BEZROBOCIE I INFLACJA.

1. Przytocz równanie wymiany

Równanie wymiany: MV = PQ, M- podaż pieniądza w gospodarce, V -szybkość obiegu (średnia, roczna liczba aktów wydatkowania jednostki pieniężnej na dobra i usługi, które zostały wytworzone w gospodarce w danym roku), P -cena, Q-wielkość produktu narodowego w danym roku.

Ukazuje ono związek między wydatkami krajowymi a dochodem narodowym.
Suma wydatków na wykupienie PKB (MV) jest równa sumie wartości dóbr i usług tworzących PKB (PQ).

2. Teoria przyśpieszonej inflacji i jaki stosunek do niej mają neoklasycy?

Teoria przyśpieszonej inflacji zakłada, że bezrobocie może być zmniejszone poniżej swojej naturalnej stopy jedynie kosztem zwiększenia inflacji. Neoklasycy byli przeciwnikami tej teorii. Uważali, że ceny i płace są elastyczne, dlatego na rynkach szybko ustala się stan równowagi, a także, że teoria ta opiera się na niedoskonałej informacji.

3.Posługując się krzywymi podaży globalnej wyjaśnij jak zmiana globalnego popytu wpływa na produkcję i ceny. Według monetarystów podaż globalna jest nieelastyczna w długim okresie, natomiast neoklasycy uważają, że także w krótkim okresie. Dlatego poziom produkcji kształtuje się niezależnie od poziomu popytu. Keynesiści uważają, że globalna podaż jest względnie elastyczna z wyjątkiem sytuacji pełnego zatrudnienia, ponieważ płace i ceny są względnie sztywne. Sądzą również, że w długim okresie krzywa podaży może być jeszcze bardziej elastyczna, ponieważ inwestycje zwiększają zdolności produkcyjne gospodarki.
Krzywa podaży AS obrazuje wielkość produkcji, która chciałyby zaoferować przedsiębiorstwa przy każdym poziomie cen. Krzywa AS przesuwa się w prawo lub w lewo jeśli zachodzą zmiany w podaży zasobów produkcyjnych, technologii, wydajności pracy, zmiany stopy inflacji, polityki gospodarczej itp

4. Omów najistotniejsze działania prorynkowej polityki podażowej.

Prorynkowa polityka podażowa zmierza do przyspieszenia wzrostu gospodarczego poprzez sprzyjanie prywatnej przedsiębiorczości i tworzenie warunków swobodniejszego działania sił rynkowych.

Do jej działań należą miedzy innymi: ograniczenie wydatków państwowych, obniżka podatków, zmniejszenie biurokracji, zmniejszenie monopolistycznej siły związków zawodowych, ograniczenie automatycznych uprawnień do niektórych świadczeń społecznych, popieranie konkurencji za pomocą deregulacji i prywatyzacji, zniesienie wszelkich granic w wymianie walut i innych barier swobodnego przepływu kapitału.

5. Co to jest NAIRU, wyjaśnij i krótko scharakteryzuj.

Jest to ekonomiczna teoria bezrobocia stabilizującego poziom inflacji, inaczej teoria bezrobocia równowagi. Bezrobocie NAIRU pojawia się gdy płace odpowiadające wymaganiom pracowników zrównują się z płacami zgodnymi z realiami gospodarczymi czyli przy ustabilizowanej dynamice procesów inflacyjnych. Gdy występuje zrównanie oczekiwań płacowych, nie oddziałują one na inflację. Tak więc NAIRU zależy od płacy realnej i poziomu postulowanych płac. Zakładając brak szoków podażowych, w przypadku wystąpienia bezrobocia niższego od poziomu NAIRU w gospodarce pojawia się zwiększenie tempa inflacji. Jeśli poziom bezrobocia jest wyższy od NAIRU, inflacja spada.

6. Keynesiści, a bezrobocie i inflacja.

Keynes jako pierwszy ekonomista zdefiniował przyczyny powstawania inflacji wprowadzając pojęcie tzw. wąskich gardeł. Polegało ono na tym, że w miarę wzrostu popytu wzrasta produkcja do momentu wykorzystania jej całkowitej zdolności i , w tym czasie nie ma zjawiska wzrostu cen, wzrasta natomiast dochód narodowy. Gdy zdolności produkcyjne wyczerpią się pojawiają się owe wąskie gardła produkcyjne, następuje wzrost zatrudnienia i płac, wzrost kosztów i cen wywołany nadmiernym popytem, rozkręca się spirala inflacyjna, płace gonią ceny, a te rosną wskutek wzrostu

płac i kosztów. Jest to przykład inflacji ciągnionej przez popyt. Oczywiście ekonomiści mają różne poglądy na temat jej zwalczania. Według keynesistów wzrostowi dochodu narodowego towarzyszy więcej niż proporcjonalny wzrost cen. Z przyczynami wzrostu należy walczyć poprzez hamowanie wzrostu płac, ograniczanie deficytu budżetowego i regulowanie ilości dopływającego pieniądza przez Bank Centralny. Jeśli chodzi o bezrobocie, keynesiści uważają, że istnieje bezrobocie przymusowe będące wynikiem zbyt małego popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego, który powoduje zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych. Poziom popytu zależny jest od koniunktury, która jak wiadomo ulega wahaniom. W wysokich fazach koniunktury wg keynesistów bezrobocie może spaść nawet do poziomu bezrobocia naturalnego.
7. Wymień minimum 4 przyczyny bezrobocia i krótko je scharakteryzuj.

