GEOLOGIA TEORIA

GEOLOGIA- TEORIA

[I Podstawowe defionicje, cechy makroskopowe minerałów]

  1. Co to jest minerał, co to jest skała?

Minerał (fr. minéral, od celt. mina – kopalnia) – pierwiastek lub związek chemiczny będący normalnie ciałem krystalicznym, którego struktura ukształtowała się w toku procesów geologicznych.

Skały – duże skupiska minerałów jednorodnych lub różnorodnych. Skały są powstałymi w sposób naturalny w wyniku procesów geologicznych, zespołami złożonymi z minerałów, mineraloidów lub materii organicznej.

  1. Proszę przedstawić podział skał na grupy wg. Von Cotta:

Magmowe powstające na wskutek zastygania stopu krzemianowego zwanego magmą

(w przypadku, gdy stop zastyga w głębi skorupy ziemskiej) lub lawą ( gdy stop krzepnie na jej powierzchni).

Osadowe powstające w wyniku nagromadzenia elementów mineralnych i organicznych (produktów niszczenia różnego typu skał starszych, produktów wytrącenia z roztworów wodnych produktów działalności organizmów) w postaci osadu na powierzchni skorupy ziemskiej

Metamorficzne powstają w wyniku przeobrażenia, czyli metamorfozy innych skał pod wpływem czynników działających w głębi skorupy ziemskie

  1. Co to jest kryształ oraz co to jest ciało amorficzne. Podaj przykłady.

Ciało amorficzne, ciało bezpostaciowe – stan skupienia materii charakteryzujący się własnościami reologicznymi zbliżonymi do ciała krystalicznego, w którym nie występuje uporządkowanie dalekiego zasięgu. Ciało będące w stanie amorficznym jest ciałem stałym, ale tworzące je cząsteczki są ułożone w sposób dość chaotyczny, bardziej zbliżony do spotykanego w cieczach. Z tego powodu ciało takie często, choć błędnie, nazywa się stałą cieczą przechłodzoną. Jednak ciecz, w tym także ciecz przechłodzona, może płynąć, a ciało stałe utrzymuje swój kształt.

PRZYKŁAD: OBSYDIAN, OPAL

Ciało krystaliczne – ciało stałe, w którym cząsteczki (kryształy molekularne), atomy (kryształy kowalencyjne) lub jony (kryształy jonowe) są ułożone w uporządkowany schemat powtarzający się we wszystkich trzech wymiarach przestrzennych. W objętości ciała cząsteczki zajmują ściśle określone miejsca, zwane węzłami sieci krystalicznej, i mogą jedynie drgać wokół tych położeń.

PRZYKŁAD: DIAMENT, KWARC, HALIT

  1. Co to jest oś symetrii oraz krotność osi symetrii

Oś symetrii oznaczona symbolem L jest umowną prostą przechodzącą przez kryształ. Kryształ obrócony wokół osi symetrii o 3600 ukazując jeden, dwa,  trzy, cztery lub sześć razy taki sam kształt bryły. Mówimy wtedy o wielokrotności osi symetrii. I tak:
- oś jednokrotna (L1) oznacza że kryształ obrócony o 3600 wraca do położenia wyjściowego. Oś taką posiadają wszystkie kryształy.
- oś dwukrotna (L2) powoduje że obrócony kryształ dwukrotnie przyjmuje identyczną postać jak w punkcie wyjściowym (obrócony odpowiednio o 1800 i 3600).
- oś trzykrotna (L3) sprawia że kryształ trzykrotnie przyjmuje identyczną postać jak w punkcie wyjściowym (obrócony odpowiednio 1200, 2400 i 3600).
- oś czterokrotna (L4) sprawia że kryształ czterokrotnie przyjmuje identyczną postać jak w punkcie wyjściowym (obrócony odpowiednio 900, 1800, 2700 i 3600).
- oś sześciokrotna (L6) sprawia że kryształ aż sześciokrotnie przyjmuje identyczną postać jak w punkcie wyjściowym (obrócony odpowiednio 600, 1200, 1800, 2400, 3000 i 3600).

  1. Układ krystalograficzny oraz jego typy.

System klasyfikacji kryształów ze względu na układ wewnętrzny cząsteczek w sieci krystalicznej. Układ krystalograficzny definiuje się także jako zespół klas symetrii, których elementy powodują jednakowe ograniczenia stałych sieciowych komórki elementarnej sieci przestrzennej. System wyróżnia siedem układów, w których wyróżnia się 32 klasy krystalograficzne.

  1. Elementy symetrii, co to jest płaszczyzna symetrii:

Elementy symetrii kryształów – prawidłowe powtarzanie się w przestrzeni jednakowych pod względem geometrycznym i fizycznym części kryształów: np. ścian, krawędzi, naroży określane jest mianem symetrii kryształów.

Symetria przejawia się w postaciach, strukturze i właściwościach fizycznych kryształów.

Symetrię określa się za pomocą tzw. makroskopowych elementów symetrii, czyli dających się zaobserwować na wielościennej postaci kryształu.

PROSTE ELEMENTY SYMETRII:

środek symetrii – punkt położony wewnątrz kryształu, który ma tę własność, że na dowolnej prostej przeprowadzonej przez ten punkt, w jednakowej od niego odległości, znajdują się jednakowe pod względem geometrycznym i fizycznym punkty kryształu.

oś symetrii – prosta, wokół której powtarzają się jednakowe części kryształu, przy czym te części mogą się powtarzać co kąt α = 60°, 90°, 120°, 180°, 360°, liczbę n = 360/α nazywa się krotnością osi symetrii; w kryształach możliwe są osie jedno-, dwu-, trzy- cztero-, sześciokrotne.

płaszczyzny symetrii – płaszczyzny dzielące kryształ na dwie części pozostające względem siebie w takim stosunku jak przedmiot do swego obrazu w zwierciadle płaskim.

Złożone elementy symetrii

oś inwersyjna – działa w ten sposób, że dana część kryształu powtarza się dopiero po wykonaniu przekształceń względem środka i osi symetrii.

oś przemienna (oś zwierciadlana) – oś otrzymana przez sprzężenie osi symetrii z prostopadłą do niej płaszczyzną symetrii.

  1. Barwa minerału, minerały zabarwione- jak je odróżnić?

Barwa

Jest uzależniona od tego, jaką część widma światła białego absorbuje badany minerał.

Rysa

Jest to barwa sproszkowanego minerału. Minerały barwne mają rysę barwną (nie zawsze taką samą jak barwa minerału np. hematyt- czarny posiada rysę wiśniową). Minerały bezbarwne i zabarwione maja rysę białą

  1. Co to jest łupliwość, anizotropia łupliwości?

Łupliwość

Jest to zdolność minerału do pękania wzdłuż równoległych płaszczyzn pod wpływem

uderzenia lub nacisku.

