Luiza Miłkowska
ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM - NORMY I PODSTAWY PRAWNE.
ISO 14000.
1.
Zarządzanie środowiskowe, to jedna z dziedzin zarządzania, polegająca na opracowywaniu, wdrażaniu i realizacji polityki i celów środowiskowych. Przedsiębiorstwa, w celu włączenia się w program ochrony środowiska, dążą do uzyskania certyfikatów zgodności z odpowiednimi normami poprzez zastosowanie Systemu Zarządzania Środowiskowego. Wdrożenie Systemu Zarządzania Środowiskowego wiąże się z redukcją kosztów, dzięki ulepszonym gospodarowaniem surowcami i energią, oraz polepszenie pozycji przedsiębiorstwa na rynku.
2.
System Zarządzania Śr. określa strukturę organizacyjną działu ochrony środowiska, podział ról i odpowiedzialności między pracowników, politykę postępowania firmy, a także procedury i zasady wprowadzania i funkcjonowania polityki ekologicznej firmy. System pozwala organizacji osiągnąć standardy akceptowanie przez lokalne przedsiębiorstwa, sąsiednie kraje, czy opinię publiczną.
3.
Przygotowując się do wdrożenia i realizacji systemu, firma musi określić ochronę środowiska, jako jeden z priorytetów, nawiązać kontakt z przedstawicielami stron zainteresowanych zagadnieniem ochrony środowiska, w celu uzgodnienia właściwego schematu postępowania. Ważne jest, aby zainteresować pracowników problematyką ochrony środowiska i uświadomić im wpływ ich własnych działań na środowisko. Firma musi rozplanować kolejne etapy powstawania produktu i zatwierdzić procedury, a także zapewnić środki finansowe i na końcu ocenić efekt swoich działań w zakresie ochrony środowiska.
4.
Normy Międzynarodowej Organizacji ds. Standaryzacji, w serii ISO 14000 dzielą się na siedem dziedzin:
-systemy zarządzania środowiskowego (14001, 14004),
-audyty środowiskowe (14010-11),
-ocena wyników działań na rzecz środowiska (140031),
-eko-etykietowanie (14021-21),
-analiza cyklu życia produktu (14041-43),
-słownictwo i definicje (14050),
-aspekty ekologiczne w analizowaniu procesu tworzenia produktów (Guid 64).
Nad pierwszymi sześcioma dziedzinami prawują pieczę wyznaczone Podkomitety, a nad ostatnim Grupa Robocza.
5.
Podczas gdy normy ISO stanowią wskazówki, wytyczne i narzędzia dla przedsiębiorstw dla ich własnego użytku, norma 14001 jest podstawą wydawania certyfikatów zgodności.
Głównym założeniem tej normy jest ciągłe doskonalenie systemów zarządzania środowiskowego. Norma 14001 jest:
ogólnego przeznaczenia, dla każdej organizacji;
pro-aktywna (przewiduje ryzyko szkodliwości środowiskowej i zapobiega szkodliwym oddziaływaniom)
rozwojona, dzięki nieustannemu doskonaleniu systemów,
oparta na systamach wspieranych przez udokumentowane procedury.
6.
ISO 14001w 1997 została przyjęta przez Europejski Komitet Normalizacji .
Polityka środowiskowa - publiczna deklaracja i zobowiązanie jednostki organizacyjnej do podejmowania działań na rzecz ochrony środowiska.
W polityce środowiskowej musi się znaleźć deklaracja ciągłej poprawy i zapobiegania zanieczyszczeniu oraz przestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska.
Aspekty śr., to elementy działalności organizacji, produktu lub usługi, który może mieć korzystny lub niekorzystny wpływ na środowisko.
Firma chcąca spełnić wymogi normy 14001, by otrzymać certyfikat zgodności, musi stworzyć rejestr znaczących aspektów środowiskowych, do których mogą się zaliczać np.: emisje do atmosfery, odprowadzanie ścieków, zarządzanie odpadami, zanieczyszczanie gruntu, zużycie surowców i zasobów naturalnych.
7.
Musi także wyznaczyć cele i zadania biorąc pod uwagę wymagania prawne, znaczące aspekty środowiskowe, możliwości techniczne i finansowe przedsiębiorstwa oraz opinie stron zainteresowanych.
Cele i zadania powinny być określane ilościowo i możliwe do zmierzenia.
Plan zarządzania powiniem określać:
- przydzielenie zadań i odpowiedzialności,
- określenie metod i terminów realizacji,
- oszacowanie środków potrzebnych do realizacji.
8.
KIEROWNICTWO FIRMY zapewnia niezbędne zasoby (wykwalifikowani pracownicy, dostęp do technologii, środki finansowe) i powołuje PEŁNOMOCNIKA ds. Systemu Zarządzania Środowiskowego.
WSZYSCY PRACOWNICY powinni być zaangażowani w zarządzanie środowiskiem i zdawać sobie sprawę z:
- wagi zgodności z polityką środowiskową firmy i procedurami oraz wymaganiami SZŚ,
- wpływu ich własnych działań na środowisko,
- swojej roli i odpowiedzialności,
- postępowania w razie awarii i poawaryjnego,
- konsekwencji nieprzestrzegania procedur operacyjnych.
