dr T. Sokołowska-Dzioba i dr A. Buczak

WY 14.10.2014

KONSTRUOWANIE PROCESU BADAWCZEGO

Metodologia badań pedagogicznych jest to nauka o metodach i działalności naukowej w pedagogice obejmującej sposoby przygotowania i prowadzenia badań naukowych na gruncie pedagogicznym oraz opracowania ich wyników, budowy systemów naukowych oraz utrwalenie w mowie i w piśmie osiągnięć pedagogiki naukowej.

Ze względu na zakres stosowania wyróżnia się metod. ogólną, która zajmuje się ogólnymi problemami metod i systemów naukowych oraz metodologię szczegółową badającą metody i systemy wybranych nauk np. pedagogicznych.

Metoda badań pedagogicznych to zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących całość postępowania badacza zmierzających do rozwiązania problemu naukowego.

Techniki badań pedagogicznych:

-obserwacja

-wywiad

-ankieta

-badanie dokumentów

-analiza treści

- techniki projekcyjne

Technika badań to czynności praktyczne regulowane wypracowanymi drogą doświadczeń dyrektywami pozwalającymi na otrzymanie optymalnie, sprawdzonych informacji.

Metody badań pedagogicznych:

-ilościowe

*eksperyment pedagogiczny

*monografia pedagogiczna

*metoda indywidualnych przypadków

*metoda sondażu diagnostycznego

-jakościowe

*wywiad pogłębiony

*metoda biograficzna

*jakościowa analiza tekstu

*obserwacja

Postęp pedagogiczny w sensie zdobywania nowej wiedzy o wychowaniu zależny jest od odpowiednich badań pedagogicznych z zastosowaniem właściwych metod. Wybór metody jest uzależniony od specyfiki badanego obiektu (np. liczb badanych osób) i sytuacje ( gdzie i w jakich warunkach przeprowadzone jest badanie). Wybór ten jest nadrzędny wobec wyboru techniki i narzędzi.

Prawidłowe przygotowanie do badań powinno obejmować wybór metod, technik i narzędzi- wg podanej kolejności. Żadna metoda nie występuje w stanie czystym. Wielowymiarowość i złożoność rzeczywistości wychow. nie pozwala zamknąć jej w ramach jednej metody dlatego zwykle sięga się do kilku różnych metod jednocześnie.

W pedag. stosowane są b. ilościowe i jakościowe.

Badania ilościowe polegają- w najogólniejszym rozumowaniu na ilościowym opisie i analizie fatów i zjawisk i procesów. Przedstawiają je w formie różnych zestawień i obliczeń z uwzględnieniem nader często zarówno statysty. opisowej jak i matematycznej.

B. jakościowe polegają na dokonywaniu analizy badanych zjawisk, na wyróżnieniu w nich elementarnych części składowych, na wykrywaniu zachodzących między nimi związków i zależności na charakter ich struktury całościowej umożliwiają dokonanie całościowego opisu analizy badanych faktów, zjawisk czy procesów w formie narracyjnej, z wykluczeniem wszelkich zawiłych zestawień liczbowych.

Badacz korzystający z metod ilościowych zakłada istnienie obiekt. rzeczywistości i możliwości poznania jej. Ograniczeniem jest tutaj niemożność zbadania obiektów które nie poddają się takiemu precyzyjnemu pomiarowi.

M. ilościowe posługują się narzędziami elastycznymi, które można dostosować do naszych warunków, nie przewidywalnych przed rozpoczęciem badania. Charakterystyka dla tych metod jest bezzałożeniowość (brak hipotez, które podlegały weryfikacji) możliwość sięgania do głębszego kontekstu zbadania także tego, czego nie da się obiektywnie zmierzyć.

Badanie ilościowe czy inaczej nazywane „pozytywistyczne” stanowiły nurt badań wywodzących się badań przyrodniczych i przez wiele lat dominowały jako jedyny sposób uprawiania badań społecznych.

Przełom wieku XIX i XX przyniósł nowy paradygmat badań społecznych, zwany nurtem jakościowym, który był odpowiedzią na metod. ograniczenia b. ilościowych. Nowym wymogiem stawianym przed b. społecznymi stała się wierność wobec b. zjawiska, a nie wobec jakiegoś konkretnego zestawu prawideł metod. bez względu na wagę stojących za nimi argumentów filozoficznych.

Początki funkcjonowania obu porządków badań były raczej związane z konfliktem i rozłamem między uczonymi, natomiast obecnie stanowią równorzędne sposoby uprawiania nauki.

Badania oświatowe ciągle jeszcze przebiegają dwoma oddzielnymi torami. I nadal pozostaje kwestią otwartą, czy kiedy nastąpi zbliżenie tych tradycji. Zbliżenie tych nurtów wydaje się być także niemożliwe, ze względu na rozdzielną charakterystykę każdego z nich, bo porównywane style badawcze nie są więc ani lepsze ani gorsze, są po prostu innym rodzajem opowieści.

W b. ilościowym dane mają postać liczb, a sens liczby pochodzi z narzędzia, które zastosowaliśmy w pomiarze, to w badaniu jakościowym akcent jest położony na procesy i znaczenia, które nie są poddawane ścisłym badaniom, ani pomiarom w kateg. ilości, wielkości, gęstości i częstości.

