Funkcjonowanie rynku kapitałowego w Polsce 1. Elementy składające się na rynek kapitałowy w Polsce tj - Giełda Pap Wart w Wa-wie - Krajowy Depozyt Pap Wart - Komisja Pap Wart i Giełd - Uczestnicy rynku i Regulacje prawne, 2.Funkcjonowanie GPW - Notowane Pap Wart : akcje, obligacje, prawa poboru i prawa do akcji, certyfikaty inwestycyjne, kontrakty terminowe, warranty, jednostki indeksowe - rodzaje zleceń i sposób ustalania ceny papieru - indeksy giełdowe - obowiązki informacyjne spółek.
Kapitałodawcy i Kapitałobiorcy :gospodarstwa domowe - przedsiębiorstwa - pośrednicy finansowy (banjki komercyjne, domy maklerskie, fundusze, towarzystwa ubezpiecze) - jednostki samorządowe - Bank centralny - skarb państwa - zagranica.
Pojęcia rynku finansowego :1. Transakcja na rynku finansowym - to czasowe przekazanie środków na rzecz pożyczkobiorcy w zamian za korzyści w postaci stopy%(zwrotu) w przyszłości, 2. Instrument finansowy - to zobowiązanie finansowe lub roszczenie majątkowe kapitałodawcy względem kapitałobiorcy, 3.Możliwe prawa właściciela instrumentu finansowego - prawo do własności majątku emitenta (akcja) - prawo do procentu - do otrzymania w przyszłości aktywów lub do rozliczenia pieniężnego (kontrakt terminowy).
Cel rynków finansowych 1. Zapewniają realokację kapitału (funduszy) od podmiotów mających ich nadmiar do podmiotów mających niedobór, 2.Umożliwiają - pożyczkobiorcom pozyskanie kapitału na rozwój, a poprzez to osiągnięcie planowanych stóp zwrotu z realnych inwestycji - pożyczkodawcom osiągnięcie korzyści w postaci stopy% adekwatnej do ponoszonego ryzyka pożyczki, 3. Dotyczą zatem zobowiązań, odnoszących się do przepływów środków pieniężnych w przyszłości.
Funkcje rynków finansowych w gosp 1. Zwiększa efektywność wykorzystania zasobów w gosp gdyż (z jednej strony istnieją branże schyłkowe, o dużych zasobach, z drugiej strony rozwijają się branże nowoczesne o dużych możliwościach wysokich stopach zwrotu ale jednocześnie dużych potrzeb inwestycyjnych i 2. Następuje (realokacja kapitału (zasobów) z branży mniej rentownych do bardziej rentownych) 3. Co sprzyja efektywności i wzrostowi gosp, 4. Umożliwiają dostosowanie wzorców konsumpcji w czasie poprzez (uniezależnienie konsumpcji od wielkości posiadanych w danej chwili zasobów - uniezależnienie inwestyji od wielkości posiadanych w danej chwili zasobów), 5. Umożliwiają eliminację części ryzyka związanego procesem inwestycyjnym oraz dopasowanie ryzyka do oczekiwanej stopy zwrotu (gdyż w odróżnieniu od aktywów rzeczowych które są: wysoce niepodzielne, ryzykowne, trudne w upłynnianiu) - aktywa finansowe są (niemalże doskonale podzielne, zróżnicowany poziom ryzyka i oczekiwanej stopy zwrotu, dużo bardziej płynne).
Podział rynków finansowych 1. Ze względu na przedmiot obrotu czyli rodzaj instrumentu finansowego - Rynek pieniężny (rynek instru dłużnych o terminie wykupu do 1 roku ) - Rynek Kapitałowy (rynek instrumentów o terminie wykupu dłuższym niż 1 rok (akcje, obligacje, prawa poboru do akcji certyfikaty depozytowe)) - Rynek Walutowy (rynek obcych walut oraz instrum finan wycenianych w obcych walutach - Rynek Instrumentów Pochodnych (rynek instrum których wartość zależy od innych instrument, najważniejsze to kontrakty terminowe oraz opcje, 2. Ze względu na podmiot oferujący instrumenty - Rynek pierwotny (to rynek na którym instrumenty finansowe są wprowadzane i -realizuje funkcję gromadzenia kapitału- pap wart sprzedawane są w okreslonym czasie a liczba jest z gory okreslona- obrot realizuje się glownie za posrednictwem instytucji pośredniczącej (banku biura makler) - Rynek wtórny (to rynek na którym instrumenty już wprowadzone są dalej handlowe i - realizuje funkcje transformacji kapitału- nie występują ograniczenia czasowe ani ilościowe- obrót koncentruje się głownie na giełdzie). 3. Ze względu na liczbę podmiotów, do których kierowana jest oferta - Rynek publiczny (nieokreślona liczba podmiotów -transakcje mają ściśle sformalizowany charakter i odbywają się za pośrednictwem giełdy lub instytucji pośredniczącej -rynek szczegółowo regulowany w trosce o ochrone interesów uczestników rynku) - Rynek prywatny (kierowany do określonej liczby podmiotów w Polsce do 300 -transakcje nie mają sformalizowanego charakteru, dokonywane bezpośrednio między kupującym a sprzedającym -transakcje opierają się na zasadach kodeksowych.
