Twórca koncepcji tot kompl sterowania jakością (TQM). Sterowanie jakością powinno byd odpowiednio stymulowane a odpowiedzialność za jakoś powinna obejmowad wszystkie szczeble organizacji. oncepcja nie uwzględnia funkcji zarządu, powiązao pionowych. Podkreśla znaczenie metod statystycznych, kosztów jakości, znaczenia klienta, wzajemny wpływ systemu technicznego i socjalnego na jakoś. Koncepcja zawiera nowe elementy: ustalenie oczekiwao użytkowników określających jakośd, włączenie nowych obszarów funkcjonalnych: marketing, badania, rozwój, projektowanie, zakupy, powszechna odpowiedzialnośd wszystkich szczebli kierowania w organizacji za jakośd. „ 10 kamieni milowych”. 1. jest determinowana procesami zachodzącymi w całej organizacji. 2. jest to, to co określa klient. 3. i nakłady sumują się a nie odejmują. 4. wymaga fanatyzmu zarówno indywidualnego jak i grupowego. 5. jest to zadanie dla kierownictwa. 6. i innowacje są wzajemnie zależne. 7. to etyka organizacji. 8. wymaga ciągłego doskonalenia. 9. jest najbardziej ekonomicznym, wymagającym najmniejszych nakładów, sposobem na wzrost produktywności. 10. rozprzestrzenia się na cały system wiążący klientów z organizacją. TQM Kompleksowe zarządzanie przez jakośd: norma ISO 8402: zarządzanie organizacją skoncentrowane na jakości, udziale wszystkich członków i nakierowany na osiągnięcie długotrwałego sukcesu dzięki zadowoleniu klienta i korzyścią dla wszystkich członków organizacji i dla społeczeostwa, J.S. Oakland – sposób zarządzania podwyższający efektywnośd, elastyczność konkurencyjnośd organizacji WARTOŚCI: - ciągła poprawa - koncentracja uwagi na procesach - zaangażowanie najwyższego kierownictwa - skupienie uwagi na klientach - zaangażowanie wszystkich pracowników - podejmowanie decyzji na podstawie stanu faktycznego NARZĘDZIA: - diagram relacji - diagram przyczynowo skutkowy - arkusze kontrolne - mapy procesów - dom jakości - diagram drzewa METODY I PROCEDURY: - QFD - koła jakości - samoocena - zarządzenie procesami - rozwój pracownika - partnerskie relacje z dostawcą - projektowanie eksperymentu - 6 sigma - polityka rozwojowa Realizacja TQM wymaga by każdy z zatrudnionych (zmyslec) Podstawy koncepcji TQM: - każdy ma swoich klientów i dostawców to ludzie realizują jakośd, najlepsze efekty daje praca zespołowa, komunikowanie usprawnia procesy oraz skutecznośd, a także wydajnośd działania, zapobieg problemom, najlepsza metoda postępowania, klienci maja wymagania i oczekiwania, należy byd z nimi w ciągłym kontakcie by je poznad i realizowad, wypracowanie praktycznej koncepcji realizacji TQM. sprostanie wymaganiom klientów (rynku) wyzwanie dla kierownictwa i całej załogi, - zbudowanie strategii jakości (i produktywności) prowadzi do rozwoju przedsiębiorstwa i jego sukcesu. Polityka jakości: Zobowiązanie kierownictwa do spełnienia wymagao normy ISO 9001 Zobowiązanie do ciągłego doskonalenia (TQM, Model PDCA Deminga) CELE: Stopniowe zmniejszanie reklamacji klientów ,Zadowolenie klienta, Zmniejszenie strat wewnętrznych, Doskonalenie jakości wykonania FUNKCJE: Określa kierunki i metody zarządzania w sprawach jakości. Stanowi podstawę zarządzania przez cele ,Stanowi podstawę do tworzenia planów operacyjnych i podejmowania decyzji, Stanowi podstawę do komunikacji wewnątrz przedsiębiorstwa pomiędzy wszystkimi pracownikami, Jest zawsze umieszczana w Księdze Jakości, Stanowi element promocji; służy prezentacji rzedsiębiorstwa, buduje zaufanie ELEMENTY: Relacja klient- przedsiębiorstwo (stałe badanie preferencji klientów), Poziom jakości (wyroby klasy wyższej niż konkurencja, ciągły wzrost jakości wyrobów, Zaangażowanie kierownictwa w sprawy jakości, Współpraca z dostawcami (wybieramy kwalifikowanych dostawców; wspieramy dostawców w wdrażaniu jakości), Szkolenie i podnoszenie kwalifikacji , Znane pojęcie klienta wewnętrznego