-likwidacja niektórych gałęzi przemysłu (np. górnictwa, hutnictwo)

-zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi

-ograniczanie produkcji
(spadek ilości wytwarzania dóbr użytkowych dla zaspokojenia popytu konsumentów)

-brak informacji o miejscach pracy

-brak mobilności
( brak umiejętności dostosowania się pracownika do wymogów rynku pracy)

-przeniesienie zakładu do innego rejonu

-niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników

-zmiany w technologii (wprowadzenie nowoczesnych technologii,
automatyzacja i komputeryzacja produkcji)
-wysokie obciążenia fiskalne (podatki bezpośrednie i pośrednie)
8. Co nazywamy Krzywa Phillipsa, jakie było jej pierwotne założenie i o jaki czynnik wzbogacili ją monetaryści w swoich poglądach?
Krzywa Philipsa jest to krzywa, wykazująca stosunek między stopą bezrobocia a stopą inflacji, przy założeniu pewnej oczekiwanej stopy inflacji. Z przebiegu tej krzywej wynika, że niższa stopa bezrobocia może być uzyskiwana kosztem wyższej stopy inflacji i odwrotnie. Wydarzenia ostatniego ćwierćwiecza podważyły wiarygodność takiego rozumienia, tzn. wymienności inflacji i bezrobocia. W latach siedemdziesiątych ogólna zależność między inflacją a bezrobociem miała charakter korelacji dodatniej, to znaczy, że im wyższa stopa inflacji, tym wyższa również stopa bezrobocia i odwrotnie. W ciągu ostatnich 25 lat zarówno bezrobocie jak i inflacja wykazywały tendencje wzrostowe. Można więc przyjąć tezę, że bezrobocie i inflacja nie muszą być związane z odwrotną zależnością, jak to utrzymują niektórzy ekonomiści.

DETERMINANTY DOCHODU NARODOWEGO I POLITYKA FISKALNA.

1. Podaj główne założenia szkoły Keynesowskiej:

Produkcja określana jest przez globalny popyt

Zmiana ilości pieniądza wpływa na zatrudnienie

Bezrobocie to efekt niedostatecznego popytu

Państwo powinno być aktywne na scenie fiskalnej i monetarnej państwa
2. Co to mnożnik, efekt mnożnikowy? Kiedy ten drugi będzie największy?

Mnożnik - stosunek zmiany produkcji zapewniającej utrzymanie równowagi do powodującej ją zmiany w wydatkach autonomicznych; określa jak mocny wpływ wywołują zmiany w popycie autonomicznym na zmianę w dochodzie narodowym:

Efekt mnożnikowy polega na zwielokrotnieniu wzrostu dochodu narodowego pod wpływem jednorazowego zwiększenia popytu autonomicznego. Zachodzi on wówczas, gdy w gospodarce istnieją wolne zasoby czynników produkcji (nie wykorzystane zdolności wytwórcze, umożliwiające wzrost produkcji).
Wartość mnożnika zależy od poziomu konsumpcji w ramach danej gospodarki, a wiemy że wpływa na nią krańcowa, psychologiczna skłonność do konsumpcji: , wielkość podatków, czyli wysokość dochodów realnych: oraz krańcowa skłonność do importu, wyrażona w formule: . Po uwzględnieniu tych zależności mnożnik przyjmuje następującą postać:
.Efekt działania mnożnika będzie więc tym większy:
- im większa część dochodu zostanie przeznaczona na konsumpcję ;
- im mniejsza część dochodu zostanie przeznaczona na podatki ;
- im mniejsza część dochodu zostanie przeznaczona na zakup dóbr importowanych.
3.Wyjaśnij pojęcie: krańcowa skłonność do konsumpcji.
MPC (ang. marginal propensity to consume). Opisuje zależność między dochodem a konsumpcją, a dokładniej ukazuje, jaką część przyrostu rozporządzalnego dochodu gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na konsumpcję, ( jeżeli dochód wzrasta np. o 1 funta, a MPC jest równe 0,7, planowana konsumpcja wzrasta o 70 pensów). MPC jest stałym współczynnikiem w algebraicznym przedstawieniu funkcji konsumpcji (nie zmienia się mimo wzrostu dochodu). MPC jest liczbą dodatnią i mieści się w przedziale od 0 do 1.
4. Wyjaśnij założenia krzywej Phillipsa.

Krzywa Philipsa jest to krzywa, wykazująca stosunek między stopą bezrobocia a stopą inflacji, przy założeniu pewnej oczekiwanej stopy inflacji. Z przebiegu tej krzywej wynika, że niższa stopa bezrobocia może być uzyskiwana kosztem wyższej stopy inflacji i odwrotnie. Wydarzenia ostatniego ćwierćwiecza podważyły wiarygodność takiego rozumienia, tzn. wymienności inflacji i bezrobocia. Obecnie już niewielu ekonomistów uznaje ważność tej wymienności w długim okresie. W latach siedemdziesiątych ogólna zależność między inflacją a bezrobociem miała charakter korelacji dodatniej, to znaczy, że im wyższa stopa inflacji, tym wyższa również stopa bezrobocia i odwrotnie. W ciągu ostatnich 25 lat zarówno bezrobocie jak i inflacja wykazywały tendencje wzrostowe. Można więc przyjąć tezę, że bezrobocie i inflacja nie muszą być związane z odwrotną zależnością, jak to utrzymują niektórzy ekonomiści.

6. Deficyt budżetowy - różnica pomiędzy dochodami a wydatkami firmy, samorządu, państwa w danym roku budżetowym stanowi odpowiednio nadwyżkę lub deficyt. Gdy mamy do czynienia z sytuacją że wydatki przewyższają dochody możemy mówić o deficycie. Aktywna polityka fiskalna - Celowe zmiany stawek podatkowych lub wielkości wydatków państwowych, dokonywane w celu regulowania ogólnego poziomu popytu. Luka inflacyjna - nadwyżka zagregowanego popytu nad zagregowaną podażą przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji (produkcja potencjalna = produkcja faktyczna). Ponieważ produkcja nie może się zwiększyć, aby zaspokoić popyt, równowagę przywraca się przez wzrost przeciętnego poziomu cen (inflację).