B. jakościowe zmierzają do odkrycia rzeczywistości w jej naturalnych kontekstach i nawiązuje ściśle do sposobów w jakich ludzie analizy świat w swoim codziennym życiu.

Badania PISA -wyniki-przykład analizy ilościowej wyniki b. ilościowego- wyniki badania jakościowego.

B. ilościowe charakteryzuje dedukcyjny sposób badań, oznacza to, że poszukuje danych potwierdzających teorię.

Badania ilościowe charakteryzuje dedukcyjny sposób badania, oznacza to, że poszukuje danych potwierdzających teorię. Badacz jakościowy poprzez indukcję, czyli poprzez przechodzenie od tego, co konkretne, do tego, co ogólne do odkrywa prawidłowości i poszukuje teorii która wyjaśni posiadane przez niego dane.

Przeprowadzanie dowodów poszukiwań badawczych w badaniach ilościowych jest weryfikowaniem, sprawdzaniem tezy założonej na początku, badacz ilościowy dostarcza dowody, że teoria przez niego przyjęta ma w danych potwierdzenie. W badaniu jakościowym na podstawie baz danych dokonuje się odkrywanie teorii.

W badaniu ilościowym wyniki badania przedstawiane są poprzez wyliczanie. Polega ten proces na tym, że wyniki zostaną przed-stawione w postaci systematycznego wyliczania, lub zliczania założonej tezy, natomiast w badaniu jakościowym prezentowanie wyników odbywa się poprzez konstruowanie kategorii pojęciowych na podstawie zgromadzonych danych.

Ostatnim z omawianych kontinuum jest obiektywność versus subiektywność. Dotyczy ona podejścia ba-dawczego w omawianych nurtach. Badanie ilościowe z ogromną starannością dąży do przeprowadzania i przedstawiania badań w sposób obiektywny. Mile widziane są osoby z zewnątrz zbierające dane, aby nie zakłóciło to wyników badań. Prezentacja wyników, nawet w warstwie językowej stara się być neutralna, używa się raczej stwierdzeń zauważona, odkryto"

W badaniu jakościowym od początku zakłada się, ze badacz jest „stroną (subiektywne):” w badaniu poprzez nakładanie własnych znaczeń i interpretacji na prowadzone badania. „Człowiek porusza się w sferze kultury i sensów stworzonych przez niego samego, dlatego badacz nie może być bezstronny. Zawsze narzuca swoje poglądy, choćby doborem tematów czy segmentacją rzeczywistości, „badacz nie ucieka od własnych wraże, uczuć i wartości, lecz wprost przyznaje, że badanie to ciąg jego osobistych wyborów.

WY 28.10.2014

SPECYFIKA BADAŃ NAUKOWYCH

Badania naukowe powinny charakteryzować się naukowym sposobem gromadzenia danych, które określane są jako metody naukowe. Metoda naukowa jest to system reguł stosowanych przez naukowców przy prowadzeniu badań i ocenie ich wyników. Metoda naukowa jest to sposób systematycznie stosowany z intencją zastosowania go sytuacjach przy ewentualnym powtórzeniu analogicznego zdarzenia. Badania naukowe powinny charakteryzować się również obiektywizmem. Obiektywizm możemy rozumieć jako procedurę przestrzeganą przy wszystkich badaniach, umożliwiającą porozumienie się z innymi badaczami, którzy jednakowo postrzegają przedmiot badań. Kolejna cecha badań naukowych to język, który powinien być:

1. jednoznaczny- używany w tym samym znaczeniu w różnych zdaniach i kontekstach,

2. jasny- używamy pojęcia takie wobec, których bez trudności możemy orzec jakie są ich desygnaty,

3.pojęcia używane powinny być wyraźne, zawsze powinniśmy ustalać ich treść.

Wybór zagadnienia głównego jest determinowany.

1. Potrzebami społecznymi.

2. Możliwości naukowego sproblematyzowania zagadnienia i jego zadania naukowego.

3. Preferencje osobiste.

Celem poznania naukowego, a więc badań naukowych jest wyjaśnienie, przez które rozumie się szacowanie związków między badanymi zjawiskami. Najprościej problem możemy rozumieć jako pytanie bądź zestaw pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć podjęte badanie. Inaczej mówiąc problem badawczy jest to zdanie rozpoczynające się od partykuły pytajnej, które zawiera zmienne obserwowalne i algorytm poszukiwania odpowiedzi.

Zmienna zależna jest to zmienna, którą czynimy przedmiotem poznania. Zmienne niezależne są to zmienne, których wpływ na zmienną zależną chcemy uchwycić. Zmienne pośrednie modyfikują charakter zależności między zmiennymi.

Warunki jakie powinny spełniać problemy badawcze:

1. Powinny być konkretne.

2. Powinny zawierać zmienne obserwowalne.

3. Powinny określać stan, związki między zmiennymi.

4. Powinny być wyraźnie powiązane z celem badań.

5. Powinny istotnych dla teorii badań, bądź praktyki zdarzeń, zagadnień.

6. Powinny ukierunkowywać podjęte badanie.

Pytania dopełnienia są zdaniem rozpoczynającym się od partykuły: „jak, ile, jaka” i formułuje się je w celu uzupełnienia brakującej wiedzy.

