Temat pracy: 1) Wymienić i omówić odmiany znaczeniowe
pojęcia „pokolenie” w ujęciu: biologicznym, kulturowym, hist. pokoleniowym, kategorii osób w zbliżonym wieku.
2) Wyjaśnić pojęcie bliskich generacji, oraz
na czym polega dyferencjacja pozioma i pionowa pomiędzy generacjami bliskimi.
Praca pisana pod kierownictwem
dr T. Iwanek
kłodzko 13.06.2009r
Z pojęciem „pokoleniem” spotykamy się na co dzień. Wiele razy spotykając się w gronie rodzinnym słyszymy, że np.: ,,Medalion babci, jest przekazywany z pokolenia na pokolenie”, albo „z dziada pradziada” . To co dziedziczymy, lub czego się uczymy jest też w jakimś stopniu pozostałością po naszych przodkach. Mama uczy nas gotować w sposób, jaki robiła to nasza babcia, która z kolei uczyła się od swojej mamy. I takim sposobem wiele czynności, zachowań życia codziennego przekazywane jest z pokolenia na pokolenie. Lecz w dzisiejszym świecie jest to coraz mniej praktykowane, coraz rzadziej rodziny mają czas na spotkania pokoleniowe. W teraźniejszym świecie liczy się pieniądz i pogoń za nim. Rodzina nie jest już tak ważna jak kiedyś, teraz na piedestał wystawiane jest dobro materialne, ten kto ma więcej, ma lepszy samochód jest kimś. A pytając o rodzinę co raz częściej słyszymy : „na to mamy czas, najpierw kariera , a potem rodzina”, a często potem jest za późno!
Pokolenie- 1) w znaczeniu biologicznym wiąże się ono ze sprowadzeniem potomstwa na świat; co pewien czas pojawia się na świecie kolejna generacja ( generacja- pokolenie (ang. Generation, ros. pokolenije ) - na płaszczyźnie semantycznej pojęcia „generacja-pokolenie” są traktowane synonimicznie. Wskazywane są dwa źródła trudności terminologicznych. Pierwsze z nich to oczywiście pojęcia „pokolenie”, wynikające z najprostszego doświadczenia pokolenia jako grup biologicznych, związanych ze sobą podobnym wiekiem. Jednocześnie, jak podkreślają badacze, oczywistość tego pojęcia idzie w parze z faktyczną problematycznością jego definicji. Drugie źródło trudności wynika z faktu, iż nie istnieją sztywne granice jednoznacznie dzielące młodość od dzieciństwa i dorosłości. Uogólniając, w życiu zbiorowym i kulturowym współistniejące obok siebie trzy pokolenia-dziadków, ojców i synów różniące się postawą wobec rzeczywistości.), a o przynależność do danego pokolenia decyduje kryterium wieku oraz biologiczna zależność i miejsce w relacjach pokrewieństwa; w tym znaczeniu rodzice i dzieci należą do dwóch odrębnych pokoleń; 2) drugie rozumienie tego pojęcia ma charakter kulturowy i wiąże się z przekazywaniem z pokolenia na pokolenie tradycji, wiedzy czy umiejętności; 3) w trzecim znaczeniu pojęcie pokolenia ma wymiar historyczny i wiąże się z określonym czasem historycznym, w który wpisuje nas data urodzenia. Pokolenie oznacza tu grupę ludzi o wspólnych postawach czy systemach wartości, które są efektem wspólnie przeżytego doświadczenia historycznego. Właśnie wspólnota postaw i wartości stanowi kryterium odrębności pokoleniowej; 4) pokolenie jako kategoria osób w zbliżonym wieku-mieszczącym się w przedziale trzeciej części stuleci; pojęcie łączące się wyobrażeniem, że rówieśnicy są przeciętnie o 33 lata starsi od rówieśników swoich dzieci - znaczenie mało sztuczne, gdyż dzieci nie rodzą się w stałych przedziałach czasu. I. Krzemiński także zwrócił uwagę na to, że więź pokoleniowa rodzi się na podłożu rówieśniczej wspólnoty doświadczeń na gruncie wyborów aksjologicznych dokonywanych w młodości. Istotą tej wspólnoty staje się - jego zdaniem - wydarzenie pokoleniotwórcze, które stawia przed każdą jednostką konieczność dokonania moralnego wyboru określonych wartości.