7. Wyjaśnij czym jest nadwyżka lub potrzeba pożyczkowa sektora publicznego oraz dlaczego występuje? Aby otrzymać kompletny obraz reżimu fiskalnego — stopnia, w jakim fiskalna jest ekspansyjna lub restrykcyjna — należy przyjrzeć się deficytowi nadwyżce całego sektora publicznego, obejmującego rząd centralny, władze lokalne i przedsiębiorstwa publiczne. Jeżeli sektor publiczny wydaje więcej niż zarabia (w formie ściąganych podatków, dochodów przedsiębiorstw państwowych itp.), wielkość tego deficytu określa potrzeby pożyczkowe sektora publicznego (public sector borrowing requirements— PSBR). Uzasadnienie tej nazwy jest proste. Jeśli w sektorze publicznym istnieje w danym roku deficyt, wynoszący na przykład 1 mld zł sektor ów będzie musiał pożyczyć w tym roku 1 mld zł, aby sfinansować swoją działalność. Jeśli w sektorze publicznym występuje nadwyżka, nazywamy ją nadwyżką sektora publicznego (public sector debtrepayment— PSDR). Nadwyżka taka zostanie użyta do zredukowania skumulowanego długu z poprzednich lat. Skumulowany dług rządu centralnego nazywamy długiem państwowym. Łączne za­dłużenie sektora publicznego nazywane jest długiem sektora publicznego .

HANDEL MIĘDZYNARODOWY. FUNKCJONOWANIE JEGO W UNII EUROPEJSKIEJ I Z KRAJAMI SPOZA NIEJ.

1. Wymień i krótko scharakteryzuj swobody rynku Unii Europejskiej.

Swobodny przepływ towarów - swoboda ta to głównie wprowadzenie wspólnie zaakceptowanych rozwiązań prawnych regulujących w krajach członkowskich podstawowe standardy techniczne, wymagań metrologicznych czy też certyfikatów jakości i bezpieczeństwa produktów. Niektóre towary posiadają odpowiednio uregulowane standardy prawne i ich obszary określa się jako "zharmonizowane", natomiast pozostałe towary nie posiadają odpowiednich uregulowań i wobec tej grupy używamy określenia obszaru "niezharmonizowanego".

Swoboda świadczenia usług - oznacza prawo świadczenia usług przez podmiot, który ma swoją siedzibę w jednym z krajów Unii Europejskiej, na rzecz podmiotów z innych krajów członkowskich, bez potrzeby posiadania w tych krajach jakiegokolwiek stałego zakładu pracy/filii/przedstawicielstwa.

Swobodny przepływ kapitału - swoboda ta przejawia się w zakazie stosowania ograniczeń w stosunku do przepływu kapitału pomiędzy państwami członkowskimi UE, a także pomiędzy Państwami członkowskimi UE a państwami trzecimi.

Swobodny przepływ osób - jest to jedna z podstawowych swobód zagwarantowanych w traktatach ustanawiających Wspólnoty Europejskie. Obejmuje prawo obywatela jednego państwa członkowskiego do osiedlania się lub pracy w innym państwie członkowskim Wspólnoty Europejskiej.

2. Wyjaśnij pojęcie Europejski Obszar EOG (ang. European Economic Area, EEA) - strefa wolnego handlu i Wspólny Rynek obejmujące kraje Unii Europejskiej i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) (z wyjątkiem Szwajcarii). EOG opiera się na czterech fundamentalnych wolnościach: swobodzie przepływu ludzi, kapitału, towarów i usług.

3. Czym są kryteria konwergencji i jak się je dzieli? Opisz obydwie grupy.

Kryteria konwergencji nominalnej:

kryterium stabilności cen (inflacyjne) - zgodnie z nim inflacja mierzona wskaźnikiem HICP w ciągu roku poprzedzającego badanie nie może przekroczyć 1,5 pkt. procentowego inflacji w trzech państwach Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach;

kryterium fiskalne - państwo w momencie badanie nie może być objęte procedurą nadmiernego deficytu;

kryterium kursu walutowego - państwo przez minimum dwa lata musi uczestniczyć w Mechanizmie Kursów Walutowych - w tym czasie nie może dochodzić do poważnych napięć oraz nie wolno samowolnie przeprowadzać dewaluacji;

kryterium stóp procentowych - w ciągu roku od momentu badania średnia długoterminowa stopa procentowa nie może przekroczyć o więcej niż 2 pkt. procentowe średniej z analogicznych stóp procentowych trzech państw Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach

Kryteria konwergencji prawnej mówią o tym, że należy zapewnić zgodność prawodawstwa krajowego z art. 130 i 131 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Statutem Europejskiego Banku Centralnego
4. Wymień 5 głównych zasad i 5 celów sprawiedliwego handlu.

Główne zasady sprawiedliwego handlu:
- człowiek jest ważniejszy niż zysk

- poprawianie warunków życia i pracy producentów poprzez stworzenie dogodnych środków i możliwości

- rozwój korzystnych relacji sprzedawca – nabywca

- cena towarów, która zapewnia producentom sprawiedliwe wynagrodzenie za ich pracę i akceptowalny zwrot kosztów dla organizacji marketingowej

- zwiększenie wiedzy ludzi na temat sytuacji kobiet i mężczyzn jako producentów i handlowców

- promocja równych szans kobiet

- ochrona praw kobiet i dzieci

Cele sprawiedliwego handlu:

- Zwiększenie środków do życia dla producentów poprzez zwiększenie dostępu do rynku;

- Wzmocnienie organizacji producentów, płacenie lepszych cen i zapewnienie ciągłości stosunków handlowych;

- Wsparcie możliwości rozwoju upośledzonych społecznie producentów, szczególnie kobiet i ludności tubylczej, oraz ochrona dzieci przed eksploatacją w procesie produkcyjnym.

