – wyznaczona przez państwo ilość lub wartość określonych dóbr które mogą być wwiezione do kraju w okreslonym czasie. Ograniczenie to ma najczęściej charakter kontyngentu ilościowego, którego przestrzeganie umożliwiają wprowadzenie licencji importowych. Podmiote dotkniętym z powodu wprowadzenia kontygentu przewozowego jest konsument.

Dobrowolne ograniczenie eksportu – porozumienie miedzy krajem importującym i eksportującym ,w którym ten drugi zobowiązuje się do ograniczenia eksportu danego dobra do określonego poziomu.

Może ono wynikać z politycznych interesów eksporterów, zauważenia w tym długookresowych interesów gospodarczych, skłonność eksportera do ograniczenia eksportu mając na uwadze nie pogarszanie sytuacji partnera będącego ważnym rynkiem zbytu, poprawienie sytuacji eksportera na rynku (zmiejszenie potencjalnej konkurencji).

Inne bariery pozataryfowe

1) Normy techniczne i sanitarne – przepisy dot. parametrów jakim powinny odpowiadać towary sprzedawane na danym rynku. Tak długo jak są one jednakowe dla producentów krajowych i zagranicznych ciężko uznac je za ograncizenie w dostepie na rynek. Jednak nawet sprostanie prostym wymogom może być wschodzącego eksportera lub małego przedsiebiorstwa kłopotliwe. Sprostanie tego typu wymogom może być czasami bardzo kosztowne albo nawet niemożliwe. Stanie sie tak jeżeli dany kraj wprowadzi przepisy takie aby utrudnić lub uniemożliwić spełnienie ich przez zagranicznego eksportera. Są one często czynnikiem utrudniającym swobodę wymiany międzynarodowej a tym samym zmiejszającym korzyści płynące z handlu zagranicznego. Wiąże się on też z kosztami utrzymania przez importera aparatu sprawdzającego przestrzegania norm, koszty te odbijają się na cenach które musza płacić konsumenci.

2) zakupy rządowe – kierują się one często innymi celami niż najmniejszy koszt, często wspierając krajowe przedsiębiorstwa i gałęzie przemysłu (też te upadajace, jak i te wschodzące).

3) wymóg składnika krajowego – Sprowadza się do pokrywania części popytu krajowego importera zakupami na rynku wewnętrzym lub producenci wyrobów finalnych pokrywali część popytu na podzespoły i części na rynku krajowym

Subsydia – wsparcia udzielane przez rząd krajowym podmiotom gosp. Przez swój wpływ na zmiejszenie kosztów wytrwarzania subsydia mogą miec bezpośredni lub pośredni wpływ na wielkosć zarówno eksportu jak i importu poszczególnych krajów. O subsydiowaniu produkcji krajowej mówimy gdy jego celem jest wyeliminowanie czy zmiejszenie importu okreslonego dobra, lub uzyskanie innego celu gospodarczego. Natomiast celem subsydiów eksportowych jest uzyskanie nadwyżki eksportowej określonego dobra.

Dumping – sprzedaż dobra za granicą po cenie niższej od ceny za dobro na rynku krajowym.

dumping sporadyczny – proces przejsciowy/krótkookresowy. Występuje gdy przedsiebiorstwo posiada nadwyżkę towarową której musi się pozbyć, po cenie wyższej lub nawet cenie kosztów

Dumping łupiezcy – utrzymywanie ceny sprzedazy poniżej ceny krajowej ,a nawet ceny produkcji mające na celu pozbycie sie konkurencji z rynku i uzyskanie pozycji monopolistycznej. Jego cechą jest to że po pozbyciu się konkurencji ceny gwałtownie rosną co się wiąże z wykorzystywaniem pozycji monopolisty.

Dumping stały – międzynarodowa dyskryminacja cenowa, występuje gdy przedsiębiorstwo posiadające pozycje monopolistyczną sprzedaje za granicą dany produkt ciągle poniżej kosztów lub po cenie nizszej niż na rynku krajowym. Może on być korzystny dla społeczeństwa kraju importującego.

Cła antydumpingowe – opłaty nakładane na towary importowane po cenach dumpingowych z zamiarem zniwelowania różnicy między ceną dumpingową a ceną którą uznaje się za normalną.