JAŁOWE MARTWICE KOŚCI

DEFINICJA
Jałowa martwica kości lub niedokrwienna martwica nasadowa jest idiopatycznym zespołem chorobowym w którym dochodzi do zaburzeń kostnienia, którego zasadniczą cechą jest obumarcie tk. Kostnej i w pewnej mierze chrzęstnej.

- najczęściej dotyczy dzieci i młodzieży;
- występuje w nasadach oraz odrostkach kości;
- składa się na nią wiele jednostek chorobowych, określanych najczęściej nazwiskami autorów, którzy po raz pierwszy je opisali;
- największe znaczenie mają martwice występujące w obrębie stawów unoszących masę ciała, ponieważ doprowadzają często do znacznych zaburzeń czynnościowych (np. choroba Perthesa);

ETIOLOGIA

Na ogół przyczyny nie są dokładnie poznane, jednak za główny powód uważa się pośrednie lub bezpośrednie upośledzenie albo całkowite przerwanie ukrwienia określonego obszaru tkanki kostnej.

Zaburzenia unaczynienia mogą być uwarunkowane wadami i anomaliami wrodzonymi lub rozwojowymi, zaburzeniami kostnienia, rozkojarzeniami hormonalnymi lub nerwowymi, niedoborami Wit. A, D, E; wielokrotnie powtarzanymi mikrourazami,

ANATOMIA PATOLOGICZNA

Obumarła tk. kostna staje się bodźcem drażniącym otaczające żywe tkanki wywołującym wiele reakcji z ich strony. Dochodzi do zwiększenia mineralizacji obumarłej tkanki kostnej (widać to w rtg), odwapnienia str. zajętej w porównaniu z zdrową tkanką kostną;

Zmieniona martwiczo tkanka kostna jest mało odporna na wpływ czynników mechanicznych (ucisk masy ciała, działanie sił fizjologicznego napięcia mięśni), dochodzi do złamań podchrzęstnych, zgnieceń, rozpłaszczeń, zapadania się dotkniętego martwicą obszaru kostnego;

OBJAWY KLINICZNE

- dolegliwości bólowe;
- nieznaczne ograniczenie zakresu ruchomości;
- utykanie;
- miejscowo obrzęk, bolesność miejscowa, zwiększenie ucieplenia, bolesność uciskowa;

ROZPOZNANIE I RÓŻNICOWANIE

- MR (widoczne wczesne zmiany niedokrwienne);
- badanie scyntygraficzne
- USG

Różnicowanie z gruźlicą, ropne zapalenia, anomalie wzrostowe nasad.

LECZENIE

Nieznane leczenie przyczynowe, leczymy objawy.
Kilkudniowy odpoczynek zmniejsza objawy kliniczne, odciążenia i pozycje zapewniające kongruencje stawu, wstrzymanie się od zajęć sportowych, unikanie bolesnych ruchów i znacznych obciążeń kończyny.
Magnetoterapia ma korzystny wpływ na przyśpieszenie przebudowy kostnej.

ROKOWANIE

Jałowa martwica kości u dzieci trwa 2-3 lata, u starszych dzieci rok lub dwa lata dłużej i w korzystnych warunkach kończy się całkowitą przebudową, nie wywołując poważniejszych, trwałych następstw.
U chorych zbyt późno zgłaszających się do lekarza i nieodpowiednio leczonych – w wieku dojrzałym dochodzi do wtórnych zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających.

ZESTAWIENIE UMIEJSCOWIENIA JAŁOWYCH MARTWIC KOŚCI (kilka przykładów + nazwiska autorów):

- głowa kości udowej – choroba Perthesa
- guz piętowy – Haglund
- głowa kości ramiennej – Haas
- głowa kości promieniowej – Hegemann
- głowa kości łokciowej – Bruns
- martwica kości łódkowej
- martwica głowy II kości śródstopia
- choroba Thiemanna (środkowe paliczki rąk i stóp)
- oddzielająca jałowa martwica kostno- chrzęstna