Pytania rozstrzygnięć, którymi są zdania rozpoczynające się od partykuły „czy”, które formułuje się w celu rozstrzygnięcia, kontrowersji teoretycznych lub praktycznych, bądź w celu zdobycia elementarnych informacji o badanych zmiennych.

Hipoteza – domniemanie rozwiązania problemu, szerzej możemy powiedzieć, że hipoteza ukazuje związki miedzy zmiennymi, jest przypuszczeniem co do kierunku i charakteru zależności między zmiennymi. Hipoteza jest zdaniem wyprowadzonym z teorii, które odnosi się do warunków empirycznych, pozwalających na zweryfikowanie teorii. Hipoteza jest wnioskiem z dotychczasowych badań.

Hipoteza służy weryfikacji empirycznej twierdzeń teoretycznych, zawiera zmienne obserwowalne, określa warunki, których twierdzenie teoretyczne można zweryfikować w świecie empirycznym. Jest formułowana tylko w badaniach teoretycznych weryfikacyjnych.

WY 04.11.2014

WYBÓR TERENU I OSÓB BADANYCH

Całość grupy, którą czynimy przedmiotem naszego zainteresowania nazywamy populację generalną z niej wyłaniamy próbkę do badań.

Próbka badań to pobrany z populacji zbiór obiektów, które czynimy przedmiotem naszego zainteresowania. Powinniśmy przyjąć zasadę , iż próbka badania powinna reprezentować wszystkie cechy populacji generalnej. Te próbki możemy pobrać w sposób nielosowy- to taki dobór obiektów, którego błędów nie możemy oszacować. Natomiast losowy dobór zapewnia wszystkim elementom populacji jednakową szansę dostania się do próbki.

Losowanie systematyczne polega na wybieraniu spośród populacji kolejnych elementów do próbki w oparciu o wcześniej ustalony algorytm.

Warstwowy wybór losowy polega na wydzieleniu z uwagi na ostre kryteria warstw populacji w obrębie, których dokonuje się losowania indywidualnych elementów.

Losowanie pozwala zminimalizować i oszacować błąd każdego pomiaru.

Dobór narzędzia i metod badawczych

Przeprowadzanie badań:

1. Ważne jest, aby zadbać o atmosferę pozbawiona większych napięć psychicznych, hałasu.

2. Dobre samopoczucie, bark zmęczenia osób badanych.

3. Wytworzenie odpowiedniej motywacji u osób badanych.

4. Unikanie dodatkowego dopingu u osób badanych.

5. Dokładne rejestrowanie wyników badań.

Analiza jakościowa

Analiza ilościowa

Weryfikacja hipotez/ odpowiedź na problemy badacza

Wnioski z przeprowadzonych badań

TYPY BADAŃ Z UWAGI NA ICH CEL

1. Teoretyczne – przejmowane są budowania teorii badania. Teoria to pewna konstrukcja umysłowa, które pozwala zrozumieć związki między zjawiskami.

W badaniach teoretycznych wyróżnia się badania:

• Eksploracyjne- dostarczające wskazówek do budowy teorii.

• Weryfikacyjne- sprawdzają przewidywania teorii.

1. Praktyczne- podejmuje się w celu dostarczenia impulsów do rozwoju pewnej dziedziny praktycznej.

• Rozpoznawcze- dostarczają informacji o rodzaju, zasięgu i głębokości praktycznej, określonej trudności.

• Oceniające- dostarczają wiedzy o zamierzonych i niezamierzonych efektach określonego programu działania.

Zarówno w b. teoretycznych eksploracyjnych i weryfikacyjnych, jak i w b. praktycznych rozpoznawczych i oceniających występują badania uogólniające i indywidualizujące.

W b. indywidualizujących przedmiotem badań czynimy jednostkę.

W b. uogólniających przedmiotem zainteresowania czynimy jakąś próbę i grupę.

PRZYKŁADY

ROZPOZNAWCZE:

1. Gotowość do podjęcia nauki dzieci sześcioletnich w szkołach masowych.

Jakie są osiągniecia edukacyjne dzieci rozpoczynających naukę w wieku sześciu lat?

OCENIAJĄCE

1. Jakie są osiągniecia edukacyjne dzieci korzystających z jednego podręcznika? (badania na koszt Ministerstwa Edukacji lub rodziców).

Badania praktyczne adresowane są do konkretnego odbiorcy, a nie tak , jak b. teoretyczne do nieokreślonego członka społeczności uczonych.

WY 25.11.2014

Jej prekursorem był Jurgen Habermas niemiecki filozof i socjolog, który w latach 70tych XX wieku stworzył podwaliny krytycznej teorii społecznej. Recepcji jego poglądów do polskiej pedagogiki dokonali A. Fiolkierska, L. Witkowski, T. Hejnicka-Bezewinska, R. Kwaśnica.

Paradygmat – to układ odniesienia, który leży u podstaw teorii badań społecznych.(wzór model badawczy).