`Minerały mogą wykazywać łupliwość w jednym lub kilku kierunkach, np.:

Anizotropia łupliwości- zróżnicowanie łupliwości w różnych kierunkach.

Jaką cechę posiada minerał, który nie ma łupliwości? – PRZEŁAM

Przełam

Powstaje wtedy, gdy minerał pęka pod wpływem uderzenia wzdłuż nierównych powierzchni. Wyróżnia się przełam:

nierówny

muszlowy

zadziorowy

ziemisty

  1. Połysk minerału. Wymień po jednym przykładzie małego i dużego połysku minerału.

Jest to zdolność minerału do odbijania światła. Wyróżnia się połysk:

POŁYSK DOBRY: Galena; POŁYSK SŁABY: Chalcedon

  1. Twardość i skala Mohsa:

Jest to opór, jaki stawia minerał próbującemu go zarysować ostrzu. Najczęściej określamy twardość względną minerału w oparciu o skalę Mohsa

  1. Czy kryształem kwarcu da się zarysować szybę?

Tak, kwarc rysuje szybę gdyż jest wzorcowym minerałem dla 7 stopnia twardości. Cechą minerałów od 7 stopnia jest to, że rysują one szyby.

  1. Minerały posiadające własności magnetyczne, od czego one zależą.

Minerałem, który posiada własności magnetyczne jest Magnetyt, Pirotyt

Nie posiada go zaś np. Kwarc, Kalcyt, Gips

Magnetyzm zależy od obecności takich pierwiastków jak Fe, Mn, Ni.

Minerały skał magmowych

  1. Podział minerałów skał magmowych

Skały magmowe – jeden z trzech głównych typów skał (obok skał osadowych i metamorficznych) budujących skorupę ziemską, powstałych wskutek krystalizacji lub zakrzepnięcia magmy w głębi skorupy ziemskiej lub lawy na powierzchni Ziemi. Geolodzy opisali ponad 700 odmian skał magmowych.

Minerały skałotwórcze skał magmowych ze wzglądu na rolę w budowie tych skał można podzielić na:

• minerały główne, będące podstawowymi składnikami skał magmowych, decydującymi o ich przynależności systematycznej

• minerały poboczne, występujące dość powszechnie prawie we wszystkich typach skał, lecz w bardzo niewielkich ilościach, nie decydują o przynależności systematycznej skały

• minerały akcesoryczne, występują sporadycznie, tylko w niektórych typach skał, w przypadku większych koncentracji mogą mieć wpływ na klasyfikację skały

• minerały wtórne – powstają w wyniku przeobrażeń minerałów pierwotnych na skutek procesów wietrzeniowych lub pomagmowych

główne : KWARC , SKALENIE I SKALENIOWCE , MIKI , AMFIBOLE , PIROKSENY , OLIWINY

poboczne: MAGNETYT , HEMATYT , PIRYT

  1. Minerały główne skał magmowych

KWARC , SKALENIE I SKALENIOWCE , MIKI , AMFIBOLE , PIROKSENY , OLIWINY

MAFICZNE (ciemne) AMFIBOLE , PIROKSENY , OLIWINY

  1. Charakterystyka kwarcu

Cechy makroskopowe

Pokrój: izometryczny (α), słupowy (β)

Skupienia: ziarniste, pręcikowe, zbite

Łupliwość: brak

Przełam: muszlowy, gładki

Twardość: 7

Barwa: najczęściej bezbarwny lub różnie zabarwiony

Rysa: biała

Połysk: szklisty na ścianach, tłusty na przełamie

Inne: kruchy

Kwarc SiO2 krystalizuje w dwóch odmianach: wysokotemperaturowej (kwarc α) oraz

niskotemperaturowej (kwarc β). Kwarc α powstaje w temperaturze powyżej 573°C, a po

obniżeniu tej temperatury przechodzi od razu w kwarc β, zachowując swoją pierwotną postać.

W temperaturach poniżej 573°C powstaje od razu kwarc β. Minerał jest bardzo odporny

chemicznie i nie podlega procesom wietrzenia. W strukturze kwarcu nie występuje woda.

Posiada on najwyższą w swojej grupie twardość 7 (wzorcową). Przy wzroście temperatury

ulega przemianom polimorficznym aż do temperatury 1713°C, po czym przechodzi w stop.

  1. Odmiany barwne kwarcu

Barwne odmiany kwarcu : cytryn – żółta , ametyst- fioletowa , dymny- brunatny do czarnego .

Inkluzje stałe, spowodowane przez różne minerały powodują zróżnicowanie barwy oraz wywołują ciekawe efekty optyczne

Barwy są spowodowane wrostkami (inkluzjami) żelaza .

  1. Szeregi izomorficzne skaleni

[Trójkąt może być wykonany w formie uproszczonej bez wzorów chemicznych, w plagioklazach wystarczy zaznaczyć albit i anortyt w skaleniach alkalicznych ortoklaz.]

  1. Co to są skaleniowce? Czy mogą występować z kwarcem?

Skaleniowce są minerałami podobnymi do skaleni, jednak są od nich znacznie uboższe w krzemionkę i dlatego występują w skałach o charakterze zasadowym. Najważniejszymi przedstawicielami tej grupy minerałów są leucyt i nefelin.

Skaleniowce występują w skałach charakteryzujących się niedoborem krzemionki, a więc nie ma kwarcu. Przykłady minerałów:

  1. Na podstawie jakich cech można odróżnić amfibole od piroksenów?

Amfibole

Pokrój: dług słupowy

Skupienia: ziarniste, promieniste

Łupliwość: doskonała w dwóch kierunkach, zgodnych ze ścianami słupa (kąt 124*)

Przełam: nierówny

Twardość: 5,5

Barwa: czarna, rzadziej zielonoczarna lub brunatnoczarna

Rysa: zielona

Połysk: szklisty

Inne: kruche

Pirokseny

Pokrój: krótkosłupowy, grubotabliczkowy do

izometrycznego

Skupienia: zbite, ziarniste

Łupliwość: doskonała w dwóch kierunkach zgodnych ze ścianami słupa (kąt 87*)

Przełam: nierówny, ziarnisty

Twardość: 5,5 –6,5

Barwa: czarny, niekiedy brunatnoczarny lub zielonkawoczarny

Rysa: szarozielona

Połysk: szklisty

  1. Charakterystyka oliwinów

Oliwiny to krzemiany magnezu i żelaza dwuwartościowego, tworzące szereg kryształów

mieszanych, których skrajne człony to forsteryt i fajalit

Cechy makroskopowe

Pokrój: grubotabliczkowy, krótkosłupowy, izometryczny

Skupienia: ziarniste

Łupliwość: słaba w dwóch kierunkach

Przełam: ziarnisty

Twardość: 6,5 - 7

Barwa: oliwkowozielony, niekiedy z żółtawym odcieniem

Rysa: biała, szarawa

Połysk: szklisty

  1. Proszę podać dwa minerały poboczne żelaziste skał magmowych, na podstawie jakich cech można je odróżnić od siebie? Jakie cechy diagnostyczne [szczególne wyróżniające tę grupę minerałów] posiadają te minerały?

