porównanie zoologi czworonogów (Tetrapoda)

1. UKŁAD ODDECHOWY:

1. Drogi oddechowe:

górne (jama nosowa, zatoki przynosowe, gardło)

dolne (krtań, tchawica, oskrzela, oskrzeliki, pęcherzyki płucne)

2. narządy oddechowe

	ryby	larwy płazów	płazy	gady	ptaki	ssaki
narząd	skrzela		płuca i skóra	płuca

3. różnice w budowie

	płazy	gady	ptaki	ssaki
powierzchnia oddechowa płuc	+	++	+	+++
płuca typu	workowatego	gąbczastego	rurkowate	pęcherzykowate
oskrzela	brak (powietrze przez tchawice dostaje się do płuc)	obecne
oddychanie skórne	30%	brak
rysunek

4. Podwójne oddychan
   ie ptaków

Możliwe dzięki workom powietrznym (Sacci pneumatici) - grubościenne pęcherzykowate worki rozłączone z płucami i rozmieszczone wewnątrz tułowia ptaka, a nawet wchodzące do wnętrza niektórych kości. Zmniejszają ciężar ciała zwierzęcia i ułatwiają oddychanie w locie.


Rozróżniamy dziewięć głównych worków powietrznych:

• nieparzysty podwidełkowy (obojczykowe)

• szyjne

• piersiowe przednie

• piersiowe tylne

• brzuszne

etapy (u ptaków nigdy nie zalega powietrze w płucach):

wdech

Powietrze wpada przez oskrzele główne do worków tylnych i przepływa przez płuca (pierwsza wymiana gazowa).

wydech

Zużyte powietrze przepływa z worków przednich do oskrzela głównego i powietrze z worków tylnych przepływa przez płuca (druga wymiana gazowa).

1. UKŁAD KRWIONOŚNY:

1. serce

ryby	płazy	gady	ptaki	ssaki
						krokodyle
1 komora; 1 przedsionek	1 komora; 2 przedsionki	1 komora (z niepełną przegrodą); 2 przedsionki	2 komory; 2 przedsionki
jeden obieg		dwa obiegi: duży i mały (płucny)
	krążenie skórne

2. UKŁAD NERWOWY:

1. ewolucja




2. schematy rozwoju poszczególnych części




3. UKŁAD WYDALNICZY:

1. nerka

grupa	zarodki bezowodniowców	bezowodniowce	zarodki owodniowców	owodniowców
nefron	przednercza	pranercza		zanercza
schemat

4. UKŁAD POKARMOWY:

1. sposoby trawienia pokarmów:

1. trawienie mechaniczne

Zwykle zęby. U np.: ptaków żołądek mięśniowy(zbudowany z grubej warstwy mięśni) przy pomocy gastrolitów (połknięte kamienie) poprzez skurcze rozciera gastrolitami pokarm.

2. trawienie chemiczne.

Jest to trawienie przy pomocy enzymów, przy obecności wody. Ogólna nazwa dla ważnych enzymów:

amylazy - węglowodany

lipazy - tłuszcze

proteazy - białka

Żółć nie jest enzymem lecz płynną wydzieliną wątroby. Powoduje emulgację tłuszczów.

5. UKŁAD SZKIELETOWY:

1. połączenia czaszki z kręgosłupem

Przy pomocy kłykci potylicznych - wyrostki na czaszce, które łączą się z kręgiem pierwszym kręgosłupa.

odcinek	płazy	gady	ptaki	ssaki
kłykcie	2	1		2
pierwsze kręgi szyjne	dźwigacz=atlas	dźwigacz obrotnik
ruch głowy	pionowy w płaszczyźnie strzałkowej (potakujący)	wielokierunkowy

2. odcinki kręgosłupa

odcinek	płazy	gady	ptaki	ssaki
szyjny	1	8	9-18	7
tułowiowy	7	-	-	-
piersiowo- lędźwiowy	-	22	-	-
piersiowy	-	-	5-9	12-16
krzyżowy	1	2	-	3-5
lędźwiowo- krzyżowy	-	-	10-22	-
lędźwiowy	-	-	-	5-7
ogonowy	urostyl zlane kręgi	liczne	pygostyl 6 kręgów +kość ogonowa	3-50

3. klatka piersiowa i pas barkowy

	płazy	gady	ptaki	ssaki
żebra	nie sięgają mostka	5 par; + odchodzące od wszystkich kręgów piersiowo-lędźwiowych; +„żebra”brzuszne	z wyrostkami haczykowatymi łączą się z sąsiednimi żebrami	odchodzące od kręgów piersiowych
mostek	połączony z pasem barkowym i tworzy klatkę piersiową.		z grzebieniem;
				połączony z żebrami tworzy klatkę piersiową.
obojczyki			zrośnięte w kształcie V	tylko u zwierząt o lotnych i chwytnych kończynach
kości krucze	silne	potężne	silne	brak

4. pas miednicy

	płazy	gady	ptaki	ssaki
biodrowa, łonowa, kulszowa	zrośnięte wszystkie	zrośnięte wszystkie w 2 bezimienne	otwarta od dołu	zrośnięte wszystkie w 2 miedniczne
połączenie z kręgosłupem	pierwszym kręgiem krzyżowym	drugim kręgiem krzyżowym	zrośnięta z kręgami krzyżowym	zrośnięte z kością krzyżową = miednica

5. kończyny

przednia		schemat ogólny	tylna
ramieniowa			udowa
łokciowa (większa)	przedramienia			podudzia	goleniowa (piszczelowa) (większa)
promieniowa							strzałkowa
nadgarstka				stępu (nastopka)
śródręcza				śródstopia
palców				palców

1. różnice w budowie

	płazy	gady	ptaki	ssaki
przednia	ramieniowa	zanik kończyn u beznogich	skrzydło	liczne modyfikacje
					przedramieniowa (zrośnięte łokciowa z promieniową)
					nadgarstek	autopodium zrośnięte kości nadgarstka, śródręcza i palców.	zrośnięte nadgarstka i śródręcza
					śródręcze
			4 palce			redukcja palców
	tylna		udowa	zanik kończyn u beznogich		liczne modyfikacje
			podudzia (zrośnięte goleniowa z strzałkową)
			stępu (nastopka)	autopodium zrośnięte kości stępu, śródstopia i palców.	kość skokowa (stępu+śródstopia)
			śródstopia
			palców		redukcja liczby palców najczęściej do 4, rzadziej do 3 lub 2

6. inne cechy

krągłouste	ryby	płazy	gady	ptaki	ssaki
bezszczękowce	szczękowce
skrzelodyszne		płucodyszne
rybokształtne		czworonogi
bezowodniowce			owodniowce
zmiennocieplne				stałocieplne
bezłożyskowce					łożyskowce
brak przepony					przepona

u sów (Strigiformes) do 270° w płaszczyźnie poziomej

żebra brzuszne - szereg kostek pochodzenia pokrywowego po brzusznej stronie klatki piersiowej niektórych gadów (hatteria, krokodyle), które nie są homologiczne z żebrami właściwymi.

poza stekowcami

poza ogoniastymi

4

4

---