P. TEORETYCZNY- służy budowaniu teorii.

P.PRAKTYCZNY- służy praktyce budującej wzór.

P.HUMANISTYCZNY- preferujemy podmiotowość. (badania jakościowe, w naturalnym otoczeniu, subiektywne podejście, empatia badacza itp.)

P.IDEOLOGICZNY (wyłączność – brak otwartości zmianę, rozwój, na inne punkty widzenia; niemożliwe podejście eklektyczne, przykłady ideologii pedagogicznych)

P.KRYTYCZNY ( ocena tezy „rozwój nauk zagraża człowiekowi”;3 rodzaje krytyk, pojęcie świadomości fałszywej)

P.EMPIRYCZNO-ANALITYCZNY- stosujemy podczas badań ilościowych, preferujemy udział wielu respondentów.

PARADYGMAT MAKROTEORI

Skupienie uwagi teoretyków na społeczeństwo jako całości lub przynajmniej dużej jego części np: badania nad stosunkami międzynarodowymi dzieli się na grupy z pewna historią i tradycją.

PARADYGMAT MIKROTEORI

Zajmuje się problemami życia codziennego na poziomie jednostek i małych grup np.; stosunki między wykładowcami a studentami, rodzicami a dziećmi.

PARADYGMAT KONFLIKTU

Karol Marks – zachowania społeczne mogą być spostrzegane jako proces, w którym zawsze dochodzi do konfliktu (walk klas-klasa pracująca, robotnicza).

Gorge Simmel – konflikt na małą skalę np.: analiza zależności między Narodowym Funduszem Walutowym i Bankiem Światowym – interesy banków i korporacji zaczęły przewyższać interesy ubogich.

PARADYGMAT FEMINISTYCZNY

Badacze społeczni zwracają uwagę na różnice między płciami. Zwrócili też uwagę na ucisk kobiet .SZKLANY SUFIT ZNACZY, ż dochodzą do pewnego pułapu i stop. Mężczyźni zajmują wysokie stanowiska im wyżej tym proporcje się zmieniają.

1. Główne tezy społecznej teori krytycznej mające zastosowanie w pedagogice.

• Rozwój nauk ( zarówno empirycznych jak i społecznych ) zagraża człowiekowi, dlatego każda nauka powinna mieć swój odpowiednik krytyczny.

• Rozwój cywilizacyjny spowodował dominację racjonalności instrumentalnej, w której stosunki międzyludzkie zaczynają podlegać w coraz większym stopniu naukowemu sterowaniu, a nawet manipulowaniu ludzkimi zachowaniami, nad racjonalnością komunikacyjną.

• Pojęcie krytyka, podobnie jak pojęcie kryzys nie musi mieć znaczenia negatywnego. Istnieją rożne rodzaje krytyk: adaptacja ( negacja, pożądanie za stereotypowym myśleniem krytycznym), emancypacyjna ( towarzyszy jej namysł nad populistycznym sposobem krytyki, przeciwstawiania sie schematom), hermeneutyczna ( całkowicie wolna od negacji, wskazuje nowatorskie rozwiązania rzeczywistości podlegającej krytyce, wzoruje sie na dobrej recenzji książki, krytyce dzieł sztuki)

• Konstruktywna krytyka ( w szczególności na poziomie hermeneutycznym) sprzyja budowaniu nowej, lepszej rzeczywistości społecznej.

• Społeczeństwa powinny uwolnić się od świadomości fałszywej, polegającej na akceptacji stosunków panowanie- zniewolenie.

2. Krytyka reformy systemu edukacji w Polsce:

A) adaptacyjna :reforma struktury szkolnictwa w Polsce była nie tylko niepotrzebna, ale wręcz szkodliwa - gimnazjum to siedlisko problemów wychowawczych, juz nie mówiąc o finansowych kosztach reformy, które można było spożytkować bardziej rozsądnie.

B) emancypacyjna : łatwo jest krytykować, reakcją Polaków na zmianę często jest stwierdzenie: Amerykanie już dawno z tego zrezygnowali. Polskiemu systemów edukacji potrzebna była reforma, aby odciąć się, zamkną rozdział szkoły przesiąkniętej ideologią socjalistyczną.

C) hermeneutyczna: być może nie wszystkie elementy reformy były udane, ale zawsze lepiej podkreślać pozytywne aspekty- integrację treści edukacyjnych, motywowanie nauczycieli do rozwoju zawodowego, podmiotowość ucznia i nauczyciela.

3. Krytyka przygotowania nauczyli do pracy w szkole:

- Adaptacyjna: nauczyciele nie radzą sobie z uczniami co pokazują nam media ( kosz założony nauczycielowi na głowę ) są niedouczeni ( nauczycielka przekonująca dzieci ze Kolumb był słynnym polskim podróżnikiem) taka krytyka jest również obecna w publikacjach naukowych

- Emancypacyjna media pokazują nam przykłady negatywne bo to „się ogląda” a są przecież dowody na to że wielu nauczycieli to wspaniali pedagodzy ( każdy z nas potrafi takich wskazać )

- Hermeneutyczna: zamiast krytykować lepiej zastanowić sie co należałoby zrobić aby nauczyciele byli lepiej przygotowani do swoje roli zawodowej i nie trafiali do tego zawodu z przypadku ( może jakieś testy sprawdzające nie tylko wiedzę ale tez osobowość przyszłych nauczycieli )

Postmodernistyczna refleksja pedagogiczna.

