Podstawowe funkcje prawa według Redenbacha:

1. społeczna

prawo pełni funkcję społeczną, samo jego stanowienie i stosowanie rodzi bardzo doniosłe skutki zarówno dla danej zbiorowości jak i indywidualnego podmiotu; dzięki niemu jednostka podmiotowa zyskuje podmiotowość publiczno-prawną, jest to podstawa budowania poczucia bezpieczeństwa prawnego obywateli

2. stabilizacyjna

kiedy utrwala zastany układ stosunków społecznych, politycznych i gospodarczych [kodeksy, np. Napoleona, konstytucje]

3. dynamizująca

prawo pełni funkcję dynamizującą wtedy gdy wpływa na zmiany stosunków społecznych, politycznych i gospodarczych w obrębie wspólnoty; poprzez określone normy sprzyja rozwojowi określonych, pożądanych form aktywności podmiotów społecznych

4. ochronna

służy ochronie wartości, które na co dzień byłyby trudne do ochrony przez daną jednostkę; wartość - rzecz, przedmiot, zjawisko pożądane w danym społeczeństwie, coś do czego jednostka dąży

5. organizacyjna

łączy się z koordynacją przez prawo działań zbiorowych, szczególnie przejawia się ona w kontroli i formowaniu pożądanych zachowań jednostek a także w rozwiązywaniu konfliktów społecznych

6. wychowawcza

kształtowanie pożądanych postaw społecznych mieści się w samej istocie prawa, a zatem motywem tworzenia i upowszechniania prawa jest wprowadzanie w życie określonych wzorców postępowania; wzorce te zawarte są w obowiązujących normach prawnych, którym adresaci powinni wykazywać posłuch

7. represyjna

wiąże się z nią możliwość wymierzenia kary sprawcy czynu zakazanego

Trzy zasadnicze zmienne, które odpowiadają za działanie prawa w społeczeństwie [Podgórecki]:

1. ustrój [konstytucja]

sama zmiana ideologicznej perspektywy czy też tzw. ustrojowej metanormy [norma nad wszystkimi normami które określają ustrój danego państwa], która nie popiera działań gospodarczych wymykających się spod kontroli centralnego planisty na taką, która akcentuje wartość harmonijnej współpracy i kooperacji między ludźmi i powoduje, że podobne zjaawiska w życiu społecznym są interpretowane na gruncie prawa zupełnie inaczej

2. podkultura

różnice w podkulturze prawnej, np. poszczególnych sędziów, mogą być traktowane jako czynnik wyjaśniający fakt, że w podobnych typach przestępstw prawo działa mniej surowo niż w przypadku innych

3. osobowość

Podgórecki w swoich badaniach stwierdził, że są następujące zależności: im większe jest poczucie zagrożenia danego podmiotu tym większa będzie skłonność do aprobowania surowego prawa, np. kary śmierci

Źródła prawa, inaczej akty prawodawcze, czyli wynik czynności konwencjonalnych, przez które odpowiednie organy państwowe nadają moc obowiązującą normom generalnym i abstrakcyjnym.

Charakter prawotwórczy mają czynności organów państwa takie jak:

• stanowienie

• współstanowienie

• uznanie

• precedens

Źródła prawa pozytywnego - termin oznacza źródła poznania prawa, dzięki którym poznajemy jego treść. W takim rozumieniu wynik traktujemy jako wynik działalności człowieka [prawo pozytywne]. Źródła prawa pozytywnego mogą być również traktowane jako czynniki kształtujące prawo:

• stosunki ekonomiczne istniejące w danej wspólnocie

• tradycja

• kultura danego społeczeństwa

• historia

• poziom rozwoju cywilizacyjnego

• rozpowszechnione w tym społeczeństwie obyczaje, reguły moralne czy religijne

Charakterystyka prawa stanowionego:

Obejmuje normy prawne powstające w wyniku aktu stanowienia, czyli czynności konwencjonalnej kompetentnego organu państwa, przez którą to czynność organ ten domaga się by normy o określonej przez niego treści zostały zrealizowane. Dany organ państwa określa treść danej normy oraz żąda jej realizacji.

Stanowienie prawa opiera się na założeniu racjonalności prawodawcy.

Zasada racjonalności prawodawcy oznacza założenie, że prawodawca jest w swoim działaniu zoptymalizowany ze względu na posiadaną wiedzę merytoryczną i językową w danej dziedzinie oraz dysponuje uporządkowanym i rozwiniętym systemem wartości.

Aby prawodawstwo było racjonalne, podczas tworzenia prawa muszą zostać spełnione określone warunki:

• uzyskanie przez prawodawcę pełnej i spójnej wiedzy o fragmencie rzeczywistości, który ma być poddany regulacji prawnej

• określenie celów i kierunków oraz skutków i kosztów społecznych a także ekonomicznych koniecznych zmian

• zestawienie wszelkich środków, także poza prawodawstwem, niezbędnych dla osiągnięcia założonego przez prawodawcę stanu rzeczy

• analiza wartości leżących u podstaw tworzonego prawa oraz przewidywanych postaw adresatów norm prawnych

• wybór właściwej formy aktu prawodawczego

constituere - ustanawiać, urządzać; w społeczeństwie starorzymskim - czynność organów państwowych zmierzająca do określenia ustroju politycznego

constitutio - reguły życia zakonnego; Monteskiusz używał tego terminu dla określenia podstawowych zasad prawnych danego ustroju politycznego

Konstytucja w ujęciu

1. materialnym - termin stosowany do określenia całokształtu norm prawnych mających za przedmiot ustrój polityczny państwa. Bez względu na ich charakter prawny oraz formę aktów prawnych, w których owe normy są zawarte. Normy w ustawach i uchwałach, ale również w zwyczajowym prawie konstytucyjnym. Upraszczając: konstytucja materialna to konstytucja niepisana.

2. formalna - ustawa zasadnicza zawierająca normy o najwyższej mocy prawnej, regulujące podstawy ustroju politycznego i społecznego. Jest ona zwykle uchwalana przez powołany do tego organ i zmieniana w szczególnym trybie. Zazwyczaj to jeden akt prawny wyróżniony w tytule szczególną nazwą „Konstytucja”.

Geneza konstytucji pisanej

Konstytucja jest ustawą zasadniczą [szczególną] ponieważ:

• jest ona zbiorem praw kardynalnych [niezbywalnych], stanowiących fundament politycznego i społecznego ładu i jednocześnie jest zbiorem reguł wyznaczających pole działania władzy [preambuła]

• zawiera podstawowe zasady dotyczące aksjologii [nauki o wartościach] prawa

• zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii wszystkich aktów normatywnych systemu prawa, jest więc w tej hierarchii aktem nadrzędnym

---