Astma oskrzelowa - Asthma bronchiale.

Etiologia.
Astma oskrzelowa polega na występowaniu napadów (ataków) duszności spowodowanych skurczem oskrzeli. U podłoża kurczu oskrzeli leży ich przewlekły stan zapalny i nadreaktywność na różne bodźce. Stan zapalny oskrzeli powoduje pogrubienie błony śluzowej w oskrzelach i nadmierną produkcję śluzu - oba czynniki zmniejszają pole przekroju dróg oddechowych. Kurcz oskrzeli wynika z nadmiernej reakcji mięśniówki gładkiej oskrzeli co dodatkowo utrudnia przepływ powietrza i potęguje duszność (uczucie braku powietrza).
Najbardziej ogólny podział astmy ze względu na jej przyczyny wyróżnia:
- astmę alergiczną (różne czynniki alergiczne, z których typowe to: pyłki drzew, kwiatów, traw, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, pierze ptactwa, pokarmy dla zwierząt - karma dla rybek, sucha karma dla psów i kotów, kosmetyki i środki czystości)
- astmę niealergiczną (wysiłkowa, wywołana czynnikami infekcyjnymi, wywołana drażniącymi gazami i pyłami, zimnym powietrzem)
Inny podział uwzględnia stopień ciężkości choroby:
Astma epizodyczna
- zaostrzenie kilka razy w roku
- bez dolegliwości między zaostrzeniami
Astma lekka (łagodna)
- nocne napady < 2 razy w miesiącu
- zaostrzenie < 2 razy w miesiącu
- bez dolegliwości miedzy zaostrzeniami
Astma umiarkowana (średnio-ciężka)
- nocne napady > 2 razy w miesiącu
- zaostrzenie > 1-2 razy w tygodniu
- wymaga prawie codziennego stosowania dodatkowych porcji leków (inhalatory)
Astma ciężka
- objawy (kaszel, duszność) występują stale
- częste napady duszności w nocy
- ograniczenie aktywności ruchowej przez astmę
- częste zaostrzenia
- częste pobyty w szpitalu z powodu zaostrzenia choroby
Choroba występuje często, ilość zachorowań na astmę oskrzelową stale wzrasta, chorują głównie dzieci i młodzież (8-10%), ale dotyczy także dużej grupy osób starszych (ok. 5%).
Chłopcy chorują dwukrotnie częściej niż dziewczynki, zachorowalność dorosłych mężczyzn i kobiet jest podobna.
Co sprzyja zachorowaniu - czynniki ryzyka:
Obciążenia rodzinne (choroby alergiczne u rodziców i rodzeństwa)
słaba odporność organizmu i częste przeziębianie się, przebywanie w wilgotnych, źle wentylowanych i źle ogrzewanych pomieszczeniach, palenie papierosów oraz przebywanie w środowisku narażonym na dym tytoniowy, zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego.
Choroby współistniejące lub sprzyjające wystąpieniu tej choroby: Katar sienny, alergiczne zapalenie spojówek, nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, polipy w nosie.

Przebieg reakcji alergicznej
1. Gdy pierwszy raz alergen wnika do organizmy powoduje wytworzenie przeciwciał IGE, łączą się one na powierzchni mastocytów tkankowych.
2. Gdy kolejny raz wniknie dochodzi do połączenia alergenu z przeciwciałami IGE, dochodzi do rozpadu mastocytów, uwalniane zostają mediatory - histamina, który obkurcza mięśniówkę oskrzeli oraz powoduje wydzielanie śluzu.

Przyczyny:
- alergeny (pyłki, kurz, sierść, śr.chemiczne, grzyby, pleśnie, zimno, ciepło, wilgoć, wysiłek fizyczny).

Objawy:
- silna duszność spoczynkowa
- sinica
- tachykardia
- przyspieszenie oddechów
- czasami suchy kaszel

Powikłania:
Stan astmatyczny - jest to przedłużający się napad duszności ponad 24 h, lub te ataki powtarzają się bardzo często w ciągu dnia w krótkich odstępach czasu. Początkowo człowiek czuje się dobrze z czasem napady stają się dłuższe, stopniowo dochodzi do zaburzeń wentylacji, co doprowadza do niewydolności krążeniowo-oddechowej.

Rokowanie:
Rokowanie co do życia zależy od stopnia zaawansowania choroby, na ogół jest dobre, choć choroba i leczenie często bywają uciążliwe, nawet w ciężkiej astmie śmiertelność spowodowana bezpośrednio przez astmę jest bardzo niska.

Astma oskrzelowa, stan astmatyczny - postępowanie ratownicze.

W pomocy przedlekarskiej zaleca się utrzymywanie drożności dróg oddechowych oraz ewentualnej sztucznej wentylacji znanymi metodami oraz wezwanie zespołu ratownictwa medycznego.

U wszystkich chorych na astmę oskrzelową wskazana jest tlenoterapii w celu utrzymania wysycenia krwi tlenem powyżej 95%.
Podstawowym leczeniem jest leczenie farmakologiczne, które można podzielić na leki standardowe (pierwszego rzutu): wziewne betamimetyki (Berotec, Salutamol) powodują one obniżenie napięcia mięśni gładkich oskrzeli podawane są one co 15-20 min, u osób z ciężkim napadem podawane są w sposób ciągły. Przedawkowanie może prowadzić do wystąpienia tachykardii.
Inną grupą leków są kortykosteroidy powodujące zahamowanie zapalnego komponentu astmy oskrzelowej, są lekami pierwszego rzutu w leczeniu u chorych którzy wolno reagują na betamimetyki. Tutaj podaje się Hydrocortison lub  Dexaven, Fenicort.
Lekami drugiego rzuty są leki z grupy matyloksantyn, czyli Aminophylina, Teophylina, Euphylina, jednaj znacznie ograniczono stosowanie ich z powodu częstego występowania objawów ubocznych jej działania. Leczenie Aminophyliną jest polecane u chorych wcześniej leczonych tym preparatem.
Gdy leki pierwszego i drugiego rzutu nie skutkują (szczególnie u młodych pacjentów) w czasie ciężkiego ataku stanu astmatycznego można podać adrenalinę (dorośli 0,3 mg podskórnie, dzieci 0,01 mg/kg m.c.).
Innymi możliwościami są leki wziewne, stosowane jako nebulizacja. Ich zastosowanie w leczeniu chorych na astmę oskrzelową jest ograniczone w czasie ataku ciężkiego stanu astmatycznego.

Wentylacja mechaniczna i intubacja jest wskazana u chorych z zagrażającą niewydolnością oddechową. polecane jest wykonanie intubacji z możliwie dużym światem rurki dotchawiczej, co umożliwia odessanie wydzieliny i zmniejszenie oporu dróg oddechowych.

Rozpoznanie zapalenia płuc u chorego na astmę oskrzelową zwykle jest wskazaniem do szpitala.

---