Pedagogika medialna jako nauka
1. Rozumienie terminu: NAUKA
Ogół wiedzy ludzkiej ułożonej w system zagadnień, wyrażanej w sądach prawdziwych i przypuszczeniach: dyscyplina badawcza odnosząca się do pewnej dziedziny rzeczywistości
Nauka to system wiedzy naukowej, czyli zespół twierdzeń, hipotez i teorii odnoszących się do określonej dziedziny rzeczywistości – mówimy tu o nauce w sensie rezultatywnym.
Nauka to czynności, metody i procedury badawcze wykonywane w ramach poszczególnych dyscyplin naukowych przez badaczy w określonych zespołach placówkach badawczych
2. Przedmiot zainteresowań/badań pedagogiki medialnej
zajmuje się mediami w ich rolach dydaktycznych i wychowawczych
bada więc jak media nauczają, wychowują czyli jak wyposażają ludzi w wiedzę, jak I jakie kształtują umiejętności i w jaki sposób kształtują wartości oraz postawy
3. Zadania pedagogiki medialnej
Opisuje i analizuje właściwości mediów
Wyjaśnia oddziaływanie i wpływ mediów
Bada efektywność mediów w nauczaniu i wychowywaniu
Podpowiada jak wykorzystywać i stosować media oraz unikać zagrożeń – negatywnego wpływu (formułuje dyrektywy praktycznego działania)
Konstruuje koncepcje racjonalnego wykorzystywania mediów (np. kształcenie multimedialne)
4. Funkcje pedagogiki medialnej
Opisowa/ diagnostyczna (jak jest?)
Wyjaśniająca/ ekspilkacyjna (dlaczego tak jest?)
Prognostyczna (jak będzie?)
Praktyczna/techniczna (jak działać, żeby osiągnąć zamierzony cel?)
5. Rodzaje badań nad mediami
Badania sondażowo- diagnostyczne
Metoda sondażu diagnostycznego
Techniki: ankieta, wywiad, obserwacja
Badania projektowo- weryfikacyjne
Metoda: eksperyment pedagogiczny naturalny i laboratoryjny
Techniki: testy
Edukacja medialna-praktyka społeczna
Ogół czynności i procesów polegający na przekazywaniu wiedzy i kształtowaniu umiejętności praktycznych
Praktyczne kształtowanie kompetencji medialnych (technicznych i kulturowych)
Kształtowanie świadomego i krytycznego odbioru mediów
Cele edukacji medialnej
Przygotowanie do sprawnego posługiwania się urządzeniami medialnymi (cel techniczny)
Przygotowanie do świadomego i krytycznego odbioru przekazów medialnych (cel kulturowy)
Przygotowanie do samodzielnego tworzenia komunikatów medialnych (cel twórczy)
Pojęcie i klasyfikacja mediów
Pojęcie mediów
Termin media pochodzi od słowa łacińskiego „pomiędzy” oznacza coś, co pośredniczy w przekazaniu informacji pomiędzy nadawcą a odbiorcą
Media – to różnego rodzaju przedmioty, urządzenia i materiały, a także instytucje (radio, TV), które umożliwiają zdobywanie informacji lub przekazywanie informacji od nadawcy do odbiorców w formie komunikatów skonstruowanych ze słów, obrazów i dźwięków
Termin media obejmuje swym zasięgiem takie pojęcia jak:
Mass media, media masowe, środki masowego przekazu, środki masowego oddziaływania- to instytucje oraz urządzenia techniczne służące do szerokiego i szybkiego przekazywania inf
Multimedia – połączenie wielu mediów, wielu kanałów nadawania i odbioru komunikatów.
