Zaburzenia społecznego funkcjonowania a uwarunkowania genetyczne.

• aspekt rozwojowy zaburzeń społecznego funkcjonowania,

• badania dotyczące genetycznych uwarunkowań,

• neuropsychologiczne uwarunkowania przestępczości.

Problem zachowań nieprzystosowawczych, przestępczych wzbudza coraz większy niepokój społeczny. Prowadzone są szerokie dyskusje w mediach dotyczące prewencji, karania itp. Biorą w niej udział politycy, dziennikarze, przedstawiciele różnych nauk społecznych. Podawane są różne rozwiązania - do radykalnego stosowania środków punitywnych włącznie.

Ale wydaje się, że sensowna dyskusja powinna być oparta przede wszystkim na wiedzy naukowej ujmującej zjawisko od strony jego genezy i uwarunkowań. Może to umożliwić stosowanie odpowiednich strategii prewencyjnych, wychowawczych, resocjalizacyjnych czy terapeutycznych. Jak się okazuje również psychologia w tym zakresie ma coraz więcej do powiedzenia.

Badanie uwarunkowań zaburzeń rozwoju społecznego stanowi bardzo ważny i zarazem bardzo trudny obszar na pograniczu psychologii rozwojowej, osobowości czy psychologii społecznej.

Współcześnie obiecujące wydaje się być podejście ujmujące w zintegrowany procesy genetyczne, neuropsychologiczne jak i środowiskowe w rozwoju i funkcjonowaniu osobowości. Szczególnie ważne może się okazać spojrzenie na zagadnienie trudności przystosowawczych także z perspektywy rozwojowej.

Spór o wyłączność czynników genetycznych czy społecznych w determinowaniu przestępczych zachowań należy do przeszłości, obecnie zdecydowanie przeważa stanowisko interakcyjne zrelatywizowane do wymiaru temporalnego. Sporo wiedzy ( głównie w paradygmacie teorii uczenia się ) zgromadzono odnośnie społecznych uwarunkowań niepożądanych zachowań ludzi ( agresywności, przestępczości ) wskazując na decydującą rolę systemu rodzinnego.

Ja swój wykład chciałbym przedstawić w odmiennym, niemniej komplementarnym paradygmacie mianowicie z perspektywy współczesnej neuropsychologii rozwojowej, która rzuca nowe światło na zaburzenia w społecznym funkcjonowaniu przyczyniając się tym samym do głębszego rozumienia ich uwarunkowań.

W ostatnich latach nastąpił szybki rozwój neuropsychologii - poszukiwanie powiązań miedzy mózgiem, zachowaniem, umysłem, świadomością. Lata 90 -te ogłoszono dekadą badań nad mózgiem, stąd ogromna ich intensyfikacja, nowe odkrycia na temat struktury i funkcji systemu nerwowego. Umożliwia je nowa nieinwazyjna technologia.

Ważnym aspektem rozpatrywania zaburzeń zachowania są ( na co chciałbym zwrócić szczególną uwagę ) geneza i ciągłość zachowania antyspołecznego, przy czym obie te zmienne pozostają w ścisłym związku.

Problematyka związana z genezą i ciągłością stanowi szczególne zadanie dla psychologicznej teorii. Na szczęście znajduje ona rozwiązanie w badaniach podłużnych. Na wstępie można stwierdzić , że różnice indywidualne w zakresie zachowania antyspołecznego charakteryzują się bardzo różną stałością w całym cyklu życia. Okazuje się bowiem , że przestępcze zachowania dorosłych potencjalnie zakładają jakieś trudne zachowania w okresie dzieciństwa ( np. połączenie agresywności z hiperaktywnością ). Jednocześnie nie wszystkie dzieci mające trudności w funkcjonowaniu społecznym stają się automatycznie dorosłymi przestępcami. Niemniej jednak fakt występowania dużej różnorodności form antyspołecznych zachowań jak również ich częstotliwość w okresie dzieciństwa jest jednym z lepszych predyktorów zachowań przestępczych w okresie dorosłym niż jakiekolwiek inne zachowanie w okresie dzieciństwa i młodości.

Na przykład na podstawie wielu badań zaczęto uwzględniać tzw. Ekwiwalenty zachowania tzn różne formy zachowania , lecz należące do tej samej kategorii. Na przykład ekwiwalentem agresywnego zachowania w okresie późnego niemowlęctwa jest wrzaskliwy płacz, następnie w okresie późnego dzieciństwa wybuch gniewu, rzucanie na ziemię, a w okresie młodości dotkliwe pobicia innych osób.