- Podnoszenie świadomości wśród konsumentów na temat negatywnych skutków międzynarodowego handlu, aby pozytywnie oddziaływali poprzez swoją siłę nabywczą;

- Tworzenie przykładu partnerstwa w handlu poprzez dialog, przejrzystość i szacunek;

- Prowadzenie kampanii na rzecz zmian w zasadach i praktyce konwencjonalnego handlu międzynarodowego.

- Ochrona praw człowieka poprzez promocję sprawiedliwości społecznej, zdrowej praktyki ekologicznej oraz bezpieczeństwa ekonomicznego.

5. Opisz czym jest dumping i w jaki sposób UE może mu przeciwdziałać?

Firma stosuje dumping, jeśli eksportuje swoje produkty do Unii Europejskiej po cenach niższych niż faktyczna wartość produktu (lokalna cena produktu lub koszty jego wytworzenia) na rynku swojego kraju.

Komisja Europejska jest odpowiedzialna za prowadzenie śledztwa odnośnie zarzutów dumpingowych wobec producentów eksportujących produkty z krajów spoza UE. Komisja zazwyczaj otwiera dochodzenie odnośnie danego produktu lub firmy po otrzymaniu doniesienia lub skargi od wspólnoty, ale może też sama wszcząć śledztwo.

Jeśli Komisja znajdzie jakiekolwiek odchylenia lub dana firma bądź produkt nie spełnia postawionych wymagań, wszczynane są działania anty-dumpingowe.

PIENIĄDZ I POLITYKA PIENIĘŻNA. 1. Co to jest pieniądz i jakie są funkcje pieniądza(4)?  Środek wymiany(środek powszechnie akceptowany jako ekwiwalent za dobra i usługi)

Środek gromadzenia bogactwa Miernik wartości(wycena dup i usług) Środek ustalania przyszłych należności i zobowiązań(ceny wyrażone w $ - sposób ustalenia wysokości przyszłych zobowiązań) 2. Co to są aktywa? Podaj rodzaje aktywów. 

Aktywa – posiadane środki i należności

• Gotówka i wkłady w banku centralnym

• Pożyczki krótkoterminowe:

  • pożyczki rynkowe

  • weksle

  • operacje „repo”

• Pożyczki długoterminowe

3.Co to są pasywa? Podaj rodzaje pasywów. 

Pasywa (zobowiązania) – uprawnione roszczenia osób zewnętrznych wobec danej instytucji

• wkłady awista

• wkłady terminowe

• certyfikaty depozytowe

• transakcje sprzedaży i odkupu papierów wartościowych („repo”)

4.Wyjaśnij różnicę pomiędzy zyskownością a płynnością pieniądza oraz podaj jakie mają znaczenie dla banków.  Zyskowność – zysk powstaje wtedy, gdy bank udziela kredytów na wyższy procent niż wynosi oprocentowanie depozytów. Płynność – to łatwość, z jaką można bez strat zmienić dany aktyw na gotówkę. Płynność oznacza możliwość zamiany przedmiotu inwestycji na gotówkę w krótkim okresie po oczekiwanej cenie. Jest to istotne wtedy, gdy istnieje konieczność niespodziewanego wydatku. Opinie na temat zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań krótkoterminowych (bieżących) tj. o okresie spłaty nie przekraczającym jednego roku Zyskowność oznacza osiąganie przez jednostki dodatniego wyniku finansowego (zysku*) w danym okresie. Możemy mówić o zyskowności: sprzedaży, majątku, kapitałów własnych. Zysk jest podstawowym celem działania banków, ale jest on sprzeczny z postulatem płynności. Im bardziej płynny jest dany aktyw tym mniej jest zyskowny. 5.Wymień części składowe równoległego rynku pieniężnego(7). 

• rynek międzybankowy

• rynek certyfikatów depozytowych

• rynek depozytowy przedsiębiorstw

• rynek walutowy

• rynek pożyczek dla gospodarstw domowych

• rynek kas budowlanych

• rynek papierów dłużnych

6.Wyjaśnij pojęcie kreacji kredytu.  Kreacja kredytu to proces poprzez który banki mogą zwiększać rozmiary depozytów, a zatem również wielkość podaży pieniądza

7.Podaj 3 główne komplikacje kreacji kredytu i opisz jeden z nich. 

• Zmienność wskaźników płynności banków

• Złożoność wskaźników płynności

• Wycofanie części dodatkowej gotówki z banków

8.Podaj 3 motywy trzymania pieniędzy i opisz jeden z nich.  Motyw transakcyjny – wynika z istniejącego odstępu w czasie między uzyskaniem dochodu a dokonaniem dzięki niemu zakupów Motyw przezorności – trzymamy pieniądze na nieprzewidziane wydatki

Motyw portfelowy/inwestycyjny – na wypadek korzystnych lokat, niechęć ludzi do ryzyka d)spekulacyjny – przy tej samej ilości w przyszłości będzie można kupić więcej.

9.Podaj pojęcie pieniądza aktywnego.  Pieniądz aktywny – zasoby pieniądza trzymywane z powodów transakcyjnych i z przezorności. 10.Podaj pojęcie pieniądza pasywnego.  Pieniądz pasywny – zasoby pieniądza utrzymywane z powodów spekulacyjnych. 11.Podaj pełny efekt zmian podaży pieniądza w założeniu zwiększenia podaży pieniądza. 

- Wzrost podaży pieniądza doprowadzi do spadku stopy procentowej

- Spadek stopy procentowej spowoduje wzrost inwestycji

- Spadek stopy procentowej i związany z tym odpływ pieniądza z kraju a także zwiększony popyt na zagraniczne aktywa wywoła spadek kursu walutowego

- Spadek kursu walutowego wywoła zwiększenie popytu na eksport i zmniejszy popyt na import

- Wzrost inwestycji oraz eksportu spowoduje dodatkowe dopływy do ruchu okrężnego, a spadek importu zmniejszy odpływy. W efekcie wzrośnie popyt globalny a przez to również produkt narodowy i ewentualnie inflacja.

