DEFINICJA RACHUNKOWOŚCI:

• System zamkniętej ewidencji gospodarczej odzwierciedlającej w formie pieniężnej zjawisko i procedury gospodarcze oraz sytuację majątkową i wyniki działalności podmiotów gospodarczych

PASYWA:

• źródła finansowania majątku firmy

AKTYWA :

kontrolowane przez jednostkę gospodarczą zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, uzyskane w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.

ZOBOWIĄZANIA:

• Kwoty wyrażone w pieniądzu, które dany przedmiot winien jest innym podmiotom gospodarczym

SPRAWOZDANIE FINANSOWE – BILANS:

• Wynik rachunkowości finansowej

• Przeznaczony dla użytkowników zewnętrznych

• Podstawowe źródło informacji o funkcjonowaniu danego obiektu

• Przepisy ustawy o rachunkowości odrębnie regulują sprawozdawczość dla różnych jednostek tj. dla tych których sprawozdania bilansowe podlegają corocznym badaniom i dla pozostałych jednostek

BILANS SPORZĄDZA SIĘ NA:

• Na dzień kończący rok obrotowy

• Na dzień zakończenia działalności, a tym również jej sprzedaży i zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego

• Na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej jednostki – przekształcenie podmiotów

• W jednostce przejmowanej na dzień przejęcia jednostki przez inną jednostkę

• Na dzień poprzedzający dzień podziału lub połączenia jednostek, jeżeli w wyniku połączenia powstanie nowa jednostka

• Na dzień poprzedzający dzień powstania jednostki w stan upadłości lub likwidacji

• Na inny dzień bilansowy określony odrębnymi przepisami

ZADANIA BILANSU:

Informacyjne:

• Jest zestawieniem danych charakteryzujących sytuację majątkową i finansową jednostki gospodarczej

Systemowe:

• Jest dokumentem księgowym, który zamyka rok obrotowy jednostki i jednocześnie pozwala na otwarcie roku następnego

ZASADY OBOWIĄZUJĄCE PRZY SPORZĄDZANIU BILANSU:

Równowagi bilansowej:

• Równość sum bilansu, wynikająca z tego, że składniki majątkowe ujęte są w dwóch punktach widzenia: rodzaju środków gospodarczych i źródeł ich finansowania A=P

Ciągłości bilansowej:

• Bilans zamyka jeden rok i jednocześnie otwiera następny, ciągłość powinna być: formalna – zachowany jest ten sam układ i sposób grupowania składników, tak aby kolejne bilanse były porównywalne, merytoryczna – zastosowanie tych samych zasad wyceny składników

Rzetelność wyceny:

• Wykazane składniki aktywów i pasywów winny być zgodne ze stanem faktycznym

Zasady wyceny według kosztu historycznego:

• Składniki majątku wycenia się w cenie nabycia lub kosztem wytworzenia

Ostrożnej wyceny:

• Wycena składników majątku ma odbywać się tak aby nie zawyżać wartości

Sporządzony w formie dwustronnej:

• Aktywa po lewej, pasywa po prawej stronie

• Sporządzany w formie jednostronnej – drabinkowej

Bilans w formie uproszczonej:

• Bilans jednostek z wyłączeniem banków i ubezpieczycieli

AKTYWA:

Aktywa trwałe:

• Wartości niematerialne i prawne

• Rzeczowe aktywa trwałe

• Należności długoterminowe

• Inwestycje długoterminowe

• Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa obrotowe:

• Zapasy

• Należności krótkoterminowe

• Inwestycje krótkoterminowe

• Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

PASYWA:

Kapitał (fundusz) własny:

1. Kapitał (fundusz) podstawowy (fundusz założycielski, kapitał udziałowy i kapitał akcyjny)

2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wartość ujemna)

3. Udziały (akcje) własne (wartość ujemna)

4. Kapitał (fundusz) zapasowy

5. Kapitał (fundusz) z aktywacji wyceny

6. Pozostałe kapitały (fundusze) zapasowe

7. Zysk (strata) z lat ubiegłych

8. Zysk (strata) netto (z roku bieżącego)

9. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania:

1. Rezerwy na zobowiązania (z tytułu odroczonego podatku dochodowego i na świadczenia emerytalne).

2. Zobowiązania długoterminowe (kredyty i pożyczki, zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych).

3. Zobowiązania krótkoterminowe.

4. Rozliczenia międzyokresowe.

KONTO KSIĘGOWE:

Wynik finansowy:

• Operacje gospodarcze i ich ujęcie w 3 rodzajach działalności tj. handlowej, usługowej i produkcyjnej

Działalność podstawowa jednostki:

• Sprzedaż wyrobów gotowych, towarów i usług oraz pozostałą działalność tj. działalność operacyjną i finansową

• Operacje po stronie przychodów i kosztów określane są operacjami wynikowymi czyli takimi które wpływają na wynik finansowy

RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA:

