ŚREDNIOWIECZE- 476r.-1492r.

Kościół stanowi najważniejszą instytucję

Wewnętrzny podział średniowiecza:
1. Średniowiecze wczesne (XIw.)
2. Rozkwit (XI-XIII)
3. Zmierzch (XIV-XV)

Centralne pojęcia w filozofii:
"Bóg"- konkretny, jest osobą, nie jest abstrakcją
"Człowiek"- stworzony na podobieństwo Boga, ma w sobie element doskonałości, stara się zbliżyć do stwórcy

Sacrum - dobro, dusza
Profanum - zło, ciało

Teocentryzm pogląd uznający Boga/bogów za przyczynę i cel istnienia wszystkich bytów

Uniwersalizm jedność religii (chrześcijaństwo), języka (łaciński) oraz państwa.

Wzorce osobowe
1. Władca
2. Rycerz
3. Asceta (człowiek uporczywie odmawiający sobie rzeczy, których pragnie)

Filozofia
-augustynizm Najważniejszymi źródłami filozofii augustiańskiej były: Pismo Święte oraz neoplatonizm. Zwolennicy tego nurtu nie twierdzili więc, że Bóg stworzył zło, lecz uważali, że jedynie pozwolił na jego istnienie.
-tomizm Przejmuje z filozofii arabskiej realną różnicę między istotą i istnieniem. Głównymi pojęciami są: istnienie, punkt, możność, kondycja, materia, przyczyna sprawcza, przyczyna, substancja, przypadłości, istota.
-franciszkanizm życie człowieka nie musi być wieczną ascezą, bolesnym oczekiwaniem na śmierć, może być afirmacją świata i jego piękna; * sens życia człowieka tkwi w miłości braterskiej i chwaleniu Boga Stwórcy; * radość ludziom daje obcowanie z przyrodą i jej pięknem; świat jest domem człowieka, człowiek jest częścią natury

Św. Franciszek

Scholastyka polegająca na dokładnym stosowaniu ustalonej procedury składającej się z komentowania tekstu, związanej z nim dyskusji oraz formułowania wniosków

Św. Aleksy

Literatura parenetyczna obejmuje utwory kształtujące i rozpowszechniające wzory postępowania, np. świętego, rycerza, władcy. Utwory tego typu zwykle wskazują jak należy żyć i postępować, aby osiągnąć ideał.

Literatura hagiograficzna to żywotopisarstwo świętych, inaczej tzw. żywoty świętych, bardzo rozpowszechnione w epoce średniowiecza. Są to utwory przedstawiające dzieje świętego, propagują i konstruują one wzór świętego (ascety) - ideał do naśladowania. Przykładem jest Legenda o św. Aleksym.

Jan Długosz - twórca jednego z najwybitniejszych dzieł średniowiecznej historiografii europejskiej Kroniki sławnego Królestwa Polskiego - dwanaście ksiąg opisujących historię Polski od czasów legendarnych do roku 1480

Średniowieczne eposy rycerskie- utwory o charakterze epickim, opisujące przygody i miłość władców i rycerzy. Należały do nich tzw. pieśni o czynach lub romanse rycerskie

Chanson de geste- francuskie poematy z XI-XIIIw., opowiadają o czynach i przygodach legendarnych bohaterów

Poemat

Średniowieczny rycerz
-atrybuty (broń, koń, ubiór)
-wartość (sztuka walki, służenia, umierania)

Bogurodzica- pierwszy hymn Polski

Społeczeństwo:
władcy, duchowieństwo 
⇓
rycerze, ludzie wolni
⇓
szlachta
⇓
mieszczaństwo, chłop
⇓
niewolnicy

- celem życia - szczęście, które daje Bóg, trzeba poznać Boga własna duszą, drogą poznania nie jest rozum i doświadczenie, ale wiara, miłość i łaska - iluminacja - wewnętrzne oświecenie od Boga, łaska boża

mistyka - św. Bernard z Clairvaux, poznanie prawd wiary dokonuje się nie przez rozumowanie, ale kontemplacje i bogate życie wewnętrzne, wiedza dla wiedzy jest haniebną ciekawością, wysuwał ideały miłości, życia w pokorze, żarliwości uczuć religijnych.

Filozofia ma charakter dydaktyczno - umoralniający - stara się interpretować poszczególne wartości w duchu Ewangelii. 

Style w sztuce średniowiecznej.

styl romański  Budowle romańskie wznoszono z kamienia, były one przysadziste i wieloczłonowe. Z zewnątrz wyglądały jak złożone z brył geometrycznych, a wewnątrz świątyni panował półmrok, gdyż miały one wąskie okna, zakończone górnym łukiem. Kościoły dekorowano rzeźbami, płaskorzeźbami oraz malowidłami ściennymi. 

styl gotycki Zastosowano w nim cegły, a budowle gotyckie były o wiele większe od romańskich, szczególnie katedry. Charakteryzowała je strzelistość, która sprawiała, że budynki wydawały się bardzo wysokie, a także dużo większe okna, często wypełnione witrażami.

Sztuka pisania

kreślone gatunki: carmina - pieśń, tragedię, komedię, historię, satyrę. Klasyfikacje nie zawsze były klarowne i dopuszczały możliwość nachodzenie na siebie różnych gatunków, ich mieszanie. 

Cechy rycerza:
- mężny (odważny)
- waleczny (walczy do końca)
- dumny
- wytrwały
- konsekwentny
- lojalny
- współczujący
- wierny królowi i swojemu państwu, dobry lennik
- pobożny
- szlachetny
- wierny w przyjaźni

---