12.Omów techniki kontroli podaży pieniądza(3). 

- operacje otwartego rynku

- konwersja długu publicznego

- depozyty specjalne

POPYT GLOBALNY, PODAŻ GLOBALNA I PROBLEMY MAKROEKONOMICZNE. 1. Czym reguluje się różnicę pomiędzy odpływami i dopływami? Odp.: Podatkami, np.: VAT 2. Wymień cztery cele makroekonomiczne. Zapewnienia wzrostu gospodarczego; Ograniczenia bezrobocia i inflacji; Unikania problemów z bilansem płatniczym; Unikanie problemów z kursem walutowym. 3. Co to jest cykl koniunkturalny i na jakie 4 fazy się dzieli. To powtarzające się zachowania stanu gospodarki danego kraju.  1. Faza recesji – jest przejawem spadku ogólnej działalności gospodarczej, szczególnie PKB i zatrudnienia. Banki ograniczają kredyty, spadają inwestycje, spadają zamówienia na urządzenia wytwórcze i pojawiają się trudności ze sprzedażą towarów. 
2. Faza przesilenia – gdy PKB przestaje spadać, a bezrobocie przestaje wzrastać, osiągnięte jest dno cyklu koniunkturalnego. Jest to najniższy punkt cyklu. Po nim może nastąpić poprawa lub może ona jeszcze „pełzać” na tym niskim poziomie przez dłuższy czas. 
3. Faza ożywienia – PKB i zatrudnienie rośnie, rosną wydatki inwestycyjne i konsumpcyjne, upowszechnia się optymizm wśród inwestorów i producentów 
4. Faza szczytowa – to punkt gdy ogólny poziom aktywności gospodarczej przestaje się podnosić. Stanowi on najwyższy punkt cyklu koniunkturalnego.
Długość cyklu mierzy się od szczytu do szczytu. 4. Opisz ruch okrężny dochodów. Gospodarka składa się z dwóch różnych grup jednostek: przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, z czego każda z nich pełni osobną funkcję. Przedsiębiorstwa wytwarzają dobra i usługi, jednocześnie zatrudniając pracowników i inne czynniki produkcji. Gospodarstwa domowe(osoby je tworzące) konsumują dobra wytwarzane przez przedsiębiorstwa, jednocześnie dostarczając im nakładów pracy i innych czynników produkcji.
5. Kim jest bezrobotny (w ujęciu ekonomicznym)? Podaj główny czynnik obniżający stopę bezrobocia w Polsce. Bezrobotny – w ujęciu ekonomicznym:
„Osoba w wieku produkcyjnym pozostająca bez pracy, która byłaby skłonna podjąć pracę przy obecnych stawkach płacy” Głównym czynnikiem obniżającym stopę bezrobocia jest nabycie prawa do emerytur. W naszym kraju, w niektórych przypadkach, można przejść na emeryturę, przed osiągnięciem wieku emerytalnego, np.: po odbyciu pewnego okresu służby mundurowej. Osoba emerytowana nie jest uznawana za osobę bezrobotną. 6. Czym jest bezrobocie cykliczne? W którym momencie cyklu koniunkturalnego występuje? Bezrobocie wynikające z niedostatecznego popytu – tzw.: bezrobocie cykliczne, pojawia się zwłaszcza w okresach recesji,

8. Czym jest inflacja popytu, a czym inflacja kosztów? W jaki sposób inflacja jest wyrażona? Inflacja popytu to wzrost cen spowodowany ciągłym wzrostem ogólnego poziomu popytu, przesunięcie krzywej popytu w prawo. Inflacja kosztów jest związana z ciągłym wzrostem kosztów produkcji i przesuwaniem się w lewo krzywej podaży AS. Stopa inflacji – procentowa zmiana wskaźnika w stosunku do analogicznego miesiąca w poprzednim roku. 9. Co odgrywa ważną rolę w kształtowaniu rzeczywistego tempa inflacji? Ważną rolę w kształtowaniu rzeczywistego tempa inflacji odgrywają oczekiwania inflacyjne. Im wyższa jest oczekiwana inflacja, tym wyższa będzie inflacja faktyczne ZAWODNOŚĆ RYNKU I POLITYKA PAŃSTWA.
1. Co to są efekty zewnętrzne? Opisz krótko ich rodzaje.
Efekty zewnętrzne są to koszty lub korzyści z produkcji, bądź konsumpcji ponoszone przez społeczeństwo, a nie przez samych producentów czy konsumentów. Niekiedy nazywane też efektami ubocznymi lub efektami odczuwalnymi przez osoby trzecie. Mechanizm rynkowy nie zapewni efektywności społecznej, gdy działania producentów lub konsumentów wpływają na sytuacje innych osób.
Efekty zewnętrzne mogą być:

• pożądane (korzyści zewnętrzne)

• niepożądane (koszta zewnętrzne)

Koszty/korzyści społeczne = Suma kosztów/ korzyści prywatnych + korzyści/kosztów zewnętrznych

Efekty Zewnętrzne:

• Zewnętrzne koszty produkcji (MSC > MC)

Wnioski: Nadprodukcja

• Zewnętrzne korzyści z produkcji (MSC < MC)

Wnioski: Za niski poziom produkcji

• Zewnętrzne koszty konsumpcji (MSB < MB)

Wnioski: Faktyczna konsumpcja zbyt duża ze społecznego pkt. widzenia.

• Zewnętrzne korzyści konsumpcji (MSB > MB)

Wnioski: Faktyczna konsumpcja zbyt mała ze społecznego pkt. widzenia.

2. Opisz i podaj przykład dobra publicznego.
Dobrami publicznymi nazywamy dóbr, których konsumpcja jednej jednostki nie ogranicza konsumpcji danego dobra przez innych.

Cechują je:

• Nierywalizacyjność – konsumpcja pewnego dobra przez jedną osobę nie zmniejsza możliwości konsumpcji tego dobra przez innych.

