Europejskie BHP użytkowania maszyn

Przepisy z zakresu użytkowania maszyn w zakładach pracy zostały zweryfikowane i dostosowane do przepisów unijnych, a to wszystko oczywiście powiązane jest z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Każdy pracodawca powinien doskonale orientować się w przepisach dotyczących użytkowania maszyn i urządzeń technicznych, oraz narzędzi pracy użytkowanych w swoim zakładzie pracy. Przepisy takie można znaleźć w Dzienniku Ustaw nr 191, Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 roku. Przeanalizujemy tu problematykę wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn i urządzeń podczas pracy, ale nie będzie to wykładnia dla pracodawcy lecz podkreślenie istoty problemu. Każdy parkieciarz w swojej pracy wykorzystuje maszyny i urządzenia, aby wykonać usługi zlecone przez inwestora. Jest to sprawa oczywista, ale nie zawsze jest oczywiste, czy maszyny i urządzenia, którymi się posługuje spełniają wymagania BHP. Nikt oczywiście nie zakłada najgorszego, czyli wypadku przy pracy. W jednym z ostatnich nr „Profesjonalny Parkiet” pisaliśmy o oznakowaniach produktów wprowadzanych na rynek parkieciarki, tzn: lakier, kleje, olej i olejo-woski, im postawionych norm przez ITB i  jak te normy przekładają się na nasze bezpieczeństwo. Powstaje zatem pytanie, czy przepisy BHP w odniesieniu do maszyn i urządzeń mają wpływ na nasze bezpieczeństwo?. Odpowiedź jest prosta, oczywiście że tak, bezpośrednio i pośrednio. Tak można zakończyć temat, gdyby nie pytanie, czy znamy te przepisy i czy stosujemy je, aby chronić nasze zdrowie i innych w tym przypadku naszych pracowników? KARTY BEZPIECZEŃSTWA? Państwowa Inspekcja Pracy przy rejestrowaniu działalności gospodarczej przez pracodawcę, wydaje karty oceny zgodności maszyn i urządzeń z wymaganiami dyrektyw EWG  i WE. Na podstawie takiej karty można ocenić, czy maszyna lub urządzenie spełnia przepisy dopuszczające ją do użytkowania, a tym samym, czy jest dla nas bezpieczna? Trzeba też wiedzieć, że wprowadzenie takiej maszyny czy urządzenia do użytku, która nie spełnia takich norm wiąże się z grzywną dla pracodawcy lub użytkownika. Ustawa z 29 sierpnia 2003 r. o systemie oceny zgodności , określa kary grzywny za nieprzestrzeganie jej postanowień. Kary dla pracodawców za nieprzestrzeganie art. 217 kodeksu pracy to 500 zł, natomiast kara dla osób lub firm nie przestrzegających art. 45,46,47,47a. kodeksu pracy to kwota 100 000 zł. SYSTEMY KONTROLI System kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu, który w Polsce obowiązuje po poprawkach od 1 maja 2004 roku, tworzy Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz wyspecjalizowane organa, a jednym z nich jest Państwowa inspekcja pracy. Kontrole nowych maszyn wprowadzonych  do obrotu w Polsce prowadzi także Państwowa Inspekcja Pracy w imieniu której występują Okręgowe Inspektoraty Nadzorujące. W przypadku kontroli przez Inspektora PIP, sprawdzane zawsze są deklaracje zgodności w odniesieniu do normy PN EN 45014, która określa zgodność ze składaną deklaracją  przez dostawcę. Celem takiej deklaracji jest wyrażenie zapewnienia, ze maszyna spełnia wymagania deklaracji i określa, kto jest odpowiedzialny za tę zgodność, czyli producenta. Deklaracja zgodności powinna mieć formę oddzielnego dokumentu. W dokumentacji technicznej maszyny może być informacja o wystawionej deklaracji z podaniem np. zharmonizowanych norm, które zostały uwzględnione przy projektowaniu i budowie maszyny, deklaracja może także stanowić załącznik  do faktury lub instrukcji użytkowania maszyny. Bardzo ważne jest, aby w takiej deklaracji była zawarta informacja jak zidentyfikować osobę która podpisała deklarację. W przypadku dochodzenia, czy postępowania wyjaśniającego pozwala to zidentyfikować producenta. Deklaracja, którą otrzymamy razem z maszyną czy urządzeniem powinna zawierać: - nazwę i adres producenta lub dostawcy - identyfikację maszyny ( np. nazwę, typ lub model, numer seryjny ) - oświadczenie zgodności - przepisy oraz normy z podaniem ich numeru i tytułu, które spełnia maszyna - datę i miejsce wystawienia deklaracji - podpis, nazwisko i stanowisko uprawnionej osoby wystawiającej deklarację MASZYNY I URZĄDZENIA A PRACODAWCA. Przepisy ogólne na podstawie art.237 §2 Kodeksu Pracy normują takie określenia jak: - maszyna- czyli urządzenie techniczne, narzędzia oraz instalacje użytkowane podczas pracy - użytkowanie maszyny- czyli wykonywanie wszelkich czynności związanych z maszyną takich jak uruchamianie jej, zatrzymywanie, użytkowanie, transportowanie, naprawianie, modernizowanie, modyfikowanie, konserwowanie - operator – czyli pracownik, któremu powierzono zadanie użytkowania maszyny po uprzednim przeszkoleniu i