• Jest to umownie wyróżniony dział rachunkowości, który korzysta z pochodzących z różnych źródeł (np. badania rynku, analiza otoczenia, statystyka ekonomiczna) oraz z danych dostarczanych przez rachunkowość finansową

• Celem rachunkowości zarządczej jest dostarczenie niezbędnych do zarządzania jednostką i podejmowanie decyzji gospodarczych

• Zorientowana jest na wewnętrznych użytkowników informacji

• Dostarcza informacji potrzebnych do podejmowania decyzji gospodarczych krótko i długoterminowych, do planowania i kontroli działalności

• Nie ma w tej rachunkowości narzuconych rozwiązań prawnych, ale jej forma i treść zależy od indywidualnej inwencji menagerów, zależy od bieżącej, niekoniecznie powtarzalnych potrzeb związanych z samodzielnym zarządzaniem firmy

Np. przedsiębiorca prowadzący hotel może posiadane środki finansowe w wysokości 1 mln zł zainwestować na wiele możliwości. Może nabyć pensjonat lub hotel, zmodernizować posiadany hotel lub pensjonat podwyższając standard, zainwestować pieniądze na giełdzie lub nabyć 10 letnie obligacje oszczędnościowe

Koszty:

• Podstawowy element myślenia ekonomicznego, działania różnych podmiotów gospodarczych. Jest to spowodowane tym, że każde działanie jest związane z ponoszeniem kosztów.

• Nie ma w gospodarce działań bez kosztów.

• Podmioty gospodarki rynkowej nie mogą realizować najmniejszych zadań bez ponoszenia kosztów.

• Koszty należą do podstawowych kryteriów wyboru decyzji każdego przedsiębiorstwa.

• Koszty planowane i standardowe:

  • Podstawowa różnica pomiędzy kosztami jest taka, że koszty planowane mają dotyczyć danego okresu na podstawie przeszłości lub na podstawie teraźniejszości

  • Koszty standardowe to koszty narmatywne

• Koszty podatne i niepodatne na kontrolę:

  • To takie, na które menadżerowie mogą mieć wpływ lub nie są w stanie mieć wpływu istotnego na ich wysokość

  • Np. koszty kontrolowane – koszty posiłków i napojów, wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na zlecenie. Koszty niekontrolowane – koszty dzierżawy, ubezpieczenie, energię elektryczną, gazu

PRÓG RENTOWNOŚĆI:

Koszty nie zawsze są samodzielnym kryterium podejmowania decyzji. W procesie decyzyjnym poniesione koszty należy często łączyć z uzyskanymi przychodami, porównanie przychodów i kosztów jest podstawą decyzyjną do planowania osiągnięcia zysku.

• Próg rentowności:

  • Wielkość sprzedaży równoważąca poniesione koszty

  • Oznacza taką wielkość sprzedanych produktów, przy której przychody ze sprzedaży zrównują się z kosztami ich uzyskania.

• Kalkulacja jest to czynność obliczeniowa zmierzająca do ustalenia kwoty kosztów przypadających na przedmiot kalkulacji.

• Zadania kalkulacji można sformułować następująco:

  • Zadaniem kalkulacji jest uzyskanie danych, na podstawie których można ocenić ekonomiczną efektywność – rzeczywistą lub zamierzoną – wytworzenia określonych produktów. Kalkulacja kosztu wytworzenia powinna wykazać nie tylko łączny koszt każdego wyboru lub usługi, lecz również poszczególne składniki (pozycje) kosztu wytworzenia, czyli pozycje kalkulacyjne. Zadaniem kalkulacji jest także ustalenie struktury kosztu jednostkowego.

• Zadaniem kalkulacji jest zatem dostarczanie danych do:

  • Określenia poziomu kosztów

  • Kontroli kosztów

  • Ustalenie cen

• Celem kalkulacji jest obliczenie kosztu wytworzenia jednostki produktu gotowego, wyrobu bądź usługi. Istota problemu sprowadza się do:

  • Zebrania na właściwie rozbudowanych kontach wynikowych kosztów, związanych z wytworzonymi produktami,

  • Ustalenie wielkości produkcji wykonanej

  • Ustalenie wielkości produktu w toku

  • Przypisania kosztów do jednostki kalkulacyjnej za pomocą odpowiednich metod

Kalkulacja ewidencyjna:

• Tzn. kalkulacja dokonana na potrzeby ewidencyjne, opiera się na przepisach ustawy o rachunkowości, a jej podstawą jest koszt wytworzenia, którego zakres reguluje ustawa (art. 28 ust 2 pkt. 2).

