Przestępczość zorganizowana

prof. Mądrzejowski

Przestępczość zorganizowana

Mario Puzo „Omerta”

TEMAT 1: Istota przestępczości zorganizowanej

1. Pojęcie przestępczości zorganizowanej

2. Cechy przestępczości zorganizowanej

3. Podział struktur przestępczych

AD.1

Trudności w sformułowaniu definicji powodują:

• Dynamiczny charakter zjawiska

• Różnice w systemach prawnych wykorzystywanych w walce z przestępczością zorganizowaną

• Przenikanie się wzajemne różnych postaci przestępczości pospolitej, politycznej
  i zorganizowanej

Pojęcie zjawiska przestępczości

Jest dynamicznym zjawiskiem społecznym stwarzającym istotne zagrożenie dla niezakłóconego funkcjonowania powszechnie akceptowanych zasad współżycia społecznego, przejawiającym się przez:

• Istnienie trwałych struktur organizacyjnych prowadzących planową działalność przestępczość, ukierunkowaną na osiągnięcie korzyści materialnych oraz wpływu na decyzje władz,

• Zawodowy, nieograniczony terytorialnie charakter tej działalności stanowiącej podstawę utrzymania członków organizacji,

• Bezwzględną hermetyczność wewnętrzną i zewnętrzną.

Od definicji przestępczości zorganizowanej jako pewnego rodzaju zjawiska trzeba rozróżnić pojęcie zorganizowanej grupy przestępczej. Art. 258

Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (tzw. Konwencja z Palermo – Polska była inicjatorem powstania tej konwencji)

Art. 2 Konwencji tak opisuje grupę przestępczą:

Grupa przestępcza – jest to posiadająca strukturę grupa składająca się z trzech lub więcej osób, istniejąca przez pewien czas oraz działająca w porozumieniu, w celu popełnienia jednego lub więcej poważnych przestępstw określonych na podstawie tejże konwencji dla uzyskania
w sposób bezpośredni lub pośredni, korzyści finansowej lub innej korzyści materialnej.

Cechy zorganizowanej grupy wg. Konwencji:

• Istnienie struktury grupy – została utworzona w celu popełniania przestępstw

• Przynajmniej 3 osoby

• Nieograniczony czas działania

• Świadomość przestępczego celu istnienia grupy

• Działanie w celu osiągnięcia korzyści materialnych

• Popełnienie poważnych przestępstw, za które grozi kar co najmniej 4 lat pozbawienia lub surowsza

Kryteria identyfikacji zorganizowanej grupy przestępczej przyjęte przez EUROPOL

Europol (Europejski Urząd Policji) – organizacje policyjne państw członkowskich UE

(prowadzi działalność analityczną, może tworzyć międzynarodowe grupy operacyjno- śledcze)

1. Współpraca więcej niż dwóch osób

2. Wyznaczenie dla każdej z nich określonego zakresu działania w grupie

3. Dłuższy lub bezterminowy okres współpracy tych osób

4. Stosowanie wewnętrznej kontroli i środków dyscyplinujących

5. Popełnianie ciężkich przestępstw

6. Działania na płaszczyźnie międzynarodowej

7. Stosowanie przemocy

8. Struktura wzorowana na podmiotach gospodarczych

9. Zaangażowanie w proces prania pieniędzy

10. Uzyskiwanie wpływu na gremia polityczne gospodarcze, sądownicze lub administracyjne)

11. Działanie z chęci zysku lub wpływu na władze

musi być spełnionych min. 6 warunków

Cechy grupy zorganizowanej przyjęte przez Biuro d/w z PZ KGP w 1994 (musi być spełnione przynajmniej 5 cech)

1. generowanie zysków na potrzeby członków związku oraz kontynuowanie i rozwój działalności przestępczej

2. planowanie i elastyczność w ustalaniu kierunków działalności przestępczej

3. utrzymywanie kontaktów z organami władzy w celu zapewnienia bezpieczeństwa strukturze przestępczej

4. hierarchiczna struktura i podział zadań

5. wewnętrzna i zewnętrzna hermetyczność

6. lokowanie zysków w legalne przedsięwzięcia

7. pomoc dla członków organizacji objętych postępowaniem karnym i ich rodzin

8. mobilność i międzynarodowy charakter działań

9. wykorzystywanie instrumentów elektronicznych

Geneza przestępczości zorganizowanej – Włochy

Mafia - Sycylijska organizacja przestępcza – pojęcie pochodzi od:

• maafir – dynastii arabskiej panującej w Palermo

• macias – Bezczelne zachowanie

• maha – kamieniołomy będące często schronieniem osób ściganych przez władze

Dlaczego Sycylia?

1. Przez 2 tys. lat była przedmiotem walk stanowiła cenny łup Rzymian, Greków. Bizantyjczyków, Arabów Niemców, Francuzów, ponieważ była dobrym łącznikiem z północną Afryką (kto posiadał Sycylie, władał Morzem Śródziemnym)

2. Była źródłem żywności – istniały wielkie latyfundia, źródło pszenicy i oliwek dla kontynentu, ¾ ziemi należało do 7 rodzin mieszkających na Sycylii

3. Opór przeciwko obcym

Krótka historia sycylijskiej mafii:

• XVI w. – Kompanie Zbrojne powoływane przez gubernatorów w Palermo– dla ochrony przed grupami bandyckimi. W kompanie wcielali miejscowych, toteż następowało wzajemne przenikanie Kompanii i grup

• 1837r. – wprowadzenie przez administracje Burbonów państwowej żandarmerii w miejsce Kompanii (rozpoczęła się walka pomiędzy administracją i grupami bandyckimi, które rządziły Sycylią)

• 1865r. – Oficjalny raport prefekta Palermo o mafii jako silnej organizacjo przestępczej

• Zróżnicowanie poglądów – traktowanie mafii jako szlachetnej organizacji społecznej XIX/XX w.

• Okres faszyzmu – skuteczna walka „żelaznego prefekta” Cesarego Mori – 1926 – aresztowanie ponad 5 tys. osób powiązanych z mafią w tym Calogero Vizzini (don Calo - szef szefów - capo di tutti capi)

• 1943 – rola mafii w lądowaniu aliantów na Sycylii – nie ma dowódców lecz Vito Genocese był tłumaczem gubernatora Sycylii

• Powiązania mafii z chadecją i rządami socjalistów

• 1960 i 1980 – dwie wielkie wojny mafijne, zamachy na: generała Dalla Chiesa, Pia La Torra, Antonio Saeta, Giovanniego Falcone

• 5 IX 1982 – prawo Pia La Torry – nowe przepisy antymafijne

• Skuteczność – wyrok sądu apelacyjnego z 19 XI 2010 – dotyczące stwierdzenia kontaktów w latach 70. – tych, pomiędzy mafią a Silvio Berlusconim – aktualnie rządzącym premierem Włoch

Cechy charakterystyczne funkcjonowanie mafii:

1. Przemoc jako:

• Środek zachowania dyscypliny, planowania przestępstw

• Środek oddziaływania na społeczeństwo i konkurencje

• Skuteczny środek mediacji

1. Vandetta – zasada osobistego dopełnienie zemsty na sprawcy, który naruszył honor rodziny bez względu na skutki i koszty

2. Omerta – obowiązek milczenia zarówno na zewnątrz, a szczególnie w kontaktach z organami ścigania oraz w ramach grupy

Sycylijska mafia współcześnie:

