Biografie wybitnych ludzi źródłem inspiracji dla twórców literatury i filmu.
Tematem mojej prezentacji są biografie ludzi wybitnych. W ciągu tych piętnastu minut chciałabym przybliżyć najważniejsze fakty z ich życia i doszukać się przyczyn, dla których stały się inspiracją dla twórców zarówno literatury jak i filmu.
Na początek warto zauważyć, że na świecie rodzi się tyle samo ludzi wybitnych co upośledzonych. Okazje się jednak, że geniusz jest poniekąd pewną forma ułomności, która powoduje, że ludzie wybitni giną pozostawieni sami sobie - niezrozumiani przez otoczenie. Nie umiejąc żyć wśród ludzi, powoli zamykają się we własnym świecie, pozwalając osaczyć się przez demony własnej podświadomości.
Frida Khalo urodziła się 7 lipca 1907 roku w Coyacan. Od zawsze twierdziła jednak, że urodziła się w 1910 roku - uważała się bowiem za dziecko rewolucji. W młodości chorowała na polio, a w wieku 17 lat ledwo uszła z życiem z wypadku autobusu, który uczynił z niej kalekę - miał bowiem wpływ na jej zdrowie fizyczne i psychiczne. Frida nie mogła mieć dzieci - jeszcze bardziej rozsierdziło to jej wybuchową naturę - nie widać tego jednak w książce Andrei Kettenmann pt.„Khalo”, która sucho mówi o faktach i datach, a burzliwość Fridy odstawia na dalszy plan. Skupia się na jej twórczości - z niesamowitą dbałością dzieli ją na etapy, doszukuje się wydarzeń będących przyczyną danej tematyki obrazów. (np. Frida: zainspirowana włoskim renesansem, wyrażająca żal po stracie dziecka). Zręcznie omija także zagadkę śmierci Fridy, pisząc, że najprawdopodobniej zmarła na zapalenie płuc. Na odrobinę więcej fantazji pozwala sobie Barbara Mujica w książce pt. „Frida”. Książka ta jest zapisem fikcyjnej rozmowy siostry Fridy z lekarzem. Poprzez taki zabieg autorka stara się oddać dualizm osobowości Khalo - jej piękną powierzchowność i wulgarną naturę, a także to jak uzależniała od siebie innych ludzi. Mujica nie szczędzi więc słów, faktów, pozwala sobie nawet na wprowadzenie postaci i zdarzeń fikcyjnych. Szokujący jest także film Julie Taymor, który powstał na podstawie powieści Haydena Herrery „Frida: życie i twórczość Fridy Khalo”. Film jest fascynującym dramatem utrzymanym w konwencji teatralnej, doskonale oddaje obraz ówczesnego Meksyku. Ukazuje zepsucie Fridy, wszystkie demony, z którymi walczyła - zdrady męża (słynnego Diega Rivery), biseksualizm, ból, chorobę, niemożność posiadania dzieci. Pokazuje jej upór, zaciętość, pasję podczas malowania, wizje z pogranicza jawy i snu, i w końcu jej najwspanialsze obrazy. A zakończenie filmu odważnie sugeruje, iż Khalo popełniła samobójstwo. (W głównych rolach wystąpili: Salma Hayek, Alfred Molina i Mia Maestro. Film zdobył liczne nagrody: 2 Oscary, 4 nominacje do Oscarów; 1 Złoty Glob, 1 nominacja do Złotego Globu). Fascynacja Fridą Khalo rosła w miarę odkrywania jej złożonej osobowości. Jej walka, cierpienie i miłość, niezwykły styl jej malarstwa stworzyły podstawę prawdziwej legendy. Za swą bohaterkę ogłosił ją amerykański ruch feministyczny, nawet świat mody nie oparł się tej fascynacji, a Deborah Felder zaliczyła ją do 100 kobiet, które miały największy wpływa dzieje ludzkości.
