• WYPADKI

• Małgorzata Sucharska

• PAMIĘTAJ

• Zadbaj o własne bezpieczeństwo , bo DOBRY RATOWNIK TO ŻYWY RATOWNIK!!!

• Zadbaj o bezpieczeństwo poszkodowanych – segregacja

• Powiadomić odpowiednie służby

• Zabezpiecz miejsce zdarzenia

• PAMIĘTAJ

• ZŁOTA GODZINA – czas, w którym chory po ciężkim urazie powinien trafić na stół operacyjny

• PLATYNOWE DZIESIĘĆ MINUT – czas, w którym należy zidentyfikować żywych chorych, podjąć decyzje terapeutyczne i rozpocząć transport do szpitala

• ZASTANÓW SIĘ

• Zasada „BIERZ I PĘDŹ” – paramedycy i lekarze w ramach BTLS

• Zasada „ZOSTAŃ I DZIAŁAJ” – lekarze w ramach ALS

1. OCENA MIEJSCA ZDARZENIA

2. OCENA WSTĘPNA

3. DECYZJA „ ŁADUJ I JEDŹ”

4. SZYBKIE BADANIE BADANIE

URAZOWE MIEJSCOWE

4. DECYZJA „ŁADUJ I JEDŹ”

5. BADANIE SZCZEGÓŁOWE

6. DALSZE BADANIE

• OCENA MIEJSCA ZDARZENIA

1. Bezpieczeństwo własne

2. Bezpieczeństwo miejsca zdarzenia

3. Liczba poszkodowanych

4. Czy jest potrzebna pomoc

5. Mechanizm urazu

• WSTĘPNA OCENA POSZKODOWANEGO

• ROZPOZNANIE STANÓW ZAGROŻENIA ŻYCIA

• MOŻNA JĄ PRZERWAĆ TYLKO W SYTUACJI ZATRZYMANIA KRĄŻENIA I NIEDROŻNOŚCI DRÓG ODDECHOWYCH

• WSTĘPNA OCENA POSZKODOWANEGO

• Ogólne wrażenie

• Oceń stan przytomności

• Wykonaj stabilizację ręczną kręgosłupa szyjnego

• Ocena drożności dróg oddechowych

• Ocena oddechu (częstość, charakter)

• Ocena krążenia ( tętno, ew. krwotoki, barwa, kolor skóry )

• SZYBKIE BADANIE URAZOWE

1. NIEBEZPIECZNY URAZ UOGÓLNIONY tj. wypadek komunikacyjny, upadek z wysokości

2. CHORY NIEPRZYTOMNY

3. WSTĘPNA OCENA WYKAZAŁA ISTOTNE ODCHYLENIA OD NORMY

• BADANIE MIEJSCOWE

1. PACJENCI PO URAZIE O OGRANICZONYM ZASIĘGU np. rana postrzałowa kończyny

2. PACJENCI PO MAŁO GROŹNYM URAZIE + BRAK ODCHYLEŃ WE WSTĘPNEJ OCENIE POSZKODOWANEGO

• SZYBKIE BADANIE POSZKODOWANEGO

• ROZPOZNANIE OBRAŻEŃ STANOWIĄCYCH ZAGROŻENIA ŻYCIA

• SZYBKIE BADANIE POSZKODOWANEGO

• GŁOWA (obrażenia, bolesność, źrenice, wyciek z nosa, ucha)

• SZYJA ( czy są obrażenia, czy żyły szyjne są zapadnięte czy wypełnione, czy tchawica jest w linii środkowej )

• KLATKA PIERSIOWA ( czy są zranienia, zniekształcenia, ruchy opaczne, stabilność, trzeszczenia, bolesność, symetria szmerów, odgłos opukowy)

• SZYBKIE BADANIE POSZKODOWANEGO

• BRZUCH (zranienia, wzmożone napięcie, ból)

• MIEDNICA (objawy złamań, zwichnięć, niestabilność)