• Koniec spektakularnych wojen wewnętrznych

• Wykorzystanie europejskiego programu pomocy dla regionów słabo zurbanizowanych – oliwki, śledztwo OLAF

• Budownictwo i drogi

• Kontrola gospodarki odpadami i recyklingiem

• Turystyka i przemysł rozrywkowy

• Nadal handel narkotykami, kontrola prostytucji i hazardu

Inne włoskie grupy przestępcze:

1. Ndranghetta – rejon Kalabrii, licząca ok. 5 tys. członków, 144 rodziny, organizacja najbardziej brutalna, obecnie skoncentrowana na obrocie bronią i narkotykami, przemyt papierosów, uprowadzenia dla okupu

2. Camorra – rejon Neapolu, 106 rodzin, ok. 5 tys. członków, znana od XvI w., obecnie wzorowana na grupach amerykańskich. Ścisłe kontakty z Ameryką Południową – produkcja kokainy. Zajmuje się przemytem, handlem, narkotykami, wymuszeniami. Działalność „legalna” to budownictwo(najczęściej socjalne), składowanie odpadów, inwestycje na Costa del Sol w Hiszpanii i w Rumunii

3. Sacra Corona Unita – okolice Bari – 20 klanów liczących ok. 1 tys. osób. Przemysł turystyczny, narkotyki, przemyt ludzi z krajów arabskich.

Przestępczość zorganizowana w USA:

• w pierwszym okresie charakter etniczny

• XIXw. Grupy irlandzkie Roach Guards Kerryonians – Nowy Jork

• Grupy irlandzkie + włoski Five Points, żydowskie- imigracja przełom XXw.

• „czarna ręka: grupy włoski – wymuszenie okupu na terenie Nowego Jorku – powiązania z Palermo

• „cosa nostra” (nasza sprawa) – przeniesienie rodzinnych struktur sycylijskich. Instytucja „capo” (padrone), „consigliere”. Na czele struktur regionalnych (Cupola)stoi Komisja z capo do tutti capi na czele.

Przestępczość zorganizowana w USA:

1. Prohibicja – 17 styczeń 1920r. – poprawka

2. Opanowanie przez grupy produkcji, przemytu i dystrybucji alkoholu

3. Przeznaczenie zysków na: korupcje, ochronę, przejęcie związków zawodowych, hazard, prostytucja,

4. Początki prania pieniędzy

5. Grupy multiprzestępcze, odejście od systemu etnicznego na rzecz terytorialnego – National Crime Syndicate (narodowa sieć przestępcza) – Lucky Luciano, Meyer Lansky

6. Specjalizacja grup – Murder Corporation – Louis Lepke, Albert Anastasia, Joe Adonis – zabójstwa ok.. 500 osób w latach 1933 – 1940

7. Wali pomiędzy grupami

8. Lata 60. – grupy azjatyckie, 70. – latynoamerykańskie, 80. – rosyjskojęzyczne

Przeciwdziałanie i zwalczanie PZ w USA

• 1919r. – Chicago Crime Comission

• 1931r. prezydent Hoover – Wickersham Comission – wpływ prohibicji

• 1966r. Jonson – Commission Law Enforcement and Administration of Justice (Komisja specjalna do spraw stosowania prawa I wymiaru sprawiedliwości) – efekt uchwalenie RICO (Racketer Influence Corrupt Organizations) – zdefiniowana lista tzw. poważnych przestępstw ściganych federalnie

FEDERAL BUREAU of IBVESTIGATION (FBI )i jego zadania:

1. Powołano w 1908r. – przestępstwa międzystanowe, uprowadzenia, napady na banki

2. Od lat 30-tych – służba kontrwywiadu, policja polityczna do badania działalności antyamerykańskiej

3. 1957r. Apalachin (NY) – początek działalności w zwalczaniu PZ

Zadania FBI – aktualnie:

1. Działania antyterrorystyczne

2. Kontrwywiad i ochrona państwa

3. Zwalczanie cyberprzestępczości

4. Zwalczanie korupcji – na przejściach granicznych, w systemie zwalczanie i przeciwdziałania przestępczości narkotykowej

5. Ochrona praw człowieka

6. Zwalczanie przestępczości zorganizowanej

Podstawą PZ w Rosji sojusz trzech grup:

1. Byłych przedstawicieli aparatu władzy i służb specjalnych

2. Głównych beneficjentów przemian politycznych i społeczno – ekonomicznych nazwanych oligarchami

3. Silne środowiska przestępców zawodowych (wor w zakonie)

Rosyjska przestępczość zorganizowana:

• Grupy rosyjskie w USA

• W Rosji dochody z produkcji alkoholu, kradzieży samochodów, handlu bronią

• Aktualnie FBI ocenia iż działają w ponad 50 krajach, nowe formy

SOCA (Serious Organized Crime Agency) – powstała w 2006r. – główny cel poza rozpoznaniem I likwidacji grup to pozbawienie ich majątku – dominująca roka UK Financial Intelligence Unit – rocznie ok 150 tys. raportów – zwalczenie zorganizowanych grup przestępczych na terenie całej Wlk Brytanii ze szczególnym naciskiem na grupy przestępcze o charakterze ekonomicznym i pozbawianie ich majątku.

YAKUZA – Boryokudan – Japońska mafia

Chewra – polska zorganizowana grupa przestępcza w okresie międzywojennej

Temat 2: Aktualne zagrożenia przestępczością zorganizowaną.

1. Zorganizowana przestępczość ekonomiczna.

2. Zorganizowana przestępczość w obrocie narkotykami.

3. Zorganizowana przestępczość kryminalna.

4. Terror kryminalny.

AD.1. Zorganizowana przestępczość ekonomiczna:

1. Przestępczość paliwowa – olej napędowy

(sprowadzany jest olej jako opałowy, za który jest niższa akcyza. Olej ten następnie trafia do sprzedawców i jest sprzedawany jako olej napędowy /zysk ok. 2zł/l /– olej opałowy jest barwiony – za pomocą odpowiednich środków chemicznych odbarwiany jest olej; obrót faktur, podszywanie się pod numery identyfikacyjne innych firm, siedziby firm są wystawiane w miejscach byłych siedzib, budynkach przeznaczonych do zamknięcia, rozbiórki. Oleje skradzione z rafinerii – sprowadzane są poszczególne komponenty, za które jest niższa akcyza, po czym mieszane z innymi olejami

Gaz – inna akcyza jest na gaz do celów opałowych i inna na gaz do celów napędowych. Grupy przestępcze bazują na korzyściach wynikających z różnic pomiędzy cenami poszczególnych gazów. Tani gaz do celów grzewczych jest przepompowywany do zbiorników przewożących gaz napędowy.

1. Przestępstwa związane ze złomem

2. Przestępstwa związane z podatkiem VAT

3. Przestępstwa karuzelowe

4. Przestępstwa związane z przestępczością papierosową – wyprodukowanie jednej paczki papierosów od 1,5 – 2 zł, w Polsce sprzedawane są w granicach od 8-10zł; małe kontenery nie podlegają kontroli portowej, dlatego papierosy trafiają z Chin drogą portową, przy dużym transporcie grupa usiłuje skorumpować pracownika służby celnej; papierosy często przewożone są w cysternach, grupy przestępcze wynajmują przewoźników, papierowy przesyłane są pocztą dyplomatyczną, koleją). Nielegalne wytwórnie papierosów – w miejscach, które kiedyś służyły jako fabryki, nie ma do nich dostępu, małe zakłady rzemieślnicze, zamykane, pracownicy nierzadko są zamykani w takich fabrykach – osobom dostarczane są jedzenie, picie itp. Maszyny sprowadzane są z upadłych fabryk ze wschodu, pracują w nich specjaliści (Bułgarzy, Ukraińcy). Nielegalny tytoń pochodzi z Bułgarii, liście tytoniu, które nie są pocięte nie podlegają kodeksowi (tzw. Krajanka – posiekane liście są nielegalne

5. Handel ludzi – etapy handlu ludźmi: werbowanie - transfer - przekazanie - zmiękczanie -czerpanie korzyści. Ofiary handlu ludźmi pochodzą z najczęściej z Ukrainy, Mołdawii.