Cechy rynku pieniężnego Rynek pieniężny - przedmiotem obrotu są instrumenty krótkookresowe, o terminie trwania nie przekraczającym 1 roku - uczestnikami są instytucje finan organy państwowe, samorządy terytorialne, podmioty gosp, os. fizyczne- wykorzystywany głównie do zarządzania płynnością (podmioty gosp pożyczają na rynku pieniężnym chwilowo brakujące im środki i lokują na nim ich przejściowy nadmiar) - przekazanie środków pieniężnych następuje poprzez udzielenie kredytu albo sprzedaż pap wart - udzielanie pożyczek następuje poprzez zawieranie przez banki transakcji depozytowych i sprzedaz pap wart - rynek pieniężny obejmuje 3 segmenty (rynek lokat międzybankowych, rynek bonów skarbowych i rynek krótkoterm pap komercyjnych).
Pośrednicy finansowi 1. Pośrednicy to podmioty charakteryzujący się tym, że: - utrzymują instrumenty finansowe i dokonują transakcji nimi (banki, biura maklerskie) - w efekcie instrumenty finansowe są głównym składnikiem ich majątku, 2. Podział instytucji pośredniczących podzielić można ze względu na udział w mechaniźmie powstawania pieniądza: - Instytucje tworzące pieniądz tj I.Depozytowe(bank centralny komercyjny) - Instytucje nie tworzące pieniądza tj I.Niedepozytowe (aktywnie uczestniczące w przepływie śr finan (towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne i emerytalne)).
Pośrednicy finansowi - instytucje depozytowe 1. Zasadnicze segmenty działalności instytucji depozytowych (banków); - Działalność depozytowo - kredytowa (przyjmowanie wkładów klientów i udzielanie na tej podstawie kredytów) - Działalność inwestycyjna (związana z rynkiem kapitałowym i obrotem pap wart), 2. Działalność inwestycyjna (rynek kapitałowy) instytucji depozytowych - organizowaniu i przeprowadzaniu emisji pap wart swoich klientów - gwarantowaniu emisji pap wart - prowadzeniu transakcji pap wart na własny rachunek - prowadzenie transakcji pap wart na zlecenie i na rachunek klienta poprzez bankowe biuro maklerskie - zarządzaniu portfelem pap wart na zlecenie klienta - przygotowaniu badań i analiz rynkowych.
Pośrednicy finansowi - instytucje niedepozytowe 1. Rola instytucji niedepozytowych - Towarzystwa ubezpieczeniowe (działalność podstawowa = chronią przed skutkami finansowymi niepomyślnych zdarzeń losowych - lokują na rynku kapitałowym część środków zebranych z tytułu sprzedaży polis w efekcie.. lokaty to drugie co do wielkości po składkach ubezpieczeniowych źródło dochodu towarzystw ubezp) - Fundusze inwestycyjne (łączą zasoby kapitałowe uczestników funduszu w celu wspólnego i profesjonalnego ich inwestowania) - Fundusze emerytalne (gromadzą i inwestują składki pracowników na poczet ich przyszłej emerytury).