• KOŃCZYNY (obrażenia, bolesność, czucie, ruchomość)

• PLECY (obrażenia, bolesność)- podczas przenoszenia na deskę ortopedyczną

• SZYBKIE BADANIE POSZKODOWANEGO

• W przypadku zaburzeń świadomości skrócone badanie neurologiczne celem stwierdzenia oznak podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego (źrenice, obj. Cushinga, GSC)

• WYWIAD SAMPLE

S – symptomy, dolegliwości

A - alergie

M- medykamenty ( przyjmowane leki)

P- przebyte choroby

L- lunch

E- ewentualnie co się stało przed wypadkiem

• BADANIE MIEJSCOWE

• Mechanizm urazu wskazuje na izolowany uraz

• Badanie ograniczone do danego obszaru ciała

• Wywiad SAMPLE

• Ocena RR, HR, liczby oddechów

• CHORYCH W STANIE ZAGROŻENIA ŻYCIA NALEŻY NATYCHMIAST PRZETRANSPORTOWAĆ DO SZPITALA

• PROCEDURY NIE NALEŻĄCE DO CZYNNOŚCI RATUJĄCYCH ŻYCIE NIE POWINNY OPÓŹNIAĆ TRANSPORTU

(unieruchamianie złamań, dostęp dożylny itp.)

• BADANIE SZCZEGÓŁOWE

• Stwierdzenie mniejszych obrażeń ciała

• U pacjentów w ciężkim stanie przeprowadzane w czasie TRANSPORTU

• U pacjentów stabilnych przeprowadzane na miejscu wypadku

• U pacjentów stabilnych po urazie lekkim badanie to nie jest konieczne

• DALSZE BADANIE

• Ponowne badanie chorego mające na celu wykrycie zmian w stanie zdrowia pacjenta

• U chorych w ciężkim stanie wykonywane co 5 minut u pozostałych co 15 minut

• Każdorazowo po przeniesieniu chorego, interwencji leczniczej, po zmianie w stanie chorego

• PAMIĘTAJ

• Poszkodowanego w wypadku traktuj tak jakby miał uszkodzony kręgosłup

( stabilizacja ręczna, kołnierz, deska)

• Stale nadzoruj, monitoruj poszkodowanego – jego stan może się zmieniać

• CO MOŻNA ZROBIĆ DOBREGO

• udrożnić drogi oddechowe,

• wspomagać oddech,

• zatamować krwawienie zewnętrzne,

• odpowiednio ułożyć lub nie ruszać,

• izolować od zimna,

• unieruchomić złamania lub zwichnięcia,

• sensownie wezwać pomoc i być przy chorym.

• PUŁAPKI W OPIECE PRZEDSZPITALNEJ

• Niewłaściwe zabezpieczenie dróg oddechowych

• Szybki przewóz do niewłaściwego szpitala

• Brak zabezpieczenia kroplówek, drenów

• Brak zabezpieczenia obrażeń kręgosłupa

• Nieleczona, przeleczona hipowolemia

• Odwleczony transport

• Niewłaściwe zabezpieczenie złamań

• PUŁAPKI W OPIECE PRZEDSZPITALNEJ

• Brak przewidywania problemów przed ich wystąpieniem

• Niewłaściwe postępowanie przy krwotoku

• Stosowanie niewłaściwych leków, niewłaściwa droga ich podania, nie poinformowanie o lekach lekarza SOR

• Niewystarczająca liczba osób do przenoszenia chorego

• URAZ MÓZGOWO-CZASZKOWY

• Przyczyna 25 % zgonów pourazowych

• Przyczyna prawie 50 % zgonów po wypadkach samochodowych

• U około 40 % chorych z urazem wielonarządowym stwierdza się uraz OUN

• URAZ MÓZGOWO-CZASZKOWY

• PIERWOTNY – wynika z bezpośredniego urazu tkanki mózgowej

• WTÓRNY – wynika z niedotlenienia i zaburzeń perfuzji tkanki mózgowej jako efekt urazu pierwotnego lub wynik obrażeń towarzyszących