Handluje się ludźmi w celu żebractwa, do prostytucji, sprzedaje się dzieci.

AD.2. Zorganizowana przestępczość w obrocie narkotykami.

Podstawy prawne:

Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. 20.03.2009r.

Narkotyki naturalne - uprawiane,

Narkotyki syntetyczne - produkowane.

Kupno ziarna konopi nie jest nielegalne, ale już uprawa tak.

Konopia indyjska włóknista – ma mniej THC i może być używana przy wytworze lekarstw.

Amfetamina – największym krajem produkcyjnym jest Polska, a głównym dostawcą jest Rosja(była). Amfetamina z Chin wybucha w trakcie produkcji. Cena amfetaminy porównywalna jest do ceny konopi (1g- 25,30 PLN)

Kokaina – najczęściej przemycana z Kolumbii (cena od 150PLN> za gram)

Haszysz też jest przemycany.

Sposoby i miejsca ukrywania narkotyków:

1. przez i w osobach,

2. w środkach transportowych lądowych, wodnych, powietrznych,

3. przesyłki handlowe,

4. skrzynie kontenery,

5. paczki.

Podstawy typowania sprawców potencjalnego przemytu:

• cel podróży wskazuje na obszar o podwyższonym ryzyku

• alogiczna trasa(wiele przesiadek)

• bilet kupiony za gotówkę

• młody wiek osoby wracającej samotnie z egzotycznej podróży

• małą ilość bagaży

• wygląd i zachowanie pasażera

• posiadanie w bagażu środków farmakologicznych: przeczyszczających, przeciwbólowych

Podstawy typowania przesyłek do kontroli:

• towar z kraju o podwyższonym ryzyku

• wartość zbyt wysoka do renomy

Podstawy typowania środków transportu do kontroli:

• wykorzystanie posiadanych informacji.

Złoty strzał-> czysty narkotyk bez dodatków

Temat 3: Charakterystyka wybranych obszarów działalności zorganizowanych grup przestępczych

1. Przestępczość samochodowa.

2. Przestępczość w obrocie paliwami płynnymi.

3. Haracze i wymuszenia rozbójnicze.

4. Przestępczość na szkodę UE – wybrane zagadnienia.

AD.1

Zakres przestępczości samochodowej w Polsce:

• Zabór pojazdów

• Przemyt pojazdów

• Przywłaszczenia pojazdów (np. wypożyczanych samochodów)

• Wymuszenia związane z samochodami

• Przestępczość ubezpieczeniowa związana z samochodami

Cel działalności ZYSK który inwestowany jest najczęściej w sprzęt elektroniczny

Najczęściej kradzione auta: marki Fiat Panda (w rejonie Śląska)

Statystyki: najwięcej kradzieży samochodów miało miejsca w latach 1998 – 2001 średnio

Rodzaje skradzionych samochodów:

• osobowe – 80% (srebrne - szare, niebieskie, czerwone, białe, zielone)

• ciężarowe

• dostawcze - 8%

• motocykle

Najwięcej kradzionych samochodów, włoskich, francuskich i japońskich

Wg. aktualnych danych najwięcej kradzionych jest samochodów japońskich.

Przestępczość samochodowa – pod pojęciem przestępczości samochodowej należy rozumieć ogół czynów zabronionych mających majątek bezpośredni lub pośredni, którym jest pojazd, jego elementy lub przedmioty w nim znajdujące się.

Struktura grupy

Szef

Ekspert

Vice-szef

Kierownik grupy zajmującej się przestępczością samochodową

Osoby zajmujące się legalizowaniem pojazdów osoby zajmujące się organizacją zbytu

Zbyt w kraju Zbyt za granicą

Osoby zajmujące się wytwarzaniem fałszywych dokumentów

Osoby zajmujące się organizacją miejsc przechowywania samochodu

Osoby zajmujące się typowaniem pojazdu do zaboru

Osoby dokonujące kradzieży

Czynności poprzedzające kradzieże pojazdów przez grupę przestępczą:

1. Wywiad –(np. jakie zabezpieczenia elektroniczne posiada pojazd)

2. Penetracja terenu

3. Typowanie pojazdu do kradzieży

4. Obserwacja

Przykłady pokonywania zabezpieczeń:

• Wymiana elementów systemu

• Dopasowanie (zakodowanie transpondera)

• Wyeliminowanie systemu

• Wejście do pojazdu

• Otwarcie drzwi

Narzędzie i urządzenia wykorzystywane do dokonywania kradzieży samochodów

1. Narzędzia produkowane seryjnie (wkrętaki, klucze płaskie, nożyce do cięcia, itp.)

2. Narzędzia produkowane specjalistyczne „sztosy: - narzędzie służące do otwierania samochodów, czyli obracania bębenków zamków i bębenek stacyjek, kostka, urządzenia elektroniczne, zegar samochodowy z immobilaizerem

Metody dokonywania kradzieży samochodowych:

• Metody włamaniowe – charakteryzujące się pokonaniem przez sprawcę zabezpieczeń

• Wypchnięcie lub wybicie szyby bocznej w pojeździe i otwarcie drzwi od środka

• Działanie na mechanizm blokujący drzwi

• Otwarcie zamka przez działanie na jego mechanizm narzędziami typu sztos – łamak

• Otwarcie zamka na tak zwaną pasówkę (dorobiony klucz)

• Otwarcie zamka z zastosowaniem działania sprężonego powietrza

• Metody wypożyczeniowe - sprawca wykorzystuje przy zawarciu umowy wypożyczenia pojazdu sfałszowane dokumenty, bądź dorabia kluczyki do użytkowanego samochodu, zgłoszenie kradzieży wypożyczonego pojazdu

• Metody kooperacyjne – zawierane jest porozumienie pomiędzy sprawcą a rzekomą ofiarą

• Metody zuchwałe – polegające na zabraniu samochodu właścicielowi przemocą:

• Na kapcia – na gumę

• Na stłuczkę –sprowokowanie kolizji

• Na bramę – garaż –zostawienie samochodu przed bramą, w celu jej otwarcia

• Na kupca

• Rozbój na drodze

• Inne metody kradzieży

• Metoda na kontener -

• Metoda na tak zwane „znikające autokomisy”

• Metoda na tzw. „zegar”

• Elektroniczne pokonywanie fabrycznych zabezpieczeń

Możliwość osiągnięcia zysku

• Sprzedaż pojazdu za granicą

• Legalizacja pojazdu w Polsce

• Sprzedaż części ze skradzionych pojazdów

• Wymuszenia

Możliwości identyfikacji samochodowych

• Tablice rejestracyjne i naklejka na szybie

• Nr VIN

• Nr silnika (do 21 października 2005)

• Tabliczka znamionowa

• Wklejka serwisu technicznego

• Ukryte znakowanie nr PKN

• Znakowanie pojazdów

AD.2 Przestępczość w obrocie paliwami płynnymi

Paliwa ciekłe

Biopaliwa

Ester

Pojęcie koncesji

Koncesje na paliwa ciekłe

Do paliwa należy zaliczyć:

• Benzyny silnikowe

• Oleje napędowe

• Oleje opałowe

• Gaz płynny

• Estry stanowiące samoistne paliwo

Uzyskanie koncesji wymaga wykonywania działalności w zakresie:

1. Wytwarzania paliw ciekłych

2. Magazynowanie paliw ciekłych

3. Przesyłu paliw ciekłych

4. Dystrybucji paliw ciekłych

5. Obrotu paliwami ciekłymi

Wytwarzanie paliw ciekłych ½ - to wszelkiego rodzaju procesy technologiczne bez względu na stopień ich skomplikowania zmierzająca do uzyskania substancji wypełniającej definicję paliwa ciekłego. Wytwarzanie paliw obejmuje zarówno zaawansowaną technologicznie przeróbkę termiczną ropy naftowej w rafineriach.