przyuczeniu To niektóre, istotne określenia o których pracodawca jest zobowiązany wiedzieć i wiedzę tą przekazać pracownikom. Poza terminologią, którą trzeba sobie przyswoić, pracodawca jest zobowiązany podjąć takie działania, które zapewnią, że maszyny udostępnione na terenie zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę są właściwe i odpowiednio przystosowane do wykonywania zleconej pracy. Każda maszyna zainstalowana lub wprowadzona do eksploatacji przez pracodawcę powinna spełniać wymagania wynikające z oceny zgodności, mianowicie: - będzie posiadać deklarację zgodności wystawioną przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela - będzie spełniać wymagania zasadnicze w zakresie konstrukcji oraz dokumentacji technicznej - będzie oznakowana symbolem CE ( jeżeli jest on wymagany). PRACODAWCA A PRACOWNIK Pracodawca powinien zapewnić pracownikom dostęp do informacji, w tym pisemnych instrukcji dotyczących użytkowania maszyn. Instrukcje te powinny zawierać informacje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie: - warunków użytkowania maszyn - występowania możliwych do przewidzenia sytuacji nietypowych - praktyki użytkowania maszyn Instrukcje powinny być opracowane w sposób zrozumiały dla pracowników, których dotyczą. Pracodawca powinien informować pracowników o zagrożeniach związanych z maszynami znajdującymi się w miejscu pracy lub jego otoczeniu oraz wszelkich zmianach w nich wprowadzonych w takim zakresie, w jakim zmiany te mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo maszyny. Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom : - użytkującym maszyny odbycie odpowiedniego przeszkolenia w zakresie bezpiecznego ich użytkowania - wykonującym naprawy, modernizację,  konserwację lub obsługę maszyn odbycie specjalistycznego przeszkolenia w tym zakresie. ZASADY BHP DOTYCZĄCE MASZYN Najważniejsze Wymagania w zakresie wymagań BHP dotyczące maszyn są następujące: 1. Oświetlenie - dostosowane do potrzeb wykonywanych czynności. 2. Elementy sterownicze – powinny znajdować się w widocznym miejscu, być łatwe do zidentyfikowania, a ich obsługa nie powinna stwarzać dodatkowych zagrożeń. Elementy powinny być wytrzymałe i odporne na dodatkowe obciążenie, powinny być tak wykonane aby ich rozmieszczenie i siła nacisku były zgodne z zasadami ergonomicznymi. 3. Umiejscowienie pulpitu głównego powinno umożliwiać operatorowi wysyłanie sygnałów ostrzegawczych, optycznych lub akustycznych 4. Zatrzymanie normalne, czyli każda maszyna powinna być wyposażona w element sterowniczy służący do całkowitego i bezpiecznego zatrzymania maszyny w sytuacji zagrożenia. Element sterowniczy zatrzymujący całkowicie maszynę powinien być uprzywilejowany wobec innych elementów uruchamiających. 5. Urządzenie do awaryjnego wyłączenia tzw. Wyłącznik „ stop”. Każda maszyna powinna posiadać co najmniej jeden wyłącznik awaryjny. Wyłącznik taki powinien mieć odpowiedni kształt i kolor, a  jego działanie  powinno spowodować całkowite zatrzymanie maszyny. 6. Zapobieganie zagrożeniom związanym z elementami ruchomymi. Elementy maszyny powinny być zaprojektowane, wykonane  i rozmieszczone tak, aby nie powodowały zagrożeń, powinny być wyposażone w stałe osłony lub urządzenia zabezpieczające. 7. Wymagania ogólne dotyczące osłon i urządzeń. Osłony takie powinny być solidnej konstrukcji, umieszczone w odpowiedniej odległości od strefy niebezpiecznej i  powodować minimalne utrudnienia w obserwacji procesu produkcji. Urządzenia te powinny umożliwić wykonanie wymiany części oraz prac konserwacyjnych. 8. Zasilanie energią elektryczna. Maszyna powinna być tak zaprojektowana i wykonana aby zapobiegać zagrożeniom elektrycznym. 9. Hałas i drgania. Maszyna powinna być tak zaprojektowana i wykonana aby zagrożenia wynikające z emisji hałasu i drgań były ograniczone do możliwie najniższego poziomu. 10. Emisja pyłów i gazów. Jeżeli maszyna w swoim działaniu wytwarza gazy lub pył to powinna być wyposażona w takie urządzenia które umożliwiają ich usunięcie. 11. Konserwacja maszyn. Urządzenia regulacji i konserwacji maszyn powinny być umieszczone poza strefami niebezpiecznymi a czynności o których mowa powinny być wykonywane podczas postoju maszyn. 12. Urządzenia informacyjne. Informacje potrzebne do sterowania maszyna powinny być jednoznaczne i łatwo zrozumiałe. 13. Urządzenia ostrzegawcze. Każda maszyna powinna być wyposażona w znaki ostrzegawcze, które są łatwo dostrzegalne, spełniają wymagania dotyczące kolorów i sygnałów bezpieczeństwa. 14. Instrukcja obsługi. Maszyna powinna posiadać instrukcje obsługi w języku polskim, zawierającą najbardziej istotne informacje dotyczące bezpieczeństwa pracy, obsługi, konserwacji, napraw i transportu maszyny.