• URAZ MÓZGOWO-CZASZKOWY

• Pierwszą odpowiedzią na uraz jest OBRZĘK

• Przepływ krwi zmienia się zależnie od pCO2

• Wzrost pCO2 - ROZSZERZENIE naczyń krwionośnych i wzrost obrzęku

• Obniżenie pCO2 - ZWĘŻENIE naczyń krwionośnych i niedokrwienie

NALEŻY UTRZYMAĆ NORMOWENTYLACJĘ

PONIEWAŻ ZARÓWNO HIPERWENTYLACJA

JAK I HIPOWENTYLACJA PROWADZĄ DO

NIEDOTLENIENIA I NARASTANIA OBRZĘKU

MÓZGU

• CIŚNIENIE PERFUZJI MÓZGOWEJ (CPP)
  = ŚREDNIE CIŚNIENIE TĘTNICZE (MAP) - CIŚNIENIE WEWNĄTRZCZASZKOWE ( ICP)

• ODRUCH CUSHINGA

• Przy wzroście ICP do wartości zbliżonych do MAP dochodzi do ustania przepływu mózgowego.

• Wzrostowi ICP towarzyszy wzrost RR celem zachowania perfuzji mózgowej – ODRUCH CUSHINGA

• Dalszy wzrost ICP – bradykardia + bradypnoe + spadek RR – zgon chorego

• ZESPÓŁ WGŁOBIENIA

• Wzrost ICP wypycha mózg w dół

• Ucisk na pień mózgu

• Zaburzenia świadomości

• Poszerzenie źrenicy

• Porażenie kończyn po stronie przeciwnej

• Odruch Cushinga

• ZESPÓŁ WGŁOBIENIA

• ZESPÓŁ WGŁOBIENIA JEST JEDYNĄ SYTUACJĄ KLINICZNĄ KIEDY ISTNIEJĄ WSKAZANIA DO HIPERWENTYLACJI

• Ryzyko wgłobienia przewyższa ryzyko niedotlenienia mózgu

• URAZ MÓZGOWO-CZASZKOWY

• Rany skóry owłosionej

• Złamania kości czaszki

• Wstrząśnienie mózgu

• Stłuczenie mózgu

• Rozlane uszkodzenie aksonalne

• Uszkodzenie z powodu niedotlenienia

• Ostry krwiak nadtwardówkowy

• Ostry krwiak podtwardówkowy

• Krwawienie wewnątrzmózgowe

• RANY SKÓRY OWŁOSIONEJ

• Mocno unaczyniona

• Często duża utrata krwi

• U dzieci może być przyczyną wstrząsu (mniejsza objętość krwi krążącej)