Przestępcze zachowanie dorosłego można lepiej i pewniej przewidywać w oparciu o zachowanie antyspołeczne okresu dzieciństwa z jednoczesnym uwzględnieniem środowiska rodzinnego , stylów wychowania czy klasy społecznej. Badania wyraźnie wykazują na przykład, że przynależność do określonej klasy społecznej jest słabym pojedynczym predyktorem tendencji do przestępczości. Przestępcy wywodzą się (jak wskazują analizy) ze wszystkich klas społecznych.

Co zatem leży u podstaw tych prawidłowości? W odpowiedzi można stwierdzić, że ważnym uwarunkowaniem trudności w funkcjonowaniu społecznym jest wyposażenie genetyczne,

Przechodząc do bardziej szczegółowych zagadnień należy podkreślić, że czynniki genetyczne w głównej mierze wpływają na stałość występowania różnic indywidualnych w czasie i w różnych okolicznościach. Prawidłowości te dotyczą również zachowań antyspołecznych. Rezultaty badań wykazują bowiem, że geny przyczyniają się w sposób szczególniejszy do przejawiania się tychże zachowań w różnych okresach życia. Naturalnie antyspołeczne zachowania nie są dziedziczone w sposób bezpośredni. Niemniej jednak to właśnie dziedziczność dostarcza predyspozycji do rozwijania przez jednostkę przy współdziałaniu wpływów środowiska różnych form zachowań antyspołecznych.

Gen, a raczej zespoły czy konfiguracje odpowiednich genów mogą przyczyniać się zarówno do faktu pojawiania się jak również utrzymywania się przez różne okresy życia zachowań antyspołecznych.

Jakie są dowody przemawiające za tym stanowiskiem?

Badania nad dziećmi adoptowanymi dowodzą, że zachodzi wyraźna zależność między zachowaniem przestępczym synów i zachowaniem przestępczym ich biologicznych ojców, których zachowań nigdy wcześniej nie obserwowali, a mimo to synowie wykazują podwyższone prawdopodobieństwo stania się przestępcami.

Badania wskazują, że niektóre biologiczne cechy są przekazywane od przestępczego rodzica biologicznego na ich synów. W tych przypadkach mało skuteczne okazywało się uspołecznione oddziaływanie ich rodziców adopcyjnych. Naturalnie, przestępcze zachowanie rodzica adopcyjnego w tych przypadkach zwiększało też prawdopodobieństwo zachowań przestępczych synów od 20 do 30 kilku procent.

Bardziej przekonywujących dowodów w zakresie wpływu dziedziczności na zachowania antyspołeczne dostarczają badania nad bliźniętami jedno i dwujajowymi wychowywanymi razem jak i oddzielnie. Wykazują one, że zachowanie trudne pozostaje w związku z odpowiednią konfiguracją wymiarów osobowości oraz z niską tendencją do pojawiania się takich emocji jak: strach, lęk, a z wysoką tendencją do pojawiania się emocji gniewu oraz tendencją do działań w sposób impulsywny.

Podsumowując badania z końca lat 80-tych i początku lat 90-tych nad genetycznym podłożem zachowań przestępczych bliźniąt należy stwierdzić, że poziom wyważonych zgodności nad przestępczością młodocianych wynosi 87% dla bliźniąt jednojajowych a 72% dla dwujajowych. Nieco zaskakujący jest fakt, że znacznie niższy jest procent wyważonych zgodności na przestępczością dorosłych - wynosi 51% w przypadku bliźniąt jednojajowych i 22% w przypadku bliźniąt dwujajowych.

Wytłumaczeniem może być fakt dzielenia przez rodzeństwo tego samego środowiska rodzinnego i wzajemne na siebie odziaływanie.

W ten sposób okazuje się, że istnieją pewne dowody, że genetyczne czynniki mają wpływ na występowanie niektórych cech w okresie dzieciństwa, które pozostają w związku z późniejszym zachowaniem antyspołecznym jednostki.

Pozostaje jednakże pytanie, w jaki sposób te czynniki genetyczne mogą w sposób bardziej bezpośredni wpływać na zachowanie jednostki. Istotną rolę w tym zakresie odgrywa neuropsychologia, która jest pewnego rodzaju ogniwem pośrednim.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---