9.
Ważnym warunkiem przyznania certyfikatu jest prowadzenie dokładnej dokumentacji. Muszą istnieć dokumenty opisujące jednoznacznie politykę środowiskową, cele i zadania, zakres obowiązków, procedury badań i monitorowania, oceny zgodności z prawem oraz zapisy ze szkoleń i audytów.
Okresowo przeprowadzane Audyty pozwalają kontrolować zgodności z założeniami (norma 14001, polityka środowiskowa, cele i zadania), prawidłowe funkcjonowanie i wdrażanie systemu oraz dostarczanie kierownictwu informacji niezbędnych do korygowania procedur.
10.
Do zgodnego z normami funkcjonowania przebsiębiorstwa przydatna jest identyfikacja potencjalnych sytuacji awaryjnych, określenie zakresu odpowiedzialności i rozdzielenie kompetencji do podejmowania działań w sytuacjach kryzysowych, opisanie przepływu informacji, poinformowanie pracowników o materiałach niebezpiecznych i kontakcie z służbami ratowniczymi, przygotowanie planu działania w danych sytuacjach.
Powinny być przeprowadzane szkolenia pracowników i, okresowo, próby alarmowe.
11.
Oprócz okresowych audytów, potrzebny jest bieżący monitoring oddziaływania organizacji na środowisko, identyfikacja przyczyn występujących niezgodności, określenie działań korygujących i poprawienie procedur.
12.
Certyfikacja dokonana przez niezależny orga certyfikacyjny jest ostatecznym celem przedsiębiorstwa, które wdrożyło System Zarządzania Śr.
Przebiega w następujący sposób.
JEDNOSTKA CERTYFIKUJĄCA sprawdza, czy SZŚ przedsiębiorstwa spełnia wymagania wybranej normy. Musi być akredytowana (uznana w krajach, gdzie znajdują się jej główni klienci).
JEDNOSTKA AKREDYTUJĄCA odpowiada za zezwalanie jedn. certyfikującej na wystawienie certyfikatu; kontroluje i ustala kryteria certyfikacji i sprawdza poprawność wewnętrznych procedur certyfikacji.
Certyfikat jest wydawany z akredytacją międzynarodową lub krajową.
13.
Certyfikacja następuje po otrzymaniu pozytywnego wyniku dwóch audytów:
AUDYT WSTĘPNY sprawdza, czy:
- system bazuje na trafnej informacji o znaczących aspektach środowiskowych,
- firma spełnia wymagania prawne ochrony środowiska,
- istnieją procedury stałego ulepszania działań na rzecz środowiska,
- audyt wewnętrzny spełnia wymogi normy.
AUDYT CERTYFIKACYJNY potwierdza, że:
- system spełnia wymogi normy,
- system umożliwia osiągnięcie poprawy,
- firma stosuje się poprawnie do własnych procedur.
14.
EMAS to Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu.
Etapy wdrażania rozporządzenia EMAS:
1. Opracowanie polityki ekologicznej.
2. Wstępny przegląd przedsiębiorstwa.
3. Opracowanie programu środowiskowego.
4. Wdrożenie systemu ekologicznego zarządzania.
5. Przeprowadzenie przeglądu ekologicznego.
6. Deklaracja środowiskowa.
7. Zatwierdzenia i uprawomocnienia.
15.
POLITYKA EKOLOGICZNA firmy powinna:
- być podstawą określania celów i zadań oraz programu,
- deklarować spełnienie wymogów prawnych oraz wdrożenie procedur usprawniających,
- mieć formę pisemną, dostępną dla wszystkich pracowników i lokalnego społeczeństwa,
- podlegać okresowej weryfikacji.
WSTĘPNY PRZEGLĄD przedsiębiorstwa ma ma celu określenie:
- miejsca występowania negatywnych skutków oddziaływania na środowisko,
- zakresu niezbędnych usprawnień, zmian w polityce środowiskowej,
- efektywnego i rzeczywistego zużycia surowców i materiałów oraz wielkości wydalanych zanieczyszczeń stałych, ciekłych i gazowych.
16.
Głównym założeniem systemu EMAS jest wyróżnienie tych organizacji, które wychodzą poza zakres minimalnej zgodności z przepisami i ciągle doskonalą efekty swojej działalności środowiskowej.
EMAS a ISO 14000
ISO 14001 jest normą międzynarodową, natomiast rozporządzenie EMAS jest aktem prawnym umożliwiającym rejestrację organizacji w państwach członkowskich UE.
BIBLIOGRAFIA:
1.http://www.kk.jgora.pl/~gronostaj/inzynieria/temat11/temat11.html;
2.http://iim.mech.pk.edu.pl/ktm/dydaktyka/spawalnictwo/ISO%2014%20000%20i%20EMAS.pdf;
3.http://www.pl.wikipedia.org/wiki/emas