Magnetyt

Magnetyt jest tlenkiem żelazowo-żelazawym, o zawartości żelaza 72,4%. Jest on pospolitym minerałem pobocznym wielu skał magmowych, np. gabra i bazaltu, obecny jest w wielu skałach osadowych, a także metamorficznych.

Cechy makroskopowe

Postać występowania: magnetyt krystalizuje w układzie regularnym.

Pokrój kryształów: kryształy zwykle w postaci ośmiościanów.

Barwa: żelazisto-czarna.

Połysk: metaliczny.

Rysa: czarna.

Twardość: 5,5.

Łupliwość: brak, przełam muszlowy.

Gęstość: 4,9 - 5,2 g/cm3

Inne właściwości: wykazuje właściwości magnetyczne.

Hematyt

Hematyt jest minerałem z grupy tlenków żelaza. Często powstaje w wyniku utleniania minerałów żelazonośnych np. biotytu lub hornblendy. W skałach magmowych współwystępuje z ilmenitem, magnetytem i rutylem.

Cechy makroskopowe

Postać występowania: hematyt krystalizuje w układzie trygonalnym.

Pokrój kryształów: różny, w zależności od warunków krystalizacji: w wysokich temperaturach tworzą się osobniki o pokroju podwójnej piramidy przypominającej ośmiościan, w temperaturach niskich powstają kryształy o pokroju tabliczkowym.

Barwa: stalowoszara, ciemnoczerwona lub prawie czarna.

Połysk: metaliczny do matowego.

Rysa: charakterystyczna - wiśniowoczerwona.

Twardość: 6,5.

Łupliwość: brak, przełam muszlowy.

Gęstość: 5,0 - 5,5 g/cm3

Główną cechą, za pomocą której można odróżnić magnetyt od hematytu jest rysa, czyli barwa sproszkowanego minerału. Rysa magnetytu ma kolor czarny, zaś rysa hematytu ma charakterystyczny kolor wiśniowoczerwony. Poza tym różnią się one również barwą, magnetyt ma barwę żelazisto-czarną, a hematyt stalowoszarą, ciemnoczerwoną lub prawie czarną. Cechą diagnostyczną minerałów pobocznych jest wykazywanie właściwości magnetycznych

Procesy magmowe

  1. Magma, lawa, fazowość magmy

Lawa to porcja magmy, która wydostała się na powierzchnię Ziemi m. in. na skutek procesów wulkanicznych lub innych procesów wznoszących (plamy gorąca).

Magma to gorąca mobilna materia powstała w sposób naturalny w wynika częściowego lub całkowitego przetapiania skał w głębi Ziemi.

Podział magm ze względu na ilość faz tworzących stop magmowy:

  1. Proszę scharakteryzować gęstość, lepkość, ciśnienia i temperatury powstawania magmy. Różnice między temperaturami solidusu i likwidusu.

Temperatura

W zależności od składu chemicznego magmy i zawartości rozpuszczonych w niej gazów,temperatura magmy wynosi zazwyczaj od ok. 650°C do ok. 1250°C.

Stan magmy charakteryzują dwie temperatury:

Gęstość

Gęstość magm zawiera się w przedziale:

od 2,4 g/cm3 (magmy kwaśne) do 2,9 g/cm3 (magmy zasadowe)

Gęstość magm zasadowych jest większa niż magm kwaśnych ponieważ, powstają one z

przetopienia skał zasadowych i ultrazasadowych, które są bogatsze w składniki maficzne

(ciemne). Gęstość piroksenów, amfiboli i oliwinów jest wyraźnie wyższa niż gęstość

kwarcu, skaleni i mik. Gęstość magm rośnie ze wzrostem ciśnienia

Lepkość to miara tarcia wewnętrznego stopu magmowego, lepkość magm mieści się w

przedziale:

od 102 P (magmy zasadowe) do 1011P (magmy kwaśne)

Im wyższa temperatura tym mniejsza lepkość

Im mniejsza lepkość tym większa ruchliwość i mobilność magmy

Ciśnienie litostatyczne, jakie oddziałuje na magmy zależy głównie od głębokości położenia stopu np.

  1. Dlaczego magmy zasadowe mają większą gęstość od magm kwaśnych? Proszę podać gęstości tych typów magm.

Gęstość magm zasadowych jest większa niż magm kwaśnych ponieważ, powstają one przetopienia skał zasadowych i ultrazasadowych, które są bogatsze w składniki maficzne(ciemne). Gęstość piroksenów, amfiboli i oliwinów jest wyraźnie wyższa niż gęstość kwarcu, skaleni i mik. Gęstość magm rośnie ze wzrostem ciśnienia.

Gęstość magm zawiera się w przedziale:

od 2,4 g/cm3 (magmy kwaśne) do 2,9 g/cm3 (magmy zasadowe)

  1. W jakich strefach wg modelu budowy Ziemi PREM (Dziewoński, Anderson 1981) powstają magmy i jakiego typu są to magmy?

Według modelu bodowy Ziemi PREM (Dziewoński, Anderson 1981) magmy tworzą się następujących geosferach:

  1. Proszę narysować schematycznie i podpisać szereg reakcyjny Bowena. Jaki typ krystalizacji reprezentuje ten szereg?

KRYSTALIZACJA FRAKCJONALNA

  1. Proszę wymienić procesy prowadzące do zmiany składu magm (ewolucji składu magm).

Zmiany składu magm powodowane są przez następujące procesy:

-Krystalizacją

-Likwacją

-Dyfuzją

-Migracją składników lotnych

  1. Proszę wyjaśnić, na czym polegają wymienione procesy ewolucji magm: krystalizacja, likwacja, dyfuzja, asymilacja i kontaminacja [ważne by wiedzieć, czym różni się asymilacja od kontaminacji], mieszanie magm, migracja składników lotnych.

Krystalizacja- Krystalizacja jest procesem zachodzącym przy spadku temperatury i ciśnienia. Ze stopu magmowego na skutek jego przechłodzenia tworzą się kryształy.

Likwacja- to domieszanie magm, prowadzi do rozdzielenia pierwotnego homogenicznego stopu na dwa niemieszalne wzajemnie stopy pochodne, różniące się składem chemicznym oraz gęstością i lepkością. Proces ten zachodzi przy spadku temperatury.

Dyfuzja- to proces przemieszczania się w obrębie magmy pewnych mobilnych składników w postaci molekuł. Migracja ta jest spowodowana gradientem temperatur w komorze magmowej, molekuły przemieszczają się w kierunku chłodniejszych brzegów komory. Jest to proces bardzo powolny molekuły migrują z prędkością kilka metrów/milion lat

Asymilacja i kontaminacja - to dwie odsłony jednego procesu.