Kierunki działalności przestępczej w obrocie paliwami ciekłymi

1. Sprowadzenie z zagranicy oleju napędowego deklarowanego w postępowaniu celnym jako olej opałowy a następnie, poprzez wprowadzenie łańcuszka firm i fikcyjnych transakcji przeklasyfikowanie go na olej napędowy;

2. Sprowadzanie z zagranicy benzyny bezołowiowej lub wysokooktanowej deklarowanej w postępowaniu celnym jako komponenty lub inne nieobjęte podatkiem akcyzowym produkty ropopochodne;

3. Nabywanie olejów napędowych opałowych lub komponentów paliwowych w rafineriach krajowych i ich dokumentacyjne przeklasyfikowanie na olej napędowy i benzyny przy wykorzystaniu łańcuszka firm sugerującym uczestnictwo w obrocie gospodarczym

4. Korzystanie z ulg podatkowych dla producentów oleju napędowego w wykorzystaniem komponentów uzyskanych z regeneracji olejów przepracowanych

5. Nabywani olejów i komponentów pełnowartościowych oraz zbywanie ich jako oleju przepracowanego do rafinerii

6. Mieszanie benzyn i oleju napędowego z komponentów zwolnionych z podatku akcyzowego lub z niższą stawką akcyzy

7. Dodawanie do pełnowartościowych produktów komponentów zwolnionych z podatku akcyzowego lub o niższej wartości akcyzy

8. Pozorowanie obrotu paliwami ciekłymi w celu uzyskania bezpodstawowego zwrotu podatku naliczonego VAT i podatku akcyzowego

9. „ginące tranzyty”

10. Fałszerstwo dokumentów służących do klasyfikacji produktów naftowych

11. Pranie pieniędzy uzyskanych w związku z „przestępstwami paliwowymi”

Olej smarowy – używany jest w przemyśle budowlanym, do produkcji elementów budowlanych. Skład oleju smarowego jest podobny (ok. w 90%) do składu oleju napędowego.

Nałożona jest niższa akcyza na ten olej.

AD. 4. Przestępczość na szkodę UE – wybrane zagadnienia

Wyłudzenia pieniędzy na projekty, które nie zostały zrealizowane

Wyłudzenia pieniędzy na budowę dróg, które nie zostały zbudowane

Wyłudzenia dotacji na sprzęt rolniczy (w rzeczywistości kupowany od znajomych poniższej cenie, a przedstawiany z zawyżoną wartością)

TEMAT 4 : Zorganizowana przestępczość gospodarcza:

1. Wyłudzenia podatku VAT i akcyzowego.

2. Oszustwa karuzelowe.

Definicja podatku – to przymusowe, bezzwrotne, zasadnicze nieodpłatne i charakterze powszechnym, nakładane z mocy prawa przez państwo lub inne organy władzy publicznej (np. samorządy lokalne) na osoby fizyczne i prawne. Świadczenie to pobierane jest na mocy konkretnej podstawy w wysokości wynikającej określonej stawki podatkowej, z zachowaniem określonych warunkach płatności.

Podatek VAT

Jest to podatek od towarów i usług (Value Added Tax – podatek od wartości dodanej)

Jest podatkiem pośrednim, obciążającym w ostatecznym rachunku konsumenta finalnego. Podatek VAT jest wliczony w cenę towaru lub usługi przez sprzedawcę, który opodatkowany jest podatkiem VAT.

Podatek VAT został wprowadzony w Polsce Ustawą z dnia 8 stycznia1993 roku o podatku od towarów i usług o podatku akcyzowym. Od 1 maja 2004 roku omawianą Ustawę zastąpiono ustawą a dnia 11 marca 2004 roku o podatku o d towaru i usług.

Powstanie obowiązku podatkowego oznacza w uproszczeniu obowiązek ujawnienia czynności w ewidencji VAT w dniu powstania obowiązku podatkowego, a także ujęcia tej czynności w deklaracji VAT za ten właśnie okres, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Zagrożenie wyłudzeniami podatku VAT oraz metody działania sprawców:

Działalność przestępcza z zakresu wyłudzeń podatku VAT, opiera się na konstrukcyjnych zasadach podatku od wartości dodanej. Tak więc dokonując analizy budowę podatku VAT przyjęto, iż omawiane zobowiązanie podatkowe jest:

• Podatkiem naliczonym, który jest wyszczególniony na fakturze VAT, stanowiącym skład ogólnej wartości

• Podatkiem należnym, którym jest kwota jaką należy doprowadzić do właściwego miejscowo organu podatkowego

Przykładowe przestępstwa:

Nieodprowadzenie podatku

Błędne naliczanie podatku

W celu obniżenia wartości podatku dochodowego

Przedmiot opodatkowania:

1. Odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju

2. Eksport towarów

3. Import towarów

4. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów

5. Wewnątrzwspólotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju

6. Likwidacja działalności spółki i zaprzestanie przez osobę fizyczną

Organowi podatkowemu przedstawiane są wyłącznie faktury potwierdzające dokonanie transakcji, gdzie w rzeczywistości wcale jej nie dokonano (dokument SAD). Fałszywe transakcje stosuje się, aby uzyskać zwrot podatku od państwa (zwrot pieniędzy na fikcyjny obrót towarów).

Wewnątrzwspólnotowa dostawa i nabycie towarów - 0%

• Dostawa została wykonana na rzecz podmiotu posiadającego status podatnika VAT w innym państwie członkowskim UE (można to sprawdzić za pośrednictwem krajowej administracji podatkowej właściwej dla podatnika) VIES VAT number validation

• Towary opuściły kraj wysyłki a dostawca posiada dowody zaświadczające o opuszczeniu przez te towary pastwa członkowskiego UE (kraju wysyłki), z którego towary są wysyłane lub w którym rozpoczęto transport

• Towary zostaną wysłane lub wywiezione do innego państwa

• Dostawca podał na fakturze prawidłowy numer, za pomocą którego zarówno on jak i jego kontrahent są identyfikowani dla transakcji wewnątrzwspólnotowych w podatku VAT (numer VAT poprzedzony dwuliterowym prefiksem wskazującym na wydające go państwo członkowskie) podatnik musi otrzymać ten numer za zgodą właściwego organu podatkowego

• W razie niemożności spełnienia warunków ustalonych przez ustawodawstwo państwa członkowskiego w tym zakresie podatnik winien naliczyć i rozliczyć podatek na terytorium państwa członkowskiego z którego dokonuje nabycia towaru.

• Wewnątrzwspólotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju

Oszustwa podatkowe:

Typy rodzaje oszustw:

• Zaniżanie lub nie ujawnianie obrotu towarami wskutek fałszowania lub ukrywania faktur (na fakturach wskazywany jest mniejszy obrót)

• Nie wypłacenie podatku

• Podanie niewłaściwej stawki

• Wyłudzanie naliczonego VAT

• Kradzież numerów identyfikacji podatkowej (wcześniej każdy mógł odsprzedać fikcyjnie złom i od wartości tego złomu odliczano podany podatek VAT/ teraz podatek otrzymuje tylko podatnik, który sfinalizuje transakcje – odda na przetopienie)

• Rejestracja firm pozornych (oszustwo typu znikający podatnik - Oszustwa karuzelowe)

Sektory ryzyka dotyczące podatków

1. VAT

• Dostawa w transakcjach trójstronnych – wykorzystanie uproszczonych procedur

• Wykorzystanie przedstawiciela do spraw podatkowych

• Sprzedaż na odległość

Podstawowe warunki zaistnienia przestępstwa:

1. Istnienie firmy

2. Posiadanie przez firmę statusu podatnika VAT

3. Siedziba firmy znajdująca się pod adresem, który umożliwia oszustkom szybkie zniknięcie

4. Dostęp do konta bankowego (w obrocie gospodarczym jest wymóg bezgotówkowego załatwiania transakcji) /istnieją banki, w których można kupić sobie pakiet startowy za 100 zł, gdzie po uiszczeniu tej opłaty– dostaje się kartę i numer konta bankowego – no name, bez podawania osobistych danych/

5. Źródło towarów „nieopodatkowanych” podatkiem VAT

Czynniki ułatwiające występowanie:

• Wynikające z natury systemu VAT

• Wynikające ze słabości systemy kontroli

Czynniki wynikające z natury systemu VAT

• Łatwa możliwość uzyskania VAT EU

• Odliczenia VAT na każdym etapie

Rola podmiotów państw

Zanikający podatek

Podmiot zadaniem którego jest:

• Rejestracja fikcyjnego przedsiębiorstwa w celu wyłudzenia podatku VAT z upozorowanej transakcji poprzez niezadeklarowanie obrotu

Lub

• Posługiwanie się danymi niezgodnymi ze stanem faktycznym

• Kradzieży nr NIP

Cechy charakterystyczne:

1. Nie wywiązuje się z zobowiązań podatkowych – nie płaci, nie deklaruje podatków

2. Działa krótko (do kilkunastu miesięcy)

3. Nie prowadzi rzeczywistej działalności (podaje adres mieszkania lub adres jest sfałszowany)

4. Dokonuje WNT i dostawy krajowej na rzecz przedsiębiorstwa buforowego (maskuje nielegalną działalność) lub brokera (działa w pozorze legalności)

5. Dla zmylenia organów podatkowych może oprócz dostaw krajowych może dokonywać dostaw WW

6. Często jest to sp. Z o.o. – członkowie zarządy są podstawienie lub ich firmy zagraniczne są zarejestrowane w ramach „rajów podatkowych”

Przedsiębiorstwo buforowe

• Podmiot zadaniem którego jest pośredniczenie pomiędzy zanikającym podatnikiem (lub innym buforem) a brokerem w celu zatarcia powiązań.

• Broker (nabywca lub ogniwo końcowe)

• Podmiot dokonujący nabycia od bufora (i dokonuje Wewnątrzwspólotowej Dostawy Towaru do spółki wiodącej lub dostawy krajowej na rynek krajowy)

Funkcje podatków

1. Fiskalna

2. Redystrybucyjne

3. Stymulacyjna

Modus operandi zorganizowanego wyłudzenia podatku VAT

• Niezgłoszenie dokonania transakcji wewnątrzwspólnotowej – przestępstwo popełniane jest poprzez niezadeklarowanie transakcji przez nabywcę, a towary mogą zostać odsprzedane na czarnym rynku

• Wykorzystanie „spółek wydmuszek”

• NVR polega na zaangażowaniu w przestępczy proceder podmiotów posiadających ważne numery identyfikacji podatkowej VAT, lecz nie uwzględniające w składanych deklaracjach podatkowych czynności, które zdają się wykonywać, w ramach danego schematu przestępczego. Najczęściej są to podmioty, które zakończyły w ostatnim okresie działalność gospodarczą.

• Fikcyjne dokonywanie eksportu towarów, zarówno do innych państw członkowskich jak i do państw trzecich

Oszustwo karuzelowe – przestępstwo polega na stworzeniu iluzji okrężnego ruchu towarów między państwami członkowskimi UE. Metoda ta wymaga organizacji przestępczego procederu z zaznaczeniem wyraźnego podziału przypisanych ról, funkcji zaangażowanych podmiotów. tak wiec podmiotami uczestniczącymi w rzeczonym oszustwie karuzelowymi są znikający handlowiec, broker.

Akcyza – jest podatkiem pośrednim nakładanym na niektóre wyroby konsumpcyjne. Podatek ten uiszczany jest jednokrotnie, a następnie traktowany jest jako koszt wliczany do ceny zbycia towaru, który finalnie podnoszony jest przez ostatecznego nabywcę produktu akcyzowego.

Opodatkowaniu akcyzę podlegają:

• Produkty energetyczne (paliwa

• Energia elektryczne

• Napoje alkoholowe

• Wyroby tytoniowe

TEMAT: Korupcja w Polsce i możliwości jej zwalczania.

Nadkom. mgr. Tomasz Bzymek

1. System zwalczania przestępczości korupcyjnej

2. Obszary zagrożeń przestępstwami korupcyjnymi

3. Charakterystyka regulacji prawnych z zakresu korupcji

Literatura:

Mik Beata, „Nowela antykorupcyjna”.

Bielecki, Zajder, „Korupcja: materiały pokonferencyjne”.

Kodeks karny, Kodeks karny z komentarzem 228 -231, 250a, 296a, 302§2 i 3; art. 46, 297, 271 ustawy o sporcie

Jarosz Maria, „Władza, przywileje, korupcja”.

www.batory.org.pl/korupcja/pub.htm

Korupcja – definicja ogólna

Korupcja oznacza żądanie, proponowanie, wręczanie lub przyjmowanie, bezpośrednio lub pośrednio łapówki lub jakiejkolwiek innej nienależnej korzyści lub jej obietnicy, która wypacza prawidłowe wykonywanie jakiegokolwiek obowiązku lub zachowanie wymagane od osoby przyjmującej łapówkę nienależną korzyść lub obietnicę.

Definicja prawna – do znalezienia w Ustawie z dnia 9.06.2006 r. o CBA (Dz. U. z 23.05.2006)

Definicja osoby pełniącej funkcją publiczną Art. 115 § 19.

Osobą pełniącą funkcję publiczną jest funkcjonariusz publiczny, członek organu samorządowego, osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, chyba że wykonuje wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba, której uprawnienia i obowiązki w zakresie działalności publicznej są określone lub uznane przez ustawę lub wiążącą Rzeczpospolitą Polską umowę międzynarodową.

Kodeks karny mówi, że można osiągnąć tylko korzyść majątkową albo osobistą. Nie ma „innej” korzyści.