Postmodernizm pojawił się w II połowie XX wieku

Jako: opozycja dla postmodernizmu, kontynuacja dla modernizmu

Obszary postmodernizmu:

• kultura - sposób myślenia, życie codzienne, obyczajowość, moda

• filozofia - prawda, wartości

• sztuka - (w tym sztuka użytkowa) malarstwo, rzeźba, styl w architekturze, literatura, film, fotografia

• nauka

• polityka

Kategorie postmodernizmu

• dziwność, wieloznaczność,

• pojęcia wartości utraciły swoje pierwotne znaczenie

• pomieszanie stylów

Postmodernizm w pedagogice

1. Niejednoznaczność pojęć pedagogicznych -każdy ma prawo do ich własnej interpretacji (np. autorytet, wychowanie) Liczne alternatywny dla tradycyjnej szkoły masowej (społeczne, prywatne, wyznaniowe, Montessori, waldorfskie, integracyjne, edukacja indywidualna, integracyjna, włączająca, domowa )

2.Nie ma przypadkowości w interpretacji wytworów wychowanków, uczniów, rysunków, zachowań

3. Pedagogika regionalna, wielokulturowa, międzykulturowa. Badanie kontekstu kulturowego osiągnięć uczniów (badania PISA), zachowań zdrowotnych ( zachowań żywieniowych, stosowanie leków przeciwbólowych)

4.Wychowywanie, kształcenie nie tylko powinno odpowiadać na potrzeby współczesności, ale wybiegać w przyszłość, dlatego:

• Nie ma sensu formułować celów wychowania- nie znamy rzeczywistości, do jakiej należy wychować młode pokolenie

• Nie wiadomo z jakimi problemami spotykają się przyszli nauczyciele, wychowawcy- nie wiadomo jak ich kształcić.

Powstają formy edukacji związane z przyspieszeniem tempa życia (wyścigiem szczurów)- indywidualna organizacja studiów, e-learning, edukacja domowa, szkoła babć, szkoła dla niemowląt.

5. Nauczyciele, wychowawcy powinni nie tylko mieć kompetencje komunikacyjne i merytoryczne, ale być refleksyjnymi praktykami, którzy na podstawie zachowań uczniów, wychowanków dokonują, samooceny własnych działań (koncepcja D. Schoena, M. Taraszkiewicz). Rozwijanie samoświadomości, samowiedzy powinno być jednym z istotnych celów wychowania

6. Wychowanie do i poprzez wartości kulturowe ma miejsce nie tylko w odniesieniu do kultury elitarnej. Muzyka młodzieżowa, literatura obyczajowa ma taką samą wartość jak muzyka i literatura klasyczna.

Granice kulturowe zacierają się również w obrębie tzw dystansu szkolnego, relacji między wychowawcą a wychowankiem. Inicjatorami są często nauczyciele, którym wydaję się, że jeśli zbliżą się do grupy wychowanków, staną się jednym z nich, łatwiej będzie im osiągnąć zamierzone cele dydaktyczno wychowawcze. Taką postawę nazywamy „fraternizacją” (. Janowski, Uczeń w teatrze życia szkolnego)

7. Pedagogika powinna pełnić służebną rolę względem praktyki wychowania. Należy docenić pedagogie, intuicję wychowawcy, które mogą być ważniejsze niż naukowe teorie pedagogiczne. Uwagę należy zwrócić na zasadę poglądowości w nauczaniu i docenić wizualizację w kształceniu i wychowaniu.

8. Liczne koncepcje pedagogiczne a przeszłości przeżywają obecnie swój renesans: M. Montessori, R. Steinera, C. Freineta, edukacja domowa, szkoły wyznaniowe, nauczanie nie- koedukacyjne.

9. Zarówno w pedagogice jako teorii jak i w praktyce pedagogicznej można zauważyć podejście eklektyczne-pomieszanie różnych koncepcji eklektyzm- pomieszanie różnych stylów

10. Zwolennicy postmodernizmu zwalniają nauczycieli- wychowanie z obowiązku planowania - formułowania celów pisania konspektów, przestrzegania schematu lekcji. Pedagodzy, nauczyciele wychowawcy powinni zaufać własnej i intuicji, starać się wybierać w przyszłość wizualizując sobie przyszłość własnych wychowanków, chociaż rozwój cywilizacyjny sprawia, że nie jesteśmy w stanie do końca wyobrazić sobie do jakiej rzeczywistości mamy wychowywać młode pokolenie.