Pośrednicy Finansowi - Fundusze inwestycyjne 1. F. Inwestycyjne - inwestują na rynkach finansowych (działalność podstawowa) - łączą zasoby kapitałowe uczestników funduszu przede wszystkim inwestorów indywidualnych w celu wspólnego ich inwestowania - działają we własnym imieniu ale na rachunek swoich uczestników - profesjonalnie zarządzają powierzonymi środkami przez wyspecjalizowane firmy zarządzające (TFI) - emitują tytuły współwłasności nazywane w zależności od rodzaju funduszu jednostką uczestnictwa lub certyfikatem inwestycyjnym reprezentujące udział w majątku netto funduszu inwestycyjnego, tytuły otrzymują uczestnicy funduszu - wartośc netto to cały majątek funduszu pomniejszony o zobowiązania. 2. Cechy funduszy inwestycyjnych z punktu widzenia uczestników funduszy - Korzyści uczestników funduszu wynikają ze wspólnego inwestowania i profesjonalnego zarządzania znacznym kapitałem (zawodowi menedżerowie) - Uczestnicy funduszy ponoszą solidarne ryzyko związane z inwestowaniem ich zasobów - Ryzyko inwestorów w funduszu jest większe od lokat bankowych, ale dochodowość wyższa - Celem działania f.i jest przynoszenie dochodu swoim uczestnikom z tym że fundusze nie gwarantują jego osiągnięcia. 3. Podział funduszy inwestycyjnych - Ze względu na kryterium prawne jakim jest struktura i konstrukcja funduszy (otwarte, zamknięte, mieszane) - Ze względu na kryterium ekonomiczne jakim jest rodzaj dokonywanych lokat (akcyjne, obligacji, zrównoważone, rynku pieniężnego).
Pośrednicy finansowi -fundusze inwestycyjne Fundusze otwarte-cechy 1)nie są ograniczone rozmiarami; charakteryzują się nieograniczonym dopływem kapitału; są otwarte pod względem uczestnictwa dla inwestorów stad ich nazwa 2)liczba uczestników funduszu jest zmienna jak tez zmienna jest liczba przysługujących im udziałów nazywanych jednostkami uczestnictwa. 3)inwestorzy mogą przystąpić do funduszu otwartego w każdej chwili 4)fundusz ,majątek funduszu powstaje przez połączenie środków finansowych wnoszonych przez licznych inwestorów 5)majątek funduszu przeliczany jest na jednostki uczestnictwa, wyrażające proporcjonalny udział inwestora w funduszu 6)jednostki uczestnictwa w funduszu otwartym są niezbywalne i nie są przedmiotem wtórnego obrotu . Podlegają natomiast na żądanie uczestników funduszu odkupieniu przez fundusz czyli umorzeniu 7) firmy zarządzające funduszami otwartymi skupiają się na prowadzeniu polityki inwestycyjnej i dokonywaniu transakcji na rzecz funduszu 8)ze względu na konieczność umarzania jednostek uczestnictwa na żądanie inwestorów cechą charakterystyczną funduszy otwartych jest obowiązek zachowania odpowiedniej płynności aktywów
Fundusze zamknięte cechy -1. Jest stała wielkość kapitału, 2. Udziały określane są jako certyfikaty inwestycyjne lub akcje i są emitowane przy powstawaniu funduszu 3. Certyfikat inwestycyjny jest papierem wartościowym. Liczba udziałów i uczestników funduszu zamkniętego jest stała. Jedyną możliwością powiększenia kapitału takiego funduszu jest nowa emisja certyfikatów inwestycyjnych lub akcji, 4. Fundusz nie skupuje własnych certyfikatów lub akcji natomiast są one przedmiotem obrotu na rynku wtórnym, 5. Fundusz inwestuje nie tylko w papiery wartościowe ale też nieruchomości wierzytelności oraz waluty obce, 6. Fundusze zamknięte są zazwyczaj bardziej efektywne od otwartych ze względu na mniejsze koszty działalności oraz stałość kapitału, 7. Fundusze zamknięte często występują w roli inwestora aktywnego wykupując pakiety kontrolne różnych spółek
Fundusze mieszane cechy- 1. Łącza w sobie cechy funduszu otwartego i zamkniętego, 2. Liczba uczestników jest ograniczona jak w funduszu zamkniętym, 3. Istnieje obowiązek wykupywania przez fundusz udziałów inwestorów na ich żądanie jak w funduszu otwartym, 4. Udziały w funduszu mieszanym mogą ale nie muszą być certyfikatami najczęściej mają formę akcji.