• Niewyłączalność – nie jest możliwe dostarczenie jakiegoś dobra jednej osobie
  i jednoczesne ograniczenie dostępu do niego innym.
  Np. obrona narodowa, ochrona środowiska, oświetlenie uliczne.

3. Opisz wady mechanizmu rynkowego skupiając się na czynnikach ludzkich.
-Niepełna informacja i niepewność
Niektóre firmy celowo nie udostępniają lub bazują na przeświadczeniu, że konsumenci posiadają wszystkie informacje o oferowanym przez nich produkcie.

-Błędne decyzje podejmowane przez osoby działające we własnym imieniu

Wiele osób powierza dysponowanie swoimi środkami innym, nie zawsze odpowiednim, ludziom i organom, które mogą podejmować niewłaściwe i szkodliwe decyzje.

-Nieprzenośność czynników wytwórczych i opóźnienia reakcji

Wiele przedsiębiorstw posiada części nieprzenośne. Poprzez opóźnienia w informacji i nieprzenośność przedsiębiorstwa nie są w stanie w 100% reagować wystarczająco szybko na rynku.
4.Wytłumacz, dlaczego monopol nie jest dobrym rozwiązaniem dla konsumentów dla rynku?

Kiedy struktura rynku odbiega od modelu gospodarki doskonałej, jak to się dzieje, np. w przypadku monopolu rynek nie jest w stanie zapewnić MSC = MSB, nawet wtedy, gdy nie występują efekty zewnętrzne. Rozważmy przypadek monopolu. Istnienie dużych przedsiębiorstw może zapewniać pewne korzyści np. korzyść skali. Zatem można sformułować tezę, że idealną sytuacją byłoby sytuacja, w której przedsiębiorstwa miałyby duże rozmiary (korzyści skali itp.), a jednocześnie zmusić je w jakiś sposób do tego, aby zaczęły produkować na poziomie P=MC.

Monopolista wytwarza mniej, niż wynosi optimum społeczne.

Z monopolu wynika czysta strata dobrobytu- utrata części łącznej nadwyżki konsumenta i producenta w warunkach konkurencji niedoskonałej

5. Jaki jest cel podatków i dotacji?

W interesie państwa jest ochrona środowiska, które jest zagrożone z powodu emisji groźnych produktów ubocznych działalności przedsiębiorstwa.

Rząd może również nałożyć na monopolistów podatek zryczałtowany, aby ograniczyć, poniekąd, działalność monopolową. Jeżeli z powodu podatku przedsiębiorstwo produkuje mniej, to państwo może wypłacić dotację zależną od liczby wyprodukowanych jednostek, co spowoduje zwiększenie podaży.

6. Jakie są zalety i wady podatków i subsydiów?

Zalety:

• Możliwość wpłynięcia na przedsiębiorstwo – ograniczenie działalności lub manipulowanie podażą

• Elastyczność– można dostosować podatki i subsydia w zależności od potrzeb.

Wady:

• Trudność zróżnicowania wysokości podatków i subsydiów – niezwykle trudno dostosować podatki i subsydia do każdego przedsiębiorstwa oddzielnie, jest to nie tylko długotrwałe, ale i kosztowne

• Ograniczona wiedza państwa– trudno ocenić długoterminowe szkody wyrządzone przez przedsiębiorstwo.

7. Jakie mogą być zalety i wady ograniczeń prawnych?

Zalety ograniczeń prawnych:

Zwykle sformułowane prosto i zrozumiale

• Ochrona interesów konsumentów – zakazy chronią przed manipulacją informacjami, które mogłyby zaszkodzić konsumentowi

• Całkowity zakaz pewnych działań

• Czasem lepszy jest zakaz pewnego działania, niż opodatkowania go – jeśli istnieje możliwość zaistnienia pewnego niebezpieczeństwa i nie sposób przewidzieć skali problemu, to rozsądnym działaniem jest zakaz działań mających na celu spowodowanie owych ‘zniszczeń’.

Wady ograniczeń prawnych: Niekiedy podatek jest lepszym rozwiązaniem od zakazu – dobrym przykładem jest problem przedstawiony przez Johna Slomana: Jeśli pewnemu przedsiębiorstwu nakazano ograniczyć emisję pewnej toksycznej substancji do określonej ilości, to firma ta nie będzie troszczyć się o ograniczenie emisji jeszcze bardziej, niż jest to wymagane. Natomiast, jeśli zamiast nakazu zastosuje się podatek, to w interesie przedsiębiorstwa będzie coraz większe ograniczenie emisji, gdyż będzie płacić mniejsze kwoty za szkodzenie środowisku 8. Jakie są 3 inne przejawy interwencjonizmu w państwie, oprócz podatków i subsydiów oraz ograniczeń prawnych? Czym się charakteryzują te przejawy? A. Zmiany praw własności Prawa własności określają czyją własnością jest dana rzecz, jaki użytek może z niej zrobić właściciel, jaki jest zakres praw innych osób do niej oraz sposób przekazania własności. Poprzez rozszerzenie zakresu tych praw właściciele starają się zapobiec sytuacji, w której działania innych ludzi przysporzyłyby im kosztów oraz że będę im przysługiwały opłaty z tytułu szkód wyrządzonych tymi działaniami. Niestety rozszerzenie może stać się niepraktyczne. Dotyczy to przypadku, gdy stosunkowo niewielkie utrudnienia szkodzą jednocześnie wielu ludziom, zwłaszcza, jeśli te szkody powoduje więcej niż jedna osoba. Nawet, jeśli, sprawców szkód jest niewielu problemem może być procesowanie się nimi. Sprawiedliwość kosztuje, a więc będzie ona sprzyjać głównie bogatym, których będzie stać na dobrych prawników. Zaś zwykłego człowieka ze średnią płacą nie stać na tak kosztowną sprawiedliwość.