WY 02.12.2014

Przejawy postmodernizmu

1. Poczucie fragmentarycznej niejednoznaczności i niepewnej natury życia

2. Świadomość istotnej roli przypadkowości

3. Dostrzeganie znaczenia różnic kultowych

4. Ogólne przyspieszenie tempa życia

5. Znacznie refleksyjności świadomość dokonywania ciągłych wyborów konieczność samopoznania, refleksji nad sobą

6. Upadek granic kulturowych ( miedzy kulturą popularną a elitarną ; brak pojęcia 'kiczu')

7. Figuratywność - czerpanie z życia codziennego, odrzucenie racjonalności, znaczenie wizualności

8. Zacieranie się granic historycznych ( łączenie obrazów z przeszłości i teraźniejszości ) oraz tego co rzeczywiste i nierzeczywiste prywatne i publiczne

9. Bezstylowość, eklektyzm

10. Negacja schematyzmu, planowości

Normatywne pojmowanie wychowania. Naukowość pedagogiki ideologicznej.

S. Palka zwraca uwagę na kilka sposobów uprawiania pedagogiki, jako nauki w Polsce. Jednym z nich jest kreowanie pedagogiki jako dyscypliny, w której praktyka wychowawcza opiera się na założeniach filozoficznych, światopoglądowych, religijnych.

W ten sposób buduje się ideologie pedagogiczne- chrześcijański, liberalny, państwowy, narodowy, socjalistyczny, „rynkowy” system wychowania.

Stefan Wolsztyn wskazuje na istotną różnice między pedagogiką, jako teorią a pedagogiką jako ideologią:

Pedagogika, jako teoria jest otwarta na rozwój na nowe orientację.

Pedagogika, jako ideologia jest zamknięta, cechuje ja wyłączność tzn nie dopuszcza innych sposób rozumowania.

S. Woloszyn wymienia następujące ideologie wychowania:

Ideologia wychowania chrześcijańskiego

Ideologia wychowania państwowego

Ideologia wychowania narodowego

Przejawem wychowania narodowego jest propagowanie takich wartości jak:

- kultywowanie tradycji narodowych np. zwyczajów świątecznych ( np. Karp na wigilię a nie indyk odwiedzanie grobów bliskich 1 listopada a nie zabawa Halloween),

- troska o czystość języka,

- znajomość historii własnego narodu,

- przekonanie o doniosłym znaczeniu tego narodu w dziejach ludzkości.

Takie kreowanie pedagogiki może mieć zarówno wady jak i zalety

Wychowanie państwowe kładzie nacisk szacunek do własnego państwa poprzez propagowanie następujących wartości: szacunek do symboli - godło, flaga - wywieszanie ich szczególne podczas świąt państwowych,

• przestrzeganie prawa( również o ruchu drogowym),

• szacunek do przedstawicieli prawa( urzędników państwowych polityków)

• troska o dobro materialne państwa( np. przez płacenie podatków)

Pedagogika ideologiczna jest jednym ze sposobów uprawiania pedagogiki. Koncentruje się na wartościach i normach wypływających sie z konkretnej ideologii.

Nie zaprzecza naukowości tej dziedziny wiedzy, ale ze względu na cechy ideologii- wyłączność, zamknięcie na inne punkty widzenia w pewnym stopniu ją ogranicza.

Pytania i zadania dla studentów

Czy w praktyce wychowania w Polsce obecnie funkcjonuje model wychowania ideologicznego, jeżeli tak, to jaki? (który?)

Jakie są korzyści a jakie niebezpieczeństwa płynące z ideologicznego podejścia do wychowania?

Na czym polega kontrowersyjna naukowość pedagogiki ideologicznej?

Uzupełnij tabelę analizującą ideologiczne systemy wychowania w koncepcji Kunowskiego ( odwołaj się do publikacji autora „ Podstawy współczesnej pedagogiki”

Filozofia dziesięciościanu edukacji Z. Kwiecińskiego

Z. Kwieciński proponuje analizę treściową pojęcia edukacja, która jego zdaniem jest wychowaniem w najszerszym, całościowym znaczeniu, gdyż obejmuje wszystkie procesy szczegółowe rozwoju, wychowania, wpływu, oddziaływania na zmianę osobowości jednostek i grup ludzkich.

Na edukację zdaniem autora tej koncepcji składa się dziesięć procesów, które powinny ze sobą współdziałać w sposób harmonijny, nie znosząc się i nie przeciwstawiając. Żaden z nic nie może występować w nadmiarze, w znacznej przewadze nad pozostałymi, żaden nie może być tłumiony.

Taki sta procesów można sobie wyobrazić jako regularny dziesięciościan, w którym każda ze ścian maiłaby podobną wielkość pola ( symbolizującą siłę wpływu na osobowość) Celem tego systemu jest pełny rozwój osobowości jednostki, która aktywnie i świadomie zmienia siebie i świat.

WY: 16.12.2014

Z definicji etyka jest nauką o moralności lub ogółem zasad i norm postępowania, jednak zasady te i normy, wedle których należy postępować ktoś musi najpierw określić.

Globalna dyskusja o etyce badawczej została wywołana kilkoma kontrowersyjnymi badaniami psychologicznymi, w których badane jednostki zostały narażone na ogromny stres psychologiczny.

KONTROWERSYJNE BADANIA PSYCHOLOGICZNE

Klasyczne badanie Stanleya Milgrama, gdzie badano wpływ autorytetu na zachowanie jednostki; osoby badane były przekonane, iż wymierzają szok elektryczny osobie w drugim pomieszczeniu karząc ją za złe odpowiedzi.