Fundusze emerytalne 1. Gromadzą składki milionów ludzi, 2. Zebrane kwoty inwestują głównie w papiery wartościowe co znacznie zasila rynki finansowe głównie rynek kapitałowy, 3. Dzięki funduszom emerytalnym na rynku pojawia się regularnie zasilane źródło kapitału długoterminowego, 4. Z natury rzeczy fundusze emerytalne są inwestorami długoterminowymi tym samym stabilizującymi sytuację na rynku kapitałowym, 5. Wypłaty z funduszu zależą od wysokości składek oraz od okresu przez jaki są wpłacane
Zadania Komisji Pap Wart i Giełd 1. Sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi i towarami giełdowymi oraz nad zapewnieniem powszechnego dostępu do rzetelnych informacji na rynku papierów wartościowych i rynku towarów giełdowych, 2. Inspirowanie, organizowanie i podejmowanie działań zapewniających sprawne funkcjonowanie rynku papierów wartościowych i rynku towarów giełdowych oraz ochronę inwestorów, 3. Współdziałanie z organami administracji rządowej N B P oraz instytucjami i uczestnikami publicznego obrotu papierami wartościowymi i obrotu towarami giełdowymi w zakresie kształtowania polityki gosp. Państwa zapewniającej rozwój rynku papierów wartość. I rynku towarów giełdowych, 4. Upowszechnianie wiedzy o zasadach funkcjonowania rynku papierów wartościowych i rynku towarów giełdowych, 4. Przygotowywanie projektów aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem rynku papierów wartościowych i rynku towarów giełdowych, 5. Podejmowanie innych działań przewidzianych przepisami ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi oraz ustawy o giełdach towarowych
Giełda Papierów Wartościowych 1. Najważniejsza instytucja rynku wtórnego papierów wartościowych w Polsce, 2. Powstała w kwietniu 1991, 3. Jako wzór przyjęto giełdę w Londynie, 3. Spółka akcyjna, której akcjonariuszami są banki, domy maklerskie i Skarb Państwa, 4. Najważniejsze organy giełdy: Walne Zgromadzenie Giełdy, Rada Giełdy, Zarząd Giełdy.
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych - centralna instytucja odpowiedzialna za prowadzenie i nadzorowanie systemu depozytowo rozliczeniowego w zakresie obrotu papierami wart. Podstawowe zadania - 1. Rozliczanie transakcji zawartych na publicznym rynku papierów wartościowych, 2. Przechowywanie pap. wart. dopuszczonych do publicznego obrotu, 3. realizacja zobowiązań emitentów wobec właścicieli pap, wart, 4. Nadzór nad zgodnością wielkości emisji pap. Wart znajdujących się w obrocie, 5. Zarządzanie Funduszem Rozliczeniowym, 6. Inne zadania.
GPW- system notowań 1. Poszczególne papiery wart. notowane są w ramach jednego z dwóch systemów - notowania ciągłe, - notowania jednolite z dwoma fixingami, 2. Podstawowe kryteria decydujące o systemie notowań dla danego papieru wartościowego to: -płynność - Kapitalizacja - rodzaj instrumentu, 3. W systemie notowań ciągłych notowane są papiery spółek o dużej kapitalizacji i wysokiej płynności, 4. W systemie notowań jednolitych znajdują się papiery o niższej płynności i kapitalizacji, 5. Niezależnie od płynności i kapitalizacji w systemie notowań ciągłych notowane są wszystkie akcje zakwalifikowane do Systemu Innowacyjnych Technologii Sitech a także wszystkie instrumenty pochodne obligacje i certyfikaty inwestycyjne.
GPW- akcje - Mogą być notowane na rynku podstawowym równoległym lub wolnym-obrót odbywa się w systemie ciągłym 10.00 do 16.10, w systemie kursu jednolitego z dwoma fixingami 11.15 i 15.00 , dla dużych pakietów pap. Wart.-tranzakcje pakietowe poza publicznym arkuszem zleceń.
GPW- prawa poboru 1. Przywilej pierwszeństwa przy zakupie nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy, pierwsze notowanie praw poboru miało miejsce w 1994, 2. Może być przedmiotem obrotu jako samodzielny papier wartościowy gdzie: - dotychczasowi posiadacze „starych” akcji mogą zrezygnować z prawa objęcia nowych akcji sprzedając to prawo na giełdzie - Ci, którzy chcieliby nabyć akcje nowej emisji spółki, a przedtem nie byli jej akcjonariuszami, kupując prawa poboru mają taką możliwość.
GPW- instrumenty pochodne Kontrakty terminowe na: indeksy WIG 20,MIDWIG i TechWIG, akcje dziewięciu spółek, waluty USD i EURO - opcje kupna i sprzedaży na indeks WIG20- warranty typu europejskiego i amerykańskiego na: akcje, indeksy, kontrakty terminowe- jednostki indeksowe: oparte na indeksie WIG20, odzwierciedlającym zmiany cen 20 największych i najbardziej płynnych spółek giełdowych. Stopa zwrotu z inwestycji w Mini WIG20 odpowiada procentowym zmianom indeksu WIG20