Lata 80-te i 90-te XX wieku to okres, w którym odnowiło się zainteresowanie geografów problematyką koncentracji działalności gospodarczej w przestrzeni i rolą efektów zewnętrznych.

Efektem pracy geografów był rozwój w literaturze geograficznej nurtu poświęconego powstawaniu dzielnic przemysłowych industrial districts, określanego przez nich mianem new industrial geography - nowej geografii przemysłowej.

Zwiększona niepewność sytuacji na rynku oraz zmiany technologiczne wymusiły odejście od fordowskiej produkcji masowej na rzecz elastycznych metod produkcji - postfordyzm.

Fordyzm Polegał na standaryzowanej wytwórczości przestrzennej, sprzężonej z masową konsumpcją, która napędzała dalszą produkcję. Mechanizm ten wspierany był interwencjonizmem państwa, polegający na regulacji efektywnego popytu, jako funkcji wzrostu produkcji. Tak były budowane podstawy tzw. „państwa dobrobytu”.

Najbardziej wpływowym podejściem do organizacji przemysłowej w obrębie geografii stało się podejście oparte na tzw. elastycznej specjalizacji, w której łatwo jest uzyskać zróżnicowanie produktu po tym, jak okazało się, ze w społeczeństwach zamożnych seryjna produkcja nie jest ani wystarczająca ani satysfakcjonująca

Podejście elastycznej specjalizacji rozpatruje nowy, zdaniem geografów, rodzaj konkurencji. Określana jest ona jako „konkurencja prawie doskonała”. Jest związana z redukcją rozmiarów firmy oraz jej poziomą i pionową dezintegracją, a także przenoszeniem wielu rodzajów działalności, wykonywanych dotychczas w ramach jednej firmy, poza jej obręb i zlecanie jej wyspecjalizowanym podmiotom (outsourcing).

Taka strategia ułatwia firmom dostosowywanie się do zmieniających się warunków rynkowych. Opłacalna staje się geograficzna koncentracja działalności gospodarczej.
Na pierwszy rzut oka podejście to przypomina podejście podażowe, kładące nacisk na dostępność w regionie zróżnicowanych usług i dóbr pośrednich, dostarczanych przez wyspecjalizowane firmy (wykorzystane w ekonomii miejskiej przez Fujitę i Riverę-Batiza, a następnie w nowej geografii ekonomicznej przez Venablesa).

Martin i Sunley omawiając kluczowe różnice występujące w przyczynach tłumaczenia zjawiska koncentracji działalności gospodarczej między nową geografią ekonomiczną a podejściem geografów przemysłowych, którzy odwoływali się do koncepcji elastycznej specjalizacji, koncentrują się na trzech zasadniczych kwestiach:

opisie struktury rynku, traktowaniu efektów zewnętrznych, roli transakcji i związków pozarynkowych w szczególności potraktowaniu przez nie charakterystyk społecznych i kulturowych.

KLUCZOWE RÓŻNICE POMIĘDZY NOWĄ GEOGRAFIĄ EKONOMICZNĄ A PRZEMYSŁOWĄ

Nowa geografia ekonomiczna opiera się na konkurencji monopolistycznej - niedoskonałej, wynika to z faktu, że modele tej konkurencji pozwalają na ominięcie problemu strategicznej współzależności pomiędzy firmami, które występują w modelach konkurencji oligopolistycznej.

Obydwa te modele nie są realistyczne lecz są użytecznym narzędziem analizy wynikającej obecności w nich korzyści skali.

Założenie występowania konkurencji doskonałej jest kwestionowane przez ekonomistów i geografów m. in. Phelpsa i Markunsena. Podobnie krytykowany jest pogląd mówiący, że dezintegracja procesu produkcji jest związana z sytuacją niepewności na rynku a kwestionowane jest istnienie związku między konkurencją doskonałą a przestrzenną koncentracją działalności.