9001 Akcentuje zdolnoś przedsiębiorstwa do ciągłego dostarczania produktu spełniającego wymagania klient oraz wymagania prawne. Kryteria oceny przedsiębiorstwa – także zdolnoś do spełnienia wymagao ustawowych dotyczących produktu Słowo mający wpływ na jakośd rozszerzono o mający wpływ na zgodnoś wyrobu z wymaganiami, Przegląd, weryfikacja i walidacja projektu mimo, że są odrębnymi procesami to można je przeprowadza razem Status wyrobu musi byd identyfikowany przez cały czas realizacji wyrobu, Monitorowanie i pomiar procesów powinny byd odpowiednie do ich wpływu na jakośd wyrobu, Postępowanie z wyrobem niezgodnym rozszerzono o postępowanie z wyrobem niezgodnym wykrytym po dostawie, Przy opracowywaniu normy brano pod uwagę normę ISO 14001:2004 (zwiększenie kompatybilności) 9004 Systemy zarządzania jakością: Koncentracja na klientach, Przywództwo, Zaangażowanie pracowników, Podejście procesowe, Systemowe podejście do zarządzania, Ciągłe doskonalenie, Podejmowanie decyzji w oparciu o fakty, Wzajemnie korzystne relacje z dostawcami Podstawowe wymagania normy ISO 14000: 1. Opracowanie i zdefiniowanie polityki środowiskowej i zobowiązanie do przestrzegania prawa, zapobiegania zanieczyszczeniom i ciągłego doskonalenia 2. Ustanowienie systemu planowania w celu identyfikacji aspektów środowiskowych, oceny oddziaływao przedsiębiorstwa na środowisko, planowania i realizowania udokumentowanych celów 3. Opracowanie procedury identyfikacji aspektów środowiskowych swojej działalności, wyrobów i usług w celu ich nadzorowania 4. Opracowanie procedury identyfikowania i dostępu do mających zastosowanie wymagao prawnych 5. Określenie celów i zadao zgodnych z polityką środowiskową dla każdej funkcji i poziomu w obrębie organizacji w udokumentowanej postaci. HACCP jest systemowym postępowaniem mającym na celu zapewnienie bezpieczeństwa Zdrowotnego żywności poprzez identyfikację i oszacowanie skali zagrożeń bezpieczeństwa żywności z punktu widzenia jej jakości zdrowotnej oraz ryzyka wystąpienia tych zagrożeń podczas przebiegu wszystkich etapów produkcji i dystrybucji żywności. Jest to również system mający na celu określenie metod ograniczania tych zagrożeń oraz ustalenie działań naprawczych. 7 podstawowych zasad 1. Analiza zagrozen 2. Ustalenie Krytycznych Punktów Kontroli - KPK (CCP) 3. Ustalenie dla każdego KPK wymagań (parametrów), jakie powinien spełniać oraz określenie granic tolerancji (limitów krytycznych) 4. Ustalenie i wprowadzenie systemu monitorowania KPK 5. Ustalenie działań korygujących, jeśli KPK nie spełnia ustalonych wymagań 6. Ustalenie procedur weryfikacji w celu potwierdzenia, że system jest skuteczny i zgodny z planem 7. Opracowanie i prowadzenie dokumentacji systemu HACCP dotyczącej etapów jego wprowadzania, a także ustalenie sposobu rejestrowania i przechowywania danych oraz archiwizowania systemu. Kodeksu Żywnościowego: 1. Powołanie zespołu 2. Opisanie produktu W zakładzie powinien być opracowany dokładny opis poszczególnych produkowanych wyrobów, z uwzględnieniem składu surowcowego, stosowanej technologii, cech fizykochemicznych, cech mikrobiologicznych, sposobu pakowania i znakowania, metod dystrybucji, transportu, magazynowania. W zakładach o różnorodnym profilu