MAKROEKONOMIA - KOLOKIWUM ZALICZENIOWE

WSTĘP DO MAKROEKONOMII

Ekonomia bada jak zaspokoić nasze nieograniczone potrzeby przy optymalnej alokacji ograniczonych zasobów.

Zasoby:

Ludzkie

• Podaż pracy (ludzie wraz z wiedzą i umiejętnościami)

Naturalne

• Odnawialne (takie, które siłami natury odnawiają się)

1. Rośliny i zwierzęta

2. Energia słoneczna, energia geotermalna

3. Energia wody i wiatru

• Nieodnawialne (takie, które można eksploatować tylko raz)

1. Rudy metali

2. Paliwa kopalniane

Kapitałowe

• Kapitał finansowy

1. Pieniądz

2. Papiery wartościowe

• Kapitał rzeczowy

1. Środki pracy

• Narzędzia

• Urządzenia

• Maszyny

Przedmioty pracy

• Materiały

• Surowce

• Półfabrykaty

Zasób - nagromadzenie określonych czynników produkcji niezbędnych w procesie produkcyjnym.

Kapitał - zasób wykorzystany w działalności gospodarczej

Interwencjonizm państwowy:

• Polityka fiskalna

• Polityka dochodowa

• Polityka społeczna

• Polityka międzynarodowa

Makroekonomia skupia się na:

• Gospodarce krajowe

• Gospodarce globalnej

• Problemach rangi globalnej

Rynek - miejsce sprzedaży usług i towarów, na którym występują kupujący i sprzedający, którzy określają warunki transakcji

Elementy rynku:

Popyt - zapotrzebowanie na dane dobro w danym czasie przy danej cenie z zachowaniem ceteris paribus

Podaż - ilość dobra oferowana na sprzedaż w danym miejscu i czasie z zachowaniem ceteris paribus

Cena - wartość towaru wyrażona w pieniądzu

PIENIĄDZ I WSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY

Pieniądz - powszechnie akceptowany towar, za pomocą, którego możemy dokonywać płatności za dobra oraz wywiązywać się ze zobowiązań finansowych

Pieniądz to środek wymiany.

Funkcje pieniądza:

• Środek wymiany

• Miernik wartości

• Jednostka rozrachunkowa

• Środek przechowywania wartości (tezauryzacja)

• Miernik odroczonej płatności

Rodzaje pieniądza:

• Pieniądz towarowy - dobro o zastosowaniu przemysłowym lub konsumpcyjnym spełniające funkcje środka wymiany np. złoto, srebro, monety, itp.

• Pieniądz fiducjarny - oparty na zaufaniu społecznym. Jest prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez państwo (bilon i pieniądz papierowy)

• Pieniądz symboliczny - środek płatniczy, którego wartość, czy też siła nabywcza znacznie przewyższa koszt jego wytworzenia.

• Pieniądz bezgotówkowy (żyrowy) - środek wymiany, którego podstawą jest wierzytelność przedsiębiorstwa prywatnego lub osoby fizycznej

• Pieniądz elektroniczny - forma pieniądza zakodowana na karcie magnetycznej w postaci impulsów

DZIAŁANOŚĆ BANKOWA

Depozyt- suma przechowywana w bankach, nazywana również wkładem

Rezerwy - ilość złota przechowywana w bankach pozwalająca dokonać natychmiastowych wypłat

na żądanie właścicieli wkładów

Stopa rezerw - stosunek rezerw do wkładów

Podaż pieniądza - całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza występującego w roli środka wymiany

Podaż pieniądza = zasób pieniądza + kredyty udzielane przez banki

(Kredyty udzielane przez banki zwiększają zasób pieniądza w gospodarce - oprocentowanie)

Baza monetarna - gotówka w bankach wraz z rezerwami bez kredytów

Rodzaje depozytów:

• ROR (rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy)

• Avista (wypłaty na żądanie)

• Lokaty długoterminowe (pow. 3 m-c) i krótkoterminowe

• Overnight

MNOŻNIK KREACJI PIENIĄDZA

Mnożnik kreacji pieniądza - obrazuje wielkość zmiany zasobu pieniądza wywołanej zmianą bazy monetarnej o jednostkę

Cb - stosunek rezerw do wkładów

Cp - stosunek gotówki w obiegu do wkładów

MIERNIKI EKONOMICZNE

Obieg okrężny dochodów i wydatków w gospodarce - schematyczne przedstawienie przepływów rzeczowych i finansowych w gospodarce z uwzględnieniem dwóch podmiotów - gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.

Płatności transferowe - świadczenia dla określonych grup społecznych z Budżetu Państwa

Subwencja - bezzwrotna pomoc od państwa, o szerszej skali niż dotacja (np. dla wszystkich małych przedsiębiorstw)

Produkt Krajowy Brutto - miara wielkości produkcji wytworzonej na terenie danego kraju (niezależnie od narodowości przedsiębiorcy)

Do PKB wliczają się:

• Dobra finalne - dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika

• Dobra pozarynkowe - usługi stanowiące istotną grupę wydatków państwa. Nie wpływają bezpośrednio na produkcje, mimo to są wliczane do PKB (np. Oświata, sądownictwo, świadczenia zdrowotne)

Do PKB nie wliczają się:

• Dobra pośrednie - częściowo przetworzone, stanowiące nakład w procesie produkcji, gdzie są zużyte

• Dobra używane

• Transakcje nieproduktywne - transakcje czysto finansowe (płatności transferowe)