Bliskie generacje są kolejnymi, następującymi po sobie ogniwami, odpowiedzialnymi za ciągłość procesu wymiany pokoleń. To zbiorowości o cechach grup rówieśniczych o maksymalnym przedziale wieku zamykającym się w granicach 5-8 lat. Termin bliska generacja nawiązuje do koncepcji K. Mannheima, z zastrzeżeniem, że w odróżnieniu od jego postulatów, interesują nas tutaj nie tylko cechy jakościowe opisujące bliskie generacje, ale również subiektywne oceny przedziałów wiekowych definiujących zakres ramowy zjawisk. Zróżnicowanie granic poszczególnych bliskich generacji jest konsekwencją specyfiki sytuacji społeczno kulturowej, występującej w trakcie kształtowania się pokoleń. Gwałtowne zmiany społeczne przyspieszają pojawienie się nowych bliskich generacji i powodują zawężenie ich granic, natomiast stabilizacja systemu społecznego sprzyja poszerzaniu ram bliskich generacji. Bliskie generacje, obok pokoleniowych elit, są formą grup pokoleniowych. Są odpowiedzialne za zmniejszenie napięć w wymianie pokoleń poprzez wzajemną konfrontację systemów norm, wartości i wzorów zachowań. Konfrontacja zachowań między sąsiadującymi bliskimi generacjami stanowi ważny element transmisji kulturowej.
-dyferencjacji pionowych- przejawiających się głównie poprzez nasilenie pomiędzy bliskimi generacjami;
-dyferencjacji poziomych- charakteryzujących się występowaniem znacznej liczby grup pokoleniowych i subkultur w obrębie kręgów rówieśniczych połączone z przetransportowaniem poszczególnych ich atrybutów do powszechnie aprobowanych wzorów w ramach mody młodzieżowej.
Warto też zwrócić uwagę na typy napięć jakie panują między pokoleniem młodzieży, a pokoleniem dorosłych. Główną sceną napięć są dwie sfery socjalizacyjne: rodzina i system edukacyjny.
Pierwszym typem napięć jest antagonizacja - konflikt;
-brak wymiany informacji,
-ograniczenie do minimum częstotliwości i intensywności stosunków i interakcji społecznych,
-skupianie się na wprowadzaniu systemu roszczeń,
-słabsze oddziaływanie socjalizacyjne, silniejsza kontrola.
Drugim typem napięcia jest koegzystencja-paralelizm ( równowaga) aktywności społecznej obu pokoleń w życiu codziennym;
-ograniczona wymiana informacji,
-minimalizacja częstotliwości stosunków społecznych,
-ograniczenie transmisji kulturowej,
-osłabione oddziaływanie socjalizacyjne, słabsza kontrola, koncentracja aktywności jednostki w grupach społecznych definiujących lub wzmacniających poczucie tożsamości społecznej pokoleń.
Trzecim typem napięć jest kooperacja-maksymalizowanie zysku przy unikaniu konfliktu;
-segmentacja przepływu informacji,
-różnicowana częstotliwość i intensywność stosunków i interakcji społecznych,
-kontrolowana transmisja kultury, ze specyficznym auto- cenzurowaniem,
-oddziaływanie kontrolne silniejsze niż socjalizacje, dominacja mechaników manipulacji.
Ostatnim, czwartym typem napięcia jest asymilacja- dominacja pokolenia starszego nad młodszym;
-wzmożony przepływ informacji częstotliwości i intensywności stosunków i interakcji społecznych,
-silna transmisja kultury,
Silne oddziaływanie kontrolne i socjalizacyjne.