Mieszanie magm- Mieszanie magm polega na utworzeniu jednej magmy z dwóch wyjściowych stopów różniących się składem chemicznym, gęstością i temperaturą. Proces może mieć charakter zupełny – całkowite wymieszanie magm lub niezupełny – częściowe wymieszanie magm. Stopy o zbliżonym składzie chemicznym łatwiej ulegają zmieszaniu.. W wyniku połączenia dwóch typów magm powstaje magma hybrydowa. Dynamika i przebieg procesu jest uwarunkowana panującymi w głębi Ziemi warunkami geochemicznymi

Migracja składników lotnych- Migracja składników lotnych następuje na skutek wydzielenia z magmy fazy gazowej. Proces zachodzi najczęściej w przypadku przemieszczania magmy ku powierzchni Ziemi. Na skutek spadku temperatury i ciśnienia układ dwufazowy (stop-gaz) lub trójfazowy (stop – kryształy - gaz) przestaje być homogeniczny, dochodzi wówczas do odgazowania magmy i ucieczki gazów poprzez szczeliny tektoniczne.

  1. Proszę wyjaśnić różnicę w mechanizmie krystalizacji równowagowej i frakcjonalnej.

Skały magmowe

  1. Struktura i tekstura skały magmowej – definicje.

Tekstura jest to sposób przestrzennego rozmieszczenia składników w skale. Pojęcie to obejmuje uporządkowanie składników i stopień wypełnienia przez nie przestrzeni w skale.

Struktura skały – sposób wykształcenia składników skały.

19. Podział struktur skał magmowych (uproszczony prezentowany na zajęciach).

20. Podział tekstur skał magmowych (uproszczony prezentowany na zajęciach).

  1. Podział skał ze względu na zawartość krzemionki. W jakie minerały zasobne są skały ultrazasadowe?

Skały ultrazasadowe

  1. Podział skał magmowych ze względu na warunki/środowisko powstawania.

  1. Diagramy klasyfikacyjne skał magmowych: QAPF i TAS. Proszę naszkicować diagramy w uproszczony sposób z zaznaczeniem, co oznaczają poszczególne litery, a także jaki jest układ osi w przypadku diagramu TAS.

  1. Jaka jest podstawowa różnica pomiędzy diagramami: QAPF i TAS? Do rozpoznawania jakich skał można stosować QAPF a do jakich TAS?

Klasyfikacja QAPF-oparte na składzie modalnym (mineralnym) - w których do ustalenia dokładnej nazwy skały uwzględnia się procentową zawartość wybranych minerałów.

Klasyfikacja TAS(Total Alkali Silica). -

Nazwa tej klasyfikacji w wolnym tłumaczeniu na polski oznacza całkowitą zawartość alkaliów i krzemionki.

Diagram oparty na składzie chemicznym gdzie do określenia nazwy skały wykorzystuje się wyniki analiz chemicznych.

Diagramy QAPF wykorzystuje się głównie do identyfikacji skał plutonicznych i żyłowych, rzadziej do skał wylewnych gdyż ich często spotykane struktury afanitowe nie pozwalają na rozpoznanie pojedynczych minerałów „gołym okiem”.

Do identyfikacji skał wylewnych wykorzystuje się głównie klasyfikację TAS.

Szkliwo wulkaniczne jest tworem, który warunkach powierzchniowych nie jest stabilny i po pewnym czasie ulega rekrystalizacji tworząc niewielkie kryształki. W przypadku gdy dojdzie do wytrącenia kryształów ze szkliwa stosowanie klasyfikacji QAPF dla skał wulkanicznych jest możliwe i uzasadnione.

  1. Jak odróżnić piroksenit od hornblendytu? Jakiego typu są to skały? [Piroksenit był rozpoznawany na zajęciach.]

Piroksenit – skała magmowa głębinowa pochodzenia ultrazasadowego, brunatnoczarna, ziarnista, zbudowana prawie wyłącznie z piroksenów jednoskośnych lub rombowych. Często w niewielkich ilościach zawiera także hornblendę, biotyt, chromit i magnetyt.

Hornblendyt – skała magmowa ultramaficzna (abysalna i hipabysalna) zbudowana wyłącznie z minerałów ciemnych.

Jedną z cech diagnostycznych umożliwiających odróżnienie piroksenitu od hornblendytu jest pokrój głównych minerałów tworzących skały. Pirokseny charakteryzują się pokrojem krótkosłupkowym lub izometrycznym natomiast amfibole posiadają pokrój długosłupowy. Obserwując różne powierzchnie skały można ocenić orientacyjną proporcję piroksenów i amfiboli i na tej podstawie za pomocą diagramu ol-px-ho ustalić pozycję skały. Prawidłowa ocena jest możliwa jedynie w przypadku równoległego ułożenia minerałów wzdłuż obserwowanej powierzchni skały. Minerały zorientowane w płaszczyźnie pionowej do skały (obserwowane w przekroju) mogą być trudne do identyfikacji.

  1. Perydotyt – charakterystyka petrograficzna skały

Typ skały: Głębinowa (plutoniczna), Ultrazasadowa

Barwa: Czarno-zielona, czarna, czarno-szara

Struktura: pełnokrystaliczna, średniokrystaliczna

Tekstura: zbita, bezładna

Skład mineralny: około 30-80% oliwiny, pirokseny oraz podrzędnie granaty, spinele(chromit, magnetyt)

Skała posiadająca w swym składzie, oprócz znacznych ilości oliwinu (od 30 do 80 %), różne proporcje amfiboli i piroksenów oraz minerałów nieprzezroczystych. Odmiany perydotytów takie jak harzburgity, lherzolity, wehrlity wyróżnia się na podstawie obecności konkretnych piroksenów. Dunity i perydotyty stanowią zazwyczaj podrzędne części masywów gabrowych (zasadowych). Tworzą intruzje niezgodne, czasem żyły

  1. Bazalt – charakterystyka petrograficzna skały

Typ skały: Wylewna, zasadowa (w przypadku podwyższonej zawartości oliwinów bazalty oliwinowe wykazują przejście do skał ultrazasadowych)

Barwa: czarna, czarna-szara czarno-brunatna, brunatna (postać zwietrzała), czarno-zielona (bazalt oliwinowy)

Struktura: pełnokrystaliczna (czasem półkrystaliczna), afanitowa lub bardzo drobnokrystliczna

Tekstura: zbita, bezładna (w przypadku odmiany gąbczastej porowata - są to najczęściej górne partie potoków lawowych)

Skład mineralny: pirokseny (augit), i plagioklazy (labrador-bytownit), minerały nieprzezroczyste(rudne) - magnetyt, ilmenit, (w bazaltach oliwinowych oliwiny) czasem może wystąpić szkliwo

Bazalt jest skałą zasadową (< 45% krzemionki - SiO2), przynależy do grupy skał klasy gabra-bazaltu.Bazalty zawierające podwyższoną zawartość oliwinów są ogniwem pośrednim między skałami z grupy perydotytu (ultrazasadowe). W składzie mineralnym dominują pirokseny, głównie augit oraz plagioklazy szeregu labrador-bytownit, niekiedy pojawiają się oliwiny. Bazalt jest najpowszechniejszą skałą wylewną występującą w utworach różnego wieku od prekambru do czwartorzędu. Skały te są występują najczęściej w strefach ruchów płyt tektonicznych m. in Wyspy Hawajskie.