1. Zapewnienie dostępu do informacji

W obliczu niepełnej informacji, państwo może poprawić funkcjonowanie mechanizmu rynkowego, dostarczając informacji bezpośrednio lub za pośrednictwem swoich agend.

1. Bezpośrednie dostarczanie dóbr i usług

Jak wszyscy wiemy, dobrami i usługami publicznymi zajmuje się państwo, rynek nie będzie z własnej inicjatywy zapewniał mieszkańcom chodników, ulic, czy obrony narodowej. Oczywiście państwo może zlecić odpłatnie pewien projekt przedsiębiorstwom prywatnym.

9. Jakie są cztery powody, dla których pewne usługi, jak służba zdrowia oraz edukacja, są dostarczane bezpłatnie lub po niższej cenie?

Sprawiedliwość społeczna

Społeczeństwo może stwierdzić, że możliwość korzystania z danej usługi powinna być prawem każdego obywatela, a prawo to powinno być jednakowe dla wszystkich w zależności od potrzeb.

Znaczne dodatnie efekty zewnętrzne

Znaczne korzyści mogą odnieść inne osoby niż konsument tych dóbr. Np. służba zdrowia lecząc bezpłatnie chorego zakaźnie chroni innych obywateli przed zarażeniem się, a zatem przed ewentualną epidemią.

Osoby zależne

Gdyby oświata była całkowicie płatna, to osobami zależnymi byłyby dzieci, które uczyłyby się tego, za co rodzice zapłaciliby, a sam poziom ich wykształcenia byłby zależny od wysokości wynagrodzenia rodziców.

Niewiedza

Konsumenci mogą nie zdawać sobie sprawy z rzeczywistej ceny dobra. Gdyby przyszłoby im zapłacić za daną usługę, możliwe, że szybko zrezygnowaliby z niej.

10. Jakie są słabości interwencjonizmu państwa?

Niedobory i nadwyżki

Interwencja państwa może przejawiać się w postaci ustalania cen na poziomie, który nie zapewnia równowagi rynkowej, czego skutkiem będą, albo niedobory, albo nadwyżki.

Niepełna informacja

Państwo może nie mieć pełnych informacji odnośnie preferencji konsumentów, całych grup konsumenckich lub błędnie interpretować informacje.

Biurokracja i nieefektywność

Im szerszy jest zakres i szczegółowość interwencji, tym więcej zasobów ludzkich i materialnych zostaje zaangażowanych, przez co koszty wzrastają. Może zdarzyć się, że państwo marnuje pieniądze na niektóre interwencje.

Brak bodźców rynkowych

Jeżeli interwencja państwa prowadzi do wyeliminowania mechanizmów rynkowych, albo osłabienia ich wpływu na gospodarkę (np. dotacja, wypłacanie świadczeń społecznych, wprowadzenie cen lub płac minimalnych), to może ona też wyeliminować pewne pożyteczne bodźce rynkowe (np. podejmowanie się pracy – wypłacanie zasiłków, dotacje umożliwiające przetrwanie nieefektywnym firmom).

Zmiana polityki gospodarczej

Częste zmiany polityki gospodarczej w państwie mogą bardzo utrudnić zarządzanie przedsiębiorstwem, gdyż trudno przewidzieć stawki podatków, subsydiów, zakresu kontroli cen, itp.

Brak wolności jednostki

Zbytni interwencjonizm państwa może spowodować utratę dokonywania decyzji ekonomicznej przez jednostkę.

11. Jakie są zalety wolnego rynku?

Automatyczne dostosowanie do zmian popytu i podaży

Długookresowy rozwój gospodarki – inwestycje w nowe rozwiązania technologiczne

Duże natężenie konkurencji nawet w warunkach monopolu i oligopolu

12. Jakie są czynniki występowania silnej presji konkurencyjnej? Czym się charakteryzują?

Istnieje obawa przed wejściem do gałęzi nowych firm zachęconych nadmiernie wysokimi zyskami

Występuje konkurencja ze strony gałęzi pokrewnych

Pojawia się zagrożenie konkurencją z zagranicy

Istnieje przeciwwaga w postaci struktur monopsonistycznych po stronie popytu

Istnieje rywalizacja o przejęcie kontroli nad przedsiębiorstwami.

13.Jakie są główne cele interwencji państwa?

Interwencjonizm może przybierać różne formy:

bezpośrednie finansowanie niektórych inwestycji gospodarczych z kasy państwowej, np. budowy autostrad,

"ratowanie" upadających przedsiębiorstw przez preferencyjne kredyty, oddłużanie i ew. przejmowanie upadłych przedsiębiorstw na własność skarbu państwa,

bezpośrednie dotacje do nierentownej produkcji lub usług,

skupowanie przez państwo nadmiaru niektórych towarów i ich późniejsze sprzedawanie w celu utrzymania stałego poziomu cen,

uczestniczenie przez państwo w grze na rynkach finansowych poprzez posiadanie pakietów akcji wybranych przedsiębiorstw oraz emisję własnych papierów wartościowych (np. obligacji),

bezpośrednia interwencja państwa w rynek walutowy – polegająca np. na utrzymaniu kursu własnej waluty przez wykupywanie obcych walut na rynku wewnętrznym,

wprowadzanie monopolu państwowego w niektórych sektorach gospodarki, np. produkcji mocnych alkoholi,

regulacja rynku poprzez wprowadzanie systemu koncesjonowania niektórych form działalności gospodarczej np. w celu obrony słabszych podmiotów przed silniejszymi,

płynną regulację podstawowych stóp procentowych, nie wynikających z bezpośredniej podaży pieniądza na rynku lecz przeciwnie zapobiegającej potencjalnym, niekorzystnym zjawiskom na rynku,

"pompowanie" pieniędzy na rynek poprzez pomoc socjalną (np. zasiłki dla bezrobotnych),

stosowanie systemu, którego celem jest nie tylko pozyskiwanie środków do budżetu państwa ale także regulacja rynku przez np. różnicowanie stóp podatkowych w różnych sektorach gospodarki, czy ulgi na inwestycje,

regulacja rynku poprzez nakazowe rozbijanie naturalnych i wymuszonych monopoli zagrażających utrzymywaniu prawdziwej konkurencji,

kontrole cen niektórych towarów (ale nie wszystkich) np. mleka.