Symulacja więzienia Philipa Zimbardo, który to eksperyment przerwany po 6 dniach (planowany czas trwania był przewidziany na 14 dni) ze względu na bardzo zły stan emocjonalny i psychiczny uczestników.

Ponadto w historii zapisało się jeszcze kilka eksperymentów kontrowersyjnych - bądź ze względu na proces prowadzenie badania (stresujące warunki, brak anonimowości uczestników), miejsce badania (szpital, więzienie, przedszkole), osoby biorące udział badaniu ( dzieci, osoby stare, chore czy niezdolne do decydowania o sobie) czy przebieg lub temat badań.

Największa kontrowersja czasów współczesna polega jednak na tym, iż mimo oczywistego oburzenie środowisk naukowych nie da się ukryć, że badania te dostarczyły niezwykle cennej wiedzy na temat funkcjonowania jednostek w sytuacji zagrożenia, czy pod wpływem autorytetu, a wy wyników tych nie dałoby się uzyskać w innych warunkach.

Etyka w badaniach naukowych jest stosunkowo nowym "odkryciem". Wraz z rozwojem nauk społecznych, które zaczęły się wyodrębniać i precyzować na przełomie XIX i XX wieku wielkie uznanie zyskały wszelkie metody i techniki badawcze.

Wiele badań społecznych przeprowadzonych zostało piątku II połowy XX wieku ugruntował się nowy ład świata po II wojnie światowej. Niektóre z nich, chociaż bardzo istotne z punktu widzenia rozwoju nauki, nie mogłoby się odbyć chwili obecnej. Nie istniały jeszcze wtedy żadne komisje etyczne, które oceniałyby sensowność i aspekt moralny prowadzonych badań.

W tej chwili wszelkie badania naukowe na ludziach i zwierzętach, obwarowane są wieloma prawami i przepisami. Co ciekawe, badania dotyczące zwierząt dopuszczają nieco większą swobodę badawczą, na przykład w kontekście zadawania cierpienia.

W chwili obecnej jednym z głównych założeń nauk społecznych, jako nauk stosowanych, jest przeprowadzanie badań nad praktycznymi problemami życia ludzi, w oparciu o bazę teoretyczną celem podnoszenie jakości życia jednostki. Właściwym jest zwrócenie większej uwagi na etyczno- moralne aspekty prowadzenia badań.

Wiele zasad etycznych badań naukowych stoi w sprzeczności z założeniami samego badania. Taka sytuacja ma miejsce wtedy, gdy wyjawienie osobie badanej prawdziwego celu badań wpłynęło na jej reakcje i zachowania, zatem uzyskany wynik nie byłby wynikiem prawdziwym.

Podobnie też wygląda sytuacja, gdzie w badaniu ważny jest efekt zaskoczenia, zatem uczestnik nie powinien poznawać na początku celu i procedury badawczej. Stoi to w pozycji do badań psychologicznych.

PRAWO DO WYRAŻANIA ZGODY

Podstawową zasadę etyczną prowadzenia badań społecznych, powinno być prawo do wyrażania zgody (pojęcie autonomicznej decyzji, czy zostać uczestnikiem badania)

PRAWO DO PRYWATNOŚCI

Odnosi się ono zarówno do zakresu i wymiaru ujawnianych przez osobę badaną informacji, istotności informacji zbieranych w badaniu (niektóre informacje jak np. preferencje seksualne należą do bardzo osobistych, dlatego bez konkretnej potrzeby, ściśle uzasadnionej i związanych z tematyką badań, nie powinno się zbierać takich informacji)

Dotyczy również otoczenia, w którym przeprowadzane badanie ( dom jest np. bardzo prywatnym miejscem, do którego badacz nie ma wstępu bez zgody właściciela), czy w końcu udzielania informacji o wynikach badania i osobach biorących w nich udział ( należy minimalizować możliwość identyfikowania danych personalnych i łączenia ich z konkretnymi odpowiedziami).

ANONIMOWOŚĆ

To oddzielenie danych personalnych, czy dotyczących tożsamość badanego od odpowiedzi, których udzielił. Po stronie badacza leży uniemożliwienie powiązania odpowiedzi czy wyników badania z konkretną jednostką. Aby zapewnić największy stopień anonimowości można zwyczajnie nie pytać osób badanych o dane personalne lub informacje te kodować.

POUFNOŚĆ

Odnosi się do nieupubliczniania informacji na temat jednostek biorących udział w badaniu, dane personalne pozostają poufne. Sytuacją, w której warunek ten trudno jest utrzymać jest taka, której uzyskane dane wskazują na jakieś zagrożenie popełnienia przestępstwa. Osoba badacza stoi wtedy przed dylematem moralnym, ale i zawodowym, bowiem często obowiązuję go także tajemnica zawodowa, odnośnie tego.