Cechy:
- wielokołowość – połączenie kodu obrazowego, słownego, akustycznego i działaniowego (dotykowego)
- interaktywność – wzajemne oddziaływanie na siebie obiektów komunikowania
Technologie informacyjne – zespół urządzeń zaawansowanych technologicznie wykorzystywanych w procesie komunikowania
Komponenty medialne
Zakres znaczeniowy terminu media tworzą trzy komponenty:
Komunikat (przekaz) medialny
Nośnik komunikatu z zapisaną informacją
Urządzenie umożliwiające przekazywanie komunikatu, a także jego zarejestrowanie
Podział mediów
Media proste -bez udziału urządzeń i energii elektrycznej
Media złożone (techniczne elektroniczne
Drukowane, papierowe – słowne, obrazowe, obrazowo-słowne
Elektroniczne – wizualne, dźwiękowe, audiowizualne, multimedialne
Media małe, szkolne – będące bezpośrednio w zasięgu nauczyciela
Media masowe, mass media – prasa, radio, telewizja, Internet
Wzrokowe, wizualne – oddziałujące na wzrok za pomocą obrazów i tekstów
Słuchowe, audialne – oddziałujące na słuch za pomocą dźwięków
Wzrokowo-słuchowe, audiowizualne – oddziałują jednocześnie na wzrok i słuch
Działaniowe, dotykowe – umożliwiają zdobywanie informacji przez działaniem czynności uczących się
Multimedialne, multimedia – umożliwiają zdobywanie informacji przez: wzrok, słuch, działanie, oddziałują przez słowo, obraz, dźwięk
gorące i zimne: podział mediów wprowadzony przez McLuchana
Gorące: mowa, pismo, druk, radio – angażują jeden zmysł, ale w stopniu wysokim, co nie wymaga od odbiorcy zaangażowanego uczestnictwa
Zimne: karykatura, telefon, telewizja, angażują więcej zmysłów, ale dostarczają informacji nieprecyzyjnych, niekompletnych, niewymagających od odbiorcy zaangażowania
Mediateka – biblioteka mediów, zbiory zasobów informacji zamieszczonych na wszelkiego rodzaju tradycyjnych i cyfrowych nośników wraz z kompletem aparatury do ich ekspozycji
Teorie wpływu oddziaływania i manipulacji
Pojęcie wpływ
Bezpośrednia reakcja na bodźce
Długotrwały proces przejawiający się trudno uchwytnych zmianach w różnych sferach osobowości człowieka (w postawach, poglądach, normach i ocenach moralnych i estetycznych)
Rodzaje wpływu:
Natychmiastowy, bezpośredni
Kumulatywny
Podświadomy
Manipulacja (łac.) w psychologii i socjologii celowo inspirowana interakcja społeczna mająca na celu oszukanie osoby lub grupy ludzi, aby skłonić je do działania sprzecznego z ich dobrem i dobrem społecznym.
Manipulacja jest formą zamierzonego i intencjonalnego wywierania wpływu na osobę lub grupę w taki sposób by nieświadomie i z własnej woli realizowała działanie by zaspokoić cele manipulatora.
Techniki manipulacji
Tworzenie nastroju chwili przy użyciu bodźców werbalnych, dźwiękowych, obrazowych, zapachowych.
Zdobywanie sympatii manipulowanego - ingracjacja („wkradanie się w cudze łaski”)
Odwoływanie się do autorytetów
Powoływanie się na badania bez podania źródeł
Wyszukiwanie słabych punktów odbiorcy
Teorie i mechanizmy
- modelowanie (identyfikacja, naśladownictwo)
- katharsis (oczyszczenie)
- znieczulenie (desentyzacja)
- kultywacja
Modelowanie-obserwowanie
etapy uczenia się obserwacyjnego
Zwrócenie uwagi na modela
Zapamiętanie tego co się z nim działo w postaci reprezentacji symbolicznej
Pobudzenie pobudzenia motywacyjnego (bycie zachęconym do wykonania obserwowanego zachowania)
Wykonanie i ćwiczenie danego zachowania
Skuteczność mechanizmu modelowanie zależy od właściwości odbiorcy
Indywidualna podatność na wpływ zewnętrzny
Poziom jego sprawności, rozwoju umysłowego i doświadczenia
Podobieństwo odbiorcy do bohatera
Z pośród cech związanych z modelem szczególny wpływ mają:
Atrakcyjność modela
Podobieństwo modela do odbiorcy
Nagradzanie modela
Skuteczność działań modela
Cechy związane z przekazem medialnym:
Atrakcyjność komunikatu
Dostosowanie komunikatu do potrzeb i oczekiwań odbiorcy
TEORIA KULTYWACJI- twórca: George Gerbner. Im więcej czasu odbiorcy spędzają przed TV, tym w większym stopniu ich obraz świata odpowiada obrazowi rozpowszechnianemu przez media. TV kształtuje stereotypowy obraz świata we wszystkich sferach, m.in. Życia rodzinnego, ról społecznych.
