32. Co to jest prześwit, rozstaw i przechyłka torów kolejowych

Prześwit torów kolejowych – zwany także szerokością toru jest to odległość pomiędzy dwiema szynami kolejowymi, mierzona 14 mm poniżej powierzchni tocznych po stronie wewnętrznej. Dla linii normalnotorowej na odcinkach prostych i łukach o R ≥ 300m wynosi ona 1435 mm. Wyróżnia się także linie szerokotorowe np. 1524 mm w Rosji, a także wąskotorowe o prześwitach 1000, 750, 600 mm.

Rozstaw torów – Jest to odległość między osiami torów dla linii dwu, lub wielotorowej. Rozstaw nie może być mniejszy niż 3,5 m, a w wypadku nowo budowanych torów odległość ta wynosi 4,0 m. Odległość między osiami dwóch sąsiednich torów należących do różnych linii kolejowych zwiększa się do 4,0 m, a nawet do 4,75 m, jeśli na międzytorzu ustawione są stałe sygnały kolejowe. Jeśli linia kolejowa przebiega w łuku o promieniu R < 350m, to rozstaw 3,5 m poszerza się o wielkości przedstawione w tabeli:

R [m]	Poszerzenie rozstawu osi torów [mm]
250	20
200	130
180	190
150	310
120	700
100	1100

Przechyłka torów kolejowych – Jest to różnica we wzajemnym wysokościowym położeniu toków szynowych w tym samym przekroju poprzecznym, wyrażona w mm. Przechyłki stosuje się na łukach linii kolejowych w celu zniwelowania negatywnego skutku siły odśrodkowej występującej podczas przejazdu pociągu jakim jest szybsze zużywanie się szyn toku zewnętrznego. Skrajnym i bardzo niebezpiecznym skutkiem braku przechyłki jest wykolejenie się pociągu. Przechyłki oblicza się ze wzorów empirycznych:

Warunki stosowania wzoru	Wzór
-Przy jednakowej prędkości ruchu towarowego i osobowego	$$h = \frac{11,8 \times v^{2}}{R}$$
-Do obliczenia przechyłki minimalnej w łukach o promieniu R ≥ 300 m	$$h_{\min} = \frac{11,8 \times v^{2}}{R} - 90$$
-Do obliczenia przechyłki minimalnej w łukach o promieniu R < 300 m	$$h_{\min} = \frac{11,8 \times v^{2}}{R}(25 + \frac{R}{4})$$
-Do obliczenia przechyłki przy różnych prędkościach ruchu pasażerskiego i towarowego	$$\frac{11,8 \times v_{\text{\ \ \ max}}^{2}}{R} - 153a_{\max} \leq h \leq \leq \frac{11,8 \times v_{\text{\ t}}^{2}}{R} + 153a_{n}$$
Gdzie: h – wartość przechyłki [mm] v – prędkość pociągów [km/h] vt – prędkość pociągów towarowych [km/h] R – promień łuku [m] amax – przyspieszenie maksymalne [m/s^2]; dla warunków PKP amax = 0,60 m/s^2 an – przyspieszenie niezrównoważone w ruchu towarowym [m/s^2]

Obliczone przechyłki zaokrągla się do 5 mm. Nie stosuje się przechyłek większych niż 150 mm i mniejszych niż 20 mm.