Le passé composé

Czas przeszły złożony

Czas ten wyraża czynność dokonaną mającą miejsce w przeszłości-w określonych ramach czasowych:

Przykłady:

J'ai lu plusieurs livres.	Przeczytałem/-am kilka książek.
Hier, j'ai écrit une lettre à Marie.	Wczoraj napisałem/-am list do Marii.
Samedi soir j'ai connu ton ami.	W sobotę wieczorem poznałem/-am twojego przyjaciela.
Il est allé en France.	On pojechał do Francji.
Hier, je suis sorti avec mes amis.	Wczoraj wyszedłem z moimi przyjaciółmi.
Le mois dernier, nous sommes partis  à la mer.	W zeszłym miesiącu wyjechaliśmy nad morze.

Tworzenie czasu passé composé

Czas ten składa się z czasownika posiłkowego avoirlub être odmienianego w czasie présent i z imiesłowu czasu przeszlego (participe passé) odmienianego czasownika:

osoba

+

czasownik posiłkowy

être/avoir

+

imiesłów czasu przeszłego

participe passé

Przypomnijmy sobie jak odmieniają się czasowniki être i avoir w czasie teraźniejszym:

ÊTRE:

osoba	singulier (liczba pojedyncza)	pluriel (liczba mnoga)
1 osoba	je suis	nous sommes
2 osoba	tu es	vous êtes
3 osoba	il/elle/on est	ils/elles sont

AVOIR:

osoba	singulier (liczba pojedyncza)	pluriel (liczba mnoga)
1 osoba	j'ai	nous avons
2 osoba	tu as	vous avez
3 osoba	il/elle/on a	ils/elles ont

Participe passé, to forma imiesłowu przeszłego, który jest dla specjalnie tworzony dla czasu passé composé

Każda z grup czasowników posiada charakterystyczną dla nich końcówkę. Pomimo, że tworzenie participe passé jest prostą czynnością, lista wyjątków jest, niestety, dość długa.

1. Czasowniki I grupy, zakończone na -er
Należy odciąć końcówkę czasownika -er i w jej miejsce wstawiamy é.

infinitif (bezokolicznik)	participe passé	la signification (znaczenie bezokolicznika)
parler	parlé	mówić
regarder	regardé	oglądać
écouter	écouté	słuchać
habiter	habité	mieszkać
chanter	chanté	śpiewać

2. Czasowniki II grupy, zakończona na -ir

Pozbywamy się końcówki -ir i w jej miejsce wstawiamy i

infinitif (bezokolicznik)	participe passé	la signification (znaczenie bezokolicznika)
finir	fini	kończyć
rougir	rougi	zaczerwienić się
choisir	choisi	wybierać
vomir	vomi	wymiotować
répartir	réparti	wyjeżdżać pownonie

3. Czasowniki III grupy

• w miejsce końcówki -re, -oir wstawiamy (zwykle) u

infinitif (bezokolicznik)	participe passé	la signification (znaczenie bezokoliczinika)
attendre	attendu	czekać
rendre	rendu	oddawać
battre	battu	bić się
convaincre	convaincu	przekonać
entendre	entendu	słyszeć
falloir	fallu	mieć konieczność
vouloir	voulu	chcieć
valoir	valu	mieć wartość
répondre	répondu	odpowiadać

Ale grupa III, najbardziej nieregularna, posiada wiele wyjątków. Poniżej znajduje się lista nieregularnych participe passé.

Wyjątki:

infinitif (bezokolicznik)	participe passé	la signification (znaczenie bezokolicznika)
asseoir	assis	siadać
avoir	eu	mieć
boire	bu	pić
conduire	conduit	prowadzić samochód
connaître	connu	znać
construire	construit	konstruować
courir	couru	biegać
craindre	craint	obawiać się
croire	cru	wierzyć
cuire	cuit	gotować
découvrir	découvert	odkrywać
descendre	descendu	zchodzić
devoir	dû	musieć
détruire	détruit	niszczyć
devenir	devenu	stawać się
dire	dit	mówić
disparaître	disparu	znikać
écrire	écrit	pisać
élire	élu	wybierać
être	été	być
faire	fait	robić
lire	lu	czytać
mettre	mis	kłaść
mourir	mort	umierać
offrir	offert	ofiarowywać
ouvrir	ouvert	otwierać
paraître	paru	wydawać się
peindre	peint	malować
plaire	plu	podobać się
pleuvoir	plu	padać (o deszczu)
pouvoir	pu	móc
prendre	pris	brać
produire	produit	produkować
recevoir	reçu	otrzymywać
rire	ri	śmiać się
suivre	suivi	śledzić, brać udział itd.
tenir	tenu	trzymać
traduire	traduit	tłumaczyć
venir	venu	przychodzić
vivre	vécu	żyć
voir	vu	widzieć

Jak wspomniane zostało wcześniej, w czasie przeszłym mamy dwa czasowniki posiłkowe, które rządzą czasownikiem w formie imiesłowu czasu przeszłego.
Przy tworzeniu zdań musimy więc uwzględnić czasownik posiłkowy oraz zmiany jakie z tego tytułu zachodzą. Spójrzmy na przykłady:

Zdania z czasownikiem posiłkowym être:

Pierre s'est réveillé à 8 heures.	Piotr obudził się o godzinie 8.
Monique s'est réveillée trop tard.	Monika obudziła się za późno.
Pierre et son frère se sont préparés à l'examen.	Piotr i jego brat przygotowali się do egzaminu.
Monique et Marie sont allées à Paris.	Monika i Maria pojechały do Paryża.
Pierre et Monique sont partis à Rome.	Piotr i Monika wyjechali do Rzymu.
Pierre, Monique et Marie sont nés en 1976.	Piotr, Monika i Maria urodzili się w 1976 roku.