TEORIA DWUETAPOWEGO PRZEPŁYWU INFORMACJI- Elih Katz, Paul Lazarsfeld. To nie media wpływają na nasze zachowania, a inni ludzie. Media jedynie dostarczają istotnych bodźców, stawiają pytania, przedstawiają możliwości. Informacje docierają do tzw. NIEFORMALNYCH PRZYWÓDCÓW OPINII, a dopiero od nich do pozostałych członków zbiorowości
Funkcje mediów (możliwości mediów):
f. informacyjna – przekazuje informację natychmiast, bezpośrednio, na bieżąco (on – line) , dostarcza informację w czasie i przestrzeni, udostępnia obiekty i procesy niedostępne w bezpośredniej obserwacji (tylko film to może pokazać, np. 1895 – wyjście robotników)
f. edukacyjna – poznawcza, kształcąca, wychowawcza, umożliwiająca poznawanie świata, dostarczają wiedzy, kształtują poglądy i postawy, kształtują system wartości, umożliwiają kształtowanie umiejętności
f. uczestnicząca – umożliwiają pośrednie, lecz zbliżone do bezpośredniego uczestnictwa w życiu społeczny, artystycznym, politycznym, sportowym, zastępują uczestnictwo bezpośrednie
f. kulturowa – umożliwiają tworzenie dzieł artystycznych i kulturowych, udostępniają dzieła kultury, umożliwiają bezpośrednie uczestnictwo w różnych formach kultury
f. narzędziowa - narzędzia pracy intelektualnej, dokumentują wydarzenia, przeżycia, imprezy, narzędzia przesyłania informacji i komunikowania się
f. zabawowa ludyczna – dostarczają przeżyć emocjonalnych i estetycznych, umożliwiają radosne spędzenie czasu, umożliwiają organizowanie zabawy
Kompetencje to harmonijna kompozycja wiedzy, umiejętności i postaw sprawdzających się w działaniu (wiem, umiem i lubię to robić)
Cechy kompetencji
podmiotowy charakter
zmienność (dynamika)
mierzalność – kompetencje można poddawać pomiarowi, wyróżnia się różne poziomy kompetencji
Kompetencje medialne, definicje
kompetencje – to system funkcjonalny, w obrębie którego zintegrowane są dwie formy myślenia – dyskursywne i intuicyjne oraz związane z nimi dwa rodzaje wiedzy, tj. wiedza deklaratywna i proceduralna (Czesław Nosal)
kompetencje medialne- to harmonijna wiedzy, rozumienia i wartościowania oraz sprawnego posługiwania się mediami (urządzenia komunikaty) (Wacław Strykowski)
Kategorie kompetencji medialnych
intelektualno-kulturowe, potrzebne do świadomego i krytycznego odbioru komunikatów medialnych oraz ich tworzenie
techniczno-praktyczne, niezbędne do sprawnego posługiwania się mediami jako narzędziami do pracy, komunikowania się i uczenia
Obszary kompetencji medialnych
kompetencje z zakresu teorii mediów
kompetencje dotyczące języka mediów
kompetencje dotyczące mechanizmów odbioru i oddziaływania mediów
kompetencje dotyczące stosowania mediów
kompetencje dotyczące tworzenia komunikatów medialnych
kompetencje obejmujące prawne posługiwanie się urządzeniami medialnymi
Reklama informacja połączona z komunikatem perswazyjnym. Zazwyczaj ma na celu skłonienie do nabycia lub korzystania z określonych towarów czy usług, popierania określonych spraw lub idei (np. promowanie marki).
Rodzaje z pkt strategicznych przedsiębiorstwa:
• reklama informacyjna,;
• reklama przypominająca,
• reklama wspierająca, stosowana dla przedstawienia punktu widzenia w sprawach kontrowersyjnych dla środowiska nabywców i zweryfikowania niewłaściwego odbioru działań przedsiębiorstwa;
• reklama osłonowa, wykorzystująca sprawdzoną markę pewnych produktów do wprowadzenia na rynek nowych wyrobów, tej samej marki, dla przeniesienia przez nabywców postrzeganych wartości marki na nowe produkty;
• reklama ukierunkowana, kierująca nabywców do miejsc sprzedaży, w których znajduje się oferowany produkt lub usługa,
• reklama profesjonalna, skierowana do ludzi wolnych zawodów (adwokaci, lekarze, doradcy finansowi itp.)
• reklama porównawcza, ,
• reklama konkurencyjna, wykazująca wyróżniające się walory produktu spośród wyrobów konkurentów;
• reklama firmy,
• reklama agresywna, zmierzająca do wywarcia niezwykle silnego wrażenia dla skłonienia nabywców do szybkiego działania;
• reklama prestiżowa, podkreślająca szczególne znaczenie produktów oraz ich unikalność z przeznaczeniem dla najbardziej wybrednych nabywców;
• reklama defensywna, mająca na celu przeciwstawienie się reklamie konkurentów.
adresatów wyróżnia się:
1. reklamę konsumencką
2. reklamę przemysłową, ,
3. reklamę detalistów
4. reklamę instytucjonalną,
reklama podprogowa-oddziaływanie na mózg informacji bez jego świadomości ich spostrzegania.
reklama ukryta-Kryptoreklama - ukryta działalność reklamowa wiążąca się z uzyskaniem przez dziennikarza bądź redakcję korzyści majątkowej lub osobistej od osoby bądź przedsiębiorstwa dążących do zamieszczenia przekazu reklamy sprawiającego wrażenie obiektywnej, redakcyjnej informacji.
reklama wprowadzająca w błąd-to rodzaj reklamy, który wywołuje mylne wrażenie, co do pochodzenia towaru, wartości czy ilości. Powoduje, że powstałe na jej podstawie wyobrażenia nie są zgodne ze stanem rzeczywistym.
reklama uciążliwa-polega na ingerowaniu w sferę prywatności potencjalnych odbiorców w miejscach publicznych przez nagabywanie, przesyłanie niezamówionych towarów, nadużywanie technicznych środków przekazu.