Przeznaczenie: Kruszywo łamane

  1. Andezyt

Typ skały: Wylewna lub subwulkaniczna, obojętna

Barwa: szaro-czarna, czarna-szara, szara, szaro-biała

Struktura: pełnokrystaliczna (czasem półkrystaliczna), porfirowa (afanitowa masa plagioklazów w której znajdują się makroskopowo widoczne pirokseny lub amfibole)

Tekstura: zbita, bezładna

Skład mineralny: plagioklazy (labrador-andezyn), pirokseny, amfibole, rzadko biotyt, czasem może wystąpić szkliwo

Występowanie: W Polsce w Pieninach (m.in. Góra Wdżar w okolicach Czorsztyna i Szczawnicy)

  1. Granit

Typ skały: Głębinowa (plutoniczna), kwaśna

Barwa: szara-biało-czarna, różowo-szaro-czarna (Granit Karkonoski), szaro-biała (leukogranit)

Struktura: pełnokrystaliczna, średniokrystaliczna lub grubokrystaliczna lub nierównokrystaliczna(porfirowata) czasem porfirowa

Tekstura: zbita, bezładna

Skład mineralny: kwarc, skalenie (plagioklazy, skalenie alkaliczne),miki minerały maficzne:

pirokseny, biotyt, amfibole

  1. Granit a pegmatyt

Podobieństwo: Obydwie są kwaśne, mają podobną barwę, strukturę oraz teksturę

Różnice: Pegmatyt jest bardzo grubokrystaliczny lub grubokrystaliczny, a granit nie koniecznie. GRANIT PEGMATYT

Głębinowa(plutoniczna) Żyłowa

Minerały główne Minerały główne i poboczne

  1. Jaki nazywa się główny minerał budujący dunity? Jakiego typu jest to skała? Proszę naszkicować odpowiedni diagram i zaznaczyć na nim pozycję skały.

Dunit to skała plutoniczna, ultrazasadowa.

W skład dunitu wchodzą oliwiny

Minerały skał osadowych

  1. Minerały allogeniczne i autogeniczne.

Minerał allogeniczny – minerał , który powstał poza środowiskiem tworzenia się skał osadowych. Dostają się on do środowiska osadowego w wyniku mechanicznego wietrzenia skał starszych niż dany osad i przetransportowany do zbiornika sedymentacyjnego.

Do minerałów allogenicznych zaliczamy:

kwarc, skalenie, miki, granaty.

Minerał autogeniczny – minerał, który powstał w środowisku tworzenia się skał osadowych. Powstaje on w wyniku bezpośredniego wytrącenia się z roztworu, na skutek procesów biochemicznych lub w wyniku późniejszych przemian diagenetycznych w obrębie nagromadzonego osadu. kalcyt, dolomit, syderyt, gips, minerały ilaste (illit, kaolinit, montmorillonit),magnezyt, chalcedon, baryt, halit.

  1. Wymienić i scharakteryzować minerały skał osadowych z grupy SiO2

- kwarc – wykazuje cechy fiz. Beta-kwarcu pochodzenia magmowego. Kwarc jest bezbarwny, często zanieczyszczony różnymi domieszkami barwiącymi, połysk szklisty, tłusty na przełomie, rysa biała, nie wykazuje łupliwości, kruchy

- opal – SiO2*nH2O – stwardniały żel krzemionkowy. Minerał bezpostaciowy. Nie wykazuje łupliwości. Przełom muszlowy lub gładki. Twardość 5,5 – 5,6. Czysty opal jest bezbarwny, najczęściej jest jednak zabarwiony na szaro, żółto, brunatno, czerwono, zielonawo, czarno, połysk szklisty lub perłowy a na powierzchni przełom muszlowy.

- chalcedon- drobnokrystaliczna odmiana kwarcu. Jest bezpostaciowy przyjmuje kształt nieregularnych buł lub nagromadzeń nerkowatych, graniastych lub naciekowych. Przełam muszlowy lub gładki, twardość 6-6,5. Połysk matowy. Jest biały lub zabarwiony na różne kolory.

  1. Jak odróżnić halit od sylwinu?

Halit(NaCl) ma charakterystyczny słony smak, sylwin gorzki

Halit twardość 4,5- sylwin 2, halit - Główny składnik chlorek sodu, sylwin Główny składnik chlorek potasu

  1. Podstawowe minerały węglanowe. Wzór chemiczny głównego minerału węglowego. Jak za pomocą kwasu solnego je odróżnić:

Kwas solny służy do wykrycia węglanu wapnia w skale. Wapienie burzą od razu z kwasem, dolomity po zadrapaniu, margle – podczas reakcji wytrąca się i pozostaje osad minerałów ilastych.

Kalcyt – burzy z HCl

Dolomit – reakcja zachodzi po sproszkowaniu

Syderyt – reakcja zachodzi wolno i potrzebuje podwyższonej temperatury

Magnezyt - rozpuszcza się w gorącym HCl (reaguje)

  1. Wymienić nazwy minerałów ilastych. Główne cechy minerałów ilastych

• kaolinit,

• illit,

• montmorillonit,

• wermikulit.

Najczęściej w postaci zbitych agregatów o drobno łuseczkowym lub ziemistym wyglądzie. Twardość 1-2, białe lub zabarwione (szare, niebieskawe, rdzawe, czerwonawe). Połysk matowy. Tłuste i śliskie w dotyku.

o są nierozpoznawalne makroskopowo,

o produkty wietrzenia

o illit w klimacie umiarkowanym,

o kaolinit w klimacie gorącym, wilgotnym,

o montmorillonit – w warunkach podmorskich

Grupa minerałów ilastych wyróżnia się zespołem charakterystycznych cech, do których

należą:

1. Powierzchnia właściwa - cząstki ilaste ze względu na ich drobne wymiary posiadają dużą

powierzchnię zewnętrzną. Jednak nie stanowi ona ich całkowitej powierzchni właściwej, na którą składa się dodatkowo powierzchnia wewnętrzna, czyli międzypakietowa. Ogromna powierzchnia właściwa minerałów ilastych jest więc wynikiem zarówno dużego rozdrobnienia materiału, jak i pakietowej struktury cząstek.