Kalkulacja decyzyjna:

• Kalkulacja wykazywana na potrzeby decyzyjne, jest sporządzana do obliczenia pełnego kosztu jednostkowego w celu weryfikacji polityki cenowej, porównania rentowności w branży i innych potrzeb. Można wtedy do jednostkowego kosztu wytworzenia, doliczyć koszty sprzedaży według przyjętego klucza. O zakresie kosztu jednostkowego decydują zatem potrzeby jego sporządzenia:

  • Ewidencyjne – techniczny koszt wytworzenia

  • Decyzyjne – pełny koszt wytworzenia

MOMENT KALKULACJI:

Można rozróżnić dwie sytuacje:

• ex ante:

  • kalkulacja sporządzona przed przystąpieniem do produkcji dóbr czy usług, obliczenia opierają się na przewidywanych kosztach, podstawą są ceny materiałów, taryfikatory wynagrodzeń i wskaźniki techniczno – ekonomiczne; są to kalkulacje:

    • wstępne

    • planowe

    • normatywne

• ex post:

  • czyli kalkulacja sporządzona po pewnym okresie produkcji, podstawą są koszty rzeczywiste zgromadzone w urządzeniach ewidencyjnych rachunkowości i rzeczywiste rozmiary produkcji; są to kalkulacje:

    • wynikowe

    • sprawozdawcze

RODZAJE KALKULACJI:

W zależności od czasu sporządzenia kalkulacji i danych wyjściowych, które są przyjmowane do jej zastosowania, kalkulację dzielimy na:

• wstępna (ofertową, planową, normatywną lub operatywną)

• sprawozdawczą (wynikową)

• kalkulacja wstępna:

• jest sporządzona przed rozpoczęciem produkcji i opiera się na kosztach różniących się stopniem przybliżenia kosztów przewidywanych do kosztów ponoszonych w warunkach rzeczywistych. Podstawą kalkulacji wstępnej są normy i wskaźniki techniczno – ekonomiczne, taryfikatory, taryfy ceł i cen, zbiorowe układy pracy, ceny średnie, koszty uznane za przeciętne dla danej branży czy produktu.

• Kalkulacja ta może przybierać postać kalkulacji ofertowej, planowej, normatywnej lub operatywnej.

• Kalkulacja ofertowa:

• Jest sporządzana w przedsiębiorstwach o produkcji jednostkowej i małoseryjnej, wytwarzających duże i skomplikowane urządzenia techniczne lub produkty czy usługi o charakterze jednostkowym, gdy nie może zaoferować ceny, opierając się na danych z rynku.

• Zadaniem tej kalkulacji jest ustalenie propozycji ceny,

• Powoduje, że odbiorca uzyskuje informacje o cenie, a producent o założonym poziomie kosztów i rentowności.

• Kalkulacja planowana:

• Jest sporządzana w trakcie ustalania planów i budżetów.

• Jest oparta na założeniach przyjętych do opracowania planów i budżetów dotyczących norm zużycia środków produkcji, norm wydajności pracy oraz przewidywanych skutków uprawnień organizacyjno – technicznych

• Odzwierciedla w planowanym koszcie wytworzenia poszczególnych wyrobów przewidywane normy wykorzystania zdolności produkcyjnej, zużycia materiałów, wydajności pracy, założonych stóp marży planowanego zysku przy założonej wielkości produkcji. Planowany koszt jednostkowy służy przede wszystkim do:

  • Tworzenia optymalnych planów produkcji i sprzedaży

  • Prowadzenia polityki zaopatrzenia

  • Tworzenia podstaw do obniżania kosztów

• Kalkulacja normatywna (standardowa):

• Wchodzi w skład ewidencji i rozliczeń w rachunku kosztów normatywnych, co powoduje, że stanowi ona także narzędzie operatywnej kontroli kosztów.

• Tworzona jest na postawie norm technicznych obowiązujących w momencie jej sporządzenia i planowanych cen.

• W jej wyniku uzyskuje się normatywny koszt jednostkowy produktu. Jest ona sporządzona przede wszystkim dla produkcji powtarzanej dla której jest możliwe i opłacalne normatywne zużycie.

• Kalkulacja operatywna:

• Jest odpowiednikiem kalkulacji normatywnej w produkcji niepowtarzalnej.

• Jest ona sporządzana po zakończeniu opracowania konstrukcyjnego i technologicznego wyrobu, a przed przystąpieniem do jego produkcji.

• Opiera się na obowiązujących w chwili jej zestawienia cenach i stawkach płac, normach zużycia materiałów, czasu pracy i usług obcych oraz planowanych narzutach kosztów wydziałowych.

• Kalkulacja wynikowa lub sprawozdawcza:

• Należy do kalkulacji sporządzanych ex post.

• Jest wykazywana na podstawie danych zarejestrowanych na kontach w danym okresie lub po zakończeniu procesu produkcyjnego. Może być sporządzona także w trakcie realizacji standardowego, zautomatyzowanego procesu wytwórczego (np. przy produkcji masowej wieloseryjnej).

• Kalkulacja ta odzwierciedla, w ustalonym rzeczywistym koszcie wytworzenia, faktyczne wykonanie przewidywanych norm zużycia na jednostkę produktu i jest sprawdzeniem prawidłowości założonych w kalkulacji wstępnych norm zużycia środków produkcji i norm pracy oraz cen, stawek i taryf.