Obserwacja pedagogiczna
Wywiad
Analiza rysunku
Badanie socjometryczne
Prognoza
Magdalena Korzyńska
PO- R III, zaoczne
1. Charakterystyka obserwacji.
Obserwacja jest to gromadzenie danych w drodze spostrzegania kierowanego zadaniem poznawczym. Stanowi planowe spostrzeganie rzeczywistości w jej naturalnym przebiegu.
Podstawowe zalety obserwacji to:
Naturalność
Możliwość poznania kontekstu sytuacji, zdarzeń, zachowań, zjawisk
Otwartość na trudne do przewidzenia sytuacje i empiryczne przejawy badanych stanów
Typy obserwacji ze względu na sposób zbierania informacji można podzielić na:
Bezpośrednia i pośrednia
Kontrolowana i niekontrolowana (swobodna)
Jawna i ukryta
Neutralna, naturalna, aranżowana i uczestnicząca
Potoczna i naukowa
2. Wywiad i jego rodzaje.
Wywiad jest jedną z podstawowych technik diagnostycznych wykorzystywanych w diagnostyce pedagogicznej; jest sposobem gromadzenia danych przez bezpośredni kontakt z określonymi osobami, które mogą udzielać informacji na temat interesujących badacza zagadnień.
Jest to rozmowa badającego z respondentem prowadzoną według określonych dyspozycji, z zachowaniem pewnych reguł jej poprawności. Służy do zbierania danych empirycznych głównie o charakterze jakościowym, takich jak fakty, wydarzenia, sądy badanych, ich opinie, postawy, wyobrażenia, uczucia, deklarowane zachowania, wiedza o rzeczywistości. Pozwala pozyskiwać informacje potrzebne do analizy zależności między różnymi zjawiskami. Stanowi zatem podstawę zarówno opisu rzeczywistości, jak i jej wyjaśniania.
Typy wywiadu:
Jawny i ukryty
Nieformalny i formalny
Swobodny i skategoryzowany
Indywidualny i zbiorowy
Zwykły i panelowy
Psychologiczny i środowiskowy
Ustny i pisemny
3. Analiza rysunku.
Rysunek jest stosowany przede wszystkim w pracy z dziećmi, w celu uzyskania wglądu w wewnętrzne konflikty dziecka, jego obawy, sposób spostrzegania siebie i innych, charakter interakcji z członkami rodziny, jak również w celu generowania hipotez ukierunkowujących dalszą diagnozę. Stosowanie metod rysunkowych wydaje się stosunkowo łatwe, natomiast interpretacja jest trudna i jej wartość w dużej mierze zależy od wiedzy, umiejętności i doświadczenia klinicysty. Każdy rysunek można poddać interpretacji formalnej i treściowej. Analiza treściowa odnosi się do takich treści rysunku jak: wygląd postaci, relacje między nimi, dodane przedmioty itp.; informuje diagnostę, jakie sytuacje wyzwalają u pacjenta lęk, poczucie zagrożenia, radość, poczucie bezpieczeństwa itp. Od strony formalnej można analizować sposób rysowania, m. in. poziom staranności rysunku, grubość i siłę nacisku linii, symbolikę przestrzeni i symbolikę barw.
Można wyróżnić analizę:
Opisową- badacz kieruje się głównie ogólnym, subiektywnym wrażeniem, jakie wywołuje na nim dany rysunek
Psychometryczną- umożliwia uzyskanie stosunkowo wysokiej diagnostyczności ze względu na odpowiednie, stosunkowo wysokie współczynniki rzetelności i trafności
Projekcyjną- opiera się częściowo na twierdzeniach psychoanalizy, a częściowo na wynikach badań empirycznych, dających często sprzeczne rezultaty, mechanizm projekcji polega na przenoszeniu treści, aspektów całej osobowości na materiał testowy
4. Badanie socjometryczne.
Badanie socjometryczne umożliwia rozpoznanie wewnętrznej struktury grupy, polega na podawaniu wszystkim członkom badanej grupy jednego lub kilku specjalnie skonstruowanych pytań badających różne rodzaje stosunków społecznych.
Najogólniej techniki socjometryczne pozwalają:
Rozpoznać układ stosunków społecznych pod różnymi względami
Uzyskać w miarę przejrzysty obraz więzi nieformalnych łączących poszczególnych członków
Identyfikować osoby szczególnie popularne, odrzucane, nielubiane, izolowane
Porównywać pozycje społeczne członków grupy ze względu na różne kryteria
Identyfikować występowanie podgrup
Wnioskować o spójności i zwartości grupy, stopniu integracji
Śledzić rozwój stosunków między dziewczynkami i chłopcami
Określać ekspansywność jednostek i całej grupy
Określać zmiany zachodzące w życiu i strukturze społecznej grupy pod wpływem celowo podjętym działań wychowawczych
Śledzić proces adaptacji społecznej
3 techniki badań socjometrycznych:
Klasyczna technika Moreno- wszystkim członkom badanej grupy zadaje się jednakowe pytania, na podstawie których dokonują wyboru lub odrzucenia osób z grupy, które spełniają warunki podane w pytaniu, np.”Z kim najbardziej chciałbyś odrabiać lekcje?”
Technika „Zgadnij kto”- badanym zadaje się serię pytań o określone cechy lub zachowania, na podstawie których wskazują oni tych członków grupy, którzy ich zdaniem najbardziej odpowiadają przedstawionemu kryterium, np.”To jest ktoś, kto zawsze pomaga innym…”
Technika szeregowania rankingowego- badanym przedstawia się określone kryterium- określoną cechę, np. koleżeńskość, pomaganie innym itp. i prosi o uporządkowanie wszystkich członków grupy pod tym względem od najsilniej posiadającej daną cechę do wcale jej nie posiadającej
5. Prognoza.
Diagnoza prognostyczna (rozwojowa) oznacza przewidywanie tego, jak badane zjawisko może lub powinno się rozwinąć, co odbywa się na podstawie wyprowadzenia wniosków z poprzednich etapów, czyli diagnozy genetycznej, znaczeniowej i fazy.