PKB (w cenach rynkowych) = Konsumpcja (C) + Inwestycje (I) + Wydatki państwa (G)

PKB (w cenach bazowych) = C + I + G - Podatki pośrednie

Podatki bezpośrednie - podatki nałożone na dochód lub majątek podatnika, np. podatek dochodowy, gruntowy, spadkowy

Podatki pośrednie - podatki nakładane na przedmiot spożycia, np. VAT, akcyza, podatek od gier losowych

Produkt Narodowy Brutto - miara wielkości produkcji wytworzonej przez dany naród (niezależnie od miejsca, w którym został wytworzony)

Amortyzacja - miara szybkości zmniejszania się wartości istniejącego kapitału przedsiębiorstwa w skutek jego zużycia

Dochód narodowy = PNB - Amortyzacja

Wartość dodana - przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji. Jest to różnica między całkowitym przychodem ze sprzedaży a całkowitymi kosztami zasobów zewnętrznych zużytych do produkcji (surowców, energii i usług zewnętrznych związanych z daną produkcją).

Deflator - wskaźnik inflacji, rozumianej jako procentowa zmiana cen dóbr, pomiędzy rokiem bazowym, a bieżącym.

Dochód rozporządzalny - dochód gospodarstw domowych po uwzględnieniu płatności transferowych z budżetu państwa.

BANK CENTRALNY NBP

Funkcje Banku Centralnego:

• Emisja pieniądza

• Formułowanie celów polityki pieniężnej

• Jest bankiem wszystkich banków

• Utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi kraju

• Prowadzenie polityki kształtowania kursu waluty krajowej

• Prezes NBP jest szefem rady polityki pieniężnej

• Regulacja podaży pieniądza w obiegu

Rezerwy dewizowe - rezerwy banku centralnego w obcych walutach

Funkcje Rady Polityki Pieniężnej:

• Ustalanie wys. Podstawowych stóp procentowych

• Określanie zasady operacji otwartego rynku

• Ustalanie trybu naliczania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej

• Zatwierdzanie planów finansowych Banku Centralnego oraz sprawozdania z działalności Banku Centralnego

Obowiązki Komisji Nadzoru Bankowego (Finansowego):

• Prowadzenie nadzoru banków komercyjnych w zakresie przestrzegania statutu ustaw i norm prawnych i finansowych

• Dokonywanie oceny stanu ekonomicznego banków

• Określanie zasady działania banków (zapewnia bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów)

Narzędzia Banku Centralnego:

• Stopa Rezerw Obowiązkowych (w Polsce 3%)

• Operacje otwartego rynku - wiążą się z emisją papierów wartościowych emitowanych przez Bank Centralny na otwarty rynek (obligacje skarbowe)

• Stopa dyskontowa - stopa procentowa ustalana przez Bank Centralny przy udzielaniu kredytów bankom komercyjnym (dla wszystkich taka sama)

3 Motywy Trzymania Pieniądza

Funkcje pieniądza jako środka wymiany i środka przechowywania wartości wpływają na motyw trzymania pieniądza.

1. Motyw Transakcyjny - wiąże się z niechęcią ludzi do biurokracji związanej z dokonywaniem transakcji finansowych oraz ze stratą czasu

2. Motyw Przezorności - wiąże się z tym, że człowiek boi się ryzyka i trzyma pieniądze na wypadek pewnych nieoczekiwanych wydatków.

3. Motyw Portfelowy - wiąże się ze stworzeniem optymalnego portfela inwestycyjnego, którego celem jest minimalizacja ryzyka (rozłożenie ryzyka)

BEZROBOCIE

Bezrobocie przymusowe - osoby chcą podjąć prace za określoną płace, lecz pracy nie ma

Bezrobocie dobrowolne - osoby szukają pracy, lecz płaca jest zbyt niska

Płaca nominalna - łączne wypłaty pieniężne i wartości świadczeń zaliczanych do wynagrodzenia, wypłacone pracownikowi w określonym czasie

Płaca realna - koszyk dóbr, który można nabyć za daną płace nominalną w różnych porównywanych okresach

RYNEK PRACY

Zasoby siły roboczej - wszyscy, którzy jako pracownicy najemni wykonują jakiś zawód lub są zarejestrowani jako chcący i będący w stanie podjąć prace.

Stopa aktywności zawodowej - odsetek ludności w wieku produkcyjnym, która podjęła decyzję o wejściu w skład zasobu siły roboczej.

Stopa bezrobocia - odsetek siły roboczej nie mająca pracy, ale która jest zarejestrowana jako chcąca i będąca w stanie pracować

Bezrobocie frykcyjne - poziom bezrobocie zawsze istniejącego w gospodarce, tworzą go osoby ułomne psychicznie i fizycznie oraz ludzie zmieniający prace (chwilowo bezrobotni)

Bezrobocie strukturalne - rodzaj bezrobocia powstającego na skutek zmian w popycie globalnym. Pewne gałęzie przemysłu ulegają przekształceniu, dochodzi do rozbieżności ludzkich kwalifikacji i rodzaju oferowanej pracy.

Bezrobocie klasyczne - wtedy, gdy płace są rozmyślnie utrzymywane powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży pracy i popytu na pracę się przecinają., może być to spowodowane działalnością związków zawodowych lub ustawodawstwem określającym wys. płac minimalnych.

Popyt globalny (AD) = C + I

---