2. Elektroujemne ładunki - cząstki ilaste posiadają zazwyczaj ładunek ujemny. Powoduje

on przyciąganie przez powierzchnię minerału ilastego ogromnej ilości kationów. W ten sposób powstaje tzw. podwójna warstwa jonowa. Składniki cząstki koloidalnej stanowią wewnętrzną warstwę jonową, będącą "wielkim anionem", którego powierzchnia posiada znaczną ilość ładunków ujemnych. Zewnętrzną warstwę jonową stanowi ogromna ilość dość luźno związanych kationów, które otaczają cząstkę koloidalną, a w niektórych przypadkach wnikają do jej wnętrza.. Oprócz kationów na powierzchni cząstki koloidalnej grupuje się też duża ilość cząsteczek wody. Część tej wody wiązana jest przez zasorbowane kationy, poza tym wszystkie minerały ilaste wiążą duże ilości wody w przestrzeniach międzypakietowych. Sorpcja kationów przez minerały ilaste odgrywa w glebie ogromną rolę.

3. Właściwości fizyczne - w zależności od uwilgotnienia minerały ilaste wykazują odmienne

właściwości. W stanie wilgotnym są one plastyczne i maziste, zaś w trakcie suszenia kurczą się, przechodząc w zwięzły i silnie scementowany materiał. Właściwości te decydują o szeregu właściwości fizycznych gleb, takich jak pęcznienie i kurczliwość, czy plastyczność i lepkość.

  1. Proszę wymienić dwa minerały siarczanowe oraz dwa minerały glinu. Proszę podać najważniejsze cechy tych grup minerałów.

SIARCZANOWE: Gips, Baryt

GLINU: Leucyt, Diaspor

Minerały tworzące gromadę siarczanów powstają w niskich temperaturach w środowiskach utleniających. Przeważnie są produktami procesów hipergenicznych, zwłaszcza ewaporacji wód morskich i jeziornych. Wiele siarczanów metali ciężkich tworzy się w strefie utleniania kruszców. Niektóre z nich jako produkty działalności hydrotermalnej powstają w niskich temperaturach. Przeważnie są bezbarwne, lecz niektóre z nich, zwłaszcza siarczany metali ciężkich, odznaczają się żywym zabarwieniem. Przeważnie są przezroczyste. Cechuje je niewielka twardość, która w nielicznych tylko przypadkach osiąga 3,5 w skali Mohsa. Wiele z nich cechuje się dobrą rozpuszczalnością w wodzie, dotyczy to szczególnie siarczanów metali jedno- i dwuwartościowych o małych promieniach jonowych np. Na+ i Mg2+.

Minerały glinu

  1. Tlenki i wodorotlenka żelaza

Tlenki i wodorotlenki żelaza stanowią bardzo ważną grupę minerałów, zarówno

z gospodarczego (rudy żelaza) jak i gleboznawczego (procesy oksydacyjno-redukcyjne, procesy glebotwórcze) punktu widzenia.

Najważniejszymi przedstawicielami tej grupy są: magnetyt, hematyt, limonit, getyt

i lepidokrokit. Grupa ta obejmuje szereg substancji mineralnych, przeważnie współwystępujących i tworzących bardzo drobnoziarniste lub krystaliczne agregaty, określane mieniem limonitu. Najczęściej są to mieszaniny goethytu i lepidokrokitu.

Wodorotlenki i tlenowodorotlenki żelaza mają rysę brunatno-rudą.

- główny składnik: goethyt, lepidokrokit

- powstają w niskotemperaturowych procesach hydrotermalnych

Goethyt - nazwa pochodzi od nazwiska niemieckiego poety J.W. Goethego.

Skały osadowe

  1. Proszę wymienić procesy prowadzą do powstania skał osadowych. Proszę wykonać rysunek basenu sedymentacyjnego oraz zaznaczyć wymienione procesy.

Skały osadowe powstają w wyniku nagromadzania i osadzania produktów wietrzenia starszych skał, jak również resztek roślinnych i zwierzęcych o różnym stopniu rozkładu. Mogą też tworzyć się w wyniku wytrącania z roztworów wodnych. Głównymi procesami uczestniczącymi w genezie tych skał są: wietrzenie, transport, sedymentacja i diageneza. Procesy te, stanowiące etapy rozwoju skał osadowych następują po sobie w określonej kolejności, bądź też mogą się wzajemnie zazębiać. Nie wszystkie skały osadowe przechodziły w swym rozwoju wszystkie wymienione etapy.

Minerały skałotwórcze skał osadowych to przeważnie skalenie, kwarc, granaty (pochodzące ze skał magmowych i metamorficznych), ale również inne minerały, powstające w środowisku sedymentacyjnym (chalcedon, opal, kalcyt, dolomit, halit czy gips).

  1. Skały piroklastyczne

Tufy, tufity, brekcje wulkaniczne

Skały piroklastyczne (skały dejekcyjne) – rodzaj skał powstających z materiału piroklastycznego, tj. wyrzucanego przez wulkany w stanie stałym (bomby wulkaniczne, lapille, pyły wulkaniczne, popioły wulkaniczne i piaski wulkaniczne). Stanowią grupę przejściową między skałami: magmowymi – wylewnymi i osadowymi – okruchowymi. Ze skałami magmowymi wiąże je pochodzenie materiału, z osadowymi fakt, że skały te są zbudowane z okruchów i powstają w procesie osadzania.

Cechą charakterystyczną jest zła selekcja – współwystępowanie okruchów o różnych rozmiarach (frakcji). Skład okruchów bywa różny: obok produktów wulkanicznych (szkliwo, zakrzepła lawa, pojedyncze kryształy różnych minerałów), może występować pewna ilość różnego rodzaju skał obcych, pokruszonych przy wybuchu wulkanu albo włączonych do materiału wulkanicznego w trakcie lub po jego osadzeniu.

  1. Tufy a tufity

Tufy są skałami zwięzłymi, składającymi się z popiołów wulkanicznych z domieszkami frakcji grubszych - lapilli i bomb wulkanicznych. Na ogół wykazują one złą selekcję i brak warstwowania. Ich charakterystyczną cechą jest duża porowatość i związany z nią niewielki ciężar. Tufom nadaje się nazwy wynikające z ich składu litologicznego, np. tufy andezytowe, bazaltowe, trachitowe itp. W Polsce tufy znane są na obszarach, gdzie występują skały wulkaniczne. Tuf filipowicki wieku permskiego występuje w okolicach Krzeszowic, m.in. w Filipowicach, od których wywodzi się jego nazwa. Jest on skałą o barwie różowej z jasnymi plamami, silnie porowatą, z charakterystycznymi bezładnie ułożonymi kryształami automorficznymi biotytu. W stanie świeżym tuf filipowicki jest miękki, po wyschnięciu staje się twardy i dość kruchy. W Sudetach występują tufy o składzie zbliżonym do tufu filipowickiego (szczególnie dużo jest ich w utworach czerwonego spągowca) oraz ciemno zabarwione tufy bazaltowe.