Art. 228 Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 229 Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 230 Kto, powołując się na wpływy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi albo wywołując przekonanie innej osoby lub utwierdzając ją w przekonaniu o istnieniu takich wpływów, podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 230a Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, polegające na bezprawnym wywarciu wpływu na decyzję, działanie lub zaniechanie osoby pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 231Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 250a Korupcja wyborcza - Kto, będąc uprawniony do głosowania, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo takiej korzyści żąda za głosowanie w określony sposób, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 296 Korupcja w obrocie gospodarczym Kto, pełniąc funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność gospodarczą lub pozostając z nią w stosunku pracy, umowy zlecenia lub umowy o dzieło, żąda lub przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, w zamian za nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku mogące wyrządzić tej jednostce szkodę majątkową albo stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji lub niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 302 §2. Kto wierzycielowi udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej za działanie na szkodę innych wierzycieli w związku z postępowaniem upadłościowym lub zmierzającym do zapobiegnięcia upadłości, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 3. Tej samej karze podlega wierzyciel, który w związku z określonym w § 2 postępowaniem przyjmuje korzyść za działanie na szkodę innych wierzycieli albo takiej korzyści żąda.

Korupcja czynna i bierna w sporcie

Nepotyzm, kumoterstwo

AD.2. Obszary zagrożeń przestępstwami korupcyjnymi

Obszary zagrożeń korupcją:

• Sektor ubezpieczeń – zjawiska korupcyjne wstępują w związku z likwidacją szkód majątkowych, zwłaszcza komunikacyjnych i rolniczych, fałszowaniem i antydatowaniem polis ubezpieczeniowych, wystawianiem polis na fikcyjne pojazdy zgłaszane jako skradzione

• Sektor przedsiębiorstw państwowych –działania korupcyjne występują najczęściej przy podejmowaniu decyzji gospodarczych przez administrację tych przedsiębiorstw, dotyczy to szczególnie branży energetycznej, cementowo wapiennej gospodarki żywieniowej

• Sektor bankowy – pracownicy tych instytucji, którzy współpracują z grupami przestępczymi świadomie nie przestrzegają zasad ustalonych w prawie bankowym oraz regulaminach bankowych podejmując decyzję niezgodne z prawem

• Służba zdrowia – głównie na tle wydawanie przez lekarzy zwolnień lekarskich oraz wyłudzania nienależnych odszkodowań z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Kas Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, przyznawania fikcyjnych grup inwalidzkich, przyjmowania do szpitali publicznych a także wykonywania operacji i zabiegów

NFZ a firmy farmaceutyczne.

NFZ a dostawcy narzędzi medycznych.

• Administracja państwowa i samorządowa – potencjalne występowanie zagrożenia różnego rodzaju działaniami korupcyjnymi występuje najczęściej przy wydawaniu przez organy administracji publicznej różnego rodzaju aktów administracji. Mają uprawnienia do wydawania decyzji administracyjnych

• Instytucje kontrolno nadzorcze, sądowe i egzekucyjne – w urzędach kontroli skarbowej i urzędach skarbowych zjawiska patologiczne występują podczas realizacji polityki podatkowej i nadzoru podatkowego. W urzędach celnych straży granicznej podczas przemytu towarów w ramach międzynarodowego ruchu towarowego i osobowego. W sądach gospodarczych w związku z prowadzeniem przez syndyków upadłości podmiotów gospodarczych.

• Przetargi i zamówienia publiczne – korupcja występuje w związku z nieprzestrzeganiem procedur związanych z organizacja przetargów i zamówień publicznych przez osoby nie odpowiedzialne,

Wyjaśnienie terminu „korzyść majątkowa i osobista”

Art. 115§ 4 kk. Korzyścią majątkową lub osobistą jest korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego.

Definicja z Orzeczenia Sądu Najwyższego

Korzyść majątkowa to zwiększenie aktywów lub zmniejszenie pasywów majątkowych, czyli każde przysporzenie majątku albo uniknięcie strat lub zmniejszenie obciążeń majątku. O majątkowym charakterze korzyści decyduje to, że ma ona wartość ekonomiczną w wielkość takiej korzyści może być wyrażona sumą pieniężną.

Kontrola operacyjna art. 19 i 19a

Przy wykonywaniu czynności operacyjno –rozpoznawczych, podejmowanych przez Policję w celu zapobieżenia, wykrycia, ustalenia sprawców, a także uzyskania i utrwalenia dowodów ściganych z oskarżenia publicznego, umyślnych przestępstw.

Tryb wnioskowy, kto zatwierdza, kto zarządza,

Ustawa o świadku koronnym

AD.3. Charakterystyka regulacji prawnych z zakresu korupcji

Uregulowania prawne i działania międzynarodowe.

Rada Europy:

Rezolucja nr (97) 24 –listopad 1996 – „20 Zasad Wiodących w Walce z Korupcją” – określa podstawowe działania, które mają zapobiegać korupcji i umożliwić podjęcie wszelkich środków do walki z tym zjawiskiem.

Prawno karna Konwencja o Korupcji – Wskazuje, że korupcja zagraża: praworządności, demokracji, prawom człowieka, uczciwości i sprawiedliwości społecznej, spowalnia rozwój gospodarczy, stanowi zagrożenie dla stabilności instytucji demokratycznych i podstaw moralnych.

Unia Europejska

Traktat o Unii Europejskiej Zapewnienie obywatelom wysokiego poziomu bezpieczeństwa.

Konwencja o ochronie interesów finansowych wspólnoty Europejskiej.

ONZ

Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko Korupcji

Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w sprawie zapobiegania praktykom korupcyjnym i nielegalnemu transferowi funduszy

Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w sprawie przeciwdziałania korupcji i przekupstwu w transakcjach międzynarodowych

Strategia antykorupcyjna – Rządowy program zwalczania i Przeciwdziałania Korupcji w Polsce

Dwa etapy wdrażania:

I Etap – lata 2002-2004

Zadania:

• Zmiana klimatu społecznego, sprzyjającego tolerowaniu korupcji.

• Zmobilizowanie organizacji społecznych i opinii publicznej do tworzenia atmosfery poparcie la działań antykorupcyjnych

• Wspieranie niezależnych mediów w ich działaniach na rzecz przejrzystości funkcjonowania władzy

• Wypracowywanie nowych, skuteczniejszych metod walki z korupcją, z zaangażowaniem organów ścigania i kontroli

• Zapewnienie przy tworzeniu nowych aktów prawnych odpowiedniego zabezpieczenie zawartych w nich przepisów przed wykorzystywaniem do praktyk korupcyjnych

• Zwiększenie skuteczności wykrywania przestępstw korupcyjnych poprzez usprawnienie działania aparaty sądowego i ścigania

Efekty wdrażania strategii antykorupcyjnej – zmiany w kodeksie karnym – od 1 lipca 2003

• Wprowadzenie przepadku przedmiotów i korzyści majątkowej pochodzących z przestępstwa art. 45kk

• Rozszerzenie zakresu i stopnia kryminalizacji czynów korupcyjnych w sferze stosunków publiczno i prywatnoprawnych

• Wprowadzenie definicji „osoby pełniącej funkcję publiczną” art. 115

• Poszerzenie pola kryminalizacji płatnej protekcji art. 230a

• Kryminalizacja łapownictwa wyborczego

• Kryminalizacja korupcji w obrocie gospodarczym i w dziedzinie profesjonalnych zawodów sportowych 296a

• Wprowadzenie obligatoryjnego nadzwyczajnego złagodzenia kary z możliwością odstąpienia od jej wymierzenia lub nawet bezkarność w stosunku do sprawcy łapownictwa czynnego, który odpowiednio wcześnie zawiadomił o tym przestępstwie organ ścigania, a przedmiot przekupstwa został przejęty przez drugą stroną na jej żądanie. Art. 229§6

II Etap – lata 2005-2009

Zadania:

• Zapobieganie zjawiskom korupcyjnym i wdrożenie mechanizmów umożliwiającej jej skuteczne przeciwdziałanie

• Skoordynowanie działań zmierzających respektowania antykorupcyjnych przepisów prawnych

• Ograniczenie tolerancji społecznej dla zjawisk korupcyjnych poprzez podnoszenie stopnia świadomości oraz promowanie odpowiednich wzorców postępowania

• Stworzenie przejrzystych i przyjaznych obywatelowi struktur administracji publicznej na miarę społeczeństwa informatycznego

Świadek koronny – aspekty prawne i praktyka stosowania instytucji.