Nieposkromiony okazał się także Ryszard Riedel - urodzony 7 września 1956 roku w Chorzowie. Od dziecka chodził własnymi ścieżkami - edukację zakończył na 7 klasie szkoły podstawowej, nigdzie na dłużej nie zagrzał miejsca. Gdy w 1973 roku dołączył do grup Dżem, muzyka pochłonęła go bez reszty, gdy śpiewał razem z nim śpiewał każdy milimetr jego ciała. Jego fenomen w konwencji wspomnień starał się uchwycić Jan Skaradziński. Książka pt. „Rysiek” opisuje jak żył i umarł Ryszard Riedel, jakim był dzieckiem i uczniem, przedstawia jego konflikt z ojcem, który odcisnął piętno na psychice obu mężczyzn, ukazuje realia życia w czasach PRL-u . Skaradziński nie szczędzi słów krytyki, przywołuje najbardziej kontrowersyjne wypowiedzi, nie stawia Riedla na piedestale - ukazuje go jako człowieka głęboko nie rozumianego, outsidera z duszą i talentem. Człowieka zagubionego, narkomana - szanowanego jednak w środowisku artystycznym. Dobitniej dramat życia z geniuszem ukazał Jan Kidawa-Błoński w filmie „Skazany na bluesa” (w rolach głównych wystąpili: Tomasz Kot, Jolanta Fraszyńska i Maciej Balcar). Film został oparty na książce Skaradzińskiego, a także na wspomnieniach byłych i obecnych członków zespołu Dżem, ukazuje burzliwe losy rodziny Riedla, codzienne problemy - kto by przypuszczał, że ikona polskiego rocka, król bluesa nie miał na chleb. Kidawa-Błoński stara się przybliżyć charakter wolności Ryśka, ale także to do czego dążył - żarliwe pragnienie bycia sobą i próbę stworzenia utopijnego świata, opartego na jego, Ryśka, zasadach. Pokazuje także etapy jego uzależnienia, będące efektem niemożności porozumienia się z całym światem.
Odmienną naturę miała Agatha Christie - urodzona w roku ………… wychowana w myśl epoki wiktoriańskiej na posłuszną, spokojną kobietę. Flegmatyczna i niezmiernie uparta i tak po cichu robiła swoje. Imała się różnych zajęć - była pielęgniarką, aptekarką, wolontariuszką, brała udział w badaniach archeologicznych. A po rozwodzie z pierwszym mężem rozwijała swój talent pisarski i zapał do podróży. Po śmierci matki przeżyła załamanie nerwowe, a jej mąż nie potrafił tego zrozumieć - dlatego odszedł. To pchnęło Agathę do czynu ostatecznego - postanowiła zniknąć. W roku 1926, na 11 dni słuch o niej zaginął (a wzrosła poczytność jej książek) - mawiano, że sama dla siebie ułożyła scenariusz i chciała stać się bohaterką jednej ze swoich powieści. Oczywiście nie jest to jedyny fakt potwierdzający fascynujące życie Agaty Christie - barwne przygody samą autorkę zainspirowały do napisania „Autobiografii”. I chociaż efekt jest objętościowo zastraszający (są to przecież dwa tomy), nie ma tu ani jednej wzmianki o owym zaginięciu. Nie wiadomo więc, co tak naprawdę w tym czasie robiła Agatha Christie i w jakim celu zniknęła. W 1979 roku, w trzy lata po śmierci Agathy, owa zagadka stała się kanwą filmu pt.”Agatha”, przy pomocy którego reżyser Michale Apted na własną rękę starał się rozszyfrować tajemnicę owego zaginięcia. Film jest więc próbą wypełnienia rzekomej luki w biografii słynnej pisarki.
Wnioski:
Warto zauważyć, że ważne wydarzenia historyczne, chwile przełomowe są czynnikiem sprzyjającym ujawnianiu się geniuszy - Frida Khalo utożsamiała się przecież z rewolucją meksykańską, Rysiek Riedel z wydarzeniami roku 1956.A tło historyczne i obraz życia stały się także kanwą dla filmów :„Frida” i „Skazany na bluesa”
Przełomowe momenty w życiu osobistym wpłynęły na aktywnośc Agaty Christie - rozwód z mężem, który był początkowo tragedią dla pisarki, stał się punktem zwrotnym. Zainspirowana własnymi przygodami napisała „Autobiografię” - dzieło jej życia. A jej zagadkowe zniknięcie stało się w 1979 roku głównym tematem filmu, pt: „Agatha”
Wybitni ludzie są buntownikami - Rysiek Riedel uważany jest za ostatniego polskiego hipisa, buntownika z wyboru - jego wybryki i poczynania są głównym tematem książki Jana Skaradzińskiego. Frida Khalo i jej niecodzienny sposób bycia - zainspirowały Barbare Mujicę do napisania szokującej, wulgarnej książki w pełni oddającej klimat Meksyku z początku XX wieku. Należy jednak pamiętać, że tylko niektóre fakty z tej książki są prawdziwe, większość służy hiperbolizacji życia wybitnej surrealistycznej malarki.
Powtórzę wniosek wysnuty już we wstępie - geniusz jest pewną formą ułomności, która ciąży na człowieku, utrudnia mu życie wśród ludzi - powoduje, że jest on nie rozumiany i zazwyczaj umiera osnuty pewną tajemnicą. I właśnie ta aura tajemniczości, mnóstwo niedopowiedzeń, faktów sprzecznych bądź kontrowersyjnych w życiu wybitych ludzi stają się źródłami inspiracji. Jest to po prostu czysta chęć odkrycia tajemnicy.