Badania naukowe to nie tylko sam proces przeprowadzania badania, ale także wyciąganie wniosków, opracowanie wyników, oraz ich przedstawienie w formie referatu czy publikacji. Etyka badań naukowych dotyczy także tych późniejszych etapów, gdzie zwraca uwagę na etyczną postawę badacza, zjawisko nieuczciwej rywalizacji, przypisywanie sobie sukcesu, zjawisko

Etyka zawodowa w przypadku nauk społecznych to nie tylko praca z istotą ludzką, którą poddajemy badaniu ale i współpraca z członkami zespołu badawczego oraz funkcjonowanie w świecie badaczy- naukowców z zachowaniem odpowiedniego szacunku, uczciwości, prawdomówności etc.

Konieczność ujednolicania norm etycznych w odniesieniu do badań naukowych wywodzi się z różnic poszczególnych badaczy osobie definiowania tego co jest etyczne, a co nie.

Nie można zakładać, iż każdy naukowiec skorzysta z wdrukowanych mu w dzieciństwie norm moralny w równym stopniu i zakresie. Udział czynnika subiektywnego byłby to bardzo wysoki. A jeśli do tego dodać różne pochodzenie, różnice kulturowe czynniki osobnicze- istnieje wiele czynników pośredniczących w procesie internalizacji norm.

ETYKA BADAWCZA - PROBLEM ZARÓWNO NAUKOWCÓW PRAKTYKÓW JAK I STUDENTÓW

Badania pedagogiczne prowadzone są zarówno przez naukowców jak i pedagogów, praktyków oraz studentów. Wszyscy są zobowiązani do przestrzegania zasad etycznych.

W przypadku studentów zasady te są związane z pisaniem prac semestralnych, licencjackich i magisterskich np. przygotowanie sprawozdań z praktyk pedagogicznych, podczas których prowadzone są diagnozy pedagogiczne

KODEKS ETYCZNY BADACZA

Przygotowanie takiego kodeksu zajął się Bogusław Śliwerski nawiązując do kodeksu opracowane go przez czeskich naukowców ZASADY ETYCZNE PROWADZENIA BADAŃ NAUKOWYCH 2009

Prowadzący badania pedagogiczne:

1. czyni to z poszanowaniem wszystkich osób które są bezpośrednim lub pośrednim przedmiotem badań i dba o to aby nie narazić na straty oraz by nie doszło do naruszenia ich praw

2. informuje zgodnie z prawdą uczestników badań o ich znaczeniu, celach i problemach, podobnie jak o uzyskanych wynikach badań.

3. uzyskuje zgody od uczestników badań na ich udział w nich oraz formuje ich o możliwości odmówienia udziału w każdym momencie procesu badawczego

4. dotrzymuje tajemnicy lub gwarantuje anonimowość informacji uzyskanych w toku badań uczestników

5. w ich toku stosuje metody pozyskiwania danych uwzględniając przy tym prawa autorskie

6. tak w trakcie procesu badawczego jak i po ich upublicznieniu wyników zabezpiecza dane i plany badawcze w taki sposób aby nie mogło dojść do ich niepowołanego użycia (prawo o ochronie danych osobowych)

7. upowszechnia wyniki swoich badań osobą które były ich przedmiotem

8. nie publikuje wyników badań, gdyby mogło w następstwie tego dojść do naruszenia praw ich uczestników

9. odpowiada za dokładność i sprawny przebieg procesu badawczego

10. respektuje zasady pracy naukowej szczególnie swobodnego, niezależnego i krytycznego myślenia

ZASADY ETYCZNE PUBLIKOWANIA WYNIKÓW BADAŃ NAUKOWYCH

Prowadzący badania pedagogiczne:

1. w ramach swojej profesji jest zobowiązany ujawnić swoje prace badawcze tak formie drukowanej jaki wygłaszanej (monografie, artykuły z czasopism, wykłady, referaty itp.)

2. treść jego publikacji zawiera prawdziwie i niezafałszowane treści dotyczące tak własnych, jak i innych badań

3. nie ukrywa w sposób celowy poglądów innych autorów, które byłyby przeciwstawne jego własnemu stanowisku

4. prezentuje wyniki swoich badań w taki sposób, aby mogły z nich korzystać różne grupy potencjalnych odbiorców (np. inni naukowcy, politycy oświatowi, nauczyciele, dyrektorzy szkół, pracownicy administracji szkolnej, rodzice, dzieci i młodzież itd. )

5. tak przygotowuje publikacje, aby ich walory komunikacyjne odpowiadały oczekiwanym potrzebom poszczególnych grup odbiorców

6. bezwzględnie respektuje zasady i przepisy dotyczące publikowania materiałów w różnych mediach

7. powołuje się tylko na te źródła, z którymi się ..

8. chroni prawa autorskie innych naukowców i szanuję ich źródła informacji, a już w żadnym przypadku nie może zniekształcać cytowanych tekstów czy w sposób zamierzony wyrywać cytowane myśli z ich źródłowego kontekstu

9. jako nauczyciel akademicki dokładnie cytuje także autorów prac dyplomowych czy innych prac swoich studentów (jeśli z nich korzysta) traktując tym samym jako pełnoprawnych autorów

10. zgodnie z prawem i precyzyjnie przestrzega zasad cytowania myśli czy części tekstów z innych publikacji, stosuje odnośniki do źródeł, autorów, na których się powołuje.