• U dorosłych we wstrząsie należy poszukać innej przyczyny

• ZŁAMANIA KOŚCI CZASZKI

• Pęknięcia bez przemieszczenia

• Włamania

• Złamania złożone

• WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU

• Chwilowe przerwanie funkcji neuronów bez zaburzeń strukturalnych

• Chwilowa utrata przytomności

• Krótkotrwała niepamięć wsteczna

• Nudności, wymioty, zawroty głowy

• STŁUCZENIE MÓZGU

• Przedłużająca się utrata przytomności

• Zaburzenia świadomości

• Obrzęk mózgu

• Objawy ogniskowe

• ROZLANE USZKODZENIE AKSONALNE

• Najczęściej ciężki tępy uraz

• Uogólniony obrzęk

• Krwawienie podpajęczynówkowe

• OSTRY KRWIAK NADYWARDÓWKOWY

• Przerwanie tętnicy oponowej środkowej

• Szybko narastające objawy

• Szeroka sztywna źrenica po stronie krwiaka

• Uraz głowy z następową utratą przytomności

• Przerwa jasna

• Ponowne zaburzenia świadomości, śpiączka

• Porażenie połowicze po stronie przeciwnej

• OSTRY KRWIAK PODTWARDÓWKOWY

• Krwawienie żylne – wolniejsze narastanie objawów

• Zwykle współistnienie uszkodzenia tkanki mózgowej

• Bóle głowy

• Zaburzenia świadomości

• Objawy ogniskowe

• Duża śmiertelność

• KRWAWIENIE ŚRÓDMÓZGOWE

• Krwawienie do tkanki mózgowej

• Po tępych i po penetrujących urazach głowy

• Objawy uzależnione od lokalizacji i rozległości krwiaka

• POSTĘPOWANIE

• Prewencja uszkodzeń wtórnych

• Zabezpieczenie dróg oddechowych

• Suplementacja tlenu

• Kołnierz ortopedyczny

• Monitorowanie

• Dostęp dożylny

• Leczenie wstrząsu

• URAZ KRĘGOSŁUPA

• W 14 % urazów kręgosłupa dochodzi do uszkodzenia rdzenia kręgowego

• W 40 % urazów szyjnej części kręgosłupa dochodzi do uszkodzenia rdzenia kręgowego

• Uszkodzeniom rdzenia w 63 % towarzyszą uszkodzenia kręgosłupa

• Ryzyko uszkodzenia kręgosłupa u nieprzytomnego pacjenta pourazowego wynosi około 15-20 %

• URAZ RDZENIA KRĘGOWEGO

• USZKODZENIA PIERWOTNE – powstaje w momencie urazu – przecięcie, przerwanie itp

• USZKODZENIE WTÓRNE – wynik hipotonii, niedotlenienia, obrzęku, ucisku rdzenia przez wynaczyniającą się krew

• WSTRZĄS RDZENIOWY

• Wynik zaburzenia funkcji AUTONOMICZNEGO UKŁADU NERWOWEGO – zaburzenia napięcia naczyń i rzutu serca

• Brak wydzielania katecholamin – brak pobudzenia biegnącego do nadnerczy

• Obniżone RR

• Brak tachykardii

• Skóra różowa, prawidłowo ucieplona

• MECHANIZM URAZU

• Tępy uraz powyżej obojczyków

• Skok do wody

• Upadek z wysokości

• Wypadek komunikacyjny

• Rana penetrująca w okolicy kręgosłupa

• Postrzał, wybuch powodujący obrażenia tułowia

• OBJAWY

• Ból szyi lub pleców

• Zaburzenia czucia

• Niedowłady, porażenia

• Zniekształcenia kręgosłupa

• Zaburzenia zwieraczowe

• Priapizm

• Wstrząs rdzeniowy

• Zaburzenia oddychania

• POSTĘPOWANIE

• Unieruchomienie kręgosłupa – kołnierz, stabilizacja ręczna, deska ortopedyczna

• ostrożne udrożnienie dróg oddechowych

• URAZY KLATKI PIERSIOWEJ

• 25 % zgonów pourazowych w wyniku uszkodzenia klatki piersiowej

• Bardzo często niedrożność dróg oddechowych

• Hipowolemia – krwotok

• Uszkodzenie miąższu płuc

• Odma opłucnowa

• Krwiak opłucnej

• Uraz serca i dużych naczyń

• Wiotka klatka piersiowa – uraz żeber

• OTWARTA ODMA OPŁUCNOWA

• Drążący uraz klatki piersiowej

• Nasilenie objawów proporcjonalne do rozmiarów rany

• Powietrze dostaje się do opłucnej powodując „spadnięcie płuca”

• OTWARTA ODMA OPŁUCNOWA

• Zapewnić drożność dróg oddechowych

• Zamknąć otwartą ranę klatki piersiowej – nie zakładać szczelnego opatrunku - przykleić z 3 stron

• Tlenoterapia

• Kaniula dożylna

• Monitorowanie

• Transport do szpitala

• ODMA PRĘŻNA

• uraz tępy lub penetrujący z powstaniem mechanizmu zastawkowego

• Bezpośredni stan zagrożenia życia

• Zapadnięcie się płuca po stronie odmy

• Przesunięcie śródpiersia na zdrową stronę, przesunięcie tchawicy, przepełnienie żył szyjnych

