Rynek pieniężno - kredytowy

Agata Wojciechowska

Semestr I

Rynek pieniężno-kredytowy to część rynku finansowego obejmująca ogół transakcji instrumentami finansowymi o najwyższym lub zbliżonym do niego stopniu płynności, których termin spłaty nie przekracza jednego roku (kapitał krótkoterminowy). Instrumentami takimi są: pieniądz oraz krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez państwo, a w krajach o wysoko rozwiniętej gospodarce rynkowej - także papiery wartościowe (weksle i obligacje) emitowane przez spółki akcyjne o wysokim stopniu wiarygodności.

Wielkością równoważącą popyt i podaż kapitału krótkoterminowego (jego ceną) jest stopa procentowa. Uczestnikami rynku kredytowego po stronie podaży kapitału krótkoterminowego są gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i banki komercyjne, a po stronie popytu - przedsiębiorstwa, banki komercyjne, organizacje samorządowe i państwo. Rynek kredytowy pozostaje w ścisłym związku z rynkiem kapitałowym.

Rynek pieniężny jest segmentem rynku finansowego, gdzie dokonuje się operacji finansowych na okres do jednego roku.

Przedmiotem obrotu mogą być krótkoterminowe lokaty i kredyty międzybankowe i papiery dłużne, których okres zapadalności jest krótszy niż rok, takie jak bony skarbowe czy też krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw

Z racji krótkiego okresu na jaki wystawiane są te papiery, środki pieniężne są zazwyczaj przeznaczane na pokrycie bieżących braków kapitału. Rynek pieniężny pozwala zdobyć kapitały na finansowanie działalności bieżącej banków oraz przedsiębiorstw, pozwala również na zyskowne lokowanie nadwyżek płynności. Jest miejscem, w którym podmioty mające nadmiar kapitału oferują go tym, którzy zgłaszają popyt na pieniądz.

Funkcje i podmioty rynku pieniężnego

Do funkcji rynku pieniężnego należy m.in. określenie wysokości stóp procentowych, wyrównanie niedoborów i nadwyżek płynności banków oraz umożliwienie bankowi centralnemu realizację polityki monetarnej.

Na tym rynku mogą działać zarówno banki i państwo, ale także instytucje ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne i emerytalne, przedsiębiorstwa, jednostki samorządu terytorialnego, czy czasami osoby fizyczne (jednak tylko na rynku detalicznym ). Kluczowe znaczenie spośród tych wymienionych podmiotów mają banki komercyjne oraz bank centralny, które tworzą tzw. rynek centralny, zwany również rynkiem hurtowym. Natomiast skarb państwa występuje na rynku jako emitent bonów skarbowych, które mają na celu krótkoterminowe finansowanie niedoborów budżetowych. Uzyskiwana na cotygodniowych przetargach rentowność 52-tygodniowych bonów jest bardzo istotna dla całego systemu finansowego. Bardzo często uznaje się ją w teorii za stopę wolną od ryzyka. </div>

Rola banku centralnego

Rolą banku centralnego jest utrzymanie pożądanej płynności sektora bankowego. W tym celu Narodowy Bank Polski może stosować trzy instrumenty: operacje otwartego rynku, rezerwę obowiązkową oraz kredyty refinansowe.

Operacje otwartego rynku polegają na warunkowej i bezwarunkowej sprzedaży i kupnie papierów wartościowych lub dewiz, jak również emisje papierów dłużnych przez bank centralny. Transakcje te są dokonywane z inicjatywy NBP z bankami komercyjnymi. Operacje otwartego rynku mają na celu zrównoważenie popytu i podaży środków banków komercyjnych trzymanych w banku centralnym. Dzięki tym transakcjom bank centralny może wpływać na poziom stóp krótkoterminowych na rynku międzybankowym. Obecnie przeprowadzane operacje otwartego rynku polegają na emisji przez Narodowy Bank Polski 7-dniowych bonów pieniężnych, których minimalna rentowność jest wyznaczana przez stopę referencyjną ustalaną przez Radę Polityki Pieniężnej.

Rezerwa obowiązkowa nakładana przez bank centralny na banki ma na celu łagodzenie wpływu zmian płynności sektora bankowego na stopy procentowe rynku międzybankowego. Dodatkowo ogranicza ona nadpłynność banków. Rezerwa jest utrzymywana na oprocentowanych rachunkach w NBP i wyrażona jest w złotych jako część środków pieniężnych zgromadzonych w bankach. Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala Rada Polityki Pieniężnej.

Operacje kredytowo-depozytowe służą łagodzeniu wahań stóp procentowych na rynku międzybankowym powstałym w wyniku operacji otwartego rynku. Do operacji tych zaliczamy kredyt lombardowy oraz lokaty terminowe banków w NBP (depozyt na koniec dnia). Operacje te są prowadzone z inicjatywy banków komercyjnych wpływają na wysokość stóp procentowych na rynku pieniężnym, które kształtują się w korytarzu wahań wyznaczonym przez oprocentowanie kredytu lombardowego oraz oprocentowanie depozytu w NBP. Kredyt lombardowy udzielany jest pod zastaw skarbowych papierów wartościowych i umożliwia pokrywanie krótkookresowych niedoborów płynności w bankach. Jednodniowy depozyt jest przyjmowany na koniec dnia operacyjnego, a zwrot kwoty depozytu wraz z należnymi odsetkami następuje w kolejnym dniu operacyjnym. Lokaty te pozwalają bankom komercyjnym zagospodarować nadwyżki płynnych środków.

Korzyści rynku pieniężnego

Jeżeli chodzi o banki komercyjne to rynek pieniężny pozwala im lokować nadwyżki pieniężne w instrumenty o relatywnie niskiej stopie ryzyka. Daje im również możliwość zdobycia funduszy na bieżącą działalność. Większość transakcji banków stanowią depozyty międzybankowe oraz handel bonami skarbowymi, pieniężnymi i papierami komercyjnymi.

Inne instytucje takie jak fundusze inwestycyjne i emerytalne, a także firmy ubezpieczeniowe korzystają z rynku pieniężnego głównie w celu inwestycji w instrumenty o niskiej stopie ryzyka i dużej płynności. Z tego też względu występują po stronie popytowej rynku.

Niektórzy teoretycy ekonomii do rynku pieniężnego zaliczają także rynek walutowy. Obejmuje on transakcje kupna - sprzedaży walut obcych i instrumentów pochodnych w celach spekulacyjnych oraz regulowanie zobowiązań, które są denominowane w walucie obcej.

Rynek kredytowy jest rynkiem, którego instrumentem finansowym jest kredyt bankowy. Dla pożyczkobiorców, którzy nie mają dostępu do rynku pieniężnego i kapitałowego, rynek kredytowy jest miejscem, gdzie pozyskują fundusze potrzebne na cele inwestycyjne i obrotowe.

Bibliografia

• Dusza M., Banki na rynku kapitałowym, Biblioteka Menadżera i Bankowca, Warszawa 1992,

• Kulpaka P. Giełdy w gospodarce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007.
  

---