Podsumowując pracę nasuwa się wiele pytań i wątpliwości: czy przekazywanie z pokolenia na pokolenie nie traci na wartości?, czy świat mechaniki i rządzy pieniądza, który teraz góruje nie zasłoni tradycji i historii rodzinnych jakie były nam przekazywane? Ludzie teraz mają inne wartości życiowe niż nasi dziadowie czy pradziadowie. Kiedyś podstawą było znanie swojej historii przodków, ojciec zbierał swoje dzieci do teatru, a teraz nie jeden młody człowiek nie był w teatrze. Gdzie się podziała nasza kultura moralna, etyczna, gdzie rodzice uczący kultury od każdej strony, nie tylko tej osobistej. Patrząc na dzisiejszy świat zanikają podstawowe dobra moralne. Kiedyś obowiązkiem rodzica było pokazanie ważnego dla danego miasta zabytków i opowiedzenie o nich, np. piękny Kraków ma Wawel, gdzie niegdyś rodzice zabiera na spacer tam swoje dzieci i opowiadali o historii Wawelu. Teraz rodzice zaganiani i zapracowani zapominają o ważnych wartościach życiowych. Coraz mnie organizuje się spotkań w których uczestniczą zarazem najstarsi i najmłodsi członkowie rodzi. Teraz nikt nie ma czasu na zloty rodzinne, a co za tym idzie młodzi nie mają od kogo dowiedzieć się o swoim pochodzeniu i o ważnych wydarzeniach związanych z ich historią rodziny. Czasem rodzice nie zdając sobie z tego sprawy krzywdzą swoje dzieci, myśląc że jest na odwrót, że to że pracują całymi dniami i zarabiając kasę, a w zamian dając dziecku upragnione zabawki robią dla ich dobrze, a niestety efekty są odwrotne. Młodzi ludzie zaczynają szukać wsparcia u innych, a czasem nie wychodzi to na dobre. Teraz jak każdy ma możliwości do nauki, często małżeństwa gdzie jedno z małżonków studiowało i dzięki wyuczeniu dostało lepszą pracę, nie potrafią się dogadać ze sobą. Małżonek, który jest wyuczony twierdzi że z tą drugą osobą nie może porozmawiać na temat pracy, bo ona i tak nie wie o czym ta druga osoba mówi. Więc wiążą się w pracy różne grupki, które pracują nad tym samym problem i które świetnie się rozumieją i że sobą czują. Patrząc na świat, w którym żyjemy powinniśmy się zastanowić i czy takim trybem jakim żyjemy nie tracimy czasem wartości bardzo cennych dla naszego życia, czy nie powinniśmy bardziej większej uwagi poświęcać rodzinie i tak jak to było przekazywać z pokolenia na pokolenie. Czy gdybyśmy byli bardziej rodzinni, tak jak niegdyś nasi przodkowie, więcej czasu poświęcali sobie, spotykali się w dużym gronie rodzinnym- może uniknęlibyśmy części konfliktu jakie nas spotykają. Może nasze rodzinne życie było by bardziej pokoleniowe. Czy warto poświęcić rodzinę dla dóbr materialnych? Dziś każdy żyje sobie, brak jest więzi rodzinnych i pokoleniowych. Nie ma bliskości między pokoleniowej.
BIBLIOGRAFIA:
1)Encyklopedia Pedagogiczna XX1 wieku, w-wa
2) Artykuł Dr hab. Witold Wrzesień, Instytut Socjologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań
3) Internet, ściąga.pl
Encyklopedia Pedagogiczna XX1 wieku, w-wa 2005 wyd. Akad. Żak str.513-514
Encyklopedia Pedagogiczna XX1 wieku, w-wa 2003 wyd. Akad. Żak str 15
Encyklopedia Pedagogiczna XX1 wieku, w-wa 2005 wyd. Akad. Żak str. 515
Artykuł Dr hab. Witold Wrzesień, Instytut Socjologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań
Internet, ściąga.pl
Dyferencjacja łac. Differentia - różnorodność. - terminem tym w psychologii i pedagogice opisuje się wszystkie procesy, w wyniku których dochodzi do zróżnicowania, wyodrębnienia struktur lub funkcji tak psychicznych, jak fizycznych, społecznych i organizacyjnych. Encyklopedia pedagogiczna XX1 wieku w-wa.
1