• Duszność

• Brak szmeru pęcherzykowego

• Odgłos opukowy bęnkowy

• ODMA PRĘŻNA

• Udrożnić drogi oddechowe

• Tlenoterapia

• Odbarczyć odmę

• Kaniula dożylna

• Transport do szpitala

• KRWIAK OPŁUCNEJ

• Obecność krwi w jamie opłucnej

• W każdej opłucnej może się zmieścić 3000 ml krwi

• Ucisk płuca po stronie krwiaka

• Objawy wstrząsu

• Ściszony szmer pęcherzykowy po stronie krwiaka

• Stłumiony odgłos opukowy

• KRWIAK OPŁUCNEJ

• Udrożnić drogi oddechowe

• Tlenoterapia

• Transport do szpitala

• Kaniula dożylna

• Utrzymanie wolemii zapewniającej perfuzję mózgową

• CEPOWATA KLATKA PIERSIOWA

• Złamanie min 3 sąsiednich żeber minimum w 2 miejscach

• Ruchy paradoksalne wyłamanego fragmentu klatki piersiowej

• Stłuczenie płuca

• Ból

• CEPOWATA KLATKA PIERSIOWA

• Udrożnić drogi oddechowe

• Tlenoterapia

• Ewentualna intubacja

• Transport do szpitala

• Kaniula dożylna

• Stabilizacja wyłamanego fragmenty ręczna lub grubym opatrunkiem

• monitorowanie

• TAMPONADA SERCA

• Zwykle uraz penetrujący

• Krew w worku osierdziowym

• Ucisk krwi na serce, zaburzenia napełniania jam serca, zmniejszenie rzutu serca

• Tętno paradoksalne

• TRIADA BECKA:

-Hipotonia

-Poszerzenie żył szyjnych

-Ściszenie tonów serca

• TAMPONADA SERCA

• Udrożnienie dróg oddechowych

• Tlenoterapia

• Transport do szpitala

• Uzupełnianie wolemii

• monitorowanie

• URAZY BRZUCHA

URAZY TĘPE

URAZY PRZENIKAJĄCE

• URAZY BRZUCHA

• GŁÓWNE ZAGROŻENIE

  1. KRWAWIENIE ( uwaga WSTRZĄS)

  2. ZAKAŻENIE

• TĘPE URAZY BRZUCHA

• Występują najczęściej

• Często towarzyszą im obrażenia innych okolic ciała

• Zgniecenie, pęknięcie lub rozerwanie narządów jamistych

• Oderwania narządu od struktur naczyniowych

• Często brak zewnętrznych cech urazu

• PRZENIKAJĄCE URAZY BRZUCHA

• Rany postrzałowe

• Rany kłute

• UWAGA:

  1. zakażenie ( zapalenie otrzewnej)

  2. Krwawienie ( uszkodzenie narządów, naczyń)

• URAZY BRZUCHA

• CZEGO SIĘ NAJBARDZIEJ BOIMY?

  1. KRWAWIENIE WEWNĘTRZNE

  2. WSTRZĄŚ

• URAZY BRZUCHA - POSTĘPOWANIE

• Ocena okoliczności urazu

• Postępowanie zgodnie z protokołem BTLS

• Gdy pojawią się objawy wstrząsu niewytłumaczalne inna przyczyną należy uznać, że spowodowany jest urazem brzucha

• Zwiększenie obwodu brzucha, ból i tkliwość to objaw krwawienia!!!

• URAZY BRZUCHA

• Nie usuwaj ciał obcych – USTABILIZUJ JE

• Nie wpychaj jelit do jamy brzusznej - PRZYKRYJ WILGOTNA JAŁOWĄ GAZĄ – NIE DOPUŚĆ DO WYSCHNIĘCIA JELIT

• PYTANIA?