TUFITY

Tufity są skałami piroklastycznymi osadzanymi w środowisku wodnym, często

transportowanymi. Na skutek takiej genezy wykazywać mogą pewien stopień selekcji, uziarnienie frakcjonalne, a także warstwowanie. Tufity mogą zawierać, obok składników wulkanicznych, także domieszki materiału okruchowego, który wykazuje wyższy stopień obtoczenia. Na terenie Polski warstewki tufitów spotyka się w skałach różnego wieku, m.in. w Górach Świętokrzyskich i we fliszu karpackim.

  1. Proszę zdefiniować pojęcie: frakcja skał osadowych. Proszę określić geologiczne frakcje skał osadowych. Proszę wymienić przykładowe skały sypkie i zwięzłe związane z poszczególnymi frakcjami.

Klasyfikacja skał osadowych opiera się na ich strukturze, w związku z tym wydziela się cztery kategorie tych skał odpowiadające kolejnym frakcjom:

  1. Czym różnią się skały zwięzłe od sypkich? Jaki nazywa się proces, którego efektem jest powstanie skały zwięzłej z sypkiej?

Różnią się strukturą => wielkością składników

Zwięzłe mają ziarna słabo zespolone

Sypkie – ziarna niezespolone ze sobą

Lityfikacja- proces twardnienia skały okruchowej ( przemiany skały luźnej w zwięzłą) będący etapem ologenezy np. piaskowiec z piasku.

Lityfiakcja polega w ogólnym ujęciu na ,,zlepianiu się ‘’ luźnych ziaren skały w skałę litą.

  1. Klasyfikacja typów spoiwa

Spoiwo w zależności od składu chemicznego może być m.in.:

Pod względem wypełnienia przestrzeni rozróżnić można spoiwo:

  1. Wapienie typu chemicznego

Powstają na drodze chem reakcji węglanu wapnia i powstają w wyniku wytrącenia się pewnych substancji z roztworów, najczęściej wody morskiej lub w wyniku rozpuszczenia składników skał starszych i wytrącenia osadu wskutek parowania lub reakcji chem z udziałem lub bez organizmów żywych. Przykłady: oolit, wapienie masywne, martwica wapienna.

  1. Wapienie organogeniczne

Powstają w wyniku nagromadzenia się dużych ilości węglanowych szkieletów gąbek, koralowców i mszywiołów, często tworzących swoiste struktury, tzw. rafy (wapienie rafowe, wapienie gąbkowe), szczątków szkarłupni - głównie liliowców (wapienie krynoidowe, wapienie trochitowe), skorup i muszli otwornic, małżów, ślimaków, ramienionogów lub głowonogów - często tworzących tzw. zlep muszlowy (muszlowiec), a także przy udziale glonów (stromatolity).

  1. Jak powstają rafy koralowe? W jakich środowiskach występują organizmy budujące rafę?

Rafy koralowe powstają na skutek działalności skałotwórczej organizmów morskich - koralowców, tworzących kolonie, oraz otwornic, mięczaków, mszywiołów, a także wrośniętych w nie cząstek kostnych innych organizmów morskich, oraz żwiru, piasku i mułu wapiennego.

Koralowce mają postać wyłącznie polipów. Polipy tworzą rafy pobierając z otaczającej je wody węglan wapnia, z którego budują szkielet. Podczas rozmnażania polipów, rafa rozrasta się wszerz i w górę. Pojedyncze polipy są ze sobą połączone żywą cenenchyma.

ŚRODOWISKO: Powstają w morzach i oceanach, w których temperatura wody utrzymuje się powyżej 18 °C, a głębokość dochodzi do 50m, w ciepłych morzach strefy między zwrotnikowej w tropikach.

  1. Krzemienie

Krzemień – skała osadowa, skrytokrystaliczna, krzemionkowa (biochemiczna lub chemiczna), występująca w formie kulistych, bulwiastych, bochenkowatych lub soczewkowatych konkrecji w obrębie skał niekrzemionkowych takich jak wapienie, margle, dolomity. Konkrecje krzemienne mają ostre granice ze skałą otaczającą, co odróżnia je od czertu. Zwykle jest pokryty jasną korą krzemionkową, bardziej miękką od samego krzemienia.

Polska - na Przedgórzu Iłżeckim. Znane odmiany to:

  1. Kaustobiolity

Są to biogeniczne skały osadowe o zróżnicowanych cechach fizycznych i chemicznych. Powstają na skutek bardzo skomplikowanych procesów biochemicznych i chemicznych w obecności lub braku tlenu i wody. Kaustobiolity to palne skały pochodzenia organicznego zaliczane do złóż osadowych.

Główne skały tej grupy:

- torfy

- węgiel kamienny

- węgiel brunatny

- ropa naftowa

- gaz ziemny

  1. Skały alitowe

Powstały one na skutek daleko posuniętego wietrzenia chemicznego glinokrzemianów w warunkach klimatu tropikalnego lub subtropikalnego. Rozkład glinokrzemianów połączony jest z wymyciem niektórych kationów i krzemionki. W środowisku wietrzenia dochodzi do nagromadzenia skrajnie trwałych produktów końcowych - wodorotlenków glinu, żelaza i tytanu. Proces ten nazywa się lateryzacją. Do skał alitowych należą: lateryty, terra rossa, boksyty.

  1. Margiel, opoka

Margle- skały wapienne z dużą domieszką minerałów ilastych, zawierają dużo kalcytu, ok. 50 -70%, domieszki SiO2 Al2O3. Barwa szara , żółtawa.

Opoka- skała wapienna zawierająca krzemionkę rozproszoną wśród składników węglanowych, zawiera ok. 50 % kalcytu. Skrytokrystaliczna, barwa jasna, biała , żółtawa

Metamorfizm

  1. Co to jest metamorfizm?

Metamorfizm – jest to zespół procesów prowadzących do zmiany skał, tekstury, struktury, składu mineralnego oraz chemicznego. Typowym środowiskiem metamorfizmu jest wnętrze skorupy ziemskiej, może on wystąpić również na powierzchni Ziemi. Należy mieć jednak na uwadze, że metamorfizmem nazywamy tylko przemiany zachodzące w stanie stałym.

Wydzielono trzy strefy natężenia stopnia metamorfizmu. Epizona - najsłabszy stopień, mezozona - średni stopień, katazona - najwyższy stopień metamorfizmu. Ponadto wydzielono także określone facje (zespoły) minerałów określonych dla danego stopnia, oraz rodzaju przeobrażeń → facje metamorfizmu.