BILANS PŁATNICZY I KURSY WALUTOWE

1) Co to jest kurs walutowy?

Kurs walutowy jest najważniejszą normą sterującą handlem zagranicznym. Przez kurs walutowy powszechnie rozumie się stosunek, w jakim dokonuje się wymiany określonej ilości danej waluty na jednostkę innej waluty. W gospodarce rynkowej kurs walutowy jest zatem ceną pieniądza zagranicznego, która może być efektywnie płacona w walucie krajowej za jednostkę waluty zagranicznej lub waluty zagranicznej za jednostkę waluty krajowej. W gospodarce doskonale konkurencyjnej ceny tych walut równoważą samoczynnie popyt i podaż na rynku walut zagranicznych. Mechanizm osiągania równowagi popytu i podaży na międzynarodowym rynku walutowym można stosunkowo łatwo wyjaśnić na przykładzie uproszczonego modelu wymiany walutowej między dwoma suwerennymi krajami. Innymi słowy pod pojęciem kursu waluty rozumie się cenę jednej waluty wyrażonej w drugiej walucie. Kurs waluty spełnia dwie ważne funkcje: informacyjną i cenotwórczą. Kurs waluty służy do przeliczania cen zagranicznych na ceny krajowe i odwrotnie. Kurs waluty wpływa bezpośrednio na ceny towarów w handlu zagranicznym i ceny walorów obcych na rynku wewnętrznym oraz pośrednio na ceny towarów przeznaczonych na rynek wewnętrzny.

2) Wymień i krótko wyjaśnij zalety systemu stałych kursów walutowych.

Większa pewność decyzji gospodarczych- Eliminując ryzyko kursowe , system kursów stałych ogranicza niepewność gospodarowania. Eliminowanie spekulacji walutowej-Jeżeli kurs jest całkowicie sztywny i według oczekiwań-pozostanie takim w przyszłości, to tracą sens działania spekulacyjne na rynku walutowym. Wtedy nawet ograniczona interwencja banku wystarczy do utrzymania danego kursu. Zapobieganie niewłaściwej polityce gospodarczej-stały kurs walutowy jest środkiem zmuszającym rząd do dyscypliny w polityce antyinflacynej. 3) Co to jest bilans płatniczy? Bilans płatniczy jest statystycznym zestawieniem obrotów z zagranicą, które w odniesieniu do określonego czasu w usystematyzowany sposób prezentuje transakcje gospodarcze zrealizowane przez Polskę z resztą świata (tzn. między rezydentami i nierezydentami). Bilans płatniczy prezentowany jest z uwzględnieniem rachunku bieżącego, rachunku kapitałowego i finansowego, salda błędów i opuszczeń oraz oficjalnych aktywów rezerwowych. 4) Wymień pośrednie instrumenty polityki pieniężnej. polityka dyskontowa – zmiana oficjalnej stopy redyskontowej. operacje otwartego rynku – sprzedaż lub skup papierów wartościowych z rynku. kontrola rezerw obowiązkowych – regulacja poziomu rezerw obligatoryjnie gromadzonych przez banki. 5) Wymień i opisz główne elementy bilansu płatniczego Bilans obrotów bieżących - zawiera informacje o obrotach towarowych (zwane bilansem handlowym), a także: obrót usług, transfery pieniężne (społeczeństwa i rządu) oraz przepływy związane z dochodami z inwestycji. Bilans handlowy – daje obraz ile gospodarka eksportuje towarów, a ile ich importuje. Różnica pomiędzy tymi wielkościami odpowiada na pytanie, czy mamy do czynienia z deficytem handlowym (przewagą importu nad eksportem), czy z dodatnim bilansem handlowym (nadwyżką eksportu nad importem). Bilans obrotów kapitałowych - są to przepływy kapitałowe netto (kredyty eksportowe, kredyty bankowe, inwestycje bezpośrednie). Bilans obrotów wyrównawczych - gromadzi środki banków centralnych przeznaczone na równoważenie bilansu płatniczego. Zawiera przede wszystkim zmiany stanu oficjalnych rezerw danego kraju w walutach wymienialnych, specjalnych prawach ciągnienia i złocie. 6) System waluty złotej - pierwszy międzynarodowy system walutowy, w którym standardowa jednostka pieniądza jest odpowiednikiem wartości określonej wagi złota oraz w którym emitenci pieniądza gwarantują, pod określonymi warunkami, wykupienie wydanych pieniędzy za złoto o tej wadze. Wykształcił się pod koniec XIX w. i funkcjonował do wybuchu I wojny światowej. Cena równowagi - Cena równowagi oznacza, że przy danym poziomie kursu walutowego tyle złotówek, ile napłynęło na rynek walutowy z rynku pieniężnego, odpłynęło z rynku walutowego na rynek pieniężny. (rezerwy dewizowe pozostały bez zmian.) Dewaluacja i rewaluacja – Dewaluacja to obniżenie oficjalnej ceny waluty danego kraju, wyrażonej w walutach innych krajów lub w złocie. O przeprowadzonej np. w 1971 r. obniżce oficjalnej ceny dolara wyrażonej w złocie mówimy, że dolar został zdewaluowany. Przeciwieństwem dewaluacji – podwyższenie oficjalnej ceny waluty danego kraju w stosunku do złota lub innych walut – nazywane jest rewaluacją. Rynek walutowy – całokształt transakcji wymiany walut wraz z instytucjami pomagającymi je przeprowadzać oraz zespół reguł , według których zawierane są transakcje walutowe, a także ogół urządzeń i czynności prowadzących do zawierania transakcji.