Konkurencja doskonała to jedna z form konkurencji na danym rynku. Jest nazwana doskonałą prawdopodobnie dlatego, iż w tym typie konkurencji nie występuje tak zachłanna rywalizacja, każde z przedsiębiorstw ma równe szanse na rozwój swojej działalności.
Spowodowane jest to tym, iż charakteryzuje się ona skupieniem dużej liczby przedsiębiorstw na danym obszarze. Firmy te zajmują się produkcją podobnych dóbr, produktów, które są identyczne pod względem jakości, czy też ceny, dlatego też konsumenci są obojętni względem tych produktów. Sprawia to, iż nie ma tutaj mniejszego znaczenia pod względem wyboru firmy oferującej dany produkt.

W tym typie funkcjonuje tak duża liczba przedsiębiorstw, iż nie są one w stanie w znacznym stopniu oddziaływać na zmiany rynkowe. Oznacza to, iż jedna firma nie jest w stanie oddziaływać tak na rynek, aby nastąpiła zmiana cenowa danego dobra bądź też produktu. Związane to jest oczywiście z obojętnością konsumentów. Dzięki temu możliwa jest również sprzedaż każdej ilości danego produktu oraz każda z tych firm posiada bezpłatny dostęp do ogólnej informacji rynkowej odnośnie sprzedaży.

Niedoskonała konkurencja obejmuje dwie struktury rynkowe:

konkurencję monopolistyczną – w branży występuje wiele niezależnych firm, wytwarzających zróżnicowane produkty zaspokajające te same potrzeby (restauracje, stacje benzynowe, firmy odzieżowe, firmy kosmetyczne) i w związku z tym wykorzystujące szeroko reklamę, posiadających pewną siłę rynkową do stanowienia cen. Wejście na rynek monopolistyczny nie wymaga pokonania barier. W rezultacie krzywa popytu na produkt firmy jest funkcją malejącą;

oligopol - na rynku znajduje się kilka firm, które stanowią ceny na swoje produkty biorąc pod uwagę decyzje konkurentów, produkt może być zarówno jednorodny, jak i zróżnicowany, istnieją bariery wejścia; firmy w oligopolu mogą tworzyć porozumienia w celu zdominowania rynku (kartel) lub występować niezależnie. W pierwszym przypadku ich decyzje przypominają zachowanie monopolu, w drugim – popyt na swoje wyroby odbierają jako złamaną krzywą popytu.

rynek grupy produktowej i nadmiaru mocy wytwórczych

dochodzenie do równowagi w krótkim okresie

d1 i d2 krzywe (oczekiwanego popytu) planowanej sprzedaży pokazują, jak zmienia się wielkość popytu na produkt danego przedsiębiorstwa wskutek wprowadzonych przez nie zmian cen przy pozostałych wielkościach ceteris paribus.

d* krzywa (proporcjonalnego popytu) rzeczywistej sprzedaży pokazuje, jak zmienia się wielkość popytu na produkt danego przedsiębiorstwa, jeśli zmianom cen towarzyszą dostosowawcze zmiany konkurentów z grupy produktowej mutatis mutandis, czyli rzeczywistą sprzedaż przedsiębiorstwa przy różnych poziomach cen, uwzględniając reakcje dostosowawcze konkurentów. Jest ona jednocześnie krzywą udziału firmy w rynku (ma tę samą Edp, co rynkowa krzywa popytu dla każdego poziomu cen).

Współczesna geografia ekonomiczna uprawiana przez geografów, stara się wyjaśnić zjawiska ekonomiczne, zachodzące w przestrzeni, głównie w kategoriach pozaekonomicznych. Nowa geografia ekonomiczna jest postrzegana przez geografów jako przetworzenie wcześniejszych neoklasycznych modeli ekonomii regionalnej, czy miejskiej, czyli podejścia, które zostało przez nich zakwestionowane wiele lat wcześniej. Reakcje na powstanie nowej geografii ekonomicznej są wynikiem zarzucenia dialogu pomiędzy geografami a ekonomistami.