Czynniki:

  1. Facja metamorficzna

Facje metamorficzne (facje metamorfizmu) – pod pojęciem facji w sensie geologicznym rozumiemy zespół cech litologicznych charakterystycznych dla danych warunków tworzenia się danej skały lub serii skalnych. Tak więc facją metamorfizmu lub facją metamorficzną będzie szczególny zespół minerałów zwany paragenezą, charakterystyczny tylko dla ściśle określonych warunków przemian w danym interwale ciśnienia i temperatury. Zanik jakiegoś minerału, lub pojawienie się innego wskazuje przejście do innej facji, tym samym jest wskaźnikiem ewolucji metamorficznej konkretnej jednostki. Ma to ogromne znaczenie z ekonomicznego punktu widzenia, gdyż często przemiany metamorficzne dają przesłanki o występowaniu złóż, np węglowodorów (ropa naftowa).

Strefa Głębokość[km] Ciśnienie Temperatura[°C]
Hydrostatyczne [atm] Kierunkowe (stres)
Epi 0-6

6-10		 do 1600

1600-2700		 silne
Mezo 10-15

15-20		 2700-5400 silne lub średnie
Kata 20-25

25-30		 5400-10000 słabe

  1. Z przeobrażenia jakiej skały może powstać gnejs? Proszę dokonać charakterystyki petrograficznej skały.

Skała metamorficzna – mezo kata – facja granulitowa amfibolitowi. Powstaje ze skały magmowej (np.z granitu) – ortognejs lub z osadowej/ilastej (np. z szarogłazu) – paragnejs.

Głównymi składnikami budującymi gnejs są : kwarc, skalenie (plagioklazy i mikroklin), biotyt, muskowit oraz fengit. Występują również minerały poboczne, którymi często są amfibole (np. hornblenda), silimanit, andaluzyt,  granaty,fluoryt, topaz, wollastonit i talk.

Barwa biała, szara, czerwona, zielonawa, niebieskawa, szara lub czarna, bardzo często pstra.

Odznacza się strukturą krystaliczną (granoblastyczną lub granolepidoblastyczną, sporadycznie granonematoblastyczną), średnio lub gruboziarnistą, oraz równo bądź nierównoziarnistą (porfiroblastyczną, oczkową).

Wykazuje przeważnie teksturę wybitnie kierunkową, masywną. Gnejsy o słabo widocznej teksturze kierunkowej, zbliżone do granitów, to granitognejsy.

Przeważnie zawierają poniżej 10% minerałów ciemnych, bywają także gnejsy białe (leukognejsy).

Minerały główne budujące gnejsy to kwarc, skalenie (plagioklazy i mikroklin), biotyt, muskowit, fengit.

  1. Z przeobrażenia jakiej skały może powstać marmur? Proszę dokonać charakterystyki petrograficznej skały.

Skała metamorficzna – epi mezo kata – facja zieleńcowa, amfibolitowi, granulitowa. Powstaje ze skały węglanowej np. z wapienia (marmur kalcytowy), dolomitu (marmur dolomitowy), margla.  Marmury ukształtowane w warunkach niskiego stopnia metamorfizmu regionalnego przeważnie określane są jako wapienie krystaliczne bądź dolomity krystaliczne. 

Barwa: śnieżnobiała, biała, kremowa, żółtawa, szara zielonawa, jasnoniebieska, szaroniebieska, fioletowa, brunatna, czerwona, stalowa, różowa lub czarna.

Struktura: krystaliczna – blastyczna, równoziarnista

Tekstura: masywna, bezładna lub kierunkowa 

Marmur jest skałą niemal monomineralną, składającą się głównie z kalcytu i niekiedy dolomitu.

Czasami zawiera niewielkie ilości: kwarcu, skaleni, mik, chlorytu, amfboli, granatów, epidotu, serpentynu, talku, hematytu i grafitu. Pobocznymi minerałami występującymi w marmurze są min.: apatyt, tytanit, cyrkon, piryt.

Marmury są powszechnie stosowane do celów budowlanych, głównie jako kamień wykładzinowy, posadzkowy i dekoracyjny. Służą do wyrobu kolumn, postumentów, urn, ołtarzy, blatów stołowych i łazienkowych oraz kominków i parapetów.  Po wypolerowaniu marmury uzyskują trwały połysk. Stanowią doskonały, najczęściej używany materiał rzeźbiarski 

  1. Z przeobrażenia jakiej skały może powstać kwarcyt? Proszę dokonać charakterystyki petrograficznej skały.

KWARCYT POWSTAJE Z PIASKOWCA

Kwarcyt - skała metamorficzna, która powstała przez przeobrażenie piaskowców i mułowców zbudowanych niemal wyłączne z okruchów kwarcu. W Polsce kwarcyty występują głównie w masywach metamorficznych Sudetów.

Obok kwarcytów metamorficznych wyróżniane są także kwarcyty osadowe (piaskowce kwarcytowe), będące skałami okruchowymi, te kwarcyty złożone są w 95% z ziaren kwarcu bardzo ściśle do siebie przylegających, spojonych krzemionką. Do kwarcytów osadowych należą kambryjskie kwarcyty Gór Świętokrzyskich, tworzące gołoborza w paśmie Łysogór. Kwarcyty bywają jasnoszare, szaroniebieskie, brązowe lub żółtoczerwone.

Budowa ich jest tak zbita, że oddzielnych ziaren kwarcu nie zobaczymy gołym okiem, ani nie wyczujemy pod palcami. Kwarcyty są niesłychanie odporne na obróbkę mechaniczną. Na tym polu mają one przewagę nad tak twardą skałą jak np. granit.

Mają zastosowanie w przemyśle materiałów ogniotrwałych oraz jako tłuczeń w budownictwie drogowym.

  1. Fyllit Z jakiej skały powstaje, charakterystyka skały.

Skała metamorficzna – epi – facja zieleńcowa.

Powstaje ze skały ilastej/mułowców.

Barwa: szara, szarozielona, srebrzysty połysk

Składa się głównie z kwarcu (do ok. 80%) i serycytu oraz mniejszych ilości chlorytu, albitu, biotytu i pyłu grafitowego.

Struktura: granolepidoblastyczna, rzadziej grano blastyczna (krystaliczna)

Tekstura: łupkowa.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Geologia teoria
Geologia teoria
Geologia inżynierska Egzamin Teoria
geologia górnicza teoria na kolosa ŚCIĄGA
Egzamin teoria (1) z geologii
fizayka teoria, Politechnika Slaska, studia zaoczne, rybnik, wydzial gornictwo i geologia, semestr I
mata teoria, Politechnika Slaska, studia zaoczne, rybnik, wydzial gornictwo i geologia, semestr II,
mata roler, Politechnika Slaska, studia zaoczne, rybnik, wydzial gornictwo i geologia, semestr II, m
geologia górnicza teoria na kolosa
Geologia inżynierska Egzamin Teoria
Formalno prawne aspekty dzialalnoości geologiczno górniczej klasyfikacja zasobów
GEOLOGIA 3 wody podziemne
teoria bledow 2
sroda teoria organizacji i zarzadzania
W10b Teoria Ja tozsamosc
Teoria organizacji i kierowania w adm publ prezentacja czesc o konflikcie i zespolach dw1

więcej podobnych podstron