Participe passé czasowników odmienianych z être musi zostać uzgodniony z podmiotem tego zdania (zaznaczone kolorem czerwonym):
-dla rodzaju żeńskiego liczby pojedynczej: -e
-dla rodzaju żeńskiego liczby mnogiej: -es
-dla rodzaju męskiego liczby mnogiej: -s


Z czasownikiem être odmieniają się:

1. Wszystkie czasowniki zwrotne:

czasownik zwrotny	znaczenie polskie
se réveiller	budzić się
se préparer	przygotowywać się
s'habiller	ubierać się
se laver	myć się

Musimy pamiętać również o miejscu zaimka osobowego, który w czasie passé composé mieści się między zaimkiem osobowym i czasownikiem posiłkowym:

Je me suis lavé	Nous nous sommes lavés
Tu t'es lavé	Vous vous êtes lavés
Il s'est lavé	Ils se sont lavés
Elle s'est lavée	Elles se sont lavées

2. Czasowniki oznaczające ruch takie jak:

czasownik ruchu	odpowiednik polski	przykład zdania	tłumaczenie polskie
aller	iść/jechać	Elle est allée au cinéma.	Ona poszła do kina.
arriver	przabawać/przychodzić	Nous sommes arrivés en retard.	Przyszliśmy spóźnieni.
descendre	schodzić/wysiadać	Qui est descendu?	Kto zszedł?
entrer	wchodzić (do środka)	Je suis entré dans la salle.	Wszedłem do sali.
monter	wchodzić/wsiadać	Vous êtes montés au troisième étage.	Weszliście na trzecie piętro?
partir	wyjachać/odjechać	Il est parti samedi soir.	On wyjechał w sobotę wieczorem.
rentrer	wracać	Quand tu es rentré?	Kiedy wróciłeś?
retourner	powracać	Marie est retournée toute seule.	Maria wróciła sama.
sortir	wychodzić	Ils sont sortis à 8 heures.	Oni wyszli o godzinie 8.
tomber	upadać	Ton sac est tombé.	Twoja torba spadła.
venir	przybywać	A quelle heure est venu Pierre?	O której godzinie przyszedł Piotr?

3. Czasowniki zmiany stanu:

czasownik francuski	odpowiednik polski	przykład zdania	tłumaczenie polskie
décéder	umrzeć	Mon oncle est décédé il y a un mois.	Mój wujek zmarł miesiąc temu.
devenir	stawać się	Anna est devenue très connu en France.	Anna stała się bardzo znana we Francji.
mourir	umierać	Elle est morte en 1999.	Ona zmarła w 1999 roku.
naître	rodzić się	Ils sont nés en 1987.	Oni urodzili się w 1987 roku.
rester	zostać/pozostać	Hier nous sommes restés à la maison.	Wczoraj zostaliśmy w domu.

UWAGA!!!!

Istnieje również grupa czasowników odmieniających się zarówno z avoir i être,

w zależności od tego, czy czasownikowi towarzyszy dopełnienie bliższe (complément d'objet direct) są to następujące czasowniki:

Je suis monté.	Wsiadłem.
J'ai monté une valise.	Wniosłem walizkę.
Je suis descendu.	Wysiadłem.
J'ai descendu une valise.	Zniosłem walizkę.
Je suis sorti.	Wyszedłem.
J'ai sorti une valise.	Wyniosłem walizkę.
Je suis retourné.	Wróciłem.
J'ai retourné une feuille.	Odwróciłem kartkę.
Je suis rentré.	Wróciłem.
J'ai rentré une voiture.	Wprowadziłem samochód.
Je suis entré.	Wszedłem.
J'ai entré une valise.	Wniosłem walizkę.

Pozostałe czasowniki odmieniają się z czasownikiem posiłkowym avoir.

Forma przecząca, czyli negacja, w passé composé (tak jak w pozostałych czasach złożonych) dotyczy wyłącznie czasownika posiłkowego. W naszym przypadku jest to albo czasownik être lub avoir.

Aby utworzyć negację należy umieścić czasownik posiłkowy, uzgodniony do podmiotu, między NE a PAS, a następnie dorzucamy participe passé.

Przykłady:

Elle n'est pas arrivée  en retard.	Ona nie spóźniła się.
Tu n'es pas allé à Paris.	Nie pojechałeś do Paryża.
Je n'ai pas écouté les nouvelles à la radio.	Nie wysłuchałam wiadomości w radiu.
Vous n'avez pas bu deux tasses de thé.	Nie wypiliście dwóch filiżanek herbaty.
Elle n'est pas morte dans un accident de voiture.	Ona nie zginęła w wypadku samochodowym.

Zwróćcie uwagę na negację czasowników zwrotnych i na kolejność poszczególnych elementów!

Je ne me suis pas  levé à 6h du matin.	Nie wstałam o 6 rano.
Il ne s'est pas vite habillé.	Nie ubrał się szybko.
Nous ne nous sommes pas bien reposés à la montagne.	Nie odpoczęliśmy dobrze w górach.
Vous ne vous êtes pas promenés seuls.	Nie spacerowaliście sami.
Marie ne s'est pas habillée comme il faut.	Maria nie ubrała się tak jak trzeba.
Vous ne vous êtes pas occupés de votre avenir.	Nie zajęliście się waszą przyszłością.
Elles ne se sont pas promenées souvent le soir.	One nie spacerowały często wieczorem.
Je ne me suis pas bien reposée pendant les vacances.	Nie odpoczęłam dobrze w czasie wakacji.
Anne ne s'est pas trompée d'adresse.	Ania nie pomyliła adresu.
Nous ne nous sommes pas rencontrés chez Michel.	Nie spotkaliśmy się u Michała.