1928 – po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych pojawiła się instytucja „świadka koronnego”

Ustawa o świadku koronnym z dnia 25 czerwca 1997r.

Ustawa z dnia 22 lipca 2006r. o zmianie ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2006r. w sprawie udzielania ochrony i pomocy świadkom koronnym i innym uprawnionym osobom.

TEMAT 6 ŚWIADEK KORONNY

Świadkiem koronnym jest podejrzany, który został dopuszczony do składania zeznań w charakterze świadka na zasadach i w trybie określonym ustawą o świadku koronnym.

Status świadka koronnego może uzyskać podejrzany, który:

Do chwili wniesienia do sądu aktu oskarżenia w swoich wyjaśnieniach:

• Przekazał organowi prowadzącemu postępowanie informacje, które mogą się przyczynić do ujawnienia okoliczności przestępstwa, wykrycia pozostałych sprawców, ujawnienia dalszych przestępstw lub zapobieżenia im

• Ujawnił swój majątek oraz znany mu majątek innych sprawców przestępstwa lub przestępstwa skarbowego

• Zobowiązał się do złożenia przed sądem wyczerpujących zeznań dotyczących osób uczestniczących w przestępstwie skarbowym oraz pozostałych okolicznościach dotyczących popełnienia przestępstw lub przestępstwa skarbowego określonych w ustawie.

Wyłączenia osób, które nie mogą uzyskać statusu świadka koronnego.

Zgodnie z ustawą nie może uzyskać statusu świadka koronnego podejrzany, który w związku z przestępstwem lub przestępstwem skarbowym:

• Usiłował popełnić albo popełnił zbrodnię zabójstwa lub współudział w popełnieniu takiej zbrodni

• Nakłaniał inną osobę do popełnienia czynu zabronionego określonego w art. 1 w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego

• Kierował zorganizowaną grupą albo związkiem mającym na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego.

Zakres stosowania ustawy o świadku koronnym

Przepisy ustawy o świadku koronnym stosuje się w sprawach o:

• Przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnieniu przestępstwa lub przestępstwa skarbowego

• Przestępstwa określone w art. 228 §1, 3 i 6 kk. – łapownictwo bierne

• Przestępstwa określone w art. 229 §1, 3 i 5 kk. – łapownictwo czynne

• Przestępstwa określone w przepisach art. 230-231§2 kk. – płatnej protekcji

• Przestępstwa określone w art. 250a kk. – łapownictwo wyborcze

• Przestępstwa określone w art. 258 kk.

Uchylenia statusu świadka koronnego (art.10 ustawy)

Obligatoryjne uchylenie statusu świadka koronnego:

• Gdy świadek koronny w toku postępowania:

• Zeznał nieprawdę lub zataił prawdę co do istotnych okoliczności sprawy albo odmówił zeznań przed sądem

• Popełnił nowe przestępstwo lub przestępstwo skarbowe działając w zorganizowanej grupie przestępczej albo w związku mającym na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego

• Zataił majątek swój lub znany mu majątek pozostałych sprawców przestępstw lub przestępstwa skarbowego

• Okazało się, że nadano status świadka koronnego podejrzanemu, co do którego wyłączone jest stosowanie przepisów o świadku koronnym na podstawie art. 4 ustawy

Fakultatywnie można uchylić status

• Świadek korony popełnił nowe przestępstwo umyślne lub przestępowi skarbowe

• Nie wykonał w orzeczonym przez sąd terminie lub w oznaczony sposób zobowiązania do naprawienia szkody lub zwrotu korzyści uzyskanych z przestępstwa

Formy ochrony świadka koronnego

Organem właściwym do wykonywania postanowień o zastosowaniu ochrony bądź pomocy świadkom koronnym iich rodzinom jest Komendant Główny Policji. W zakresie wykonywania ochrony wobec osób przebywających w zakładach karnych lub aresztach jest Dyrektor Generalny Służby Więziennej.

Świadkowi koronnemu i jego rodzinie przysługują następujące formy ochrony osobistej i pomocy:

1. Ochrona osobista

• Stała obecność policjantów w pobliżu osoby chronionej albo dostosowanie przez Dyrektora Generalnego Służby Więziennej warunków tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności od wymogów zapewniających osobie chronionej osobiste bezpieczeństwo

• Czasowa obecność policjantów w pobliżu osoby chronionej

• Czasowa obserwacja osoby chronionej i otoczenia, w którym przebywa

• Wskazywanie osobie chronionej bezpiecznego miejsca pobytu raz czasu i sposób przemieszczania się

• Określanie zakresu, warunków i sposobów kontaktowania się osoby chronionej z innymi osobami

1. Pomoc w zakresie zmiany miejsca pobytu

Zespół przedsięwzięć organizacyjnych i finansowych umożliwiający osobie chronionej pobytu w miejscu innym niż dotychczasowe, a zwłaszcza:

• Udostępnienie tymczasowego lokalu mieszkalnego zapewniającego podstawowe potrzeby bytowe

• Pomoc w wynajęciu lub zakupie mieszkania

• Pomoc w przeprowadzce lub zagospodarowaniu

• Pomoc w umieszczeniu dziecka w szkole, przedszkolu lub żłobku

• Podejmowanie czynności niezbędnych w celu ochrony mieszkania i mienia w nim pozostawionego roztoczenie opieki nad pozostawioną osobą, którą osoba chroniona się opiekowała, załatwienie niezbędnych spraw życiowych związanych z miejscem pobytu

1. Pomoc w zakresie świadczeń zdrowotnych

• Udzielenie pomocy osobie chronionej i jego rodzinie w zakresie uzyskania świadczeń w ramach powszechnej opieki zdrowotnej

• Udzielenie pomocy finansowej na pokrycie kosztów opieki wykraczającej poza bezpłatne świadczenia

• Wskazanie właściwych lekarzy i placówek opieki zdrowotnej

• Pomoc w przeprowadzeniu zabiegu z zakresu chirurgii plastycznej, o ile jest to konieczne ze względów bezpieczeństwa

1. Pomoc w zakresie zmiany miejsca zatrudnienia

Udzielana jest w przypadku:

• Zagrożenia dla życia świadka związanego z dotychczasowym miejscem zatrudnienia

• Dla zapewnienia stałego źródła utrzymania osoby chronionej i jej rodzinie

• Umożliwienie uzyskania nowych kwalifikacji i właściwego wykształcenia

1. Pomoc finansowa

• Na pokrycie kosztów świadczeń zdrowotnych

• Na pokrycie kosztów utrzymania o ile nie ma możliwości zapewnienia osobie chronionej pracy dającej materialne podstawy utrzymania

• Pomoc finansowa może być przyznana do wysokości przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale ogłaszanego przez Prezesa GUS, a osobom małoletnim – do 50% tej kwoty /3200zł/

1. Pomoc w zakresie wydania nowych dokumentów

• W razie zagrożenie dla jego życia lub zdrowia osoby chronionej lub jego najbliższych

• Gdy inne formy ochrony lub pomocy nie są wystarczające dla zapewnienie bezpieczeństwa ochrony chronionej

• Gdy ochrona lub pomoc będą miały charakter długotrwały

• Gdy niezbędne dla zapewnienia ochrony jest opuszczenie kraju

• Względy bezpieczeństwa wymagają posługiwania się dokumentami uprawniającymi do przekroczenia granicy na terenie kraju

Mały świadek koronny art. 60 § 3 i 4 kk.

