Porównanie cech różnych kręgowców

Porównywana cecha	Ryby	Płazy	Gady	Ptaki	Ssaki
Podział	Chrzęstnoszkieletowe, kostnoszkieletowe.	Meandrowce, płazy ogoniaste, płazy bezogonowe, płazy beznogie.	Jaszczurki, węże, żółwie i krokodyle.	Ptaki bezgrzebieniowe, ptaki grzebieniowe, pingwiny	Stekowce, Torbacze, Łożyskowce
Pokrycie ciała	W skórze właściwej tkwią łuski. Na całym ciele występują liczne gruczoły śluzowe, powodujące śliskość ryby. Są zmiennocieplne.	Ciało pokryte licznymi gruczołami śluzowymi. Skóra delikatnie zrogowaciała. Są zmiennocieplne.	Gruby naskórek, którego górna warstwa zrogowaciała stając się powłoką nieprzepuszczalną. Ciało pokryte wytworami naskórka: łuski, blaszki, tarczki.	Naskórek zrogowaciały, ale skóra cienka i elastyczna. Ciało pokryte piórami: konturowymi i puchowymi. Ptaki wodne posiadają jeden gruczoł kuprowy, służący do wytwarzania tłustej substancji chroniącej pióra przed nasiąkaniem.	Skóra zróżnicowana na naskórek, skórę właściwą i tkankę tłuszczową. W skórze znajdują się gruczoły: potowe, łojowe, zapachowe, mlekowe. Ciało pokryte włosami: dłuższymi i grubszymi- włosy przewodnie, oraz cienkimi i kędzierzawymi- włosy wełniste. Są stałocieplne.
Szkielet	Mózgoczaszka zbudowana z dużej liczby odrębnych kości. Mózgoczaszka połączona z kręgosłupem w sposób sztywny. Brak połączenia pasa miednicy z kręgosłupem.	Składa się z czaszki, kręgosłupa oraz obręczy: barkowej i miednicowej. Kończyny zbudowane wedle typowego schematu. Czaszka połączona z kręgosłupem ruchomo. Dzięki dwóm kłykciom potylicznym możliwe jest wykonywanie ruchów potakujących.	Czaszka masywna, zbudowana z wielu kości. Kręgosłup zróżnicowany na odcinki: szyjny, piersiowy, lędźwiowy i ogonowy. Ruchome połączenie kręgosłupa i czaszki. Wykształcenie klatki piersiowej.	Szkielet lekki i mocny. Zbudowany z kości pneumatycznych wypełnionych w środku powietrzem. Czaszka zrośnięta tworzy zamkniętą puszkę. Odcinek szyjny kręgosłupa wydłużony i ruchomy. Odcinki: piersiowy, lędźwiowy i krzyżowy zrośnięte.	Składa się z czaszki, kręgosłupa (odcinki: szyjny- 7 kręgów, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i ogonowy), obręczy kończyn i kończyn.
Układ pokarmowy	Żołądek ryb słabo rozwinięty. W układzie występuje trzustka i wątroba. Duży uchyłek przełyku - pęcherz pławny - wypełniony powietrzem.	Żołądek rozwinięty. W układzie występują trzustka, wątroba i dwunastnica.	Żołądek dobrze rozwinięty. W układzie występuje wątroba.	Szczęki bezzębne pokryte pochwami rogowymi. W połowie przełyku występuje rozgałęzienie - wole. Służy ono do transportowania pokarmu młodym lub do rozmaczania pokarmu. Żołądek złożony z dwóch części: gruczołowej i mięśniowej. W tej drugiej występują specjalnie połykane kamienie służące do rozdrabniania pokarmu.	Jama gębowa zaopatrzona w zróżnicowane zęby (siekacze, kły, przedtrzonowe i trzonowe). Ząb składa się z: korony, szyjki i korzenia.
Wymiana gazowa	Narządem są skrzela. Oddychanie wspomagają wieczka skrzelowe	Zachodzi w płucach i przez skórę. Jako pompa tłocząca powietrze działa dno jamy gębowej.	Płuca gąbczaste o budowie pęcherzykowej. Oddychanie wspomaga klatka piersiowa.	Płuca są małe, sztywne i nieruchome. Połączone są z workami powietrznymi, co sprawia ze przepływa przez nie ciągle świeże powietrze.	Płuca mają budowę pęcherzykową. Wentylacja płuc odbywa się dzięki ruchom klatki piersiowej oraz przepona.
Narządy zmysłu	Oprócz znanych narządów zmysłów występuje linia naboczna informujaca rybę o ruchach wody.	Dobrze rozwinięte jest oko zaopatrzone w soczewkę. Ucho złożone z błony bębenkowej, kosteczki słuchowej i strzemiączka. Drgania odbiera linia naboczna. Na języku występują komórki smakowe. Zapach odbierają nozdrza.	Najlepiej rozwinięte są oczy, narządem dotyku jest język.	Ptaki maja doskonale rozwinięty wzrok i jeszcze lepszy słuch.	Ssaki mają dobrze rozwinięty słuch i węch, a gorzej wzrok. Narządem smaku jest język.
Układ krwionośny i budowa serca	Układ zamknięty, jednoobiegowy. Serce złożone z przedsionka, komory i zatoki żylnej.	Układ zamknięty, dwuobiegowy (+ obieg skórny). Serce złożone z 2 przedsionków i komory.	Układ zamknięty, dwuobiegowy. Serce zbudowane z 2 przedsionków i komory. W komorze występuje niepełna przegroda. (Wyjątkiem są krokodyle mające serce 4działowe.)	Układ zamknięty, dwuobiegowy. Serce złożone z 2 przedsionków i 2 koomór.	Układ zamknięty, dwuobiegowy. Serce złożone z 2 przedsionków i 2 komór.
Układ nerwowy	Rozwinięte śródmózgowie oraz móżdżek. Mózgowie zbudowane z pięciu pęcherzyków ułożonych liniowo.	Słabo rozwinięty móżdżek, kresomózgowie wydłużone. Mózgowie ułożone liniowo.	Móżdżek rozwinięty. Dobrze wykształcone kresomózgowie, pojawia się kora mózgowa.	Mózgowie ptaków odznacza się dobrze rozwiniętym kresomózgowiem. Doskonale rozwinięty jest móżdżek.	Mózgowie składa się ze znacznie rozwiniętego kresomózgowia i móżdżku.
Narząd wydalania	Narządami wydalniczymi są pranerki. Występuje pęcherz moczowy znajdujący ujście do otworu moczowego.	Narządem wydalania są pranercza. Mocz spływa do pęcherza moczowego.	Wydalają kwas moczowy za pomocą nerek ostatecznych.	Wydalają kwas moczowy za pomocą nerek ostatecznych. Brak pęcherza moczowego.	Narządem wydalania są nerki ostateczne. Odcinki układu wydalani: nerki, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa.
Układ rozrodczy	Jajowody uchodzą bezpośrednio na zewnątrz ciała, natomiast nasieniowody łączą się z moczowodami. Zapłodnienie zewnętrzne, następuje w okresie tarła. Rozwój złożony lub prosty.	Zapłodnienie zewnętrzne. Skrzek składany w wodzie. Rozwój złożony z larwą kijanką. Kijanka wykazuje wiele cech podobnych do ryb (skrzela, płetwa ogonowa).	Zapłodnienie wewnętrzne. Składają jaja osłonięte błonami płodowymi: owodnią, omocznią i kosmówką. Rozwój prosty ponieważ są jajożyworodne.	Zapłodnienie wewnętrzne. Samice maja jeden lewy jajnik, a jajowody uchodzą bezpośrednio do kloaki. Rozwój prosty, ponieważ są jajożyworodne.	Układ rozrodczy męski składa się z 2 jąder, nasieniowodów i narządu kopulacyjnego. Układ żeński składa się z 2 jajników, jajowodu, macicy i pochwy. Zapłodnienie zachodzi w jajowodzie. Rozwój jest prosty.
Ogniwo przejściowe		Uznano meandrowce (przedstawiciel - ichtiostega) jako łącznik pomiędzy rybami a płazami.	Za organizm przejściowy pomiędzy płazami a gadami uznano sejmurię.	Za organizm przejściowy pomiędzy gadami a ptakami uznaje się praptaka.