działania lub wieloprodukcyjnych np. w zakładach żywienia zbiorowego, zaleca sie grupowanie produktów o podobnych cechach 3. Określenie przewidywanego sposobu wykorzystania produktu przez konsumenta 4. Opracowanie schematu blokowego 5. Weryfikacja schematu procesu technologicznego 6. Sporządzenie listy wszystkich ewentualnych zagrożeń związanych z każdym etapem produkcji oraz listy wszelkich prewencyjnych środków kontroli danego zagrożenia (Zasada 1) 7. Określenie Krytycznych Punktów Kontroli CCP (Zasada 2) 8. Określenie celów i granic tolerancji dla każdego punktu krytycznego (Zasada 3) 9.Opracowanie systemu monitorowania każdego KPK (Zasada 4) 10. Ustalenie działań korygujących (Zasada 5) Dla każdego punktu krytycznego należy ustalić działania korygujące. Powinny one umożliwić natychmiastowe usunięcie odchyleń w wartościach przyjętych parametrowi zapewnić, że KPK znajduje się pod kontrolą. 11. Ustalenie procedury weryfikacji (Zasada 6) 12. Prowadzenie dokumentacji i zapisów (Zasada 7) Laboratorium powinno: a. Zatrudniać personel kierowniczy i techniczny posiadający odpowiednie uprawnienia i środki do realizacji zadań b. Mieć ustalenia zapewniające niezależność c. Posiadać procedury i politykę zapewniające poufność d. Mieć politykę i procedury umożliwiające angażowania się w działania zmniejszające zaufanie klientów e. Określić strukturę organizacyjną i zarządzania laboratorium f. Zapewnić przez kompetentne osoby nadzór nad personelem wykonującym badania g. Zatrudniać kierownictwo techniczne, które ponosi odpowiedzialn za wyposażenie i działalność techniczną laboratorium h. Wyznaczyć kierownika ds. jakości i ustalić dla niego adekwatny zakres obowiązków i praw. i. Wyznaczyć zastępców dla ważnego personelu

Programy ekologiczne: Zrównoważony Rozwój, Odpowiedzialnośd i Troska „Responsible and Care” Czystsze Produkcje, BHP to część ogólnego systemu zarządzania organizacją, która obejmuje strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialność, zasady postępowania, procedury, procesy i zasoby potrzebne do opracowania, wdrażania, realizowania, przeglądu i utrzymywania polityki bezpieczeństwa i higieny pracy Systemowe zarządzanie bezpieczeństwem jest metodą, która pozwala uporządkować i usystematyzować wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy w firmie, a jej ideą jest pełne i udokumentowane zaangażowanie zarówno kierownictwa, jak i każdego pracownika w rzeczywiste działania na rzecz bezpieczeństwa pracy. Audit energetyczny – opracowanie bilansu energetycznego, ocena sprawności urządzeo, ocena skuteczności wykorzystania energii w procesach jednostkowych. Auditor wewnętrzny (certyfikat audytora wewnętrznego) bada wybrane obszary Systemu Zarządzania Jakością, czyli np. sprawdza czy pracownicy postepują zgodnie z procedurami i instrukcjami stanowiskowymi, czy prowadzą odpowiednie zapisy. Walidacja – Sprawdzenie czy zaprojektowany wyrób spełnia potrzeby klienta (badanie różnych grup klientów) WARTOŚCIOWANIE RYZYKA Wskaźnik ryzyka W=SxP S – stopień szkód P – prawd szkód zdarzenia CZYNNIKI CHEMICZNE NDS/NDN (najwyższe dopuszczalne stężenie / natężenie) określają stężenie toksycznego związku chemicznego lub innego czynnika szkodliwego w danym okresie pracy. NDSP – wartość stężenie toksycznego związku chemicznego, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie. NDSCh – najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe – wartość średnia stężenia określonego, toksycznego związku chemicznego, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.