Obligatoryjne złagodzenie kary

Cel przepisu – stymulowanie zachowań sprawców pozostających w zorganizowanych grupach przestępczych w kierunku rozbicia solidarności wewnątrz grupy i odstąpienia od działalności w tych strukturach

Sąd – stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet odstąpić od jej wymierzenia, gdy sprawca łącznie spełnia następujące warunki:

1. Popełniał przestępstwa dotyczące osób uczestniczących w popełnienie przestępstwa

2. Ujawnił informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa

3. Ujawnił istotne okoliczności dotyczące popełnionego przestępstwa

4. Ujawnienie nastąpiło wobec organu powołanego do ścigania przestępstw

Przepis pozwala więc na złagodzenie kary sprawcom nawet najcięższych przestępstw (zabójstwa), którzy nie mogą być objęcie statusem świadka koronnego

Fakultatywne nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 60§4 kk.)

Nadzwyczajne złagodzenie kary traktowane jest jako nagroda za ujawnienie organom ścigania zarówno okoliczności dotyczących przestępstw popełnionych przez sprawcę i znanych mu okoliczności popełnienia przestępstwa przez inne osoby.

Sąd może zastosowań nadzwyczajne złagodzenie kary jeżeli:

• Sprawca złożył wyjaśnienie w swojej sprawie

• Sprawca ujawnił przed organami ścigania i przedstawił istotne okoliczności nieznane dotychczas temu organowi

• Okoliczności te dotyczą przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności

• Z wnioskiem o zastosowanie wobec sprawcy art. 60 4 wystąpił prokurator

Sąd jeżeli uzna to zastosowanie może zastosować wobec sprawcy współdziałającego z organem ścigania także warunkowe zawieszenie wykonania kary.

Świadek anonimowy (incognito) art. 184 kpk

• Wprowadzono ustawą z 6 lipa 1995r. o zmianie kodeksu postępowania karnego (Dz. U. 1995, nr 89, poz. 444)

• Podstawy merytoryczne - jeżeli zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa da życia lub zdrowia, wolności albo mienia świadka lub osoby dla niej najbliższej

• Postanowienie wydaje sąd lub prokurator w postępowaniu przygotowawczym prokurator

• Postanowienie obejmuje utajenie okoliczności pozwalających na identyfikacją świadka w tym przede wszystkim danych osobowych, o ile nie mają merytorycznego znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie

• Policjanci pod przykryciem (ppp)

TEMAT: Śledztwo finansowe - nadkom. Tomasz Bzymek

Cele śledztwa finansowego:

1. Pozbawienie sprawców korzyści odniesionych z przestępstwa

2. Uwzględnienie interesy pokrzywdzonego w aspekcie naprawienia szkody
   lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę

3. Ochrona interesów finansowych Skarbu Państwa i rynku poprzez wycofanie nielegalnego mienia z obrotu gospodarczego

Konwencje i umowy międzynarodowe:

• Konwencja Narodów Zjednoczonych o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi (Wiedeń, 1988)

• Konwencja Rady Europy w sprawie prania dochodów pochodzących z przestępstwa, ich ujawniania, zajmowania i konfiskaty (1990)

• Prawnokarna Konwencja o korupcji (Strasburg, 1999)

• Konwencja o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych sporządzona (Paryż 1997)

• Obowiązki wynikające z ochrony środków pochodzących z budżetu unijnego, art. 280 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską – wszyscy członkowie UE mają chronić środki finansowe/publiczne należące do Wspólnoty

• Ustawa o finansach publicznych

Na jakiej podstawie można pozbawić sprawców przestępstwa korzyści z przestępstwa?

Podstawa prawna – art. 291 kpk – zabezpieczenie majątkowe następuje z urzędu w razie popełnienia przestępstwa, za które można orzec grzywnę, przepadek, nawiązkę lub świadczenie pieniężne albo nałożyć obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (kary majątkowe)

Sposób dokonania zabezpieczenia

Art. 292 kk – następuje w sposób określony w art. 747 kpc, a więc przez zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę albo wierzytelności lub innego prawa, obciążenie nieruchomości hipoteką przymusową lub ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości gdy nie ma ona księgi wieczystej.

Podstawy prawne:

• Grzywna art. 33 kk.

• Przepadek korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa art. 45kk 33kks

• Przepadek przedmiotów albo ich równowartość art. 44 kk., art. 29-33 kks

• Obowiązek naprawienia szkody art. 46 kk.

• Nawiązka art. 47, 47a 48 kk.

• Świadczenie pieniężne art. 49, 49a kk.

• Zabezpieczanie uiszczenia należności publicznoprawnej uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie poprzez przestępstwo lub wykroczenie skarbowe art. 131 kks

Czynności służące przejęciu przez organy ścigania dóbr materialnych polegają na:

1. Zatrzymaniu rzeczy - art.217 kpk

2. Zatrzymaniu przesyłki - art. 218 i 218a kpk

3. Przeszukaniu - art. 219kpk

4. Tymczasowym zajęciu mienia ruchomego - art. 295 kpk

5. Zabezpieczeniu mienia

Zajęcie, a zabezpieczenie:

Zajęcie można dokonać u osoby podejrzanej lub podejrzanego.

Zabezpieczenia można dokonać u podejrzanego i oskarżonego.

• Zabezpieczenia w postępowaniu przygotowawczym dokonuje prokurator, w sądowym – sąd.

• Do zabezpieczenia może dojść do czasu prawomocnego orzeczenia w sprawie.

• Prokurator i sąd może dokonać zabezpieczenia: z udziałem lub bez udziału organów ścigania

Tymczasowe zajęcie mienia ruchomego art.295 kpk

Przekazane zostało organom procesowym

Następuje z urzędu i może być przeprowadzone z własnej inicjatywy lub na polecenie prokuratora nadzorującego śledztwo lub dochodzenie albo prowadzącego śledztwo

Policja ABW straż graniczna żandarmeria wojskowa, finansowe organy dochodzeniowe

Przepadek przedmiotów –przepadkowi podlegają:

przedmioty pochodzące bezpośrednio z przestępstwa (owoce przestępstwa); narzędzia, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa; przedmioty objęte zakazem wytwarzania, posiadania, obrotu, przesyłania, przenoszenia lub przewożenia (narkotyki, broń i amunicja, paliwa bez akcyzy, środki bez koncesji)

przepadek korzyści majątkowej:

przepadkowi podlega korzyść majątkowa, którą sprawca osiągnął chociażby pośrednio z przestępstwa, a nie podlega ona przepadkowi z art. 44 §1 - sąd orzeka przepadek tej korzyści albo jej równowartości