No więc tak, z grubsza mówiąc: Dookoła przedniej części przewodu pokarmowego powstają łuki skrzelowe, które przechodzą w następnym stadium w łuki chrzęstne. Wyróżniamy I łuk - żuchwowy, II łuk- gnykowy i następnie cztery dalsze właściwe łuki skrzelowe.

I-y łuk skrzelowy złożony jest z części górnej-chrząstki podniebiennej i kwadratowej oraz części dolnej - chrząstki Meckela, która za pomocą tylnej części stawowej zestawia się z chrząstką kwadratową.

II. łuk gnykowy zawiera chrząstkę gnykowo- żuchwową w części górnej i w części dolnej chrząstkę gnykowa.

III,IV, V, VI-y właściwe łuki skrzelowe, są segmentowane.

Między pierwszym a drugim łukiem występuje tryskawka, która jest zaczątkiem jamy bębenkowej i służy do przepływu wody niezależnie od ruchów oddechowych zachodzących pomiędzy pozostałymi łukami skrzelowymi. Ten przepływ wody przez tryskawkę przewodzi impulsy z drgań wody do ucha wewnętrznego.

Taki układ występuje u rekina jako ostateczny. Od ryb kostnoszkieletowych, łuki skrzelowe ulegają skostnieniu. Dalsze transformacje łuków zachodzą pod wpływem zmian w zawieszeniu aparatu szczękowo-żuchwowego. U ryb zawieszenie to jest w postaci chrząstki gnykowo-żuchwowej ( hyostylia). U płazów, gadów i ptaków, chrząstka gnykowo-żuchwowa przekształca się w kolumienkę jedyną kosteczkę słuchową jamy bębenkowej, która jak wspomniano powstaje z tryskawki. Zaś u ssaków zawieszenie aparatu szczękowo-żuchwowego u płazów, gadów i ptaków jest za pomocą kości podniebiennej, która łączy go z mózgoczaszką wyrostkami usznym i oczodołowym. U ssaków, chrząstka stawowa tworzy kosteczkę słuchową - młoteczek, a kwadratowa kowadełko. Część górna łuku żuchwowego jak szczęka czy podniebienie jest pokryta przez skóroczaszkę i jest nieruchomo połączona z mózgoczaszką. Wytwarza się nowy staw między kośćmi pokrywowymi tworzącymi łuskę kości skroniowej i kością zębową. Reszta II łuku skrzelowego razem z III łukiem tworzy kość gnykową a IV,V i VI łuk skrzelowy tworzą krtań. Warto też wspomnieć o tym, że już u płazów, gadów, ptaków II,III i IV łuk skrzelowy przekształca się w szkielet języka

---