Świerzbowiec ludzki to maleńki pasożyt z rodziny roztoczy osiągający długość niespełna 0,4 milimetra. Mimo swoich mikroskopijnych rozmiarów świerzbowiec potrafi nieźle uprzykrzyć życie niejednej osobie.

Świerzbowiec – sposób działania

Świerzbowiec składa jaja w specjalnie wydrążonych tunelach pod grubą warstwą naskórka, najczęściej w takich okolicach ciała, jak dłonie, łokcie, podeszwy, nieraz też okolice intymne, bikini, brodawki sutkowe czy okolice pępka. Wybiera miejsca, w których skóra wydaje się mu najgrubsza. Unika twarzy. Występuje od szyi w dół.

Skutkiem działania świerzbowca w organizmie są charakterystyczne norki (jamki) świerzbowcowe, które z czasem wypełniają się szaroczarnym kałem roztoczy i zaczynają coraz bardziej swędzieć. To właśnie świąd i obecność czerwonej wysypki w najbardziej charakterystycznych dla pasożyta okolicach ciała jest wskaźnikiem diagnostycznym wskazującym właśnie na świerzb, a nie inną chorobę skóry.

Drogi przenoszenia choroby

Świerzbowiec ludzki to pasożyt, który potrafi złożyć w ludzkim organizmie przez 3 miesiące półtora miliona jaj. Prawdopodobnie to właśnie jaja oraz pozostawiane przez świerzbowce i jego larwy odchody powodują swędzenie, które może zostać przeniesione na inne partie ciała (np. w czasie kąpieli) oraz na innych ludzi.

Świerzb to choroba zakaźna przenoszona przez kontakt bezpośredni człowieka z człowiekiem – oznacza to, że zarazić możemy się nim przez podanie dłoni, przytulenie czy kontakt intymny. Świerzbowiec rzadko przeżywa, kiedy pozbawi się go swojego żywiciela – rzadko więc zakażenie następuje przez kontakt pośredni – używanie tego samego ręcznika, śpiwora, koca czy pościeli. Takie przypadki się jednak jak najbardziej zdarzają.

Ciepło pobudza świerzbowce

Charakterystyczną cechą diagnostyczną choroby zwanej świerzbem jest – poza charakterystycznymi korytarzami drążonymi przez świerzbowca w skórze – nasilenie świądu w nocy i po poddaniu skóry działaniu gorącej wody. Wiąże się to z tym, że świerzbowce przy wysokiej temperaturze stają się bardziej aktywne i chętniej żerują, przez co świąd niestety staje się bardziej uporczywy.

Świąd jest jednak chorobą, którą z powodzeniem można leczyć przy zastosowaniu nawet leków dostępnych bez recepty. W przypadku wystąpienia zaczerwienienia, pojawienia się swędzącej wysypki na skórze i podejrzenia świerzbu, warto udać się po pomoc do farmaceuty.

Jak rozpoznać świerzb? Trzeba też dodać, że świerzb to choroba trudno rozpoznawalna na podstawie samej wysypki skórnej. Swędząca wysypka jest bowiem charakterystycznym objawem wielu innych chorób: ospy wietrznej, ukąszeń przez owady, podrażnień przez trujący sok roślin lub podrażnień alergicznych. Najpewniejszym sposobem rozpoznania świerzbu będzie zatem interwencja lekarska polegająca na zdrapaniu zewnętrznej warstwy naskórka np. w okolicy dłoni czy stóp i sprawdzenie, czy widać tam efekty działalności świerzbowca ludzkiego w postaci charakterystycznych tuneli i wydrążeń. Jeśli tak, lekarz powinien odpowiednio zareagować, przepisując stosowne medykamenty.

Świerzbowiec ludzki (Sarcoptes scabiei) - pasożyt zewnętrzny należący do roztoczy. Wywołuje chorobę zwaną świerzbem.

Białawy roztocz dorasta do 0,4 mm długości. Pasożytuje w skórze człowieka i zwierząt dzikich oraz hodowlanych. Żywi się komórkami skóry i rozmnaża się na powierzchni skóry – samica wgryza się pod naskórek i drąży w skórze chodniki oraz komory, w których składa jaja. W ciągu 3 miesięcy samica może znieść półtora miliona jaj. Larwy żywią się szczątkami tkanki pozostawionymi przez samicę. Zarażenie następuje przy bezpośrednim kontakcie z osobą chorą (np. podawanie ręki), za pośrednictwem wspólnej pościeli, ręczników i ubrań.

Samica świerzbowca dostawszy się w obręb naskórka drąży w nim linijne nory i składa w nich jaja. Po upływie 3-6 tygodni od zakażenia świerzbem występują główne objawy, a mianowicie uporczywe swędzenie. Objawem też są widoczne na skórze różowe ślady (korytarze), stopniowo wypełniające się szaroczarnym kałem roztoczy oraz silny świąd. Najczęściej zajęte są boczne powierzchnie palców, okolice brodawek sutkowych, pośladki, okolice pępka i okolice narządów płciowych. Obecności świerzbowca mogą towarzyszyć wtórne zakażenia skóry bakteriami ropnymi oraz wyprysk na skórze. Drapanie sprzyja rozprzestrzenianiu się pasożytów na zdrowe części skóry.

U małych dzieci lub alergików objawy świerzbu dość łatwo pomylić z objawami alergii. Nietrafne rozpoznanie i leczenie niewłaściwymi środkami sprzyja dalszemu rozwojowi choroby. Dodatkowe działania po wyleczeniu świerzbu to wypranie i wyprasowanie noszonej wcześniej odzieży i bielizny oraz używanej pościeli (po 14 dniach ich nieużywania, gdyż tyle trwa cykl rozwojowy pasożyta).